De (hiesche Elfstedentocht
Dotuve Egberts
Vijf winnaars tegelijk door de finish!
HEEREN-BAAI
WOENSDAG 31 JANUARI 1940
HAAREEM'S DAGBTJAÖ
7,
DE ELFSTEDENTOCHT
IN FRIESLAND
DOKKUM
i^Birdaard
'Bartlehiem
irlikum,
HARL1NGE!
HNDELOOBËNI
LEEUWARBgN
FRANEKER *[d3IEB
jKIniswBrd
DArum
\Witmarsum f/
3OLSWAR0
SNEEK^
®ULST^
,U $=5^ odOURE^
Sneeker
m
Tjeuke
meer
HEERENVEEN
(4004)*
Groote verwarring.
De verwaring was inderdaad groot. Het publiek
stroomde nog vóór de rijders binnen waren, het ijs
op. Het was een dringen en duwen van belang.
Het was jammer, dat dit een minder aangenaam
slot beteekende van een overigens goed georgani-
seerden tocht.
Zooals te verwachten was, kon het niet al te
sterke ijs dezen massalen druk niet houden; er
verscheen water op de baan en de politie moest met
den knuppel het publiek uiteen drijven om verdere
ongelukken te voorkomen.
Een betere organisatie van de aankomst kan ze
ker aan het centraal bestuur van de vereeniging
worden aanbevolen.
Het land van de elfstedentocht en van
D.E. Echte Friesche Heeren-Baai. Beide
zijn beroemd; de elfstedentocht als een
zeer bijzondere sportprestatie. D.E. echte
Friesche Heeren-Baai door haar bijzondere
melange die „Wolken van genot" geeft.
SCHA A TSENRIJDEN.
ten onaangenaam einde uan den tocht.
gevonden en niet meer losgelaten op het verdere
deel van den tocht. Zoo kon het gebeuren, dat zij
ook te Dokkum, op 23 K.M. van de finish, nog bij
een waren. Jongerl stelde toen voor, nu men het
zwaarste stuk achter den rug had. tegelijk door de
finish te Leeuwarden te gaan. waar ook De Vries
en Casteleyn dat in 1933 hadden gedaan.
Overeenstemming werd bereikt, mede door het
feit, dat door de smalle baan haast niet mogelijk
was te passeeren. Zoo bereikte het vijftal schouder
aan schouder de stad. Waar de finish was, wist men
niet precies. Het bloed kruipt, waar het niet gaan
kan en toen Adema de finish zóó dicht bij wist,
trok hij er harder van voren aan, zóó hard, dat de
andere vier niet direct konden volgen. Ten slotte
wist Keyzer vlak vóór de finish hem te pakken en
als wij in de groote wanorde, welke er bij den eind
strijd heerschte, goed gezien hebben, dan is Keyzer
als eerste door de finish gegaan, met 0,9 sec. voor
sprong op Adema, gevolgd door Westra en Van der
Duim, die nota bene een andere baan op de gracht
hadden genomen, en ten slotte Jongert.
"f9\£SLAND V,
•JOURE
GOUDEN KRUIS AAN
PRINS BERNHARD.
Groot aantal uitvallers.
LEEUWARDEN, Dinsdagavond. Op het uur, dat
wij dit schrijven, warm en behaaglijk in een ge
riefelijke hotelkamer van Leeuwarden, rijden daar
buiten in den guren en straffen Noord-Oostenwind,
in volkomen duisternis, nog enkele honderden
deelnemers aan den vijfden elfstedentocht.
In den naöht van Maandag op Dinsdag zijn ze
vertrokken; sommigen zouden eerst in den nacht
van Dinsdag op Woensdag in de hoofdstad van
Friesland terugkeeren.
Velen voelden zich geroepen, doch slechts een
klein percentage was uitverkoren om den tocht
tot een goed einde te brengen. Velen vertrokken
uit Leeuwarden op de schaats, enkelen kwamen
maar op de smalle ijzers terug. Groot was het
aantal uitvallers; hoe groot precies zouden wij nog
niet kunnen opgeven. Want Dinsdagavond kon
men ons te Leeuwarden nog niet eens zeggen hoe
veel rijders er eigenlijk des morgens vertrokken
waren, zoo moeilijk was de controle voor de defi
nitieve cijfers.
