Haarlem s Dagblad
Zees-tay aa&Lf llamik
Tweede Noorsche regeering gevormd
In Scandinavië.
VERLIEZEN AAN BEIDE ZIJDEN.
Adiketetv-
Twee Duitsche
kruisers gingen
bij Noorwegen
verloren
Zweden blijft neutraal.
57e Jaargang No. 17426
Uitgave Lourens Coster, Maatschappij voor Courant-
Uitgaven en Algem Drukkerij N.V Bureaux: Groote
Houtstraat 93, bijkantooi Soendaplein 37 Postgiro-
dienst 38810. Drukkerij. Zuidei Buiten Spaarne 12.
Telefoon: Directie 13082 Hoofdred 15054, Redactie
10600, Drukkerij 10132, 12713. Administratie 10724,
14825 Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM en ROBERT PEEREBOOM Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Woensdag 10 April 1940
Abonnementen per week ƒ0.25, per maand ƒ1.10,
per 3 maanden 3.25, franco per post ƒ3.55, losse
nummers 6 cent per ex. Advertentlën: 1-5 regels
ƒ1.75, elke regel meer ƒ0.35. Reclames ƒ0.60 per
regel Regelabonnementstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels ƒ0.60, elke regel meer
0.15 Groentjes zie rubriek.
De verdere ontwikkeling van de gebeurtenissen
in Scandinavië laat nog heel wat vragen open. Niet
wat Denemarken betreft. Dit heeft zich volkomen
aan de Duitsche invasie onderworpen, de Koning
heeft een beroep op het volk gedaan om kalm te
blijven en men kan verder alleen twijfel uitspre
ken aan het voortbestaan van de socialistische re
geering. Die zal wel spoedig moeten verdwijnen.
De Deensohe pers is al onder restricties geplaatst en
verdere maatregelen zullen niet uitblijven. Een won
derlijk verhaal is dat van de Deensche compagnie
uit ELseneur (de stad, dicht bij Kopenhagen, waar
zich- het graf van Hamlet bevindt) die er in ge
slaagd zou zijn de Sont over te varen, met een
Deensche vlag 'voorop de Zweedsche stad Helsinig-
borg binnenmarcheerde en zich toen door de Zwe
den liet interneeren.
De binnenlandsche toestand in Noorwegen maakt
uit de tot dusver binnengekomen berichten een
verwarden indruk. Er is een nieuwe regeering in
Oslo gevormd onder leiding van zekeren Quisling.
Dit is kennelijk op wens.ch van de Duitschers ge
beurd, want de hoofdstad is geheel in hun handen
en heeft verder verzet opgegeven. Quisling was de
leider van de kleine Noorsche nationaal-socialis-
tische partij, die geen zetels in het Storting had.
Tot zijn regeering schijnen leden te behooren van
het wettig kabinet-Nygaardsvold, dat naar Hamar
is gegaan tegelijk met de leden van het Storting.
Het optreden van de nieuwe regeering-Quisling
herinnert aan de (overigens zeer roemloos geëindig
de) episode van de volksregeering-Kuusinen in
Finland. Maar die heeft nooit overloopers uit de
wettige regeering gekregen. Of die er werkelijk
zijn zal overigens nog bevestigd moeten worden
Van een volledige berichtgeving uit Noorwegen is
I geen sprake.
Gemeld is dat de wettige regeering-Nygaardsvold
bereid zou zijn met de Duitschers te onderhande
len. Dit is door het Noorsch Telegraaf Agentschap
aan Stockholm bericht. Het Storting is te Elverum
nabij Hamar bijeengekomen en heeft op voorstel
van de regeering besloten drie afgevaardigden te
I benoemen, waarbij twee oud-premiers, om de on
derhandelingen te voeren volgens door den mi
nister-president opgestelde richtlijnen. Als dit juist
is (Londen betwijfelt het) kan men daaruit niet
anders afleiden dan dat het gewapend verzet der
Noren, voor zoover dat nog gevoerd wordt, een
spoedig einde nabij is. Bekend was trouwens dat
het Noorsche leger heel weinig te beteekenen had.
De Noorsche landsverdediging kan in geen verge
lijking staan tot bijvoorbeeld die van ons land en
van België, met hun groote en zwaarbewapende
legers en uitgebreide moderne linies van verdedi
gingswerken.
Blijft de vraag hoe de Duitschers zich denken te
handhaven in een zoo aan de zeezijde blootgesteld
land als Noorwegen, met een duizenden kilometers
lange kust. De overmachtige Engelsche vloot zou
zoowel den aanvoer van nieuwe Duitsche troepen
als die van materiaal moeten kunnen verhinderen
en bovendien de Duitsche oorlogsschepen, die zich
thans in Noorsche havens bevinden, moeten kunnen
beletten daar weer uit te komen.
