Haarlem s Dagblad
„Volstrekt ontoelaatbare gewelddaad
tegen de Protinus"
Economische Oorlog.
Nederlandsch Fabrikaat
Voorloopig geen nieuwe
sigarenwinkels.
Ernstig vertoog tot Berlijn tegen beschieting
van trawlers gericht.
Jatexcadam
Aciiketen^
57e Jaargang No. 17420
Uitgave Lourens Coster, Maatschappij voor Courant.
Uitgaven en Algem. Drukkerij N.V Bureaux: Groote
Houtstraat 93, bijkantoor Soendaplein 37. Postgiro-
dienst 38810. Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
Telefoon: Directie 13082. Hoofdred 15054, Redactie
10600, Drukkerij 10132, 12713. Administratie 10724,
14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM en ROBERT PEEREBOOM Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Woensdag 3 April 1940
Abonnementen per week ƒ0.25, per maand ƒ1.10,
per 3 maanden 3.25, franco per post ƒ3.55, losse
nummers 6 cent per ex. Advertentlën: 1-5 regels
ƒ1.75, elke regel meer ƒ0.35. Reclames ƒ0.60 per
regel. Regelabonnementstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels ƒ0.60, elke regel meer
0.15. Groentjes zie rubriek.
De Britsche premier heeft gisteren in het Lager
huis een rede gehouden waarvan de strekking was
dat de economische oorlog tegen Duitschland met de
grootste scherpte zal worden gevoerd. Chamberlain
pakte uit over de maatregelen, genomen om Duit-
sche vrachtschepen uit Scandinavië tegen te houden.
Dat is de bekende kwestie die voornamelijk den
aanvoer van Zweedsche ertsen via de Noorsche
haven Narvik naar Duitschland betreft. In het alge
meen verklaarde hij omtrent de neutralen, dat
Engeland niet langer kan toestaan dat „een dubbele
neutraliteit" zooals hij dat noemde geldt,
waarbij Duitschland voordeel heeft van zijn drei
gend optreden tegen de neutralen terwijl de geal
lieerden hen nauwgezet eerbiedigen. Uit het Brit
sche Rijk zullen derhalve geen producten meer aan
de neutralen geleverd worden tenzij zij waarborgen,
dat zij hun handel met Duitschland zullen beper
ken. Ik vestig er de aandacht op dat hier alleen
sprake is geweest van producten, afkomstig uit het
Britsche Rijk. dus niet uit de overzeesche gewesten
en koloniën van de neutralen zelf niet omdat er
verwacht werd dat Chamberlain dit laatste verkla
ren zou, maar terwille van de duidelijkheid. In deze
zelfde rede beriep de Britsche premier zich trou
wens, onder applaus van het Lagerhuis, op de met
succes gevoerde onderhandelingen over handels-
accoorden-in-oorlogstijd met Noorwegen, Zweden,
IJsland, België en Nederland en op het accoord dat
dienzelfden middag met Denemarken was gesloten.
Dit kan men niet anders beschouwen dan als een
bewijs van ingenomenheid met die accoorden en als
een bevestiging van het voornemen, ze nauwkeurig
na te komen. Daarom is er ook geen reden zich te
laten alarmeeren door den nogal merkwaardigen
brief van Lord MacMillan, ex-minister van Voor
lichting, die vanmorgen door de Times (met hoofd-
redactioneele instemming) is gepubliceerd.
MacMillan schrijft daarin: „Het lot der neutralen
hangt evenzeer van het resultaat van den oorlog af
als dat van de oorlogvoerenden zelf. Daar dus de
overwegingen, die geleid hebben tot het opstellen
van de neutraliteitsregels in het onderhavige geval
niet aanwezig zijn, kunnen deze regels zelf niet toe
gepast worden of zijn ze althans niet juist. Het gaat
wellicht te ver, te zeggen dat de omstandigheden
van dezen oorlog de neutraliteitsregels buiten wer
king stellen. Maar wanneer de zaak, waarvoor wij
vechten, evenzeer de zaak der neutralen is als de
onze, schijnt het althans niet onredelijk te vragen,
dat zij aan deze regels een welwillende en niet een
strikte uitlegging geven".
Lord Mac Millan was geen succes als minister van
Voorlichting, hetgeen tot zijn aftreden geleid heeft.