De indrukken, welke wij tijdens een rondrit
langs het traject hebben opgedaan, zijn talrijk ge
weest; het spreekt wel van zelf, dat wij ons moe
iten beperken tot enkele hoofdpunten.
In de eerste plaats willen wij vaststellen, dat
Ide vijfde elfstedentocht zwaar is geweest; zóó
zwaar, dat de beruchte rit van 1929 waarschijn
lijk in moeilijkheden is overtroffen. Dat vernamen
wij althans van verscheidene organisatoren en dat
kregen wij bevestigd van de zijde der rijders, die
ook aan den tocht van elf jaar geleden hebben
deelgenomen.
Zooals men zich herinnert, was het in 1929 bar
koud; er stond een felle ijzige wind, die door alles
heen ging. Maar het ijs was toen goed. De wind
mocht ditmaal minder sterk worden genoemd, de
bries- was stijf en vinnig en het ijs was op de
meeste trajecten verre van fraai, waarmede wij
ons nog zeer voorzichtig uitdrukken, want op som
mige plaatsen was het ijs zeer hobbelig; hier en
daar lagen er schotsen; de meester hinder werd
ondervonden van de stuifsneeuw, welke als poe
der over de smalle baan woei en op vele punten
bleef liggen, zoodat de deelnemers niet meer kon
den rijden, doch door de sneeuw moestenstap
pen om verder te komen!
Wij hebben per auto de meeste parcoursen af
gereden en konden ons overtuigen van de enorme
moeilijkheden, waarmede de rijders te kampen
hebben gehad. In de sneeuwwoestenij van Bols-
ward lag het witte poeder soms tot een meter hoog
te langs of op den weg en eenmaal zakte onze
wagen zelfs zóó diep weg, dat hij op eigen kracht
niet meer verder kon komen. Een boerenpaard
moest er aan te pas komen om den wagen weer
in het goede spoor te brengen.
Tusschen Franeker en Dokkum, een afstand van
48 K.M. door de Bildtdorpen. was het ijs op vele
plaatsen bar slecht. Het werd kruipen, vallen en
opstaan; krabbelen en zoeken naar een beetje goed
ijs, zoodat de gemiddelde snelheid een flink stuk
zakte en de beste hardrijders met aanzienlijke ver
traging te Dokkum aankwamen. Dat waren dan
zij, die te half vijf door de finish te Leeuwarden
gingen. Die kwamen er nog betrekkelijk goed af.
„Bij Vrouwbuurstermolen was het vanavond",
aldus de heer Huizinga Bruins, „niet meer te doen.
De sneeuw woei op de baan en men kon eigenlijk
niet meer met de schaatsen vooruit komen. Ten
slotte ben ik maar een stuk gaan loopen, totdat ik
12 K.M. verder bij Finkum op den weg tereent
kwam. Ik had den strijd dus gestaakt; met een
vrachtauto bereikte ik ten slotte Leeuwarden. U
kunt zich mijn blijdschap voorstellen, toen ik hier
vernam, dat alle rijders, die Vrouwbuurstermolen
hadden gehaald dat had ik toch! geacht werden
den tocht te hebben volbracht."
Zoo zal de heer Huizinga Bruins de eenige deel
nemer zijn, die er in geslaagd is vijf maal den tocht
te volbrengen, een bijzondere prestatie, welke
toch wel atzonderlijk mag worden genoemd.
Steeds meer uitvallers!
Wil men nog andere bewijzen hebben voor het
feit, dat de tocht van dit jaar zoo buitengewoon
moeilijk is geweest?
Te zeven uur des avonds, dus twee-en-een-half
uur nadat de eerste rijders te Leeuwarden ai-riveer-
den, hadden zich nog slechts 65 rijders bij de eind
controle gemeld. En dat op een aantal van ruim
3000, dat gestart was! Enkele honderdtallen waren
vóór Harlingen al uitgevallen. Het begon in Sloten,
in Stavoren groeide het aantal uitvallers reeds aan
en in Worlcum bond een honderdtal de schaatsen af.
