Sumaec ÏOeiies
De Lappobeweging
deze week naai J5eiCiln~
Engelsche vliegtuigen
boven Duitsche
Oostzeehavens.
IN FINLAND.
DINSDAG 27 FEBRUARI 1940
HA ARE EM'S DAGBLAD
De Amerikaansche diplomaat confereerde
Maandag een uur met Mussolini.
BOODSCHAP
VAN
ROOSEVELT
OVERHANDIGD.
De Amerikaansche onderstaatssecretaris van
buitcniandsche zaken, Sumner Welles, heeft
Maandag een bezoek gebracht aan Mussolini in
het Palazzo Venezia, even na vijf uur in den
middag. Bij dit onderhoud, dat een uur duurde,
waren ook Ciano en de Amerikaansche ambas
sadeur aanwezig. Sumner Welles overhandigde
den duce een door Roosevelt eigenhandig ge
schreven boodschap.
Men gelooft te Rome, dat Sumner Welles en
kele dagen in Zwitserland zal blijven en op 1
Maart te Berlijn zal aankomen.
Amerikaansche diplomatieke kringen te
Washington verklaren dat de aan Mussolini
overhandigde boodschap een eenvoudig schrij
ven is, waarin tegenover Mussolini gevoelens
van hartelijkheid'van den president tot uitdruk
king worden gebracht.
Dezelfde kringen wijzen er op dat het docu
ment Sumner Welles accrediteert als persoon
lijk afgezant van president Roosevelt en is op
gesteld volgens de protocolaire regels zonder
eenige politieke verklaring te behelzen
Sumner Welles weigerde iets te zeggen toen hij
na het onderhoud met den Duce in zijn hotel te
rugkeerde, doch hij beloofde Dinsdag de pers te
zullen ontvangen
De Italiaansche pers toont thans meer belang
stelling voor het bezoek van Sumner Welles. In of-
ficieele kringen toont men zich terughoudend, doch
vriendelijker gezind dan bij het beroep van Roose
velt op Europa om den vrede te bewaren in 't voor
jaar van 1939.
De persoonlijke afgezant van president Roosevelt
naar het Vaticaan. Myron Taylor, heeft een onder
houd van een half uur met den kardinaal-staatsse
cretaris Maglione gehad. Vandaag zal hij door den
Paus worden ontvangen om zijn geloofsbrieven te
overhandigen.
In April vredesinitiatief van
Roosevelt
United Press meldt uit Londen:
Naar geloofd wordt hebben Mussolini en Ciano
aan Welles duidelijke aanwijzingen gegeven betref
fende de Italiaansche eischen in eenig toekomstig
vredesverdrag. In diplomatieke kringen wordt als
vaststaand aangenomen dat behalve de algemeen
bekende Italiaansche eischen betreffende Tunis, de
spoorweg van Djiboeti naar Addis Abbeba en een
1 redelijk aandeel in de controle op het Suezkanaal.
door de Italiaansche leiders ook hun economische
eischen te berde zijn gebracht.
Sommigen waarnemers zou het niet verbazen in
dien bij Welles' besprekingen te Rome ook rfe ge-
meensch appel ij ke Italiaansch-Amerikaansche vrees
voor moeilijkheden, voortvloeiende uit de geallieerde
contrabandecontrole ter sprake zou zijn gekomen.
Bepaalde diplomatieke kringen zijn geneigd
om aan te nemen dat onvoorziene omstan
digheden uitgesloten tegen het einde van
Maart de missie van Welles vermoedelijk zal
leiden tot een hernieuwd vredesinitiatief van
Roosevelt in April, nadat de president en zijn
raadgevers gelegenheid zullen hebben gehad
om het rapport dat Welles bij zijn terugkomst
zal inleveren, te bcstudeeren.
Welles' zending, haar draagwijdte en mogelijke
gevolgen, was op buitenlandsehe ambassades en ge
zantschappen het gesprek van den dag dat elk an
der onderwerp in de schaduw stelde en in sommige
kringen zocht men ijverig, naar gegevens en sleutels
om snel en naar authentieke bronnen de regeerings-
i instanties in het buitenland in te lichten.
