Haarlem's Dagblad
Jm Siavmen-
Thmd-Oostet tegeiv-
Felle luchtaanvallen op de
Engelsche scheepvaart.
Elfstedentocht
kxegen lifdeis feCCeti
Eerste trajecten sneller afgelegd dan
verwacht werd
Broodprijsverhooging
Woensdag.
KEIP
Tal van schepen aangevallen
s te
57e Jaargang No. 17366
Uitgave Lourens Coster, Maatschappij voor Courant-
Uitgaven en Algem Drukkerij N.V Bureaux: Groots
Houtstraat 93, bijkantoor Soendaplein 37. Postgiro-
dienst 38810. Drukkerij. Zuider Buiten Spaarne 12.
Telefoon: Directie 13082 Hoofdred 15054, Redactie
10600, Drukkerij 10132, 12713. Administratie 10724,
14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM en ROBERT PEEREBOOM Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Dinsdag 30 Januari 194Ö
Abonnementen per week ƒ0.25, per maand ƒ1.10,
per 3 maanden 3.25, franco per post 3.55, losse
nummers 6 cent per ex. Advertentiën: 1-5 regels
ƒ1.75, elke regel meer ƒ0.35. Reclames ƒ0.60 per
regel Regelabonnementstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels ƒ0.60, elke regel meer
0.15. Groentjes zie rubriek.
Zocht èeqm met snetloop
dooc duistec £eeuuxwide
Jongert onder de eersten
(Van onzen eigen verslaggever.)
Leeuwarden, Dinsdagmorgen half 5.
De groofce zaal van de Harmonie, waar in de
prille en kille ochtenduren 700 deelnemers voor
den wedstrijd zijn samengekomen is vol stem-
mingsrumoer. De deelnemers treffen de aller
laatste voorbereidingen. De een smeert zijn ge
zicht met crème in opdat het beter tegen de
koude weerstand kan bieden, de ander nuttigt
nog een warm kopje koffie of een glas bouillon.
Uiteraard is het aantal rijders, die alleen
rijden, niet zoo groot. Velen rijden in groepjes
van twee of meer. De een geeft zijn makker nog
een goed advies, de ander sjort zijn kleeding nog
wat vaster aan en het stemmenrumoer verstomt,
wanneer het lid van het centraal bestuur J. M.
Kingma den deelnemers zijn laatste raadge
vingen en tevens zijn beste wenschen meegeeft.
Dan is de klokslag van vijf uur genaderd en
op dat moment, wanneer het sein tot den start
gegeven is, verlaten de deelnemers ijlings de
Harmonie, om in een zoo snel mogelijk tempo
naar het begin van de Sneeker Vaart, waar op
gebonden moet worden, te loopen. Deze snelloop
door Leeuwarden in deze nachtelijke duisternis
en onder de belangstelling van de honderden
samengestroomde inwoners geeft aan het begin
van den tocht een origineel karakter.
Sneek, Dinsdag-morgen 6.45 uur.
Sneek, de eerste controlepost, is gereed om de
eerste deelnemers te ontvangen. Onder leiding
van den Commissaris van Politie, den heer W.
v. d. Berg. zijn hier 30 dames en heeren met de
controle belast. Precies 0 uur 4 minuten komt
de eerste deelnemer Jan Dijkstra uit Kornjum
binnen om zijn kaart te laten afstempelen. Al
spoedig volgen anderen, waaronder C. Jongert.
Er waait buiten een flinke Noordoostenwind en
de deelnemers hebben het eerste traject in een
vlugger temj-o afgelegd dan aanvankelijk ver
wacht werd.
Honderden waren vroeg uit de voeren ge
komen om de rijders te zien passeeren. In den
donkeren Januarinacht was het in het oude
stadje een drukte van belang. De rijders moesten
hun kaart laten afstempelen in een groote ga
rage. Stroo was op den vloer gelegd ter bescher
ming van de ijzers.
Over den bijna 24 k.m. langen rit hadden
Jongert en Dijkstra nog geen drie kwartier ge
daan. Successievelijk kwamen ook de andere wed
strijdrijders zich melden. Alles verliep in volko
men orde. Snel stonden de deelnemers weer op
het ijs, voort in de richting Sloten.