Maar de twijfel aan het beleid van minister Chur
chill's vloot, die zich gisteren zoo door de Duit
schers heeft laten verrassen, is nu wel zeer groot
geworden. Temeer omdat er gisteren eenige gevech
ten zijn geweest die blijkbaar niet in het voordeel
der Engelschen zijn geëindigd. Zelf hebben zij be
richt dat zij twee schepen hebben verloren en zijn zij
onzeker over mogelijke verliezen der Duitschers.
Van Duitsche zijde wordt bovendien melding ge
maakt van een gevecht, waarin verscheidene groote
Engelsche schepen door zware luchtbommen zeer
ernstig getroffen zouden zijn.
Van het zenden van een geallieerd expeditieleger
naar Noorwegen is tot dusver niets gebleken; mocht
dat nog in het voornemen liggen, dan is het toch wel
zeker dat met eiken dag uitstel de kansen van sla
gen geringer worden. Het spreekt dat de Duitschers
zich voor de bescherming van hun schepen en troe
pen in Noorwegen in hoogen mate op hun lucht
vloot verlaten. Die is natuurlijk tegenover aanval
lende Engelschen in het voordeel omdat zij haar
bases vlakbij heeft.
Voordeelen ter voorziening van Duitschland met
grondstoffen en levensmiddelen hebben de Duit
schers door de bezetting van Denemarken en Noor
wegen zeker behaald. De Deensche zuivelproducten,
vooral boter, die in hoofdzaak naar Engeland plach
ten te gaan zullen nu het Duitsche vetrantsoen
kunnen verhoogen. De Noorsche uitvoerhaven van
erts, Narvik, is zeker niet meer bruikbaar want
die kan door de Engelschen dicht gehouden worden.
Maar zij zullen er zelf ook geen ertsen meer uit
krijgen. En de Zweden zullen niet anders kunnen
doen dan de levering van hun ertsen aan Duitsch
land, langs andere wegen, bevorderen zooveel zij
kunnen. Dit temeer omdat zij den Engelschen groo-
ten klant kwijt zijn zoolang Duitschland Noor
wegen in zijn macht heeft.
Zweden's positie is trouwens zeer benard en van
morgen is een bericht uit Berlijn gekomen dat daar
een beeld van geeft. De Duitsche regeering heeft
in een memorandum „zekere verzoeken en navra
gen" tot de Zweedsche gericht waarop deze heeft
geantwoord dat zij strikte neutraliteit zal handha
ven en geen stappen ondernemen tegen de Duit
sche maatregelen in Noorwegen of Denemarken.
Evenmin zal zij iets doen dat aanleiding zou kun
nen geven tot een conflict tusschen de Duitsche en
de Zweedsche regeering. Hetgeen, goed beschouwd
en bijeen genomen, klinkt als een belofte van ge
hoorzaamheid in alle opzichten en den Zweden
weinig illusies moet overlaten omtrent de vrijheid
van handelen die him regeering nog bezit. Het is
duidelijk dat van den steun van een Noordsch
verbond voor Finland nu ook geen sprake meer is.
Men zou nieuw Russisch optreden tegen Finland
kunnen vreezen, maar de Sovjet-regeering heeft
pas weer een verklaring van volstrekte neutraliteit
ten aanzien van de Scandinavische gebeurtenissen
LONDEN, 10 APRIL (Reuter).
DE ADMIRALITEIT deelt mede dat vandaag bij het aanbreken van
den dag tijdens operaties ter hoogte van Narvik het Britsche oor
logsschip „Hunter" gezonken cn het Britsche oorlogsschip „Hardy" aan
den grond geloopen is.
De verliezen van den vijand zijn nog niet met zekerheid bekend, doch
volgens een onbevestigd bericht uit Stockholm is een Duitsche kruiser
tot zinken gebracht.
Een Britsche duikboot heeft gisteravond in de Zuid-Noorsche wateren
een vijandelijken kruiser getorpedeerd en men gelooft, dat de kruiser is
gezonken.
Omtrent het aantal slachtoffers zijn bij de
Britsche Admiraliteit nog geen cijfers bekend.
Het communiqué vermeldt voorts dat bom
menwerpers van de geallieerde luchtmacht gis
teravond ter hoogte van Bergen een vijandelij
ken kruiser hebben aangevallen, waarbij zij
een treffer plaatsten. Voorts hebben bommen
werpers van de vloot vanochtend ter hoogte van
Bergen een vijandelijken kruiser aangevallen
en deze driemaal getroffen.
