KOLENHANDEL KRULN.V.
Berlijn verdedigt de handelwijze
van den duikbootcommandant.
Prijzen Brandstoffen
LEDEREN MPHANDSCHOENEN
ZATERDAG 17 FEBEÜ A" R T 1940
HAART; EM'S DAG BE AD
Torpedeering ..Burgerdijk
Van Nederlandsche zijde
bestreden.
Het tot zinken brengen van het Nederlandsche
Schip „Burgerdijk" door een Duitschen onderzeeër,
wordt naar het oordeel van het Duitsche Nieuwsbu
reau in een deel van de buitenlandsche pers on
juist voorgesteld. De gang van zaken is volgens dit
bureau als volgt: het. schip kwam van een Ameri-
lcaansche haven cn werd aan den ingang van het
Kanaal door een Duitschen onderzeeër aangehou
den. Tot dit doel kwam de duikboot in de nabijheid
van de Scilly-eilanden boven water en heeft met
het hieraan verbonden risico het schip overeen
komstig het prijsrecht doorzocht. Zooals algemeen
bekend is, zijn voor een dergelijk onderzoek de
scheepspapieren alleen niet doorslag gevend, doch
moeten ook andere factoren worden overwogen,
welke in de Duitsche prijs-verordeningen uiteen
worden gezet. Nadat het onderzoek overeenkomstig
het prijsrecht was geschied, werd het schip tot zin
ken gebracht, nadat zorg was gedragen voor het
redden van de bemanning. Het schip is derhalve niet
zondor waarschuwing, noch in tegenspraak met de
internationale regelen, doch overeenkomstig het
prijsrecht tot zinken gebracht,
Indien de neutrale pers in dit verband het begrip
contrabande ter sprake brengt, dan is de Duitsche
verordening inzake het prijsrecht op dit punt volko
men duidelijk en in overeenstemming met de in
ternationale beginselen. Tot het begrip contrabande
behoort de vijandelijke bestemming en deze blijkt
uit verscheidene punten. De in de scheepspapieren
aangegeven bestemming is hiervoor niet doorslag
gevend. Een lading, welke op zich zelf beschouwd
voor neutraal gebruik is bestemd, kan bijvoorbeeld
reeds hierdoor gediskwalificeerd worden in haar
eigenschap van neutrale lading, wanneer zij onder
het voorwendsel van de controle in een vijandelijke
haven het risico loopt door den vijand in beslag te
worden genomen. Onder deze omstandigheden kan
mj de beslissing op volle zee geen rekening ermede
worden gehouden of het neutrale schip een Britsche
controlehaven vrijwillig opzoekt, dan wel op grond
van een door Engeland uitgeoefenden dwang.
Het geheele vraagstuk heeft niets te maken met
een zoogenaamd tot zinken brengen zonder waar
schuwing. Er is slechts sprake van verschillende
factoren, welke beslissen of een lading contrabande
is of niet. Van deze beslissing hangt het af, of een
schip na het onderzoek tot zinken wordt gebracht.
Het gevaar voor de neutrale scheepvaart komt ook
in dit geval enkel en alleen voort uit de bepalingen
van de Britsche admiraliteit en dat deze bepalingen
worden nageleefd. De rechtmatigheid van het op
brengen en tot zinken brengen blijkt uit het prijs
recht. Men moet aan de neutralen overlaten, bij het
besluit of een Britsche controlehaven moet worden
aangedaan of niet, een leer uit deze gebeurtenis te
trekken. Het kan niet als een teeken voor een neu
trale houding worden beschouwd, wanneer een vol
komen duidelijk juridische zaak voor de neutrale
pers een aanleiding is, om een der beide oorlogvoe
rende partijen verwijten te maken, en zonder critiek
de argumenten van de tegenpartij tot haar eigen te
maken.
Van gezaghebbende zijde wordt erop gewezen, dat
bovenstaand betoog, voor zoover de los aaneengere
gen opmerkingen daarop aanspraak kunnen maken,
elke overtuigingskracht mist. De „Burgerdijk" was
niet op weg naar een Britsche controlehaven en
had geen contrabande" aan boord, zoodat de han
delwijze van den duikbootcommandant noch in het
internationale recht noch in de Duitsche Prisenord-
nung zelve steun vond. De redeneéring, welke het
D.N.B. tegenover de nuchtere feiten en de daaruit
door de Nederlandsche pers getrokken logische
conclusies stelt, is hiermede voldoende gekenschetst.