Zoo dunden de gelederen snel en sterk.
Men moet bewondering hebben voor het moreel
van hen, die den moed hebben gehad den tocht tot
het einde te volbrengen. Soms moesten zij kilome
ter na kilometer alleen rijden, in een temperatuur,
welke bij voorbaat elk enthousiasme moest doen
bevriezen. Menigmaal had men pech; het hout van
een schaats brak, een met sneeuw gevulde scheur
veroorzaakte een valpartij, waarbij blessures niet
uitbleven. Een vriend, een kennis, die tientallen
kilometers in de buurt was gebleven, staakte d,en
strijd, zoodat ook deze steun, de nabijheid van een
vertrouwd iemand, den eenzamen rijder ontviel.
De groote moeilijkheden kwamen pas, toen ook
de physieke krachten slonken, de enkels moe wer
den, de teenen bevroren en de spieren op het punt
stonden den dienst te weigeren. Maar de vele hulp
vaardigheid onderweg en de medewerking van de
toeschouwers waren voortreffelijk. Een bemoedi
gend woord, een grapje, een tik op den schouder,
een kop warme koffie van de eerste de beste onbe
kende, en voort ging het weer, kilometer na kilo
meter door de sneeuw woestijn van Friesland!
Zoo kunnen wij dezen elfstedentocht ook be
schouwen als een krachtproef van den mensch om
de natuurkrachten te overwinnen en innerlijk ge
sterkt, zegevierend uit den strijd naar voren te
komen
Met z'n vijven!
Vijf rijders hebben hun stempel op den wedstrijd
gedrukt. Keyzer (de Lier, Westland), Adema (Fra
neker), die als eerste in zijn woonplaats aan de
controle kwam, Van der Duim (Warga), Jongert
(Alkmaar), die niet voor de eerste maal zijn kun
nen in den elfstedentocht bewees, en ten slotte
Sjoerd Westra (Warmerhuizen) een van de vele
Westra's, bekend om hun rijvaardigheid.
In Stavoren heeft dit vijftal elkaar ten slotte
Er moest worden ingegrepen.
Heel wat erger verging het den tochtrijders. Zij,
die niet in de eerste plaats voor een race waren
gestart, maar den elfstedentocht beschouwden als
een uithoudingspi-oef ten aanzien van hun rij-ca-
paciteit, legden het lootje, want in de avonduren
wakkerde de wind nog aan, het vroor hard en
wat het. meest onaangenaam kas, de banen in en
bij de Bildtdorpen sneeuwden onder. Op sommige
plaatsen was er van een baan zelfs niets meer te
bespeuren!
Toen het centraal bestuur hiervan kennis kreeg,
werd besloten om den tocht voor alle deelnemers,
die des avonds nog onderweg waren, verder te sta
ken. Dit ingrijpen getuigt van het groote verant
woordelijkheidsgevoel der organisatoren, want de
gezondheid van een groot aantal rijders stond hier
bij op het spel.
Alle rijders, die Vrouwbuurstermolen hadden
gehaald, een dorp. dat op ongeveer 25 K.M. van
Dokkum ligt. werden geacht den tocht te hebben
volbracht: zij kwamen in aanmerking voor het her-
inneringskruis. Met speciale bussen werden zij ver
volgens van Vrouwbuurstermolen naar Leeuwar
den overgebracht.
Het vertellen van het wedervaren der rijders
zou ons te ver voeren. Hier en daar zullen wij nog
gelegenheid krijgen, een persoonlijke meening van
een vooraanstaand rijder weer te geven. Maar voor
één deelnemer willen wij een uitzondering maken
en dat is voor den heer Douwe Huizinga Bruins,
het oudste bestuurslid van den Kon. Ned. Voetbal
bond. die alle vier malen den toch heeft volbracht
en die voor den vijfden keer aan den start was
jersch enen-
Omstreeks acht uur passeerden de eerste deelnemers aan den dltsled intocht de conti ö.eposl te
Staveren, waarmede het traject vanaf Leeuwarden in drie uur tijd was afgelegd
TENTOONSTELLING HAARL. AMST.
