Forensenverkeer
naar Gooi weer
ernstig gestagneerd.
niiJnAaSidt'ó
Emser-Water
Begrooting van
Financiën.
Problemen en
verhoudingen
VRIJDAG 16 FEBRUARI 1940
HA ARE EM'S DAGBEAD
Locomotief raakte
met één as uit de rails.
f Het drukke forensenverkeer tusschen de
hoofdstad en het Gooi heeft Donderdagmiddag
ernstige stagnatie ondervonden doordat even
voor het station Bussum de locomotief van een
uit Amsterdam komenden personentrein uit de
rails is geloopen.
Dientengevolge moesten de treinen tusschen
Weesp en Bussum over enkel spoor geleid worden.
Om het verkeer op laatstgenoemd baanvak te ont
lasten, werd besloten, zoowel in de richting Hilver
sum, als in de richting Amsterdam, enkele treinen
te laten uitvallen.
Het laat zich begrijpen, dat het groote moeite
kostte den reizigersstroom, welke tusschen vijf en
zes uur zijn hoogtepunt bereikt, te verwerken.
Het ongeval geschiedde om kwart over vijf met
trein no. 2851, welke~ om tien minuten voor vijf van
het Centraal Station te Amsterdam naar Utrecht was
vertrokken. Vlak voor het station Bussum, toen de
trein dus een matige vaart had, kwam de locomotief
tot ontsporing. Eén as was uit de rails geloopen.
De reizigers van den gestranden trein zijn op de
plaats van de ontsporing overgestapt in een spe-
cialen trein, welke, onmiddellijk na het bekend
worden vap het ongeval, van Amsterdam naar Bus
sum was vertrokken. Deze trein nam eerst bij Weesp
de reizigers op van een tweeden naar het Gooi op
weg zijnden personentrein, welke zich een blok ach
ter den door het déraillement vastgeloopen trein
bevond en niet over een ander spoor geleid kon
worden. De hulptrein is daarna over verkeerd spoor
naar Bussum gereden.
Om het ontwrichte forensenvervoer te bespoedi
gen, werd aan twee van Amsterdam vertrekkende
treinen de voorrang gegeven, zoodat de uit de
richting Hilversum komende treinen moesten wor
den opgehouden. In totaal zijn in beide richtingen
in den loop van den avond niet minder dan twaalf
treinen komen te vervallen.
Om kwart over elf had men de ontspoorde loco
motief weer in de rails staan, zoodat het treinver
keer weer normaal kon worden hervat.
Zenuwtabletten koker 75 cent
v Maagtabletten koker 75 cent
Hoofdpijntabletten koker 60 cent
Laxeertab letten doos 60 cent
Alleen echt met den naam Mijnhardt.
(Adv. Ingez. Med.)
Peulvruchten voor zieken en
militairen.
Met ingang van 16 Februari geeft de bijzon
dere bon voor zieken en militairen, als bedoeld
in artikel 3, lid 1 onder b, van de peulvruchten-
beschikking 1940 1, recht op het koopen van
een achtste kilogram peulvruchten.
DIRECTEUR EN PRESIDENT
COMMISSARIS STAAN TERECHT.
De debacle van de Noord-Neder-
landsche Hypotheekbank.
DIRECTEUR IN ARREST GESTELD.
Voor de rechtbank te Groningen werd Donder
dag behandeld de zaak tegen den vroegeren
directeur van de Noord-Nederlandsche Hypo
theekbank te Groningen, thans te Haarlem
woonachtig en tegen den gewezen president
commissaris van deze bank B. H. M., die zich te
verantwoorden hadden wegens een hun ten laste
gelegde in het najaar van 1938 gepleegde ver
duistering.
Volgens de dagvaarding wordt de directeur
ervan verdacht zich op verschillende tijdstippen
in 1929 tot 1939 ten deele tezamen en in vereeni-
ging met M., die toen voorzitter van de com
missarissen en lid van den raad van toezicht van
de bank was, opzettelijk telkens verschillende
bedragen aan geld, totaal ruim 120.000, welke
gelden verdachte als directeur van deze ven
nootschap uit hoofde van zijn voormelde per
soonlijke dienstbetrekking voor die N V. onder
zijn beheer had en welke geheel of ten deele
aan meervermelde N.V.. althans aan een ander
dan verdachte en genoemden M. behoorden,
wederrechtelijk te hebben toegeëigend.