Red. A. N. P
Het D. N. B. meldt uit Berlijn: Het systematisch
uitbuiten van het tot zinken brengen van het Ne
derlandsche stoomschip „Burgerdijk" tot een anti
Duitsche ophitsing, waaraan ook neutrale bladen
deelnemen, is ook voor de Duitsche pers aanleiding
nader hierop in te gaan.
De „Deutsche Allgemeine Zeitung" wijst er op, dat
de Britsche propaganda heeft gewerkt met het on
juiste bericht, dat de „Burgerdijk" zonder voldoen
de reden en zonder meer tot zinken is gebracht,
waarbij de scheepspapieren den Duitschen com
mandant onverschillig Avaren. Het blad herinnert
hierbij aan de verklaring van den eersten stuurman,
die heeft verklaard, dat de houding van de Duit-
schers volkomen correct is geweest en dat de com
mandant van den onderzeeër de scheepspapieren
heeft gehouden, waaruit blijkt, dat hij hieraan wel
degelijk waarde hechtte.
Het blad bespreekt verder de vraag of het schip
zig zag heeft gevaren, hetgeen door den kapitein in
zooverre werd bestreden, dat hij over een koers
wijziging heeft gesproken, welke hij' noodig oor
deelde, doordat hy den onderzeeër heeft aangezien
voor een rots. De „D. A. Z." merkt ten aanzien
hiervan op, dat het schip zich zoover uit de kus;
bevond, dat men hier onmogelijk kon veronderstel
len, dat er onderzeesche rotsen lagen.
Het Berlijnsche blad besluit jnet de opmerking
dat het geval van de „Burgerdijk" waarbij een schip
tot zinken is gebracht, overeenkonjstig het prijsrechi
en de geheele bemanning en alle passagiers werden
gered, aanleiding is geweest tot een kwaadwillende
campagne in een aantal buitenlandsche bladen.
OPMERKINGEN VAN LEZERS.
EXTRA BOTER EN VET VOOR
WERKLOOZEN.
Een lezer deelt ons mede dat hij de kaart
voor de eerste verstrekking van extra boter en
vet aan werkloozen (gedurende 3 weken) die op
5 Februari van kracht werd, nog niet heeft ont
vangen, terwijl nu de tweede bon al bijna ver-
loopen is. Bij Maatschappelijk Hulpbetoon deel
de men hem mede dat. de kaart verzonden was
en de fout bij de Past gezocht moest worden.
Maar de gewone -kaarten ontvangt inzender al
tijd op tijd. Een en ander is voor het uit 7
personen bestaande gezin van inzender een
groote teleurstelling, vooral omdat hem bij een
tweede klacht zijnerzijds bij M. H. door den por
tier werd medegedeeld „dat de kaart nog wel
zou komen".
Wij braohten deze klacht over aan Maat
schappelijk Hulpbetoon waar men de zaak na
ging en ons mededeelde dat bij den naam van
den klager het teeken „verzonden" staat, zoo
dat in ieder geval vaststaat, dat de kaart door
M H. aan onzen abonné gezonden is. Duplicaten
worden nooit afgegeven, omdat dit zoo gemak
kelijk aanleiding geeft tot misbruik.
„MATTHaUS-PASSION".
Onder leiding van den heer George Robert
geeft de Christelijke Oratorium Vereeniging op
Maandag 4 Maart a.s. weer haar jaarlijksche
uitvoering van Bach's Passie-muziek naar het
Evangelie van Mattheus. Het concert vindt
plaats in de Gem. Concertzaal te Hfearlem.
FRANS HALSMUSEUM
Winter-tentoonstelling van oude kunst
De tentoonstelling van oude kunst in de expositie
zaal van het Frans Halsmuseum te Haarlem zal ge
durende de laatste dagen, met ingang van Zondag
li} Februari, tc bezichtingen zijn tegen gereduceer
den prijs.
Op den sluitingsdag, Woensdag 21 Februari, zal
de tentoonstelling ook des avonds toegankelijk zijn.
De Paagclivacantie.
Blijft in Haarlem ongewijzigd.
De directeuren der Gemeentelijke Hoogere
Burgerscholen en de rector van het Stedelijk
Gymnasium hebben naar aanleiidng van
de verschuiving der Paasohvacantie naar
Pinksteren aan het Kennemer Lyceum te
Bloemendaal een vergadering gehouden, waar
besloten werd geen verzoek te richten tot B.
en W. van Haarlem, om deze verschuivingook
in Haarlem toe te passen.