Hij geldt evenwel als een bekend jurist. Zijn juridi
sche reputatie zal door een betoog als het hier geci
teerde ook niet gediend worden. Maar de laatste zin,
die een beroep op de welwillendheid der neutralen
inhoudt, maakt het voor de Times zeer gemakkelijk
bijval aan zijn betoog te verleènen. Het raakt na
tuurlijk kant noch wal te beweren dat aangezien de
omstandigheden van een oorlog volgens een der
oorlogvoerenden zus en zoo zijn, de overwegingen
die tot het opstellen van de neutraliteitsregels heb
ben geleid niet meer bestaan. „Onjuridischer" kan
het niet.
Chamberlain heeft niets van dezen aard ten beste
gegeven. Toch moeten wij de aangekondigde ver
scherping van den economischen oorlog niet licht
opvatten. Van het een komt in oorlogstijd veelal het
ander en daarom citeer ik met instemming het
Zweedsche blad „Stockholms Tidningen", dat van
morgen het volgende betoogd heeft:
„Wij moeten ons allen er op voorbereiden, van
de zijde der oorlogvoerenden blootgesteld te wor
den aan druk, die grooter is dan ooit. Doch het is
niet de moeite waard, ons te beklagen. Want de
toestand is geworden dat de oorlogvoerenden
de neutraliteit zoo uitleggen, dat deze uitsluitend
verplichtingen en geen rechten meebrengt. Wat
de neutrale landen het beste kunnen doen is zich
te vereenigen in nauwere samenwerking en een
gemeenschappelijke basis te vinden voor hun
politiek en daadwerkelijk hun onderlinge hulp tot
ontwikkeling te brengen. De druk zal misschien
niet overal gelijk zijn en wij moeten elkaar helpen
om hem gelijk te maken. De samenwerking der
Oslo-groep is tot dusver slechts in woorden ge
schied. Thans moet zij tot werkelijkheid gemaakt
worden, alvorens de gevolgen van een steeds
felleren strijd tusschen de groote mogendheden
zich geheel en al doen gevoelen".
Tot hernieuwd overleg tusschen de neutralen
schijnt inderdaad alle aanleiding te bestaan. En het
behoeft nauwelijks gezegd te worden dat dit geens
zins alleen of in hoofdzaak de economische oorlogs
maatregelen der geallieerden geldt. Men leze vooral
met aandacht het protest van onze regeering tegen
de beschieting van Nederlandsche trawlers, vooral
tegen den aanval op de Protinus. „Tegen wien voert
Engeland eigenlijk oorlog?" vraagt de Völkischer
Beobachter. Men is geneigd deze vraag tot Duitsch
land te richten als men de beschieting van onze
trawlers overdenkt. En andere aanvallen op onze en
andere neutrale schepen.
Chamberlain's rede gold alleen het voeren van
economischen oorlog en het optreden van de vloot.
Geen woord over eenig komend offensief te land.
Ten aanzien van mededeelingen der Duitsche pro
paganda, dat Engeland van zins zou zijn den vrede
op""den Balkan te verstoren, gaf hij zelfs een cate
gorische ontkenning en zeide te vertrouwen, dat de
accoorden met Turkije integendeel op de meest
doeltreffende wijze hebben bijgedragen tot de hand
having van den vrede en de veiligheid in Zuid-
Oost Europa.
Vanmorgen heeft Goering in een radiorede, tot
de Hitier-jeugd gericht, hierop een antwoord ge
geven in dezen trant: „Gedekt van achteren en op de
vleugels richt de Duitsche strijdmacht zich als een
hecht blok tot Engeland en Frankrijk in het Westen.
Daar moet de beslissende slag vallen en voor dezen
beslissenden slag heeft Onze Führer al onze hulp
bronnen gemobiliseerd".
Maar Goering zegt niet hoe en nog minder wan
neer. Het is niet denkbaar dat als een groot militair
Offensief in het Westen op korten termijn door
(Op 31 Maart bestond de Vereeni
ging Nederlandsch Fabrikaat 35
jaar).
Waar blijft de tijd; dat is dus ook al vijf en twintig
jaren
Van actie tot waardeering voor het Neerlandsch
fabrikaat
De stichting dier vereeniging. dat mag men wel
verklaren.
Was indertijd een goede, een noodzakelijke daad.
Ons volk dacht destijds al te veel: dat, wat je ver
moet halen,
Is altijd beter dan hetzelfde uit de eigen buurt.
He"t was er niet afkeerïg van wat extra te betalen,
Als 't in den vreemde was gemaakt en naar ons
land gestuurd.