De „Hunter" was een torpedobootjager en dateert
van 1936-1937. De bemanning bedroeg 175 koppen.
Bewapening: 4 kanonnen van 4-7 inch en 8 torpe-
dolanceerbuizen. De snelheid was 3612 knoopen.
Het schip mat 1340 ton. De „Hunter" liep tijdens
den Spaanschen burgeroorlog bij Malaga op een
mijn en werd daarbij ernstig beschadigd. Het schip
wist met moeite Gibraltar te bereiken, waar het
hersteld werd.
De „Hardy" was een flottilleleider van het na-
oorlogsche type. Het was 1455 ton groot en voer 175
koppen. De bewapening bestond eveneens uit 4 ka
nonnen van 4-7 inches en 8 torpedolanceerbuizèn.
De snelheid bedroeg 34-36 knoopen.
United Press verneemt nog uit Zweedsche bi'on
dat gistermorgen vroeg twee Noorsche oorlogssche
pen, die in de haven van Narvik lagen, eveneens
het vuur op Duitsche torpedojagers geopend hebben.
De Duitsche oorlogsschepen torpedeerden de
Noorsche oorlogsschepen. Tot zoover bekend is
zijn van de gezamenlijke bemanning van deze
beide schepen, die naar schatting 562 koppen
bedroeg, slechts 20 man gered.
Duitsche troepen begaven zich vervolgens naar het
centrum der stad en om 5.30 uur was de bezetting
een feit geworden,
De Noorsche troepen en het Noorsche publiek bo
den geen tegenstand.
In de buitenwijken der stad bevonden zich nog
eenige Noorsche troepen.
Volgens geruchten, die te Stockholm de ronde
doen, zou de getorpedeerde Duitsche kruiser de
„Gneisenau" zijn.
Officieel is dit echter nog niet bevestigd.
Het opperbevel der Duitsche weermacht maakte
Dinsdagavond bekend:
Op grond van ontvangen rapporten van verken
ners zijn vanmiddag sterke eenheden van het Duit
sche luchtwapen uit Denemarken en Noorwegen op
gestegen. In het noordelijk deel van de Noordzee
werden vijandelijke slagschepen, zware en lichte
kruisers, zoomede torpedojagers gesignaleerd.
Volgens tót nu toe ontvangen radioberichten is als
eerste gedeeltelijk resultaat vast te stellen dat door
bommen van zwaar kaliber werden getroffen: twee
STEEDS DE NIEUWSTE
MODELLEN VOORRADIG.
W. KUIPERS ZN.
GEDIPLOMEERDE OPTICIENS
ZIJLSTRAAT 97 - TEL. 12728.
(Adv. Ingez. Med.)
afgelegd en misschien is dat een goed teeken voor
Finland. Overigens lijkt de taak van Paasikivi, be
noemd tot Finsch gezant in Moskou, geenszins een
voudig en allerminst benijdenswaardig.
R. P.
De bezette Noorsche steden.
Een Franschc opgave.
PARIJS 10 April (Havas). Volgens inlichtingen
uit Fransche militaire kringen acht men het thans
zeker dat de Duitschers op het oogenblik de vol
gende steden in Noorwegen bezet hebben: Oslo.
Christiansund, Stavanger, Egersund en Bergen.
HEDEN: 12 PAGINA'S.
R. P.: In Scandinavië. pag. 1
J. H. de Bois: Kunst in Haarlem en
daarbuiten. pag. 3
Van onzen Londenschen correspon
dent: In Fransch oorlogsgebied.
pag. 5
Van een bijzonderen medewerker:
Soldatenkranten in Frankrijk, pag, 6
Jhr. dr. J. C. Mollerus: Het Econo
misch Instituut voor den Midden
stand. pag. 6
K. de Jong: Sonaten-avond Jan Hoe
ben en Jacob Bijster; Muziekuitvoe
ring pag. 4 en 6
Damrubriek pag. 9
Sport in 't Kort. pag. 11
Laatste Berichten op pagina 7
slagschepen elk door drie voltreffers, twee zware
kruisers, eveneens door zware voltreffers, een schip
ligt met zware slagzij, een ander staat in brand.
Groote olievlekken bedekken het zee-oppervlak over
een groot gebied.