Ook bij het Gemeentebestuur van Haarlem
leeft de wensch niet, verandering in de vacanties
te brengen.
VROUWENGROEP IN DE LIBERALE
STAATSPARTIJ.
Onder voorzitterschap van mevr. mr. E. A. J.
ScheltemaConradi hield de Vrouwengroep in
de Liberale Staatspartij, afdeeling Haarlem en
Omstreken, Donderdag middag haar jaarlijkscne
vergadering in café-restaurant Brinkman, Hout
plein. Het bestuurslid, mej. J. H. Springer, dat
aan de beurt van aftreden was, werd met
algemeene stemmen bij acclamatie herkozen.
Hierop werd de agenda besproken van de alge
meene vergadering der Vrouwengroepen op 28
Februari a.s. te Assen, terwijl als afgevaardigde
werd gekozen mevr. C. A. B. Leenderts—Loman.
Na het huishoudelijk gedeelte hield mevr. J
van Nispenvan Wely voor een vrij talrijk ge
hoor een causerie over het een dezer dagen te
Haarlem opgerichte Korps Vrouwelijke Vrijwilli
gers. Zonder in details te kunnen treden, daar
alles nog in het eerste stadium is (11 Maart zal
een openbare propaganda-vergadering gehouden
worden) vertelde mevr. Van Nispen op levendige
wijze het één en ander over het ontstaan en de
toekomstige werkwijze van het Korps. Belang
stelling en enthousiasme voor de goede zaak
bleken uit de vele vragen, die na afloop gesteld
werden.
Nieuwe zaak van Van Veen.
Op een der mooiste punten van den Zijlweg te
Haarlem op den hoek van de Eerste Hasselaer-
straat, heeft de bekende meubelfirma Van Veen
hedenmorgen een nieuwe zaak geopend. De di
recteur, de heer H. Slieker te Rotterdam, waar
het hoofdmagazijn gevestigd is, heeft het, niette
genstaande de moeilijke tijdsomstandigheden
aangedurfd, het Haarlemsche filiaal, dat van
1903 af in de Zijlstraat gevestigd is, naar den
Zijlweg over te plaatsen. Dit bleek noodig te
zijn want de oude zaak werd, naarmate het
aantal klanten groeide, te klein. De chef van het
filiaal, de heer W. Ederveen, heeft nu de be
schikking niet alleen over twee enorme étala
ges, maar ook over eèn zeer groote verkoop
ruimte. Hierdoor is het mogelijk geworden, de
meubelen, gordijnen, kleeding, haarden, bedden,
kinderwagens, radiotoestellen, stofzuigers, rijwie
len, alle mogelijke electrische apparaten, lino
leum, enz. zeer overzichtelijk neer te zetten. Het
zijn artikelen van de goedkoopste tot de duurste
soorten. Om aan de klanten een zoo groot moge
lijke keus te geven, elke ruimte benut. De
tuin, die achter het breede, gemoderniseerde
perceel ligt, is overdekt, zoodat er ruimte voor
een fraaie toonkamer beschikbaar kwam. En de
gaiage aan de zijde van de Hasselaerstraat is als
magazijn ingericht. Vooral in de avonduren zal
alles uitstekend tot zijn recht komen, want er is
een schitterende kunstverlichting aangebracht.
Behalve in Rotterdam heeft de firma nu al
filialen in Haarlem, Arnhem. Dordrecht en
Brielle. En in eiken winkel prijkt in een fraaie
lijst het devies der firma: „In gestadigen groei
onzer firma sedert haar oprichting weerspiegelt
zich haar betrouwbaarheid in prijs en kwali
teit".
We wenschen haar ook met deze nieuwe zaak
veel succes toe.
WISSELKOERSEN AMSTERDAM.
10.15 uur.
Londen 7.45 3/4
Berlijn 75.55
Parijs 4.23
Brussel 31.68
Zwitserland 42.23
New York 1.88 3/8
BRIDGECLUB „HAARLEM NOORD".
In de laatst gehouden zitting wist het team II van
bovengenoemde club, capt. Keur, gelijk te spelen
met team I capt. Walter; team RI, capt. Brouwer
behaalde een fraaie overwinning op team V met
4811; evenzoo wisten de teams IX, capt. Meij
boom en III, capt. Dekker, een mooie overwinning
te bevechten. De stand is nu als volgt:
captain: v.-t. MP.