En daar kwam die vereeniging, om er eens op te
wijzen,
Dat waarlijk toch ons eigen land wel concurreeren
mocht,
En dat bij vergelijking van de kwaliteit en prijzen,
Toch, zacht gesproken, soms het beste Neerlandsch
werd gekocht.
Zij heeft ervoor gewaakt, het vreemde nimmer af te
breken,
Maar brak slechts positief voor Nederlandsche
waar een lans,
De vaderlandsehe industrie, bij vreemde vergeleken,
Was en is heden ook toch inderdaad niet minder
mans.
Nog steeds wordt er veel ingevoerd, dat wij ook hier
wel maken,
Is dat een teeken van haar falen? Neen, zij weet
het wel,
Ons land heeft ook een groot belang bij goede
importzaken,
En ieder heeft zijn voordeel bij 't vrij economisch
speL
Alleen, men mag de Nederlandsche waar niet
achterstellen,
Omdat zij Neerlandsch is alleen, want dat verdient
zij niet,
Of zij volledig slaagde? Nou, ik durf geen oordeel
vellen,
Maar wel is veel verbeterd in ons land op dit
gebied.
Ik wensch dus de vereeniging, die nu een kwarteeuw
werkte,
En daarbij tevens eerlijk werkte voor een goede
zaak,
Een minstens even lange reeks van jaren nog de
sterkte,
Om moedig verder voort te gaan met deze mooie
taak.
Wat goeds komt uit het buitenland houde men
hier in eere,
Om werkelijke waarde, niet om 't vreemde etiket.
Wat Nederlandsch en goed is moet men echter ook
waardeeren,
Want Nederlandsch zij voor ons een brevet en
nooit een smet.
P. GASUS.
W. KUIPERS ZN.
GEDIPLOMEERDE OPTICIENS
Alleen Zijlstraat 97
HAARLEM TELEF. 12726
(Adv. Ingez. Med.)
Duitschland beraamd werd, hij op deze wijze te
voren zou waarschuwen. Het is een antwoord aan
Chamberlain, tot de massa der volken gericht, dat
weer sterk aan den zenuwen-oorlog doet denken.
R. P.
Spertijd afgekondigd.
In de Nederlandsche Staatscourant van
Dinsdag is een beschikking van den minister
van economische zaken gepubliceerd waarbij
wordt overgegaan tot het instellen van een
zoogenaamden spertijd op grond van de vest
igingswet kleinbedrijf 1937 voor den klein
handel in tot verbruik bereide tabak.
Met ingang van 3 April 1940 is het derhalve
verboden een inrichting, bestemd of mede be
stemd voor de uitoefening van dezen bedrijfs
tak te vestigen zonder vergunning van den
minister van economische zaken.
Deze vergunning is evenzeer vereischt ten aan
zien van de uitbreiding van het in een inrichting
uitgeoefende bedrijf met de uitoefening van dezen
bedrijfstak, zoomede ten aanzien van de voortzetting
van den in een inrichting uitgeoefenden kleinhandel
in tot verbruik bereide tabak, ingeval van wijziging
in de personen van ondernemers of beheerders.
Onder de uitoefening van den kleinhandel in tot
verbruik bereide tabak wordt verstaan: het ten ver
koop aan het publiek in voorraad hebben zoomede
het aan het publiek verkoopen van sigaren, sigaret
ten, rooktabak, pruimtabak of snuif.
Onder de uitoefening van den kleinhandel in tot
verbruik bereide tabak wordt niet verstaan het ten
verkoop aan het publiek in voorraad hebben, zoo
mede het aan het publiek verkoopen van evenge-
noemde artikelen, voor zoover zulks geschied in
hotels, cafés, sociëteiten, lunchrooms, rijkscantines,
militaire tehuizen, theaters, bioscopen, restauraties
en wachtkamers van stations van de Nederlandsche
Spoorwegen en aan boord van vaartuigen van on
dernemingen, welke personen tegen betaling ver
voeren, onder welke vaartuigen veerbooten zijn be
grepen.
De Regeeringspersdienst meldt
Met betrekking tot de vliegtuigaanvallen op Nederlandsche vischtrawlers, n.l.
de „Protinus", de „Viking Bank" en de „I. S. Groen", heeft Harer Majesteits gezant
te Berlijn opdracht gekregen een ernstig vertoog tot de Duitsche regeering te
richten waarin tegen deze beschietingen met den meesten nadruk opgekomen
wordt. Met name tegen de volstrekt ontoelaatbare gewelddaad jegens de
„Protinus".