De Britsche admiraliteit publiceerde de volgende
tegenspraak: De Duitsche bewering, dat twee slag
schepen en twee zware kruisers zijn getroffen en
door bommen ernstig beschadigd, is niet juist. De
waarheid is dat geen slagschip is beschadigd, doch
dat twee kruisers zeer lichte schade door scherven
hebben opgeloopen.
Duitsche beschouwing
over de actie
in Scandinavië
BERLIJN, 10 April (D.N.B.) Het opperbevel
der weermacht maakt bekend:
In het westen geen bijzondere gebeurtenissen.
De militaire maatregelen ter bescherming van
de neutraliteit van. Denemarken en Noorwegen zijn
gisteren door sterke eenheden van het leger, de
marine en het luchtwapen, onder opperbevel van
den generaal der infanterie Von Falkenhorst, door
de zeestrijdkrachten onder bevel van generaal ad
miraal Saaiwachter en admiraal Carl en door tal
rijke groepen van het luchtwapen onder leiding
van luitenant-generaal Geissler in de nauwste sa
menwerking ten uitvoer gelegd. Gemotoriseerde
troepen en pantserstrijdkrachten onder leiding van
den generaal der vliegers Kaupisch overschreden
des morgens de Duitsch-Deensche grens en be
zetten in een snellen opmarsch over Apenrade en
Esbjerg systematisch Jutland.
Hier en daar kwam het door gebrekkig overbren
gen van bevelen aan de Deensche troepen tot korte
gevechten. Zij werden beëindigd door opheldering
van de Deensche bevelhebbers over het bevel hun
ner regeering om geen tegenstand te bieden. Tege
lijk met de bezetting van Jutland landden in samen
werking tusschen leger, marine en luchtwapen
Waar Duitsche troepen bij de bezetting van Denemarken landden Van
Kopenhagen strekt zich langs de Sont naar Helsingör de groote moderne
autostrada uit, die een der voornaamste verbindingen vormt tusschen
'de Deensche hoofdstad en de Noordelijk gelegen plaatsen
Vidkun Quisling, leider der Noorsche nationaal
socialisten, aan het hoofd.
Het Duitsche Nieuwsbureau meldde Dins
dagavond:
Om half negen vanavond heeft Vidkun
Quisling voor den Noorschen omroep de pro
clamatie voorgelezen van een nieuwe Noorsche
regeering aan het Noorsche volk.
De proclamatie, waarin Quisling zich voorstelt
als chef van de nieuwe regeering, verwijst in
de eerste plaats naar de schending der Noor
sche neutraliteit door Engeland, welke uit de
legging van mijnenvelden e.d. heeft bestaan.
De proclamatie verwijst voorts naar de „niets
zeggende protesten" der voormalige Noorsche
regeering.
Thans heeft een regeering van „nationale con
centratie" het bewind overgenomen om de be
langen van Noorwegen op dit oogenblik waar
te nemen, zoo vervolgt de proclamatie. De
regeering van Nygaardsvold is afgetreden en
door een nationale regeering vervangen.
In de verklaring worden alle Noren aangespoord
de handen ineen te slaan om den toestand het hoofd
te bieden.
Quisling zeide dat verdere tegenstand gelijk te
stellen is met de misdadige vernietiging van waar
den.
Tenslotte volgde een oproeping aan de weer
macht de nationale regeering te gehoorzamen.
De leider der nieuwe regeering. Vidkun Quisling,
heeft tegelijkertijd de portefeuille van buitenland-
sche zaken op zich genomen. Majoor R. Wosslow
is benoemd tot minister van landverdediging, Gul-
brand-Lunde tot minister van sociale zaken, Jonas
Lie tot minister van justitie en professor Ernst
Skanske tot minister van arbeid.
Vidkun Quisling heeft na den oorlog als secretaris
behoord tot het comité van Nansen voor hulp aan
de noodlijdenden in Rusland.
In 1932 werd hij minister van landsverdediging.
Later trad hij evenwel uit de regeering en richtte hij
de beweging „Nasjonal Samling" op.
(De „Nasjonal Samling" partij der nationale
eenheid was gevormd naar het model van de
Duitsche nationaal socialistische partij. In het Stor
ting, dat honderd vijf tig leden telt, was zij niet ver
tegenwoordigd.)
Later berichtte het D. N. B.:
Naar thans bekend wordt, heeft slechts een ge
deelte der oorspronkelijke regeering Oslo in de och
tenduren verlaten en zich naar Hamar begeven. Ver
scheidene ministers zijn in de hoofdstad gebléven
om het contact met het Duitsche gezantschap te
kunnen handhaven.