Team RI Brouwer 16163 8
II C. Keur 168—123 7
X Van Alphen 157125 7
IV mevr. Mulder 11798 5
I Walter Jr. 142146 5
IX Meijboom 13985 5
III Dekker 113—111 5
VIII Koeyers 68 68 4
Clubkampioenschap. Voor het clubkampioenschap
wisten de volgenden paren hun positie te ver
beteren: heeren BeijerBrouwer met 72 pnt.; hee-
ren v. d. Weijden met 70 pnt.; heeren Nieman
Meijboom met 55 pnt.: heeren van EsKeur met
53'/s pnt.; heeren BrasserRobbé met 52Va pnt. en
heeren DijkmanAppelboom met 51 pnt.
De wedstx-ijduitslagen waren: R.K. B. C. „Ons
Genoegen 2Haarlem Noord 3 124147, Haarlem
Noord 2Bloemendaal 2 112149 en B. C. Bol
werk 1Haarlem Noord 1 14291.
TENTOONSTELLEN G VAN WERKEN VAN
WIJLEN CHRIS HUIDEKOPER.
In het Stedelijk Museum te Amsterdam is
hedenmiddag, in aanwezigheid van tal van
vrienden en belangstellenden, geopend een ten
toonstelling van werken van den Nederland-
schen kunstschilder Chris Huidekoper, die in
December j.l: te Rabat in Fransch Marokko is
overledene
Met ingang van heden
gelden de prijzen voor:
Belgische Anthraciet, afm. 30/50 m.m. f 2.50
Belgische Anthraciet, afm. 20/30 m.m. f 2.70
Brechcokes en Anthraciet voor centrale
verwarming, prijzen op aanvraag
Overveen, Tel, 23517 en 28724
(Adv. ingez. Med.)
Verwachting geldig van hedenavond tot mor-
enavond ongeveer 19 uur:
Krachtige tot matige oostelijke tot noor
delijke wind, betrokken tot zwaarbewolkt,
nu en dan sneeuw vooral in het zuiden.
In den loop van de nacht is de luchtdruk in
ons lanid (vooral in het zuiden) zeer snel gaan
dalen. Daarmede werd de nadering van een zeer
diepe storing (laagste stand vermoedelijk 990
mb) aangekondigd, die uit Ierland in oostzuid-
oostelijke richting naar Midden-Frankrijk is ge
trokken. De wind is onder invloed van deze de
pressie weer naar het oosten gedraaid en daarbij
in de zuidelijke provincies tot krachtig; toege
nomen. De temperatuur daalde in ons land weer
tot onder het vriespunt, mede ten gevolge van
een tijdelijke opklaring.
Over Spanje en Portugal een krachtige zuid
westelijke luchtsbrooming gebracht, zoodat daar
bij vrij zware regenval de koude weer geheel is
verdreven.
De depressie-acitiviteit schijnt ook bij de Azo-
ren nog aan te houden, want thans dalen daar
de barometers weer vrij snel.
De arctische hooge druk van 1045 mbar over
Groenland neemt thans weer wat in beteekenis
af, maar de strooming van koude lucht uit het
Poolgebied blijft nog aanhouden zoodat de tem
peraturen over IJsland ook weer gedaald zijn.
Voor de Noorsche kust ontwikkelde zich nog
een storing van ongeveer 1000 mbar, doch het
lagedrukgebied over Finland vult thans op.
Over centraal-Europa ligt nog een hoogedruk-
kem. en het heeft in Hongarije weer zeer streng
gevroren, terwijl ook over Italië de vorst nog
aanhoudt.
STORM WAARSCHUWINGSDIENST.
Hedenmorgen te 9.45 werd geseind aan de pos
ten van iJmuiden tot de--Belgische grens: Weest
op uw hoede.
BAROMETERSTAND
Stand van gisteren 761 m.M.
Stand van hedenmorgen 10 uur 750 m.M.
Neiging: Achteruit.
Opgave van CAREL v HUIZEN, Opticien
KI Houtstraat 13 - Tel. 14112.
BELANGRIJKE TELEFOONNUMMERS.
Politie 11850
Ongevallendienst (Brandweerkazerne) Ged
Oude Gracht 14141.
Brandweer 15333.
Volksconcert H. O. V.
Solist: Jacques dc Monchy.
Zondagmiddag a.s. wordt door de H. O. V.
onder leiding van Toon Verhey een Volkscon
cert gegeven, Als solist werkt hieraan mede
Jacques de Monchy, piano.
Voor de pauze wordt uitgevoerd de vierde
Symphonie van Brahms, een herhaling van het
concert van Woensdag j.l. en na de pauze het
concert voor piano en concert van Willem Pijper.