Aan M. werd medeplichtigheid ten laste ge
legd.
De directeur, die het eerst terecht stond, ont
kende desgevraagd de hem ten laste gelegde
verduistering, waarna als getuige-deskundige
werd gehoord de heer W. Schmidt, rijksaccoun
tant. die in deze zaak een onderzoek had inge
steld. Hij was daarbij tot de conclusie gekomen,
dat bestuur en commissarissen van de bank
medewerking 'hadden verleend aan handelingen,
welke strijdig waren met de statuten, door welke
handelingen ernstig nadeel was berokkend. Uit
de boeken en bescheiden was getuige voorfes ge
bleken. dat verdachte herhaaldelijk gelden bij
de bank had opgenomen, in totaal een bedrag
van 49.000. waarvoor volgestorte aandeelen der
bank als onderpand waren gegeven, voorts een
bedrag van 76.500 zonder onderpand. Uit
voerige verklaringen legde de getuige-deskun
dige,, wiens verhoor niet minder dan twee uur
in beslag nam, af omtrent de balansen en winst
en verliesrekeningen der bank. welke zijns in
ziens onwaar, n.l. geflatteerd, waren, waardoor
men een verkeerd beeld kreeg van de soliditeit
der bank.
Verdachte zeide steeds in rekening-courant
met de bank te hebben gestaan. Van wederrech
telijke toeëigening van het geld was z.i. echter
geen sprake geweest. Hij deed voorts een beroep
op tantièmes, welke hij nog van de bank te goed
zou hebben. Met de balansen e.d. had hij zich
persoonlijk nimmer zoo zeer bemoeid.
Een groot aantal andere getuigen en deskun
digen werd hierna gehoord.
De tweede verdachte, de oud-president-com
missaris M„ ontkende zich aan verduistering te
hebben schuldig gemaakt.
Met goedvinden der directie zijn hem gelden
verstrekt, teneinde hem uit de moeilijkheden,
waarin hij verkeerde, tehelpen. Dat de balansen
e.d. niet juist zouden zijn geweest, zei verd., die 't
volle vertrouwen in den directeur had. niet te
hebben geweten.
De eisch
Na een uitvoerig requisitoir eischte de offi
cier van justitie tegen den directeur twee jaar
en tegen verd. M. één jaar gevangenisstraf
Tevens werd de gevangenneming van den direc
teur gevraagd.
De rechtbank gelastte de gevangenneming
van den directeur.
LEERAAR BELEEDIGDE DEN BURGEMEESTER
VAN MEDEMBLIK
Wegens beleediging heeft Donderdagmiddag voor
de Rotterdamsche rechtbank terecht gestaan de 50-
iarige B. E.. leeraar aan een Middelbare Technische
School te Rotterdam.
Aan verd. was ten laste gelegd, dat hij, in een
door hem geschreven en uitgegeven brochure, den
burgemeester van Medemblik, den heer P. C. J. Pe
ters had beleedigd.
Over verd. was een psychiatrisch rapport uitge
bracht, dat hem niet ontoerekenbaar noemt, doch
dat wel naar voren brengt, dat verd. de feiten zeer
subjectief ziet en weet, dat hij anderen kwetst. Hij
wil dit laatste ook en doet geen moeite om het te
gen te gaan. Toen men over verd. 'n reclasseerings-
apport wilde opmaken, verzette hij zich hiertegen.
De officier van justitie eischte f 25 boete subs, tien
dagen hechtenis en zes weken gevangenisstraf voor
waardelijk met een proeftijd van drie jaar.
Geslaagde tocht over de Wadden.
In drie uur van Kornhuizen naar
Schiermonnikoog.
Donderdag hebben drie inwoners van Horn-
huizen, de gebroeders Broekema en de heer
Dijkhuis, een tocht over de wadden naar Schier
monnikoog gemaakt. Zij hebben dezen in drie
uur volbracht.
Het ijs, dat de mannen op hun tocht passeer
den, was wel sterk, doch op sommige punten
moeilijk begaanbaar
Het drietal heelt, den nacht op het eiland door
gebracht en zou heden terugwandelen.