Het officieele onderzoek naar den bü daglicht in volle zee geschieden aanval op dit schip heeft
toch bevestigd dat terwijl de trawjer van talrijke duidelijke Nederlandsche nationaliteitskenmerken was
voorzien, onder meer ook aan de bovenzijde met de kleuren van de Nederlandsche vlag was beschil
derd, een Duitsch vliegtuig het heeft gebombardeerd en beschoten, als gevolg waarvan de kapitein en
een schepeling aanstonds zijn gedood, het vaartuig tot zinken ls gebracht en van de in de sloep redding
zoekende opvarenden 2 door uitputting zijn gestorven.
De Nederlandsche regeering verzoekt maatregelen tegen de schuldigen en be
houdt zicht een eisch tot schadevergoeding voor.
Italiaansche onthullingen over
Sovjet Poleo.
Arrestaties en executies.
Het Italiaansche blad „Corriera Delia Sera" maakt
melding van tal van arrestaties, welke den laat-
sten tijd zijn verricht in door de Sovjets bezette ge
bieden.
De activiteit der Gpeoe heeft zich in het bij
zonder gericht tegen de vertegenwoordigers der
intellectueele groepen in deze streken.
De arrestaties betroffen, aldus het Italiaansche
blad, Poolsche en Oekraïnische schrijvers en
kunstenaars, die vervolgens voor het meerendeel
zouden zijn doodgeschoten.
Het blad voegt hieraan toe, dat de nieuwe Rus
sische grenzen scherp worden bewaakt en dat de
soldaten het vuur openen op iedereen, die pro
beert de grens te naderen. Overigens is het aantal
pogingen uit te wijken, aanzienlijk verminderd.
Meerderheid voor Roosevelt bij
voorverkiezing.
MILWAUKEE, 3 April (Reuter). De can-
didaten, die toegezegd hebben Roosevelt te zul
len herkiezen, hebben bij de democratische
voorverkiezingen voor het presidentschap in
Wisconsin de meerderheid behaald. Men be
schouwt dit als de eerste werkelijke proef of
het land een derde ambtsperiode voor den
president wenscht. De laatste cijfers geven
voor Roosevelt 59.236 en voor vice-president
Garner 25.719 stemmen.
Voor alle TECELUITVOERINCEN.
5-awiaal JCampeesittgel 24
Telefoon 12104—13029
(Adv. Ingez. Med.)
Frankrijk's leger in het Nabije
Oosten.
Oordeel van generaal Weygand.
In een interview met een vertegenwoordiger
van de „Journal de Genève" heeft generaal Wey
gand, in antwoord op de vraag: „Wat is het doel
van het Oostelijk leger?" ^antwoord: „Wij moe
ten op iedere mogelijkheid voorbereid zijn. In de
afgeloopen maanden hebben de Duitschers en
Russen een politiek van agressie gevoerd, welke
ons noopt de grootste voorzorgen te nemen. Omdat
wij de Duitsche tactiek kennen zijn wij hier'.
Op de vraag of de troepen niet te ver van een
mogelijk oorlogsterrein zijn, zeide generaal Wey
gand: „Wij beschikken over vliegtuigen en alle
mogelijke transportmiddelen. Wanneer het noodig
zal zijn, zullen we spoedig daar zijn, waar we
noodig zijn. Als Franschen eerbiedigen wij de rech
ten van andere staten, daarom blijven we hier op
ons eigen gebied. Wij vallen onze buren niet aan,
zooals de Duitschers en Rooden doen".
Garibaldi's kleinzoon verzoent zich
met Mussolini.
Na zestien jaar uit de Ver. Staten
teruggekeerd.
ROME, 3 April. Na een veete, welke zestien jaren
heeft geduurd, heeft thans generaal Giuseppe Gari
baldi, een kleinzoon van den beroemden „Vader der
Italiaansche onafhankelijkheid" een brief gericht
aan Mussolini, waaruit blijkt dat hij zich heeft ver
zoend met de regeering van zijn land. Garibaldi
heeft zich altijd tegen het fascistische regime verzet
en werd gedwongen in vrijwillige ballingschap te
;aan. Een groot deel daarvan bracht hij door in de
Vereenigde Staten. Uit den brief blijkt dat hij naar
Italië terugkeerde, om dat zijn moeder ernstig ziek
was. Zoodoende was hij in de gelegenheid de veran
deringen in het politieke en economische leven gade
te slaan en hij spreekt nu de grootste bewondering
uit voor wat Mussolini heeft bereikt. Bovendien
biedt hij den Duce zijn diensten aan.