De pianopartij hierin wordt vertolkt door Jacques
de "Monchy.
Het concert wordt besloten met de „Casse
Noisette" suite van Tschaikowsky.
Commissie van overleg inzake
crediteurenregeling geïnstalleerd.
Door de Algemeene Vereeniging voor Bloem
bollencultuur, den Bond voor Bloembollen
handelaren en het Hollandsch Bloembollen-
kweekers Genootschap is, zooals wij reeds heb
ben gemeld, in onderlinge samenwerking een
Commissie van Overleg inzake Crediteuren-
regelingen in het leven geroepen, welke lot taak
heeft, ingeval van schriftelijke aanbieding van
een accoord aan crediteuren, waaronder mede
begrepen het aanvragen van surséance van be
taling, een onderzoek' in te stellen en advies te
geven, hetzij op verzoek van debiteur of van één
of meer der crediteuren, hetzij op eigen initia
tief.
Op 12 Februari j.l. is deze commissie, zoo
lezen wij in .Bloembollen Cultuur" bestaande
uit de heeren :J. M. J. Braam, Heemstede, P. L.
v. d. Hulst, Voorhout, G. Kamp, Winkel; W. A.
Philippo, Bennebroek; P. F. Seignette, Bever
wijk; Mr. F. J. D. Theyse, Haarlem; A. Ver-
dyn Jr., Lisse, in tegenwoordigheid van afge
vaardigden van den Bond en het H.B.G., dooi
den voorzitter van de Algemeene Vereeniging,
Dr. A. J. Verhage, geïnstallered.
De commissie heeft tot voorzitter gekozen de
heer A. Verduyn Jr. en tot secretaris Mr. F. J. D.
Theyse.
Het College van B. en W. van
Haarlem.
Een verklaring van de C.-H. raadsfractie.
Men verzocht ons de volledige verklaring op te
nemen die de heer Joh. Visser, namens de Chris-
telijk-Historische raadsfractie. Vrijdagmiddag in
den gemeenteraad van Haarlem heeft afgelegd.
„De Christelijk-Historische Raadsfractie, hoewel
zij hare bezwaren tegen de samenstelling van dat
college handhaaft, voor de begrooting, door dit col
lege ingediend, doch grootenöeels door het vorige
college voorbreeid, stemmen in het belang der ge
meente. Onze houding tegenover d't college zal ten
opzichte van het algemeen beleid en de voorko
mende voorstellen objectief zijn; tegen onverhoopte
pogingen tot overheersching door de nieuwe com
binatie Roomsch-Rood (een klein symptoon is
reeds voorgekomen) zullen wij ons met alle wet
tige middelen verweren in het belang der ge
meente en van het gelijke recht der P rotestant-
Chrislelijke groepen in onze gemeente".
Amsterdamschc Bank wijzigt
dividendpolitiek.
Groot bedrag aan reservefonds ontleend.
Aan het verslag van de Amsterdamsche Bank
over het jaar 1939 wordt het volgende ontleend:
Zooals reeds in de vergadering van 1 December
1939 is medegedeeld, weken de normale inkomsten
van onze vennootschap in het jaar 1939 niet be
langrijk af van die in het vorige jaar. De interest
rekening heeft nog slechts matig den invloed kun
nen ondervinden van de stijging van den rentevoet
voor geld op korten termijn, welke sedert het uit
breken van den oorlog is ingetreden. De wissel
handel heeft in het afgeloopen jaar geen uitbrei
ding van beteekenis ondergaan. Desondanks waren
de inkomsten uit wisseltransacties hooger. De in
komsten uit provisie verminderden, mede doordat
de emissiemarkt in 1939 bijna voortdurend lusteloos
gebleven.
De oorlogsomstandigheden oefenden sterken in
vloed op de waarde van het effectenbezit. Boven
dien geraakten eenige onzer groote debiteuren in
moeilijkheden. Wij hebben gemeend het effecten
bezit, de deelnemingen en de vorderingen op debi-
turen voor een zoodanige waarde in onze balans te
moeten opnemen, dat verdere verliezen niet
geducht behoeven te worden. Hiertoe hebben wij
ons genoodzaakt gezien aan het reservefonds een
bedrag van f 16.500.000,te ontleenen.
Wij vertrouwen dat in de toekomst meer dan
zulks de laatste jaren het geval is geweest, de resul
taten van ons bedrijf aan aandeelhouders ten goede
zullen komen.
Voorgesteld wordt een dividend van 4 procent
uit te keeren (naar wij dezer dagen reeds hebben
gemeld) en een bedrag van f 87.553,94 op nieuwe
rekening over te brengen.