Het was tegen het ochtendgloren, dat wij in dit
plaatsje arriveerden. In de knusse stadsherberg
meldde D. van der Duin uit Warga zich om 1 mi
nuut over 7 als eerste aan, onmiddellijk gevolgd
door Van der Heide uit Leeuwarden en Keizer
van De Lier.
Veel verschil in tijd was er niet tusschen hen
en de volgende rijders Westra, Jongert en Dijk
stra. Steeds met den wind in den rug ging het via
Balk naar Stavoren over het Slotermeer, door het
wijde Friesche landschap dat dik onder de sneeuw
lag en waar alleen het bruine riet een aandui
ding vormde waar de meren lagen en waar het
land.
Zoo bereikten de rijders het belangrijke keer
punt Stavoren, want hier moesten zij naar het
Noorden. Het eerst kwam te Stavoren een groep
van vier rijders, bestaande uit L. Geveke uit
Leeuwarden, A Adema uit Franeker. D. van der
Tuin uit Warga en Sj. Westra uit Warmenhuizen.
Twee minuten later C. Jongert en P Keizer.
Op drie minuten van de leiders kwamen H.
Vriezema uit Harlingen en S. Dijkstra.
Op zes minuten meldde zich F. van der Heide
uit Leeuwarden.
De andere wedstrijdrijders waren op dat mo
ment tien minuten of meer achter.
Maar in Stavoren begonnen de moeilijkheden
pas. Nu moest via Workum en Hindeloopen naar
Bolsward tegen den scherpen wind worden op
getornd enhet ijs in deze omgeving was bo
vendien niet zoo fraai.
Om kwart over elf is een groep wedstrijdrijders
Harlimgew gepasseerd. Te 12.03 uur kwam de kop
groep te Franeker aan, bestaande uit Adema, Jon
gert, van der Duim. Westra en Keizer. Zij zijn
thans op weig naar Dokkum.
Tot dusver zijn geen groote ongelukken ge
beurd.
Vóór 3 uur in Leeuwarden
terug.
Tusschen half drie en drie uur verwacht men
de eerste rij'ders in Leeuwarden terug.
Uit Leeuwarden: De Friesche hoofdstad stond
Maandagavond in het middelpunt van de be
langstelling der Nederlandsche sportwereld.
Een paar duizend deelnemers men schat het
aantal rijders voor wedstrijd en tocht op meer
dan 3500 kwamen hun opwachting maken bij
het centraal bestuur van de Friesche Elfsteden-
tocht-Vereeniging voor het verkrijgen van de
laatste inlichtingen omtrent start, controleposten
ysconditie, finish en alles, wat zoo bij de voor-
C. Jongert kwam als een der eersten aan den
eersten controlepost te Sneek.
bereiding van den 200 K-M.-tocht op de schaats
behoort.
Het Beursgebouw was versierd met de natio
nale en Friesche vlaggen. Tientallen helpers
van Mi-. Hepkema c.s. stonden klaar om de deel
nemers te ontvangen, hun als voorlichting te
dienen. Van acht uur des avonds tot één uur in
den nacht kwamen zij opdagen. Dank zij de uit
stekende organisatie verliep alles vlot; geen
moment kregen wij den indruk, dat het met de
werkzaamheden stokte.
Leeuwarden was Maandagavond inderdaad het
verzamelpunt van sportief Nederland.
Niet alleen zagen wij alle winnaars van de
vorige tochten, die zich natuurlijk ook voor den
vijfden tocht hadden aangemeld, maar ook be
kende vertegenwoordigers van andere takken van
sport zooals den oud-athleet Jan Zeegers en den
voetballer Pienter. Wij ontdekten ock den
trainer van het Nederlandsch elftal, Bob Glen-
denning, die te zamen met den secretaris van
de technische commissie van den K.N.V.B. den
heer Boel jon, den tocht per auto zal volgen om
het oud-lid van de T. C., den heer D. D. Huizinga
Bruins, die alle elfstedentocht-en medegemaakt
heeft, to verzorgen.