KWARTIER.
De postduivenvereeniging Haarlem's Amst.
Kwartier hield, zooals we reeds meldden, haar
jaarlijksche tentoonstelling van postduiven in het
lokaal van den heer C. H. Vrugt, aan de Barre-
voetestraat te Haarlem. Als derde prijswinnaar
werd abusievelijk genoemd A. Pr Ink; dit moet zijn
A. Piers. Tevens behaalde hij nog een eereprijs
voor de mooiste jonge duif.
SCHAKEN
DE VIERKAMP TE DELFT.
Naar wij vernemen zal de vierkamp tusschen
dr. M. Euwe. S. Landau. H. Kmoch en Jhr. J. H. O.
van den Bosch te Delft worden gespeeld. De wed
strijd wordt georganiseerd door de Delftsche Stu
dentenschaakclub „Paris", ter gelegenheid van
haar tiende lustrum.
Een partij zal Zaterdagmiddag 10 Februari
worden gespeeld; de twee overige partijen worden
des Zondags gespeeld.
Het lustrum van „Paris" zal Vrijdagavond 9
Februari worden geopend met een simultaan
seance van Landau tegen leden der club.
H. S. G. 4—SANTPOORT 3.
In het clublokaal van het Haarlemsch Schaak
gezelschap had een ontmoeting plaats tusschen
H. S. G. 4 en Santpoort 3. Het resultaat was, dat
H. S. G. 4 met 9],aVi .van .j ^ert won-
De uitslag.
Over den uitslag bestond uiteraard veel
verwarring. Maar in den loop van den avond nam
het centraal bestuur een wijs besluit: alle vijf rij
ders, Keyzer, Adema, Westra, Van der Duim en
Jongert werden tot winaars van den elfstedentocht
1940 verklaard!
Hun tijd was 11 uur 30 min. over 199 K.M. De
verdere voorloopige uitslag is als volgt:
6 J. van der Bij (Alina Paulowna) 12 uur 4 min.;
7 S. Dijkstra (Cornjum) zelfde tijd; 8 L. Geveke
(Leeuwarden) zelfde tijd; 9 A. de Vries (Giet
hoorn) zelfde tijd; 10 Sietse Koen (Bovenknijpe)
zelfde tijd; 11 Reinder Algra (Franeker) 12 uur
14 min.; 12 en 13 G. Duiker (Groningen) en K.
Korst (Bedum) beiden 12 uur 27 min.; 14, 15 en
16 M. Stienstra (Leeuwarden), F. van der Heide
(Leeuwarden) en P Bolkesteyn (Maasland, West-
land) allen in 12 uur 29 min.; 17 en 18 J. Harkema
(Leeuwarden) en H. de Boer (Wartena), beiden
12 uur 39 min.
Men kan de vraag stellen of de afspraak der vijf
rijders sportief mocht worden genoemd. De elfste
dentocht bestaat immers uit een wedstrijd en een
tocht: het verschil is, dat de wedstrijd een zui
vere kamp moet zijn om den snelsten tijd en door
iederen deelnemer alleen moet worden gereden,
terwijl de tochtrijders gezamenlijk mogen rijden.
De winnaar van 1912 en 1917, de Koning, was
hoogst verontwaardigd, toen hij hoorde, dat deze
afspraak was gemaakt. „Men had er voor moeten
vechten; het gaat er om, wie het snelste is!", zoo
luidde zijn meening.
De rijders zelf meenden, dat door de smalle baan
passeeren niet mogelijk was, zoodat van een zui
veren strijd op de laatste 20 K.M. practisch geen
sprake zou zijn geweest.
Geheel bevredigend kunnen wij dezen gang van
zaken edhter ook niet vinden, maar wij geven toe,
dat het moeilijk is hier een objectief en juist stand
punt te bepalen.