In het voorstel tot wijziging der statuten wordt
de winstuitkeering in dier voege gewijzigd, dat
indien het saldo der balans voor eenig jaar voor de
uitbetaling van een dividend van vier procent niet
toereikend is, het ontbrekende, voor zooveel moge
lijk, uit het reservefonds kan worden aangevuld.
De verplichting, dat een verlies, hetwelk het
reservefonds heeft geleden door aanvulling van het
saldo der balans ter betaling van dividend vergoed
wordt uit de eerstvolgende winsten boven 4 pro
cent, komt te vervallen.
Van de overwinst wordt afgezonderd tien procent
of zooveel meer als de algemeene vergadering van
aandeelhouders zal bepalen ten behoeve van voor
noemd reservefonds, tenzij dit fonds meer dan 50
procent van het geplaatste gewone kapitaal mocht
bedragen, in welk geval daarin niet behoeft te
worden gestort. Volgens de bestaande regeling be
droeg dat percentage 80..
Voor gratificatie aan het prsoneel is f220.000,—
gereserveerd.
In het pensioen- en ondersteuningsfonds voor de
beambten werd een bedrag van f 489.668,20 gestort
Het fonds bedroeg per ultimo December 1939
f 15.648.516,72.
BALANS.
Actief.
Kas, kassiers en daggeldleeningen 32.008.394,77
Nederlandsch schatkist papier 33.075.866.67
Ander overheidspapier 5.259.876,98
Wissels 6.582.090,39
Bankiers in binnen- cn buitenland 19.960,855,90
Effecten en syndicaten 13.002.903,25
Prolongatiën en voorschotten te
gen effecten 31.465.353,80
Debiteuren 74.520.167,18
Deelnemingen (incl. voorschotten) 6.484.831,04
Onroerende goederen 4.000.000,-
Vorderingen wegens verstrekte
borgtochten 27.632.322,53
Debiteuren wegens op termijn ver
kochte vreemde munt 68.207.622,55
Saldo, op termijn te vorderen
vréémde munt 77.337,92
Tezamen 'f 322.275.622,98
Passief.
Kapitaal 55.010.000,—
Reservefonds 31.500.000,
Deposito's op termijn 3.479.128,84
Crediteuren - 131.437.115,35
Geaccepteerde wissels 1.978.130,83
Door derden geaccepteerd 796 245,21
Verstrekte borgtochten 27.632.322,53
Crediteuren wegens op termijn ge
kochte vreemde munt 63.876.067,52
Saldo op termijn verschuldigde
vreemde munt 4.278.658,76
Dividend 2.200.400
Nieuwe rekening87.553,94
Tezamen 322.275.622,98
MUZIEK
DE H. O. V. TE ROTTERDAM.
Groot succes voor Toon Verhey
en het orkest.
De Haarlemsche Orkest Vereeniging heeft Don
derdagavond een concert gegeven in de Doelenzaal
te Rotterdam en daar diepen indruk gemaakt. De
geestdriftige beoordeelingen van de Rotterdamsche
bladen getuigen daarvan.
De Nieuwe Rotterdamsch e Courant
schrijft o.a.:
„Het lijkt ons niet ondenkbaar, dat Toon Verhey
den 15en Februari 1940 als een gedenkwaardigen
dag in zijn kunstenaarsleven zal kunnen beschou
wen; want toen is men hier in Rotterdam er eens
klaps diep van doordrongen geraakt, dat de di
rigent Verhey tot de allerbega.afdsten op zijn ge
bied behoort, dat hij wellicht op den duur ge
rekend zal moeten worden tot die uitzonderlijke
orkestleiders, waar musici en toehoorders zich zon
der restricties aan over geven. Een juichend en
stampend publiek heeft gisteravond Toon Verhey
de eer gegeven, die hem toekomt en die hij reeds
veel eerder zou hebben verworven, indien hij geen
Nederlander ware geweest. Dat deze kunstenaar
nog altijd niet in de gelegenheid is gesteld om
zijn buitengewone capaciteiten voor een eerste
rangsorkest te toonen, is diep beschamend: een
zeldzaam talent van hel hoogste internationale ni
veau dreigt verhinderd te worden om zich ten-
volle te ontplooien, Een zeer ernstige waarschu
wing tegen een dermate schadelijke verwaarloo-
zing van het Nederlandsche kunstenaarsmateriaal
is hier zeker op haar plaats".