En al die deelnemers waren optimistisch ge
stemd, grappen en grollen werden overal ge
hoord. Zoo mopperde een militair één van de
zeer velen! of er nu geen mogelijkheid bestond
om vóór donker te Leeuwarden terug te zijn.
En prompt luidde het antwoord van zijn vrien
den: „dat kan best hoor, als je maar hard ge
noeg rijdt!"
Het vroor Maandag tien graden, zoodat dit
maal geen sprake van uitstel kan zijn. Eindelijk
zou de tocht dus doorgaan! Maar wat een werk
er niet vcoraf is gegaan! Zoo vertelde Mr.
Hepkema, de voorzitter van het Centraal bestuur
ons nog, dat in Slooten en IJlst in den nacht van
Maandag op Dinsdag zou worden doorgewerkt
om de banen te vegen. Vooral te IJlst, waar men
veel last heeft van stuifsneeuw, was men met
man en macht bezig om alles in orde te brengen.
Laat in den avond kwamen van de burge
meesters der steden en dorpen, die aan de route
van den elfstedentocht liggen, telegrammen bin
nen omtrent de genomen maatregelen, die voor
een goed verloop noodig zouden zijn, Men meld
de, dat de organisatie in orde was, dat er op
sommige plaatsen lantaarns zouden branden om
den deelnemers den weg te wijzen; op andere
stukken zouden borden staan om aan te wijzen
dat daar gevaarlijke plekken lagen.
Prins Bernhard te Leeuwarden.
Vanmorgen is Z.K.H. Prins Bernhard om
streeks half twaalf met den trein te Leeuwarden
aangekomen ter gelegenheid van den Frieschen
elfstedentocht. Voor dit bezoek was een speciale
Dieseltrein ingelegd.
Ter verwelkoming van den Prins waren de
Commissaris van de Koningin in Friesland, mr.
P. A. V. baron van Harinxma Thoe Slooten
en de waarnemend commissaris van politie, de
heer D. J. Schilderman, aanwezig.
Zoowel op het perron als vcor het stations
gebouw hadden vele belangstellenden zich ver
zameld om den Prins hartelijk toe te juichen.
De prijzen.
Zooals we reeds eerder hebben medegedeeld
is voor den rijder, die als No. 1 van den wed
strijd aankomt, een zilveren beker beschikbaar
gesteld. De deelnemers aan den tocht ontvangen
een herinneringsmedaille.
Geheimzinnige geschiedenis
Nieuw geval van
uniformensmokkelarij
Moedig optreden van militair chauffeur
Naar eerst thans bekend is geworden heeft
zich Zaterdagavond omstreeks elf uur op den
weg naar de Moerdijksche brug een voorval af
gespeeld, dat nog niet is opgehelderd. Een mi
litair chauffeur, die met een vrachtwagen uit de
richting Breda in de richting van genoemde
brug reed bemerkte op eenigen afstand van hem
een stilstaande luxe-auto, waarnaast een burger
stond, gewapend met een karabijn. Toen deze
den militairen wagen bemerkte stapte hij vlug
in de auto, die dadelijk wegreed in de richting
van de brug. Enkele honderden meters verder
stopte de auto weer. terwijl ook de militair zijn
vrachtwagen tot stilstand bracht. Hij begaf zich
naar de luxe-auto en rukte het portier open en
eischte de karabijn op. Als antwoord werd
met een mes naar hem gestoken, dat door zijn
kleeren heendrong en afstuitte op een tabaks
doos, welke de militair in zijn tuniek droeg. Het.
gelukte den militair den man, die gestoken had
het mes te ontrukken. Daarna rukte hij de ka
rabijn uit de handen van een ander der drie
inzittenden, waarna de luxe-auto op gang werd
gebracht en in volle vaart verdween. Direct ach
tervolgde de militair den gevluchten wagen en
het mocht hem nog gelukken het autonummer
op te nemen. Hij deed aangifte voor het voorval
bij de Marechaussee te Moerdijk.