Indien de Russen Viborg veroveren wordt het
zeer waarschijnlijk geacht dat Welles' aanwe
zigheid te Berlijn, Parijs of Londen zal sa
menvallen met een poging tot bemiddeling in
den Russisch-Finschen oorlog en een dergelijke
ontwikkeling zou een onverwachte rol kunnen
spelen bij zijn werkzaamheden in Europa.
Als deze voorspelling bewaarheid wordt meent
men dat Duitschland bemiddelaar zou zijn met
Scandinaafsche ondersteuning, tenzij Duitschland
er de voorkeur aan zou geven aan de Scandinaaf
sche regeeringen het initiatief over te laten met
heimelijke Duitsche dekking in den rug. Daar een
Russisch-Finsche vrede in dit stadium buitengemeen
gunstig voor Rusland en Duitschland zou zijn heeft
een dergelijk vooruitzicht de scherpste waakzaam-
heid te Londen en Parijs teweeg gebracht.
Indien een dergelijke bemiddelingspoging zou
worden ondernomen wanneer Welles in een van de
belangrijke hoofdsteden zou vertoeven, dan gelooft
men dat zijn aanwezigheid de kans dat ook Amerika
I gewicht in de schaal zal leggen belangrijk verhoogt.
Viborg een puinhoop.
Erger verwoesting dan in den Spaanschen
burgeroorlog.
Een correspondent van Havas, die te Hel
sinki is aangekomen, heeft medegedeeld,
dat Viborg (Viipuri) geheel verwoest is.
Deze correspondent, die den Spaanschen
burgeroorlog medegemaakt heeft, is van
ineen ing dat de vernielingen te Viborg groo-
ter zijn dan die in de meeste Spaansche
steden. Eenige historische monumenten
staan nog overeind, doch het grootste deel
der stad is een puinhoop. Vooral de lucht
aanvallen moeten deze verwoestingen ver
oorzaakt hebben. Bovendien heeft de Rus
sische artillerie de stad alle nachten ge
bombardeerd. Alle bewoners zijn vertrok
ken. In de straten ziet men nog slechts
enkele patrouilles van de passieve verde
diging.
Dertig slachtoffers bij scheeps-
ongeluk.
Men vreest dat dertig personen voor het meeren-
deel vrouwen en kinderen, verdronken zijn, toen
een boot, waarmede zij van het vergaren van
schelpdieren terugkeerden, op een rots liep en
zonk. Het ongeluk gebeurde nabij Vigo aan de
Spaansche kust. Twaalf lijken zijn geborgen.
De suggesties dat de geallieerden naast hun be
kende vredesdoeleinden nog de voorwaarden ver
vuld wenschen dat een einde komt aan het Duitsch-
Russische bondgenootschap en dat zij zich in dien
zin tegenover Welles zullen uitlaten worden met
klem verworpen. Men voert daartegen aan dat een
dergelijke voorwaarde in strijd zou zijn met de sou-
vereine buitenlandsehe politiek van twee staten, een
voorwaarde, die alleen deel kon uitmaken van een
vrede, gedicteerd aan een overwonnene.
EEN ENGELSCH EN EEN
SPAANSCH SCHIP
GETORPEDEERD.
Duitsche duikboot tot zinken
gebracht?
DERTIG OPVARENDEN VAN GEZONKEN
ZWEEDSCH SCHIP VERMIST.
Reuter meldt dat het te Glasgow thuisbehooren-
de stoomschip „Loch Maddy" (4996 ton) Donder
dag in het noordelijk deel van den Atlantischen
Oceaan getorpedeerd is. Vier personen zijn om het
leven gekomen; 35 geredden zijn opgepikt door
een oorlogsschip, dat. naar men gelooft, een Duit
sche duikboot heeft tot zinken gebracht.
Verder wordt uit Londen vernomen dat van de
38 leden der bemanning van het getorpedeerde
Britsche tankschip „Endeavour" 33 man opgepikt
zijn. Zij bevinden zich in Madeira. De andere vijf
worden vermist. Aan boord bevond zich geen en
kele passagier.
Te Hendaye wordt bevestigd dat het Spaansche
schip „Banderas" dat 19 Februari na een ontplof
fing voor Vigo is gezonken, door een Duitschen
onderzeeër getorpedeerd is. Men veronderstelt dat
dezelfde onderzeeër het Grieksche schip heeft ge
torpedeerd, dat onlangs in deze wateren is gezon
ken.