„Laërtes" weer thuis.
Het stoomschip Laertes" van de Neder-
landsche Stoomvaartmaatschappij „Oceaan", dat
Zaterdag 3 Februari ten oosten van het Engel-
sche lichtschip „Royal Sovereign" op een mijn
is geloopen en daarbij beschadigd werd. doch
zijn tocht kon voortzetten, is Donderdag te
IJmuiden binnengekomen en opgestoomd naar
Amsterdam, waar het schip omstreeks twee uur
heeft vastgemaakt aan de Borneokade.
Vlieland was Donderdag niet te
hereiken.
De postboot „Noord-Nederland" is Donder
dag na'een moeilijke reis van vijf uur van Ter
schelling in Harlingen aangekomen. Vandaag zou
een poging worden gedaan Terschelling te be
reiken.
De postboot „Vlieland", welke Woensdag
Vlieland niet kon bereiken en de haven van
Terschelling was bipnengeloopen. heeft Don
derdag opnieuw getracht Vlieland te bereiken.
Dit is echter niet gelukt. Heden zou men nog
eens trachten de verbinding met Vlieland tot
stand te brengen.
Voor-onderzoek in Leidschen-
damsche moordzaak gesloten.
Het voor-onderzoek in de strafzaak tegen den
29-jarigen vertegenwoordiger R. A., die verdacht
wordt op 27 October van het vorige jaar te
Leidschendam den veehandelaar C. van dei-
Horst te hebben vermoord en beroofd, is geslo
ten. A., die nog steeds in het Huis van Bewa
ring te 's Gravenhage vertoeft, werd precies een
week na den moord te Rotterdam gearresteerd
Bij zijn aanhouding verklaarde hij wel bij den
moord betrokken te zijn geweest, doch dat er
tevens een ander persoon bij aanwezig was. Deze
houding heeft hij tot nu toe volgehouden. Er is
evenwel ondanks intensief speurwerk, gen spoor
van een tweeden dader gevonden. A. zal zich dus
alleen te verantwoorden hebben.
Welke tenlastelegging zal worden uitgebracht
is nog niet bekend. Vermoed wordt dat de zaak
omstreeks April ter openbare behandeling op
de zitting van de Haagsche Rechtbank zal
dienen.
Komt Sumner Welles ook naar
Den Haag?
Naar de Tel. verneemt, heeft ook de Ameri-
kaansche gezant bij Hr. Ms. Hof ten departe-
mente van Buitenlandsche Zaken toelichting
gegeven betreffende de beteekenis van de reis
naar Europa van onderstaatssecretaris Sumner
Welles. De gezant heeft bij dit bezoek de denk
beelden van minister Cordell Huil om met de
neutralen de voorwaarden te bestudeeren, welke
als basis zouden kunnen dienen voor den eco-
nomischen wederopbouw van Europa na den oor
log, nader uiteengezet. In bevoegde kringen te
's Gravenhage wordt er rekening mede gehouden
dat Sumner Welles, evenals Brussel, ook Den
Haag zal aandoen tijdens zijn rondreis door
Europa, welke zooals men weet inRome zal
aanvangen en loopen over Berlijn, Parijs en
Londen.
De -bosschen van het kasteel Hillenrath te
Swalmen in de pracht van het nieuwe sneeuw
kleed, dat in de afgeloopen dagen weer over
Nederland is uitgespreid
Echt
Le( o Vermengd met warme melk het van
ouds beroemde middel bij
(Adv. Ingez. Med.)
EERSTE KAMER
DEN HAAG. Donderdag.
Een zevental sprekers wijdde opmerkingen van
verschillenden aard aan datgene, wat min of meer
samenhing met het door Minister de Geer morgen
Vrijdag te verdedigen begrotingshoofdstuk.
Hield de heer Fleskens (R.K.) zich bezig met
de groote gezinnen voor wier belangen hij een warm
pleidooi voerde, speciaal dan met het oog op de z.i.
met het oog op hen in acht te nemen maatregelen
bij heffing van belastingen, zijn partijgenoot Mr.