Later werden langs den weg diverse mili
taire uitrustingsstukken gevonden welke vermoe
delijk uit de gevluchte auto waren geworpen. Het
onderzoek is nog in vollen gang.
EEN ESTLANDSCHE TEGENSPRAAK.
TALLIN, 29 Januari (Havas). Officieel
spreekt men het bericht tegen, volgens hetwelk
Estlandsche dokters de eilanden Dagö en Oesel
zouden hebben verlaten, alsmede, dat de Rus
sische troepen in de gepachte gebieden nieuwe
huiszoekingen zouden hebben verricht.
Eveneens wordt het bericht tegengesproken
dat de Sovjet-Unie aan Estland wagons zou heb
ben verhuurd voor het vervoeren van levens
middelen naar Leningrad.
voor Haarlem en Omstreken.
Ingaande 1 Februari a.s.
Naar wij vernemen zal met ingang van 1 Fe
bruari de broodprijs verhoogd worden met 1 cent
per brood van 8 H.G. Dit geldt voor het geheele
gebied, dat in dezen tijd onder controle staat van
de z.g. Plaatselijke Bakkerij Commissie, die on
derdeel is van de landelijke Bakkerij Commissie,
die onder leiding van oud-minister De Wilde
werkt.
Deze verhooging is een gevolg van de stijging
van den kostprijs van het brood. Vrijwel alle
grondstoffen zijn dermate gestegen, dat de ver
hooging door de Regeering gemotiveerd werd
geacht. Overigens moe~t in het oog worden ge
houden, dat broodprijsverlagingen op 30 Mei
1938 en 30 Januari 1939 zijn mgevoei'd. De
broodprijs is dus nog niet hooger dan anderhalf
jaar geleden.
Het gebied dat de plaatselijke Commissie con
troleert beslaat Haarlem en omstreken. Het loopt
van het Zuidelijk gedeelte van Santpoort tot en
met Bemiebroek. Voor alle gemeenten uit haar
gebied zal deze prijsverhooging gelden.
In Rotterdam en Den Haag is door de federa
ties van bakkerijen verklaard, dat de moeilijkhe
den die de sneeuw het bedrijf in den weg legt.
zoo zwaar drukken, dat men vreest, dat brood
prijsverhooging daar ter stede niet te vermijden
s. Natuurlijk staat deze overweging buiten de
verhooging van den broodprijs hier ter stede.
Men aanvaardt het ongemak en de schade die
de sneeuwval veroorzaakt als een. uit den aard
der zaak onaangenaam bedrijfsrisico.
Verhooging van den prijs van het z.g. kleine
brood, luxe broodjes e.d. ligt voorloopig voor
Haarlem en omstreken niet in de bedoeling.
Weinig verandering
is voorloopig te wachten: Vannacht zal
't weer flink vriezen en morgen staat
matige tot lichte vorst op 't programma.
Bovendien blijft de wind in het Oosten
zitten. Maar 't zonnetje zal wel weer
schijnen.
Dit is geen tijd voor feestlijkheden,
In stad en dorp door heel het land,
Naar ouden nationalen trant,
Daarvoor wordt teveel nood geleden.
Wij moeten allen zorgen dragen,
En doer dat rustig en met moed,
Wat beter of wat minder goed,
Geduldig zwijgend zonder klagen.
Wie in de toekomst tracht te schouwen,
Vindt weinig dat hem daarbij leidt,
Dan drukkende onzekerheid,
Die geen houvast geeft tot vertrouwen.
Neen, ook al zullen wij het missen,
Zoo'n feest van nationaal jolijt,
Er is geen plaats in dezen tijd,
Voor zulke vreugdgetuigenissen.
Maar Woensdag zal 'k de vlag uitsteken
En velen doen dat zeker mee,
Want kleine Beatrix wordt twee.
En als het feest al moet ontbreken,
De driekleur moge voor ons spreken.
P. GASUS.
EEN HAARSCHERP BEELD.