Het 3840 ton metende Zweedsche schip
Santos" is in het noonflfelijk deel van de
Noordzee vergaan. Twaalf opvarenden zijn ge
red: dertig anderen wonden vermist.
Uit Hammerfest wordt gemeld, dat het stoom
schip „Orizaba" (6937 ton) van de Hamburg-Ame-
rikalijn ten noorden van Skjervoey aan den grond
is geraakt.
Volgens de eerste berichten is het schip of gezon
ken of in zinkenden toestand. Gemeld wordt dat
de bemanning in veiligheid is.
De .Orizaba" kwam van Amerika.
DE BERICHTEN OVER EEN DUITSCHE
VERDEDIGINGSLINIE AAN DE DEENSCHE
GRENS.
In gezaghebbende Deensche kringen ver
klaart men niets te weten van den aanleg van
een Duitsche verdedigingslinie aan de Deen
sche grens.
De geruchten over bemiddeling in
het Finscli-Russische conflict.
Londen gereserveerd.
Ten aanzien van de uit Kopenhagen ontvangen
mededeelingen dat de Scandinavische landen be
reid zouden kunnen zijn te bemiddelen in het Rus
sisch-Finsche conflict verneemt de diplomatieke
correspondent van Reuter dat de houding, welke
Londen tegenover deze suggestie zou moeten aan
nemen, noodzakelijk gereserveerd moet zijn. Groot-
Brittannië zelf staat buiten dezen stap en de di
plomatieke correspondent van Reuter verneemt dat
de Britsche regeering sedert den oorlog in Finland
is begonnen, geen bemiddelingsaanbod heeft ge
daan.
Recente uit Moskou ontvangen persberichten
schijnen er niet op te wijzen dat Rusland, althans
voor het oogenblik, gunstig staat tegenover een
bemiddeling. Indien Britsche kringen den stap tot
bemiddeling zouden aanmoedigen, zou dit in vijan
delijke kringen in het buitenland zeer zeker wor
den uitgelegd als het uitoefenen van pressie op
Finland om water in den wijn te doen. Indien
Groot-Brittannië den stap zou afraden, zou deze
houding worden voorgesteld als een streven de
vijandelijkheden in het noorden te verlengen ten
dienste van andere bedoelingen. Daarom kan voor
het oogenblik op deze suggestie geen commentaar
worden geleverd.
Een Finsche woordvoerder te Londen heeft te
genover Reuter verklaard:
Finland is steeds bereid tot vrede. Wij zouden
van iedereen bemiddeling aanvaarden indien
ons een eervollen vrede zou worden gebracht, want
daarom hebben wij aldoor gevraagd.
Halifax ontvangt den Noorschen
gezant.
Rectificatie op de rede van Koht.
In een Maandagavond te Londen gepubliceerd
officieel communiqué wordt gezegd dat de Noor-
sche minister van Buitenlandsehe Zaken. Koht.
door bemiddeling van den Noorschen gezant te
Londen tegenover Halifax heeft toegegeven dat hij
zich vergiste, toen hij in zijn verleden week Dins
dag afgelegde verklaring zeide dat de Britsche re
geering in den vorigen zomer had verklaard dat
oorlogsschepen het recht moesten hebben door de
Noorsche territoriale wateren te varen, „zonder
rekening te houden met een 24 uurslimiet". De
gezant deelde Halifax mede dat Koht in zijn ver
klaring op zijn geheugen was afgegaan.
In het communique wondt voorts gezegd dat de
aandacht der Britsche regeering was gevestigd op
de door een Noorsch blad geuite meening dat de
Dinsdag door Koht afgelegde verklaring optzette-
lijk onvoldoende publiciteit was gegeven. „De fei
ten zijn, dat de Britsahe regeering geen stappen
heeft gedaan om op eenigerlei wijze invloed op de
bladen uit te oefenen met betrekking tot de aan de
verklaring in te ruimen plaats".
Duitsche vliegtuigen hoven het
gebied van Parijs.
Luchtafweergeschut kwam in werking.
Maandagavond tegen 20 uur 30 hebben Duitsche
vliegtuigen gevlogen boven het Parijsche gebied.
Zij moesten volgens Havas echter spoedig rechts
omkeert maken, aangezien terstond de luchtafweer
van het gebied in actie was gekomen.