(United Press.)
Zal Engeland den aanvoer van ijzerersf uit Scandinavië
naar Duitschland verhinderen?
Wij geven hierbij een kaartje van de ijzererts-
gebieden in het Hooge Noorden met de twee uit-
voerhavens Narvik (Noorwegen) en Lulea (Zwe
den).
De Noorsche Transitohaven Narvik voert ijzer
erts (lit zoowel naar Duitschland als naar En
geland.
Duitschland ontvangt echter langs twee Scan
dinavische havens ijzererts.
De geallieerden zouden vastbesloten zijn de
onbelemmerde doorvaart van Duitsche ertssche
pen te verhinderen.
Op het nevenkaartje overziet men de zeewegen,
waarlangs het Zweedsche ijzererts wordt ver
voerd.
Het woord is aan
Baer-Oberdorf:
Den geest van den tijd begrijpen betee-
kent zijn tijd vooruit zijn.
Britsche en Fransche propaganda
gecoördineerd.
Ministers zullen op gezette tijden overleg
plegen.
Sir John Rcith.
De Britsche minister van inlichtingen, Sir
John Reith en zijn Fransche collega Frossard
hebben in een gisteren te Londen gehouden
bijeenkomst besloten tot practische maatrege
len van samenwerking tusschen beider depar
tementen op ieder gebied, in het bijzonder
wat betreft de propaganda der geallieerden in
de neutrale landen.
Tevens is besloten dat de ministers op ge
zette tijden, beurtelings te Parijs en te Londen,
bijeen zullen komen.
Gisteravond hebben de ministers voor de Engel-
sche radio toespraken gehouden.
Reith verklaarde er van overtuigd te zijn dat
het aldus tusschen de minister en ministeries tot
stand gebrachte contact zeer gelukkige resultaten
zal hebben. Hij gaf het woord aan Frossard, die
met name zeide: In den oorlog, welke aan onze
beide landen is opgelegd en die zij zijde aan zijde
zullen voeren tot de overwinning, zijn voorlichting
en propaganda er toe bestemd een steeds belang
rijker rol te spelen. Als Fransch minister van voor
lichting heb ik onverwijld in contact willen treden
met mijn Britschen ambtenoot. Wij hebben de
zelfde zorgen en al onze inspanningen moeten sa
mengaan voor het gemeenschappelijke werk.
Belangrijke conferentie te Berlijn.
Langdurig onderhoud van Hitler met
Von Brauchitsch en Keitel.
BERLIJN, 3 April. Op de Rijkskanselarij
heeft Hitier Dinsdag een conferentie van ver
scheidene uren gehad met Goering en de gene
raals Von Brauchitsch en Keitel. Men beschouwt
deze bijeenkomst van groot belang voor de ont
wikkeling van den oorlog.
Von Brauchitsch en Keitel hebben den laatsten
tijd dagelijks met Hitier geconfereerd terwijl men
heeft opgemerkt dat Gocring's auto bijna iederen
morgen verscheidene uren voor de kanselarij
wachtte. Enkele dagen geleden zou ook Schacht
urenlang met Hitier hebben gesproken. Bovendien
behooren andere economische deskundigen en
vooraanstaande industrieelen uit alle deelen van het
Rijk in den laatsten tijd tot de dagelijksche bezoe
kers van den Führer.
Behalve de militaire vraagstukken zijn de twee
belangrijkste economische vraagstukken, die tijdens
deze conferentie zeker ter sprake zijn gekomen,
het bedreigen door Engeland van de Zweedsche
erts-transporten en de aankoopen van olie op den
Balkan door de geallieerden. (United Press).
ET plaatsen van een Groentje ln
Haarlem's Dagblad komt U op zoo
kleine moeite en geringe kosten te staan,
dat het resultaat in voordeel deze vele
maen overtreit.
HEDEN: 12 PAGINA'S.
f
R. P.: Economische oorlog. pag. 1
J. B. Schuil: Haarlem's Tooneel.
pag. 2
C. C. K.-L.: Tjap Go Meh pag. 3
J. H. de Bois: Kunst in Haarlem en
daarbuiten. pag. 3
Damrubriek. pag. 6
Van onzen Berlijnschen correspon
dent: Oud kinderschoeisel en over
bodig metaal gevraagd. pag. 11
Van onzen Madrileenschen corres
pondent: Maatschappelijk hulpbe
toon in Spanje. pag. 11
Laatste Berichten op pagina 7