Over de uitvoering van het programma schrijft
hetzelfde blad:
„In een zeer veeleischend programma heeft
Verhey zijn hoogste troeven uitgespeeld: drie
fraaie, nobele Stemmingsstukken van Willem Lan-
dré romantisch van sfeer en lyriek, stilistisch
sterk met Delius verwant (vooral no. 2) en alleen
van beweging wat weinig contrastrijk het
Largo en Allegro voor strijkorkest van Badings.
het Pianoconcert van Grieg en de monumentale
Derde Symphonie van Bruckner. Reeds dadelijk in
de compositie van Landré trof ons de weldadige
verfijning van het klankbeeld, waartoe Verhey zijn
musici dwong: hier werd werkelijk pianissimo ge
blazen en ondanks de weinige strijkers bleek het
evenwicht tusschen de verschillende orkestgroe-
pen buitengewoon zuiver afgewogen.
De eontrapuntische rijkdom van Badings' Largo
en Allegro leed eenigszins onder de te kleine be
zetting, maar de exactheid waarmee elk detail werd
behandeld, was wel heel opmerkelijk, terwijl de
dynamische spann'ng van het musiceerer van
groote intensiteit was In de begeleiding van Grieg's
concert werden allerlei phrases nieuw belicht en
daar was ook de hechte eenheid met den solist
Theo van der Pas die de pianopartij brillant en
wol gevoerd 2.25
Het Amerikaansclie Huis
Rarteljorisstraat 20.
jack morris t.i.i. is459.
(Adv. ingez. Med.)
met boeiende muzikaliteit vertolkte een verras
sing. Na de pauze bood de Derde Symphonie van
Bruckner eveneens een meesterlijke interpretatie
kunst".
„De directie van het conservatorium-Holthaus
heeft een zeer belangrijke daad verricht, door Toon
Verhey en zijn orkest naar Rotterdam te halen;
zij heeft ons een dirigent doen kennen, voor wien
nog een schitterende loopbaan is weggelegd^.
als men hem tenminste de kans daartoe geeft!"
Ook de Maasbode is vol lof en schrijft on
der den titel „Een uitvoering van prachtige kwali
teiten" o.a.:
„Bruckners symphonieën eischen voor uitvoe
ring groote routine, paraatheid, zekerheid en mu
zikale in tui tie van de uitvoerenden; eigenschappen,
waarover de leden van dit orkest uit de Spaarne-
stad in hooge en ruime mate beschikken.
Vooral in Bruckners werk heeft-dit ensemble
minder bezet, dan de orkesten, welke hier gere
geld musiceeren, waardoor men eerst aan de min
der massale en minder sterke klankproductie moet
wennen zijn mooie hoedanigheden ten toon ge
spreid. Deze diepe, bloeiende, machtig-geïnspi-
reerde muziek van den meester, die daarin geheel
zijn groote ziel en warm-voelend hart in weelde-
rigen rijkdom van harmonie, melodie en rijke vor
men heeft neergelegd, werd door het orkest in.
geheele toewijding, met gloed en geestdrift en ook
met een vrijwel over de geheele linie in de puntjes
materieele verzorging en speltechniek gegeven. En
ïn de zielvolle visie en interpretatie van den di
rigent die de symphonie uit het hoofd dirigeerde,
kwamen stijl, karaktere geest, muzikanteske bra-
vour en biddende ingekeerdheid zoo emotioneerend
tot hun recht.
Verhey is een kundig, vurig bezield en bezielen
de leider die van zijn orkestleden het allerbeste
verlangt. Hii eischt alles en een voortdurende ge
spannenheid met als resultaat, zooals de uitvoering
bewees, een sterk en wederkeerig begrijpen tus
schen dirigent en orkestleden en daardoor orkest-
spel van groote muzikale standing, begeestering en
gedistingeerdheid.
Ook in de andere werken waren deze mooie
kwaliteiten waar te nemen en te waardceren".
Wij teekenen bij deze beoordeelingen alleen maar
dit aan: „Hoeveel Haarlemmers, die dit lezen, heb
ben Verhey en het orkest nog nooit gehoord?"
Het is maar een vraag.
GEZELSCHAP SAALBORN—PARSER.
„ALS HET JE TIJD IS".