Janssen de Li m pens raakte een ander be-
lastingpunt aan. Hij noemde het een onbillijkheid
en onrechtvaardigheid, dat bij de inkomstenbelas
ting voor onroerende goederen niet mag worden
afgeschreven; daardoor wordt op den duur de bron
van de heffing zelf aangetast.
Nog een derde Katholiek voerde het woord, te
weten Mr. v. Lanschot die den door den heer
De Zeeuw (s.d.) aangevallen beleggingsraad in
bescherming nam, die n.l. volgens den s.d. spreker
de schuld zou zijn van een opschroeving van den
rentevoet. Mr. v. Lanschot, die zelf deel uitmaakt
van den beleggingsraad, meende, dat dit college
juist voortreffelijk werk had gedaan oun. door de
wijze waarop het ijverig had toegezien op de
fondsen.
Versoberen, aldus luidde het parool, dat Dr.
Heldring (lib.) der Regeering voorhield, aan
gezien zij volgens hem moet voorgaan om het volk
duidelijk te maken dat de buikriem aangesnoerd
moet worden. Zijn fractiegenoot Mr. v. Rappard
kwam nog eens een lans breken voor de eigenaren
van landgoederen, die gebukt gaan onder een zwa-
ren belastingdruk en hij bleek in dit verband veel
te voelen voor aanschouwelijk onderwijs, dat de
Minister zou kunnen genieten door een acht-
kasteelentocht in den Gelderschen Achterhoek te
ondernemen. Tenslotte zij nog aangestipt, dat Mr. v.
Bönninghausen (nat. soc.) het liedje weer
liet klinken van „het systeem" dat niet deugt. Om
de, financiën op orde te brengen, zal men z.i. heel
het financieel beleid op gansch andere manier moe
ten voeren, enfin het moet anders
E. v. R.
Verzet tegen luchtbeschermings-
maatregelen.
Zware straffen geëischt.
Donderdag behandelde het Amsterdamsche ge
rechtshof drie strafzaken tegen personen, die in
strijd met de voorschriften hadden geweigerd hun
medewerking te verleenen bij luchtbeschermings
oefeningen. In eerste instantie hadden de recht
banken zware straffen opgelegd.
Het eerste geval betrof een filiaalhouder uit
Callantsoog. Hij was in September jl. door den
burgemeester opgeroepen om een luisterpost te
betrekken. De man is een principieele dienstwei
geraar en in verband hiermede heeft hij reeds drie
vonnissen ondergaan. Ook voor het Hof verklaarde
hij op principieele gronden niet mee te hebben
willen doen aan de oefening.
De president bracht hem onder het oog, dat deze
weigering toch moeilijk op zijn principes kon be
rusten. Luchtbescherming immers is er voor om
de burgerbevolking tegen overvallen en aanvallen
te beschermen.
De verdachte was echter niet te overtuigen.
De procureur-generaal vond verd.'s houding
volkomen onsociaal en gewetensbezwaren waren
z.i., in een tijd dat het land bedreigd werd, geen
excuses. Spr. vorderde bevestiging van het vonnis,
vier maanden gevangenisstraf.
De tweede zaak betrof een bedrijfsleider even
eens te Callantsoog. Deze man had een heel andere
reden opgegeven: hij voelde zich door den comman
dant bedreigd, omdat deze gezegd had, dat hij op
een plaats zou worden gezet, die niet. van gevaar
ontbloot was.
In eerste instantie was hem twee maanden ge
vangenisstraf opgelegd. De procureur-generaal
vorderde bevestiging van het vonnis.
De derde verdachte had geweigerd mede te wer
ken aan een verduisteringsproef omdat z.i. luchtbe
scherming en verduistering waardeloos waren.
Ook tegen hem eischte de procureur-generaal
bevestiging van het vonnis, nl. twee weken gevan
gen isstraf
Rijtijdenbesluit nogmaals
tijdelijk opgeschort.
De minister van sociale zaken, heeft bepaald,
dat voor bestuurders van vrachtauto's in alle
gemeenten des rijks van 19 Febr. tot en met
2 Maart 1940 ontheffing wordt verleend van het
bepaalde in de artikelen 25, 26 en 30 van het
rijtijdenbesluit, voor zoover de toestand der
wegen in verband met de weersgesteldheid af
wijking noodig maakt, met dien verstande, dat
een werktijd niet meer dan 13 uren. de gezamen
lijke duur van de in een week vallende werk
tijden en gedeelten van werktijden niet meer
dan 66 uren en een diensttijd niet meer dan 15
uren mag bedragen, terwijl een tusschen twee
opeenvolgende diensttijden gelegen onafgebroken
rusttijd ten minste 11 uren moet bedragen.