Het bezoek van Prins
Bernhard.
Z.K.H. Prins Bernhard heeft op het Prinsenhof
te Leeuwarden de vijf winnaars na afloop ontvan
gen. Wij vernamen, dat Adema daarbij uitvoerig
verteld heeft hoe het op de laatste tientallen kilo
meters is toegegaan. De afspraak werd erkend;
„eigenlijk", zoo moet Adema het gezegd ht^ben,
„zijn w allen tegelijk binnengekomen;!" Maar op
het laatste stukje had hij zich niet meer kunnen
inhouden en is hij er harder aan gaan trekken.
Prins Bernhard is na het avondmaal bij den
Commissaris van de Koningin in de provincie
Friesland te hebben gebruikt, uit Leeuwarden ver
trokken.
(Adv. Ingez. Med.)
(Adv. Ingez. Med.)
POSTDUIVEN
CcHtsi FRIESCHE
Een Haarlemmer volbrengt
den tocht.
Het is aan den heer A. Baard, Laurierstraat 7
te Haarlem-Noord, mogen gelukken den geheelen
tocht te volbrengen. Bij aankomst te Leeuwarden
was bij zeer vermoeid, maar na een flinke nacht
rust voelde hij zich vanmorgen weer geheel frisch.
Onze complimenten!
Enkele officiecle gegevens.
LEEUWARDEN, Dinsdagavond. In de late
avonduren werden nog enkele officieele gegevens
van den Vijfden Fricschen Elfstedentocht bekend.
De volgorde van de vijf eerst aankomenden werd
officieel bepaald op: Keyzer, Adema, Jongert, Var.
der Duim en Westra. De namen van al deze vijf
rijders zullen op den beker worden gegrift, terwijl
officieel zal worden vastgesteld dat deze vijf rij
ders als winnaars worden beschouwd.
De groote gouden medaille van den Kon. Ned.
Schaatsenrijdersbond zal voor Jongert zijn, omdat
hij in de afgeloopen jaren de beste plaatsen in de
verschillende tochten heeft bezet. Behalve de heer
Huizinga Bruins heeft ook dt heer R. Zandstra
(Leeuwarden) den tocht volbracht, zoodat hij even
eens in aanmerking komt voor het gouden kruis
der Elfsteden Vereeniging, omdat hij vijfmaal den
rit heeft volbracht. De heer Zandstra bracht het tot
Wiers bij Dokkum, maar in verband met de bepa
ling, dat alle rijders, die Vrouwbierstermolen had
den bereikt, beschouwd werden als deelnemers die
den rit hadden volbracht, kwam ook dus de heer
Zandstra voor het gouden kruis in aanmerking.
Wij vernamen, dat tijdens het bezoek van Z.K.H.
Prins Bernhard het bestuur van de Elfsteden Ver
eeniging aan Zijne Koninklijke Hoogheid een gou
den kruis heeft aangeboden.
tocht deel te nemen. Hij vroeg zjjn vader om toe
stemming, die nuchter antwoordde: „ik vind het wel
goed, maar denk er om, ik heb liever, dat de men-
schen je zien staan, dan zien liggen!"
Piet ging Maandagmiddag naar Naaldwijk om uit
te komen in kortebaanwedstrijden, welke daar zou
den worden gehouden en de resultaten af te
wachten.
Glansrijk ging Piet met den eersten prijs strijken.
Op aandringen van zijn vrienden besloot hij te half
vijf nog naar Leeuwarden te vertrekken.
Het heugelijke nieuws van zijn prachtige presta
tie bracht Dinsdagmiddag heel De Lier in op
schudding. Iedereen was blij en trosch
Een delegatie van de IJsclub, bestaande uit bur
gemeester C. J. van der Hoeven, eere-voorzitter, dr.
Schepman, voorzitter, B. Buitelaar, penningmeester
en C. Disselkoen, brachten direct een bloemenhulde
aan de ouders van den kranigen rijder. Ook vele
inwoners kwamen hen complimenteeren.