Woensdagmiddag was het een sprookje voor
kinderen dat de Vereeniging voor Huis
vrouwen in den Stadsschouwburg liet op
voeren: gisteren was het een sprookje voor
volwassenen dat eveneens voor de Vereeni
ging voor Huisvrouwen werd gespeeld. Want
een sprookje is het door Paul Osborn naar de
novelle van Laurence Edward Watkin bewerkte
toonéelspel „Als het je tijd is", waarin de Dood
in de gedaante van Mr. Brink ten tooneele
verschijnt, om door den ouden heer Julian
Northrup, den grootvader van den kleinen
Pud voor een tijdje op nonactief te worden
gesteld, als Julian Pud tegen zijn zure tante
Dimetria Riffle wil beschermen. Daarvoor houdt
Julian Mr. Brink evenals in de oude sage
in. een appelboom vast, waar hij genoodzaakt ia
rust te nemen. De Dood is tijdelijk door „Opi"
onschadelijk gemaakt en Opi bewijst daarmee,
dat de liefde sterker kan zijn dan de dood.
Maar als de kleine jongen verwond is ge
raakt. komt Opi tot het besef, dat de dood voor
Pud beter Is dan een leven van voortdurende
pijn. De Dood ontfermt zich. zoodra hij weer
vrij Is over den kleinen Pud en zijn grootvader
door hen beiden mee te voeren naar zijn rijk,
waarheen zij hand in hand vertrekken, blij en
gelukkig, omdat zij niet van elkander gescheiden
behoeven te worden.
Fantasie en werkelijkheid wisselen elkander in
dit typisch Amerikaansche tooneelspel van
Paul Osbom af. Men denke vooral niet, dat dit
stuk, waarin de Dood een zoo belangrijke rol
speelt en zelf ten tooneele verschijnt, somber of
afschrikkend is. De Dood kan immers ook voor
velen een welkome vriend zijn en de schrijver
laat hem in zijn spel dan ook niet in het som
bere zwart verschijnen, maar als 'n gewoon
„heer" in een licht colbert.
De humor overheerscht zelfs in dit stuk en wij
voelen dat ondanks de voortdurende tegen
woordigheid van den Dood geen oogenblik als
hinderlijk, laat staan als pijnlijk of profaan aan.
De verhouding tusschen Opi en zijn kleinzoontje
Pud is zoo humoristisch en tegelijk toch zoo
teer gegeven, dat wij er volop van kunnen ge
nieten. De Dood brengt in dat stuk de verzoening
en als hij Opi en Pud medevoert naar het Rijk
aan de overzijde is dit de eenige milde en
wijze oplossing voor dit fantastische sprookje
van leven en dood.
Opi en Pud zijn de twee centrale figuren in dit
stuk en ze zijn het ook danik zij het voortreffe
lijke spel van Saalborn en Carla de Raet in de
opvoering. Zij vormen samen een onafscheidelijk
paar, hij in zijn rijken humor, zij in haar onbe
vangen kinderlijkheid, beiden één in de ontroe
rende liefde voor elkander. Opi is een der mooiste
rollen, door Saalborn in de laatste jaren ge
speeld. Zijn spel is vol fijne details en deze oude
zonderlinge heer is van een beminnelijkheid, die
hem de sympathie van de zaal onmiddellijk doet
winnen. En zelden zagen wij een mooier en vooral
overtuigender travesti dan van Carla de Raet
als de kleine Pud. Dit was werkelijk een jongen
grappig en natuurlijk in zijn onbedorven kinder
lijkheid hoe aardig en vol fantasie was dat spel
met den steen! teer en rein in zijn lieve aan
hankelijkheid voor den ouden Opi. Het spel van
Saalborn en Carla de Raet was prachtig op elkaar
afgestemd en het was een genot om dit samenspel
te volgen.
Heel zuiver en gevoelig was ook „Omi" van Julia
Cuypers, die vooral van de sterfscène iets heel
moois maakte. Zeer goed en stemmingsvol was dit
ook van regie.
Mr. Brink de Dood werd eenvoudig en in
den juisten toon gespeeld door Hans Tiemeyer.
Jet van Dijk-Rieckert gaf het hoekige en snibbige
van Dimetria Riffle de „Plumeau" scherp en
caricaturaal. Dommelshuizen en Ko van Dijk vol
deden in de kleine rollen van Dr. Evans en Mr.
Pilbeam en Dinï Heynes gaf ons een aardig, vief
jongetje te zien.
De elf tafereelen speelden zich af in stemmings
volle milieus vooral het erf met den appelboom
was een zeer geslaagd décor maar de vele de
corwisselingen maakten de vele pauzes soms lan
ger dan noodig scheen
De voorstelling had bij de goed gevulde zaal
zeer veel succes.
J. B. SCHUIL, J