GESCHRIFTEN MET GEZAGOXDERMIJNENDEN
OPRUIEN DEN INHOUD VERSPREID.
Soldaat tot drie jaar gevangenisstraf
veroordeeld met ontslag uit den dienst.
Voor den Krijgsraad te 's Hertogenbosch
stond Donderdag terecht de 24-jarige soldaat W
P. de V., wien ten laste is gelegd, dat hij op 11
October 1939 te IJmuiden geschriften van ge-
zagondermijnenden en opruienden inhoud heeft
verspreid. In deze geschriften deed hij het voor
komen. dat revolutie voor de arbeidersklassen de
eenige hoop op redding zou brengen.
De auditeur-militair eischte eer. gevangenis
straf van drie jaar met ontslag uit den dienst.
De Kvijsraad veroordeelde den soldaat over
eenkomstig den eisch
KNAAP DOOR EEN AUTO GEDOOD.
Donderdagmiddag omstreeks half drie is het
achtjarig zoontje van den heer Van der Linden
uit Eindhoven op den Boschdijk aldaar door een
militaire auto, welke uit de richting Best kwam,
aangereden ep op slag gedood. De militaire auto
wilde twee andere wagens passeeren, welke uit de
tegenovergestelde richting kwamen. Achter de
laatste auto wilde het jongetje den weg oversteken
De bestuurder van de militaire auto trachtte nog
een aanrijding te voorkomen, doch dit mislukte.
Registratie van arbeidskrachten.
Voor doelmatige bestrijding van de werkloos
heid, zoowel als voor leniging harer gevolgen, is
in de eerste plaats nauwkeurige kennis noodig
van de feitelijke omstandigheden op de arbeids
markt. Men dient niet slechts te weten het aan
tal werkelijk beschikbare, valide werkkrachten,
die gedurende korter of langer tijd zonder werk
zijn al dan niet als zoodanig bij de Arbeids
beurzen ingeschreven maar vooral ook hoe het
staat met hun scholing, vakbekwaamheid, en ver
dere capaciteit, in het algemeen hun econo
mische bruikbaarheid.
Aan die kennis ontbreekt thans nog zeer veel.
Het Hoofdbestuur der Nederlandsche Maat
schappij voor Nyverheid en Handel heeft aan
ook aanleiding gevonden om aan een studie
commissie, onder presidium van Jhr. Ir. O.
C. A. van Lidth de Jeude, de vraag voor te leg
gen of en zoo ja op welke wijze het door doel
matiger organisatie mogelijk zou zijn een volle
dig overzicht te verkrijgen van alle beschik
bare, werklooze arbeidskrachten en tevens, met
vermijding van onnoodige kosten, de uitvoering
van de steunregeling en de controle daarop te
vergemakkelij ken
Deze commissie heeft een uitvoerig verslag
aan het hoofdbestuur uitgebracht.
De commissie komt tot de slotsom, dat een be
hoorlijk overzicht van alle werkelijk voor ar
beid in aanmerking komende krachten alleen te
verkrijgen is door registratie, naar uniformen
maatstaf over het geheele land en met zoo
nauwkeurig mogelijke indeeling naar den aard
van het werk, waarvoor ieder op grond van zijn
antecedenten geschikt kan worden geacht. Zij
stelt dan ook voor een wettelijk verplichte re
gistratie van alle werknemers, wier loon bene
den een zekere loongrens blijft, met invoering
van een arbeiasboekje voor eiken arbeider indi
vidueel. Daarvoor moet een centraal register
worden ingesteld voor het geheele land, onder
verdeeld in districten. De ingeschreven arbei
der krijgt een arbeidsboekje. waarin behalve zijn
naam, woonplaats, geboortedatum, familie-om
standigheden, opleiding en wat verder van be
lang kan zijn om zijn beroepsvorming en be
roepsvaardigheid te beoordeelen, geregeld dooi
den werkgever moet worden ingevuld, de tijd
van zijn tewerkstelling, de aard van het werk, dat
hij verricht (dit aan de hand van een uniforme
beroeps- en vaknomenclatuur) en het ver
diende loon.