Vanochtend te 4.20 uur is in de streek van Parijs
opnieuw luchtalarm gemaakt
Te 5.35 uur klonk het sein, dat alles veilig was.
Ook boven Berlijn werd
gevlogen.
LONDEN, 27 Februari (Reuter). Het ministerie
van luchtvaart deelt mede:
„Gedurende de afgeloopen 24 uur hebben vlieg
tuigen van de Royal Air Force een aantal geslaagde
vluchten boven het vijandelijke gebied onderno
men, waaronder verkenningsvluchten boven Hel
goland en de Duitsche Noordzeekust, alsmede
vluchten boven uitgestrekte deelen van het West-
Duitsche binnenland.
In den loop van den nacht hebben de Brit
sche vliegtuigen behalve dat zij de voortdu
rende controlevlucliten boven de Friesche
eilanden handhaafden, belangrijke Duitsche
Oostzeehavens verkend, terwijl andere, die
boven Midden-Duitschland opereerden, tot
Berlijn doordrongen. Alle toestellen zijn terug
gekeerd".
Reuter teekent hierbij aan:
Voor het eerst is in een mededeeling van het
Engelsdhe ministerie van luchtvaart melding ge
maakt van verkenningsvluchten boven de Oostzee.
De Britsche vliegtuigen hebben daarvoor een aan
zienlijk deel van het Duitsche gebied moeten over
steken.
Voor de derde maal sedert het begin van den
oorlog hebben Engelsche toestellen een verken
ningsvlucht boven Berlijn gemaakt.
Duitsche oorlogsbodems te Petsamo
en Moermansk?
Te Parijs wordt verklaard dat zich te Pet
samo en Moermansk eenige Duitsche oor
logsbodems, waaronder duikbooten, bevinden.
Dit is. aldus wordt gezegd, de reden van de
aanwezigheid van Britsche oorlogsschepen in
deze buurt. In verband met den ijstoestand
kunnen de Duitsche schepen niet oostwaarts
varen: zij moeten zich naar het westen bege
ven. De Engelschen kruisen voor de kust in
afwachting van het vertrek der Duitsche sche
pen.
WOENSDAG 28 FEBRUARI 1940.
HILVERSUM 1875 en 414.4 M.
VARA-Uitzending. 10.0010.20 v.m. en
7.30—8.00 VPRO.
8.00 Berichten A.NP. gramofoonmuziek. 9.30
Keukenpraatje. 10.00 Morgenwijding. 10.20
Voor arbeiders in de Continubedrijven. 11.30
Voor üe vrouwen. 12.00 Gramofoonmuziek.
12.30 Berichten A.N.P. gramofoonmuziek. 12.40
Rosian-orkest, 1.10 Gramofoonmuziek. 1.20
I.45 Orgelspel. 2.00 Voor de vrouw. 2.30 VARA-
orkest. 3.15 Voor de kinderen. 5.30 Gramofoon
muziek. 6.30 Reportage. 6.05 Gramofoonmuziek
7.00 VARA-kalender. 7.05 Felicitaties. 7.10
Koorzang. 7.30 Bijbelver tellingen. 8.00 Herha
ling SOS-berichten. 8.03 Berichten ANP.,
VARA-Varia. 8.20 Gramofoonmuziek.. 8.50
Rosian-orkest. 9.30 Radiotooneel. 10.00 VARA-
orkest- en solist. 10.40 Medische vraagbaak. 11.00
Berichten ANP., 11.2012.00 Gramofoonmu
ziek.
HILVERSUM II. 301,5 M.
NCRV-Uitzending 6.307.00 Onderwijsfonds
voor de Scheepvaart.
8.00 Berichten A.N.P.8.05 Schriftlezing en
meditatie. 8.20 Gramofoonmuziek. (9.309.45
Gelukwenschen). 10.30 Morgendienst. 11.00
Gramofoonmuziek. 11.15 Ensemble v. d. Horst.
12.00 Berichten. 12.15 Ensemble v. d. Horst.
(Om 12.30 Berichten A.N.P.). 1.20 Gramofoon
muziek. 3.00 Chr. lectuur. 3.30 Haagsch trio.