DOOR EEN GOEDE BRIL,
EEN KEIP BRIL I
GR. HOUTSTRAAT naasl Luxor
(Adv. Ingez. Medj
Oekraïnsche vrijwilligers in het
Finsche leger.
DUITSCHE GRENS, 29 Januari (Havas).
Naar van Oekraïnsche zijde wordt medegedeeld
is de voorzitter van het nationale Oekraïnsche
comité en oud-minister van buitenlandsche za
ken der Oekraïnsche regeering-Petljoera, prof.
Szulgyn, te Helsinki aangekomen voor het orga-
niseeren van een legerafdeeling van Oekraïnsche
vrijwilligers, die bij het Finsche leger zal worden
ingedeeld. Szulgyn heeft een oproeping gericht
tot de Oekrainsche soldaten die deel uitmaken
van het Sovjetleger, en hen aangespoord, niet
tegen Finland te vechten.
Het woord is aan
J. J. Rousseau:
De sterkste is nooit sterk genoeg om
altijd de baas te blijven, als hij zijn
kracht niet in recht verandert en de ge
hoorzaamheid in plicht.
De Nederlandsche ambulance voor
Finland.
's GRAVENHAGE, 30 Januari. Tot de com
missie van voorbereiding voor de uitzending
van een ambulance van het Nederlandsche
Roode Kruis naar Finland, bestaande uit de
heeren generaal-majoor N. A. A. van de Roemer,
voorzitter; mr. dr. F. W. Donker Curtius, dr. H.
K. Offerhaus, dr. H. H. Maas en dr. Ch. W. F.
Winckel, zijn als adviseurs toegetreden twee
vertegenwoordigers der Finsch-Nederlandsche
Vereeniging, te weten haar voorzitter, de heer
A. J. Th. van der Vlugt, en een hai-er bestuurs
leden, de heer W. de Ruyter.
De commissie heeft besloten om haar lid,
den voormalig leider der ambulance naar
Ethiopië, dr. Winckel, naar Finland af te
vaardigen teneinde aldaar met de autori
teiten en met het Finsche Roode Kruis in
verbinding te treden om de uitzending der
ambulance voor te bereiden.
President Lebrun reikte het Grootkruis
van het Legioen van Eer uit aan
admiraal Jean de Laborde ter gelegen
heid van zijn bezoek aan Brest
Een geheele trein van rijdende cantines, welke door het Engelsche Leger des
Heils beschikbaar werd gesteld voor het expeditieleger, wachtend op transport
naar Frankrijk-
Het A. N. P. verneemt uit Londen:
Duitsche vliegtuigen hebben Maandag krach
tiger aanvallen op de Britsche scheepvaart ge
daan dan ooit tevoren. De aanvallen waren ver
deeld over een 650 K.M. lange kuststrook van
de monding van de Tay in het noorden tot de
kust van Kent in het zuiden. Zij begonnen even
na 9 uur en eindigden tegen het middaguur.
Niettegenstaande het slechte weer en het ge
ringe zicht, konden Britsche vliegtuigen den
vijand op vele punten verdrijven.
Een der aanvallende vliegtuigen heeft, naar ge
meld is, zeven bommen laten vallen nabij het s.s.
„Llan Wern" in het gebied van de Tyne, zonder het
schip echter te treffen. Een ander vliegtuig viel het
.s. „Imperial Monarch" aan ter hoogte van de Schot-
sche kust, doch bij het verschijnen van Britsche ge-
•echtstoestellen verdween het in de wolken. Boven
het gebied van de Tyne vloog een uit de wolken ko
mende Heinkel-bommenwerper recht op een groep
Britsche gevechtsvliegtuigen. Toen hij het gevaar
zag, klom hij steil naar de wolken en vluchtte, doch
niet nadat de Engelsche machines het vuur hadden
geopend. Voorts zijn vijandelijke vliegtuigen verdre-
en terwijl zij aanvallen deden op schepen voor de
kust van Yorkshire. Twee der aangevallen schepen
waren onverdedigde lichtschepen. Later in den och-
:end ondernamen Duitsche vliegtuigen aanvallen op
;chepen voor de kust van Kent.