Jhr. De Savornin Lohman wil haast
maken -met de slagkruisers.
Het Eerste-Kamerlid jhr. de Savornin Lohman
heeft aan den voorzitter van den raad van mi
nisters, en aan de ministers van defensie en van
koloniën de volgende vragen gesteld:
Is de regeering niet van oordeel dat de, afdoe
ning van het in te dienen wetsontwerp inzake de
voorgenomen versterking van de vloot met slag
kruisers van spoedeischenden aard is, zulks te
meer, waar de behandeling van deze aangelegen
heid toch reeds door verschillende omstandighe
den aanzienlijke vertraging heeft ondervonden?
Zoo de regeering van deze meening zou zijn. is
zij dan bereid mee te deelen waarom door haar
geen gebruik is gemaakt van de haar in art. 71
der wet op de staatsinrichting van Nederlandsch-
Indië verleende bevoegdheid, in dergelijk geval
van het hooren van den Volksraad af te zien?
Is de regeering bereid te bevorderen dat in elk
gevail het hooren van den Volksraad binnen dus
danig korten termijn geschiedt, dat het in te die
nen wetsontwerp met die spoed tot stand kan
worden gebracht, als het belang en de urgentie
der zaak vorderen?
Kan de lading van de „Friesland"
nog geborgen worden?
Expeditie uit Elburg trok op onderzoek uit.
Donderdagmiddag hebben twee Amsterdamsche
metaalhandelaren, vergezeld van vier personen,
van Elburg uit, over het ijs een tocht ondernomen
naar het op het IJselmeer temidden van ijs en
sneeuw weggezonken wrak van het s.s. „Friesland"
van de reederij Koppe. Naar men zich herinnert
Is dit schip eenige weken geleden verloren ge
gaan, toen het met twee andere booten van ge
noemde reederij een poging deed om Kampen te
bereiken.
De expeditie van gisteren, welke ten doel had
na te gaan of het mogelijk zou zijn de lading, be
staande uit tachtig ton blik, te bergen, werd met
twee auto's gemaakt, in elk waarvan drie perso
nen hadden plaats genomen. Het gezelschap werd
geleid door een beurtschipper uit Elburg, die den
weg op het IJselmeer op zijn duim kent. Boven
dien had men ter oriëntatie tevens een vloeistof-
compas bij zich.
Om één uur werd de haven van Elburg verlaten
en na twee uur rijden kwam men op de plaats van
bestemming aan. Het was een moeizame tocht,
waarbij tot zesmaal toe ijsbarrières, welke zich,
evenwijdig met de kust, over een afstand van
vele kilometers uitstrekken, moesten worden ge
passeerd. Daarbij moest men met behulp van bij
len een weg door de oneffenheden hakken. Bo
vendien geraakten de auto's in een dichten
sneeuwstorm, welke het uitzicht volkomen belem
merde, zoodat tijdens deze bui moest worden
stilgehouden. Toen het na een half uur opklaar
de kon de tocht worden voortgezet.
Uit het onderzoek bij het wrak kwam vast te
staan dat dit tot aan de reeling in het ijs is weg
gezakt.
De zes mannen hebben, zoo goed en zoo kwaad
als het ging, aan boord een onderzoek ingesteld.
Men heeft getracht tot de laadruimte door te
dringen, doch daarin is men door tijdgebrek niet
geslaagd. Men heeft een klein gedeelte van het
bovenluik van sneeuw en ijs weten vrij te maken,
waarbij bleek dat boven het luik nog ruim een
halve meter water staat. Na vijf kwartier op het
wrak te hebben vertoefd is men naar Elburg te
ruggekeerd.
De beide handelaren zijn voornemens binnen
eenige dagen opnieuw naar het wrak te gaan ter
voortzetting van het onderzoek. Volgens hun ver
klaringen zal het, indien de vorst aanhoudt of
wanneer er slechts een lichte dooi intreedt, mo
gelijk zijn de lading te bergen.