4.25 Gramofoonmuziek. 4.45 Felicitaties. 5.00
Voor de jeugd. 5.45 Gramofoonmuziek. 6.00
Land- en tuinbouwcauserie. 6.30 Taalles en
technisch onderricht. 7.00 Berichten. 7.15 Mu
zikale causerie. 7.45 Gramofoonmuziek. 8.00
Berichten ANP., herhaling SOS-berichten.
8.15 Utrechtsch Stedelijk Orkest. 9.05 Cause
rie „Omgang met het boek". 9.35 Vervolg con
cert. 10.20 Berichten ANP., actueel half uur.
10.50 Gramofoonmuziek. Ca. 11.5012.00 Schrift
lezing.
ENGELAND 391 en 449 M.
12.301.20 Concert. 2.20 Gramofoonmuziek.
2.50 BBC-Theaterorkest. 3.50 Gevarieerd pro
gramma. 4.20 Berichten (Welsch). 4.25 Wel-
sche kerkdienst. 4.40 Kinderrmrtje 5.20 Be
richten. 5.35 Zang. saxofoon en piano. 5.50
Actueele uitzending. 6.20 Mededeelingen. 6.40
Radiotooneel met muziek. 7.20 BBC-Sympho-
nie-orkest en solist. 8.20 Berichten. 8.35
Actueele causerie. 8.50 Variété. 9.20 BBC-
harmonie-orkest. 9.50 Schotsch concert. 10.20
Geraldo's orkest. 11.00 BBC-zangers. 11.20 Be
richten.
RADIO-PARIS 1648 M.
11.05 Pianovoordracht. 11.20 Yvonne Gou-
verné's koor. 12.05 Vioolvoordracht. 12.35 Cem
balovoordracht. 1.30 Flu itvoor dracht. 2.20
Viool en piano, 2.50 Radiotooneel. 3.50 Zang.
4.20 Chansons. 5.05 Kamermuziek. 5.35 Cello
en piano. 6.50 Radiotooneel. 8.05 Fragmenten
uit de opera „Roméo et Juliette". 9.35 Piano
voordracht. 10.05 Gentil-ensemble. 11.05 Gra
mofoonmuziek.
KEULEN. 456 M.
5.50 Otto Fricke's orkest. 7.40 Gramofoon
muziek. 9.309.50 en 10.50 Gramofoonmuziek.
II.20 Concert. 12.20 Omroepklelnorkest. 1.15
Muzikaal tusschenspel. 1.35 Populair concert.
2.45 Muzikaal tusschen spel. 3.20 Gevarieefd
concert. 6.05 Gramofoonmuziek. 6.30 Radio
tooneel. 7.35 Gramofoonmuziek. 9.50 tot slui
ting: Zie Deutschlandsender.
BRUSSEL 322 en 484 M.
322 M.: 11.20 Gramofoonmuziek. 11.51 en
12.30 Omroeporkest. 12.50—1.20, 4.15 en 4.55
Gramofoonmuziek. 5.05 Zang. 5.35 en 6.20
Gramofoonmuziek. 7.20 Voor soldaten. 7.50 en
8.15 Gramofoonmuziek. 8.20 Kamerorkest
van het Muziekconservatorium te Mechelen, so
liste en gramofoonmuziek. 9.3010.20 Gramo
foonmuziek.
484 M.: 11.20 Gramofoonmuziek. 11.50 en
12.30 Radio-orkest. 12.501.20 Gramofoonmu
ziek. 4.20 en 5.05 Radio-orkest' 5.35 Omroep
koor! orkest en solisten. 7.20 Voor soldaten.
7.50 Omroepsymphonie-orkest. 9.30 Gramo
foonmuziek. 9.50—10.20 Dansmuziek (gr. pi.),
DEUTSCHLANDSENDER 1571 M.
7.35 Radio-tooneel. 8.35 Vroolijke volksmuziek.
9.20 Berichten. 9.50 Populair concert. 10.20
Politiek overzicht. Hierna: Omroeporkest. 11.20
Berichten. Hierna tot 12.20 Nachtconcert.
12.501.20 Militair programma.
Een ondemocratische bladzijde in de
geschiedenis der Finsche democratie!
Toen Kosola, na eerst met succes
tegen de communisten opgetreden
te hebben, in 1932 poogde de
regeering dwars te zitten, werd
een proces tegen de Lappo's be
gonnen. Door hun organisatie om
te zetten in een „vaderlandsch ver
bond", kwam dit proces niet tot
een einde. Het varen op Duitsch
kompas heeft echter den aanhang
sterk doen slinken
Rovaniemi, 17 Februari.