De schepen „Miriam", „British Officer", „Atholl
Monarch", „Danny Bryn", „Stanburn", „Otterpool'
Knitsley" en „Well Park" hebben gemeld, dat zij
zijn aangevallen.
Volgens Havas zouden bij de luchtaanvallen op de
ei-schillende schepen zeven man gedood zijn.
Op de Noordzee is bovendien het Letsche s.s.
,Tautmila" aangevallen door een vliegtuig, dat tien
bommen liet vallen. Vijftien mail en de vrouw van
den kapitein konden zich in veiligheid brengen.
Volgens een ander Havas-bericht hebben Duitsche
vliegtuigen, die Maandag boven de Shetland-eilan-
den hebben gevlogen, een aantal bommen van klein
kaliber laten vallen. Voor zoover tot nu toe is ge
meld, is daar geen schade aangericht.
Het Duitsche Nieuwsbureau meldt:
Binnen het kader van de verkenningsvluchten van
het luchtwapen boven de Noordzee zijn op 29 Ja
nuari vijandelijke convooien, gewapende koopvaar
dijschepen en voorpostenschepen aangevallen.
Ondanks zeer kachtig vijandelijk afweervuur en
ondanks het optreden van groepen jachtvliegtuigen
zijn vernietigd: zeven vijandelijke, gewapende koop
vaardijschepen en twee voorpostenschepen. Een vij
andelijk jachttoestel werd bij Hartlepool neerge
schoten. Alle eigen vliegtuigen zijn behouden terug
gekeerd.
Reddingboot aangekomen
LONDEN, 30 Januari (Reuter). De redding
boot van een schip, waarop als naam te lezen
stond „Riga" en naar men gelooft, afkomstig is
van het Letlandsche stoomschip „Tautmila", dat
gisteren werd gebombardeerd, is in den afgeloo-
pen nacht aan de kust van Norfolk aangekomen.
De geredden van de „Tautmila". die van een an
dere reddingboot gebruik hebben gemaakt, zeiden
dat zij meenen gezien te hebben dat een man,
die in de tweede boot had plaats genomen, nog in
leven is. Deze boot was bij de ontploffing van een
bom door een hevigen druk in het water terecht
gekomen.
Kustwachters hebben de boot onderzocht en
geen spoor aangetroffen van een lichaam. Ook
waren er geen roeiriemen aan boord.
HEDEN: 10 PAGINA'S.
HAARLEM EN OMGEVING
P
Broodprijsverhooging voor Haarlem en om
streken.
Verhooging van het credict voor den aanleg van
het haven- en industrieterrein aan het N. B.
Spaarne te Haarlem.
De Haarlemsehe gemeentekas heeft f 175.000 per
jaar schade van de mobilisatie door uitkcerin-
gen aan het gemobiliseerde personeel. Hoc B.
en W. dit bedrag willen beperken.
Tegen een dreigend tekort aan woningen te
Haarlem moet gewaakt worden.
BINNENLAND
Het Nederlandsche motorschip Nora Is op een
mijn geloopen.
Door asbrcuk is op het Spoortraject Bussum
Hilversum groote vertraging ontstaan.
BUITENLAND
Dc Duitsche luchtmacht liceft felle aanvallen
gedaan op de Engelsche scheepvaart.
Daladier deed in zijn radiorede ccn beroep op de
„Franschen achter de linies".
Russische bombardementen in Finland eischtcn
tal van slachtoffers.
De strenge winter veroorzaakt in Engeland een
ware verkeerschaos.
SPORT.
De wedstrijdrijders hebben er in den Elfsteden
tocht terstond een zeer snel tempo ingezet.
1
ARTIKELEN, enz.
Mr. E. Elias: Ik ontdek Amerika. 3
De H. A. L. keert 8 procent dividend uit. 3
Van onzen correspondent te Boedapest: Groote
sympathie voor Finland in Hongarije. 5
J. B. Schuil: Friesche hardrijders. 4
J. B. Schuil: Dc zaak des Konings. 3
De Burgerlijke Stand van Haarlem is opge
nomen op
LAATSTE BERICHTEN f