Indien het weer echter omslaat en het ijs zou
:aan kruien, dan zal van schip en lading niets
meer kunnen worden gered.
DE „BEEMSTERDIJK" TE ROTTERDAM.
Donderdagavond Ss het s.s. „Beemsterdijk" van
de HollandAmerika Lijn te Rotterdam aangeko
men. Het schip had slechts twee passagiers aan
boord. De lading bestond uit stukgoederen en
graan voor de Nederlandsche regeering.
Groningen krijgt een voldoende
hoeveelheid kolen.
De minister van Waterstaat heeft den burge
meester van Groningen in verband met het drei
gend kolengebrek aldaar medegedeeld, dat er een
voldoende hoeveelheid steenkool naar Groninger
zal worden gezonden.
Een halve eeuw geleden
Uil Haarlems Dagblad van I 890.
16 Februari:
Voor het jaar 1890 ziui benoemd tot
voorzitter van de plaatselijke commissie
van toezicht op het lager onderwijs de
heer M. A. A. van der Mersch en tot secre
taris de heer P. H. van der Ley.
in de Zuid-
Afrikaansche Unie
Er is wellicht geen andere staat ter wereld, dl©
zoo vol is van problemen en tegenstellingen als de
Unie van Zuid-Afrika. Voor het leeren kennen
van deze problemen natuurlijk zonder dat men
zich kan verdiepen in de wijze, waarop zij opge
lost zouden kunnen worden is een verblijf van
slechts 24 uur in Zuid-Afrika zelfs reeds vol
doende. Zij stormen om zoo te zeggen op den
vreemdeling af, en de tegenstellingen komt men
dagelijks tegen, zoowel in het openbare als in het
persoonlijke leven.
Men denke zich een land, dat de grootte heeft
van een half werelddeel, dat geheel geschoeid is
op den voet der Westersche beschaving, doch een
blanke bevolking heeft van slechts ruim twee mil-
lioen zielen, dus een kwart van het aantal, dat
is samengedrongen op het kleine stukje grond
gebied, dat Nederland heet.
Daarnaast een gekleurde bevolking van ruim
acht millioen zielen, de zoogenaamde naturellen
en de kleurlingen, vier maal zoo sterk als de
blanke bevolking, doch geheel aan deze onder
worpen in sociaal en economisch opzicht, vrijwel
zonder eenige ontwikkeling en practisch zonder
koopkracht.
En om dit alles nog gecompliceerder te maken
vormt deze kleine blanke bevolking dan nog geen
gesloten eenheid, maar is zij verdeeld in twee
taalgroepen, de iets sterkere groep der Afri-
kaansch sprekenden en de iets geringer In aan
tal zijnde groep Engelsch sprekenden, tusschen
welke beide groepen, behalve het taalverschil,
nog de oude tegenstelling is blijven hangen uit
de dagen van den strijd tusschen Boeren en Brit
ten, een nog steeds niet geweken verbittering,
vooral aan den kant van groote groepen Afrika
ners. tegen den Engelsch sprekenden landgenoot,
die nog steeds beschouwd wordt als de indringer
en de overweldiger.
Wij moeten hieraan onmiddellijk toevoegen, dat
er zeer velen zijn, zoowel van de Afrikaansch als
van de Engelsch sprekende bevolkingsgroep, die
deze houding reeds lang hebben laten varen, om
dat zij begrepen hebben, dat slechts samenwer
king als eensgezinde Unieburgers het land kan
groot maken. Echter ook het vinden van de juiste
vormen voor deze samenwerking vormt een van
de problemen, waarvoor Zuid-Afrika zich gesteld
ziet.
Op 'geheel ander gebied liggen de problemen,
waarmee het land te worstelen heeft door zijn
bodemgesteldheid en zijn klimatologische omstan
digheden. De tegenstellingen zijn hier nog duide
lijker. Naast het woestijngebied van de Kalahari
heeft men de vruchtbare en regenrijke vlakte van
de Kaapprovincie, met een overvloed van zonne
schijn en een subtropisch klimaat, een rijken tuin
voor fruitteelt en wijnbouw. De zwarte bergen,
waartegen de vochtige zeelucht van de Kaap moet
opstijgen, waardoor de regens in genoemd
Kaapsch gebied ontstaan, vormen den overgang
naar de uitgestrekte Karroo-hoogvlakte, die hier
achter begint en zijn oorzaak, dat deze hoogvlak
te op sommige plaatsen nauwelijks enkele centi
meters regen per jaar heeft. Het is een uitge
strekt, dor gebied, waarop hier en daar cactus
planten en aloë's groeien, en verder een soort dro
ge heide-struik, waardoor op deze vlakte althans
schapenteelt mogelijk is. De wolproductie van de
Karroo vormt een belangrijke factor in den Zuid-
Afrikaanschen uitvoer.