In een oorlogvoerend land is reizen per
trein geen genoegen. De coupé is nauwelijks
verlicht. Lezen is onmogelijk De trein stopt aan
elke halte: wegens gebrek aan materiaal zijn
alle snelle verbindingen uitgevallen. Om den
haverklap worden reisbiljet en paspoort gecon
troleerd. Niemand weet wanneer de trein zal
aankomen: een vertraging van tien uur. zooals
ik die tusschen Helsinki en Rovaniemi had, is
een alledaagsche zaak. Ik houd dezen brief
vast tot ik morgen de Zweedsche grens over
steek. Dan ben ik vrij van censuur, die hier
overigens, zoolang men geen militaire zaken
behandelt, uiterst coulant is. Ik kan daarom nu
rnededeelen waarom er van mijn reis naar het
Karelische front al evenmin iets gekomen is als
van mijn doorsteken naar Hammerfest. De laat
ste 14 dagen zijn kritiek geweest. Met alle
macht hebben de Russen op het Karelische
front gebeukt, maar het resultaat staat in gee
nerlei verhouding tot de daarbij geleden ver
liezen. Wel hebben de Russen enkele artillerie
posities op de Finnen veroverd, maar de Man-
nerheim-linie is onaangetast. Daarachter liggen
bovendien andere, minstens even sterke linies,
gebouwd onder leiding van kolonel Fabritius. die
zoo'n beetje de Finsche Vauban is. Het roode
leger, dat op 23 Februari a.s. zijn „dag" viert
brengt bij die gelegenheid waarlijk geen triomf
thuis. 'Men houde rekening met het feit. dat
deze brief op 17 Februari 'verzonden werd.
Red.) Tot heden zijn zeker meer dan 300.000
Russen gesneuveld. Het ls te begrijpen dat de
Finsche staf onder de kritieke omstandighe
den van de laatste weken geen toestemming voor
een reis naar Viborg en het Karelische front
heeft willen geven. Viborg bood trouwens geen
onderdak: het resteerentie hotel ligt in puin en
men bouwt nu een bomvrij heenkomen. Van
mijn reis naar het Karelische front zou alleen
over enkele weken sprake kunnen zijn, tenzij
de situatie weer mocht veranderen. Zoolang
heb ik niet willen wachten en daarom besloot
ik naar Rovaniemi te gaan.
's Avonds om half acht verliet de trein Hel
sinki en om tien uur zochten mijn reisgenoot
Finsch officier en ik onze, kooien op: te
kijken of te lezen viel er toch niets! Allebei wa
ren we moe en wij sliepen vast toen om half
twaalf de locomotief alarm begon te geven.
Waar zijn wij? In de buurt van Riihimaki,
waar ik komende van Vasa, indertijd ook mijn
eerste alarm beleefde.
Haastig trekken wij over onze pyama's
wat kleeren aan, steken ons in sneeuwjas-
sen en stappen uit. Links en rechts stijgen
rossige vlammen tegen den hemel op. Een
groote fabriek vlak bij de lijn brandt als
een toorts.
Wij staan op een vlakte: geen huis, geen
boom. Loopen!. is het bevel. Tot halverwege
de knieën in de sneeuw zakkend gaan wij
moeizaam op pad: naar een tunnel, die circa
800 meter verder ligt. En daar staan wij dan,
onvoldoende gekleed, in een snerpenden wind
onder een met sterren bezaaiden winterschen
hemel. Wachten! Wij hooren het brommen van
vliegtuigen. Russen? Finnen? Er zijn hier van
daag, zoo vertelt een stoker, 17 Russische toe
stellen geweest, die op tal van plaatsen brand
hebben gesticht. Nu komen zij blijkbaar op
hun eigen fakkels af. Enkele reizigers knippen
af en toe met een zaklantaarntje. Sigaretten-
puntjes bewegen in de duisternis lichtend heen
en weer. Wij stampvoeten, maar het helpt niet.
LJskoud wordt iedereen. De wind blaast door
mijn kleeren en mijn reisgenoot en ik praten
over de ellende van dit aldoor opgejaagd wor
den. Er gebeurt niets: alleen zullen er morgen
een paar verkouden menschen meer in Finland
zijn. Na drie kwartier eindigt de alarmtoestand.