Vader Keyzer vertelde nog, dat zijn zoon in 1929
op sportgebied niets anders deed dan sleetje rijden
en geen belangstelling voor schaatsenrijden had.
Keyzer geen belangstelling over den te gehou
den elfstedentocht. Op aandringen van zijn vader
heeft Piet de ijzers ten slotte onder gebonden. Hy
oefende zich eerst voornamelijk op ronde schaat
sen, doch sinds 't vorige jaar reed hij op Noren.
Dit jaar het ijs was nauwelijks berijdbaar
maakte Piet als eerste den traditioneelen tocht van
het Westland naar Vlaardingen. Hij kwam dan ook
met natte voeten thuis.
Zijn zorgzame ouders hadden hem bij zijn ver
trek op het hart gedrukt om genoeg brood voor on
derweg mee te nemen, maar Piet's antwoord was:
„Ik altijd gehoord, dat de Friezen alleen een stuk
worst meenemen en dat doe ik ook".
Heden zou hij in De Lier met muziek worden in
gehaald.
Ook een dame volbrengt
den tocht!
WATERPOLO
K 102
De eerste dame, die Leeuwarden heeft bereikt,
was mej. D. Faber (Warga). Zij kwam te ruim 6
uur aan de finish te Leeuwarden, vol enthousias
me en in uitstekende stemming. Het 25-jarige meis
je, zeer sportief overigens, had een uitstekenden
rit achter den rug. Het was voor den eersten keer,
dat zij aan den Elfstedentocht deelnam!
De winnaar van 1929, Karst Leemburg, bereikte
te 6 uur Dokkum: toen moest hij den strijd staken:
bij wilde met de bus van Dokkum naar Leeuwar
den terug keeren, maar de bus is op den weg tus
schen Dokkum en Leeuwarden ingesneeuwd. Het
duurde versöheidene uren, voor dat de passagiers
eindelijk de Friesche hoofdstad konden bereiken.
Koen ce Koning, die aan den tocht deelnam, en
winnaar van den wedstrijd in 1912 en 1917, moest
in verband met een blessure te Workum uitschei
den.
Vreugde in De Lier.
Het plaatsje De Lier in het Westland was Dins
dagavond zich zelf niet meer. Een van de inwoners
behoorde tot de eerstaankomenden van den Frie-
schen Elfstedentocht. En dan nog geheel toevallig
De 21-jarige Piet Keyzer is een landbouwerszoon
en verzorgt in zijn dagelijksch leven de koeien.
Maandag was hij nog niet van plan om aan den
H.P.C.—POELMEER (5—1).
Voor de wintercompetitie ontmoette HP.C. de
Leidsche vereeniging Poelmeer in het Sport-
fondsenibad te Haarlem Als scheidsrechter Zwa-
nenveld laat beginnen blijken beide vereenigin-
gen slechts zeer langzaam op het vereischte
tempo te kunnen komen.
Braam speelt ditmaal op de middenvoorplaata.
Snelheidsgebrek bij Poelmeer is oorzaak dat
Mauritz onophoudelijk vrij komt, doch door so-
lospel worden deze kansen niet benut. Keeper
Ydens van Poelmeer weet door zijn lengte ver
scheidene malen te redden. Braam scoort niet
temin tweemaal; de scheidsrechter keurt echter
deze doelpunten af.
Van Poelmeer blijken de beide voorspelers een
gevaarlijk schot te bezitten. Leyenaar en Van
Groningen weten hun evenwel het scoren te be
letten. Eindelijk heeft Braam succes (10).
Na de hervatting komt HP.C. er beter in. Braam
scoort een tweede doelpunt (20). Mooi samen
spel tusschen Mauritz, Braam en Kolderie geeft
laatstgenoemden speler een kans om de score te
verhoogen (30).
Mauritz onderneemt een ren; hij geeft den
bal aan Kolderie. deze speelt terug en onhoud
baar kogelt Mauritz in (40).
Tenslotte maakt Braam er 50 van. waarna
Poelmeer een tegenpunt scoort als een speler
van H.P.C. het water moet verlaten (51).