Dan, verder naar het Noorden, komt de groote
hoogvlakte van den Vrijstaat en Transvaal. De
bpdem is hier op zich zelf niet onvruchtbaar, en
kan op velerlei wijze productief gemaakt worden
zoodra men slechts over voldoende water be
schikt. Het water is hier het groote probleem, en
éen krachtige waterrijke rivier, Óen groot stuw
meer. zooals men in Egypte bij Assoean in den Niji
heeft kunnen aanleggen, zou wellicht voldoende
zijn voor uitgestrekte bevloeiingswerken, maar
juist zoo een kostbaar waterreservoir ontbreekt
in de geheel Unie. De rivieren zijn het grootste
deel van het jaar vrijwel droog en somtijds is
hun bedding geheel uitgedroogd, terwijl meren in
de geheele Unie ontbreken. Dat kleine gebieden
voor landbouw gebruikt kunnen worden dankt
men voornamelijk aan het water, dat op vele
plaatsen In den grond zit en dat door boorgaten
in den rotsbodem naar boven kan worden ge
pompt, doch deze hoeveelheden zijn vrijwel nooit
voldoende voor het .bevloeien van groote bedrij
ven waar de landbouw intensief beoefend wordt;
Men is reeds dankbaar, dat men voldoende voch
tigheid heeft om de veehouderij mogelijk te ma
ken.
In een afzonderlijk artikel zullen wij bespre
ken, hoezeer de welstand van Zuid-Afrika samen
hangt met zijn bodemschatten, de mineralen, die
in groote hoeveelheden in den grond verborgen
zitten. Wij noemen slechts de diamantmijnen,
doch vooral en in de eerste plaats de goudwin
ning. Er zijn jaren geweest, dat Zuid-Afrika de
helft van de wereldgoudproductie opbracht, en
goud is een van de belangrijkste uitvberproducten
van de Unie, waarop de welvaart van het geheele
gebied van den Witwatersrand en volgens sommi
gen eigenlijk die van het geheele land drijft. En
daarmee roeren we weer een ander en volgens
sommigen zelfs een der belangrijkste problemen
van de Unie van Zuid-Afrika aan. Het economi
sche leven is geheel op de opbrengst van de
goudwinning gebaseerd, en velen vragen zich
met bezorgdheid af. in welke positie Zuid-Afrika
zal komen te verkeeren indien het goud dat de
laatste jaren toch reeds een zoo veranderlijke rol
heeft gespeeld als dekkingsmiddel in vele landen,
door geheel nieuwe constellaties eens een geheel
andere rol zou gaan vervullen dan tot nog toe het
geval was. of wanneer een mogelijkheid, welke
deskundigen met uitgesloten achten over eeni
ge tientallen jaren de rijke voorraden van den
Witwatersrand uitgeput zou raken, of althans
zoodanig zouden zijn verarmd, dat winstgevende
exploitatie zeer moeilijk of onmogelijk wordt.
Velen gelooven niet aan dit- gevaar, doch an
deren willen er rekening mee houden om het te
voorkomen.
KLEEREN VAN DIENSTMEISJE VATTEN VLAM
Met ernstige brandwonden naar ziekenhuis
vervoerd.
Omstreeks vier uur Donderdagmiddag was een
26-jarig dienstmeisje in een perceel aan de Frans
van Mierisstraat te Am^erdam bezig met het ver
zorgen van de kachel der centrale verwarming.
Zij kwam te dicht bij de kachel, waardoor haar
kleeren vlam vatten. Met ernstige brandwonden
n-erdekt moest hehmeisje per ziekenauto naar het
Nieuw Israelietisch Ziekenhuis worden overge
bracht