Wij strompelen naar den trein terug, maar het
duurt uren, vóór wij wat op temperatuur ko
men. Ik spaar u graag het relaas van mijn ver
dere alarmen: nog zes vóór Kemi en 's nachts
in Rovaniemi, waar ik om twee uur in een on
doordringbare duisternis aankwam na 30 uur
sporen, nóg één.
Liever vertel ik iets van mijn oponthoud in
Lapua (Lappo). dat als geboortestad van de
Lappobeweging bekend is. Dat geeft mij dan te
gelijkertijd gelegenheid om iets over de poli
tieke democratie van Finland op te merken. Al
eerder heb ik gezegd dat men de verhoudingen
in een land op een bepaald terrein alleen eerlijk
beoordeelen kan tegen den achtergrond van
heel den toestand en van de geschiedenis. Dat
geldt óók van de Lappo-beweging, begonnen
in de boerenstad met zijn eigenaardige koepel
kerk en zijn vele roodbruine houten huizen,
waar ik Donderdag j.l. een paar uur rond
doolde. Laat mij probeeren, die beweging
haar plaats in de jongste Finsche geschiedenis
zoo eerlijk mogelijk te geven. Alweer: men
kan ook de Lappo-beweging alleen begrijpen
tegen den achtergrond van het verleden. Ver
geet niet dat in 1918 de boeren in hoofdzaak
achter Mannerheim, de arbeiders (ook de so
ciaal-democraten) grootendeels achter de re
volutie stonden. Zeker, na dat jaar is er veel
anders geworden. Bekomen van de gisting, die
een zoo ontzaglijke gebeurtenis als de revolutie
in Rusland in de aangrenzende staten moest
te weeg brengen, stelde Finland orde op zijn
zaken. Madr bitterheid tusschen boeren en ar
beiders bleef er. Zij was alleen uitgebreid met
bitterheid tusschen sociaal-demoraten en
communisten. De laatsten volgden hier de ook
in Nederland bekende tactiek: zich overal in
werken en dan propaganda maken. In Finland
deden zij dat in de vakvereenigingen. Politiek
stonden de communisten apart: zij kregen in
Juli 1929 bij de verkiezingen 23 van de 200 ze
tels. Dat jaar was er een van diepe depressie.
De prijzen van landbouwproducten waren
slecht; de boschbouw een van de belangrijk
ste bronnen van inkomsten leed ontzaglijk
nadeel van een systematische Russische dum
ping: de Sovjet-Unie verkocht hout voor een
appel en een ei. Onder de Finsche boeren was
groote ontevredenheid en daarvan heeft Ko
sola het welbekende dictatoriale gebruik ge
maakt.
In een communistische demonstratie in Lapua
(Lappo) vond hij gereede aanleiding om boeren
achter zijn vaandel te scharen. Weg met de com
munisten. werd het slagwoord. De Lappobewe
ging heeft veel onrust gezaaid en veel onwettigs
gedaan. Zij ontvoerde communisten stichtte
brand in een dagbladgebouw en organiseerde een
soort marsch door Helsinki.
Onder den druk der beweging zette een
rechtsche regeering de ontbinding van de
communistische partij door. Alle communis
tische activiteit werd verboden. Wetsontwer
pen, die dit alles legaliseerden en die. omdat
een verandering van de Grondwet hiermede
gemoeid was, een meerderheid van twee
derden der Landdagstemmen vereischten,
haalden het nèt (de sociaal-democraten
stemden tegen).
De Lappo's hadden het pleit gewonnen, maar
het zou een fout zijn hun beweging van huis uit
als „fascistisch" te betitelen. Zij was een alle
gaartje van ontevredenheid en behoudzucht, van
nieuwe vrees en van ouden haat, waaruit Kosola
munt geslagen heeft. Eerst later ontwikkelde de
Lappobeweging zich in nationaal-socialistische,
heftig pro-Duitsche richting. In 1932 poogde zij
opnieuw tegen de regeering in te gaan. Nu ging
zij te ver. De perswet was al eenige keeren tegen
haar aangewend. Thans begon een proces tegen
de beweging zelve. Het kwam niet tot een einde,
want de Lappo's zetten hun organisatie om in
een „vaderlandsch verbond", dat in 1936 nog 14
en verleden jaar nog maar 8 van de 200 zetels
(4%) kreeg. Het verbond vaart op Duitsch kom
pas, en het is geen wonder dat het in de laatste
Wijlen Kosola, leider der Lappobeweging.
maanden, onder invloed van het Duitsch-Rus-
sisch verdrag, in aanhang sterk geslonken is:
was niet-anti-communisme de inzet van Kosola
geweest?
Intusschen waren de .economische omstandig
heden in Finland gaan veranderen. De boeren
hadden, dank zij ook tal van regeeringsmaatrege-
len (exportpremies, een menggebocl. goedkoop
crediet enz.) den moeilijksten tijd achter den
rug. Tegelijk met de ontevredenheid slonk de
Lappo-aanhang. die nu zeker niet uitgaat boven
2 a 3% van de Finsche bevolking. De groote par
tijen zijn hier de sociaal democraten <85 van de
200 zetels. 4 van de 14 ministers), de agrariërs
<56 zetels, de partij is strict democratisch en was
alle jaren door anti-Lappo), de Zweedsche volks
partij (17) en de coalitiepartij (rechts-democra-
tisch. 25 zetels).
Kosola zelf heeft de ontwikkeling van zijn
politieke creatie maar kort kunnen volgen: in
December 1936 stierf hij in Lappo. Zijn optreden
vormt een ondemocratische bladzij in de histo
rie van een democratie. Want dat het vrije Fin
land een democratie is. kan niet worden betwij
feld Ik moge persoonlijk dan behooren tot hen,
die geen heil zien in het verbieden van een partij
en ik moge dus persoonlijk gelooven. dat. het
verbod van de communistische partij een poli
tieke fout in Finland is geweest ik zou hoogst
onrechtvaardig zijn door voorbij te zien dat vóór
en na 1917 de Russen een sterke begeerigheid
naar de Oostzeekust aan den dag hebben gelegd;
door er voorts niet op te letten dat bij het uit
breken van den huidigen oorlog de communisten
in Finland een niets beteekenende handvol men
schen waren (wat een volksovertuiging is. groeit
juist tegen de verdrukking in) en dat stellig de
huidige Finsche regeering op het geheele volk
kan rekenen. De Finnen „witgardisten" of
„Marmerheimers" te noemen kan alleen een
dwaas invallen. Gisteren nog las ik in een Fin
sche krant (ik had een Zweedsche vertaling in
de persrubriek van „Hufvudstadsbladet" tot mijn
beschikking) hoe ook de Finnen terdege on
derscheiden tusschen de op vrede gerichte
Lenin-Litwinof-politiek en het imperialisme van
StalinMolotof. Het is diep te betreuren dat tus
schen Finnen en Russen door dit tweetal nieuwe
haat wordt gezet, nog vóór dat de oude door den
heelenden tijd was genezen.
In de Lappobeweging heeft ook de Finsche
genen-aal Wallenius, die nu in Rovaniemi
commandeert, een hoofdrol gespeeld. Hij
trok mee op met Kosola en heeft in 1932
zijn anti-gouvernementeel optreden zelfs
met aftreden en gevangenisstraf beboet.
Wat hij in die degen tegenstander van Man
nerheim, die al in 1920 tegen haatzaaiende fel
heid jegens de verslagen communisten gewaar
schuwd heeft, nü is ook dit contrast vergeten.
Wallenius, kenner van Lapland als weinigen, kreeg
bij het begin van den oorlog het bevel over de
Noordelijke strijdkrachten en wordt, ook om
zijn strategische begaafdheid, hoogelijk gewaar
deerd. Toch kan ik, als gezegd, zijn optreden
en dat van Kosola, maar vooral de zwakheid
van de toenmalige Finsche regeering daartegen
over, niet goedpraten, laat staan bewonderen.
Het verbieden van een partij lijkt mij altijd
een fout. Beter is argument tegenover argument
te stellen en de vrijheid te handhaven. Dat heeft
Finland jegens de communsten niet gedaan. Maar
ik zie niet voorbij dat deze laatsten een misselijke
tactiek gevolgd hebben en ook niet dat zij hier
sinds twintig jaar als voorposten van de Russea
worden beschouwd.
(Nadruk verboden.
Auteursrecht voorbehouden).