Naar verder wordt bericht hebben zich in den
namiddag, nadat reeds weder een vergaande kal
meering was ingetreden, twee der naar Hamar ver
trokken ministers naar Oslo terug begeven en daar
een ontmoeting gehad met de daar achtergebleven
leden van het kabinet.
Naar men verneemt hebben de te Oslo vertoe
vende leden der regeering de politiek van het
rompkabinet te Hamar niet goedgekeurd.
De te Oslo aanwezige ministers hebben zich bezig
gehouden met de vorming van een nieuwe regee
ring, welke intusschen, naar reeds gemeld, onder
voorzitterschap van Vidkun Quisling is gevormd.
Het woord is aan
Remy Monfalée:
Hoeveel kan men in het leven doen. ook
al is het slechts kortals men het goed in
richt!
Duitsche troepen in den Kleinen Belt bij Middel-
fahrt. In den Grooten Belt bij Korsör en Nyborg en
inGjedser ter bezetting van de eilanden. Kopen
hagen werd reeds in de vroege ochtenduren zonder
strijd bezet. Het luchtwapen verrichtte den geheelen
dag verkenningsvluchten boven Denemarken en
beveiligde den opmarsch.
Bij de bezetting van de militair belangrijke steun
punten in Noorwegen werd op verschillende plaat
sen door de Noorsche weermacht in het eerst tegen
stand geboden, vooral bij Horten, ten zuiden van
Oslo en bij Christiansand. Deze tegenstand werd
echter overal in voorbeeldige samenwerking tus
schen de deelen der weermacht gebroken. De forten
aan den Oslofjord werden in den loop van den dag
bedwongen en tot zwijgen gebracht. Onder anderen
zijn Narvik. Trondjhem, Bergen, Stavanger, Eger
sund, Christiansand, Arendal en Oslo hecht in
Duitsche handen.
De marine heeft haar gestelde taak ten uitvoer
gelegd. Deze bestond er in de geheele operatie te
beveiligen tegen de vele malen sterkere Britsche
en Fransche zeestrijdkrachten en de transporten met
alle krachten mogelijk te maken. De landing der
Duitsche troepen is op alle plaatsen van Oslo tot
Narvik gelukt, een in de historie van den zee-oor
log tot dusver unieke prestatie. Bij het binnenloo-
pen in de havens werd door de marine aanvanke
lijke tegenstand gebroken. Voor Oslo brachten onze
scheepskanonnen de zwaarste kustbatterijen tot
zwijgen.
Bij het bedwingen van een 28 c.M. batterij
kreeg de kruiser Bliicher zware beschadigin
gen. Hij liep bij verder opdringen op een door
de Noren gelegde versperring en ging door
verscheidene ontploffende mijnen verloren. De
kruiser ..Karlsruhe" werd na het overwinnen
van even sterken tegenstand in Kristiansand,
nadat hij de landing der troepen beveiligd had.
zwaar beschadigd en zonk. De bemanningen
van beide schepen zijn voor het grootste deel
gered en aan land gebracht.
De zee-operaties zijn nog aan den gang. Eerst na
het einde daarvan zullen ook de door de Duitsche
marine aan de Engelsche en Fransche zeestrijd-
krachten toegebrachte verliezen en beschadigingen
in vollen gang kunnen worden overzien. De door
Engeland voorgenomen bezetting van belangrijke
Noorsche steunpunten moest onmiddellijk in aan
sluiting op het leggen der mijn versperringen in de
Noorsche territoriale wateren geschieden. De
Duitsche actie is deze actie nauwelijks tien uur
voor geweest. De tot dit doel bestemde en door
verkenners opgespoorde Britsche zeestrijdkrachten
en transportschepen zijn gisteren in dc late mid
daguren door het Duitsche luchtwapen aangeval
len en vernietigend verslagen.
Bijna alle vijandelijke oorlogsschepen kregen
voltreffers van zwaar kaliber. In het bijzonder
werden getroffen vier slagschepen elk door twee of
drie bommen, twee slagkruisers elk door een bom,
twee zware kruisers door twee, resp. een bom,
een zware kruiser vloog door een Inslaanden bom
in brand. Twee transportschepen werden elk met
één bom bestookt.
Groepen jachtvliegtuigen beveiligden de operaties
door bewaking van de westelijke kusten van
Denemarken en Noorwegen evenals de binnenzijde
van de Duitsche bocht. Een Engelsche vliegboot
van het type Sunderland werd neergehaald. De
verdere bezetting van Noorwegen gaat snel en
volgens het vastgestelden plan verder.
Geen stappen inzake de jongste
Duitsche actie.
De Duitsche regeering, zoo meldt het D.N.B.
heeft de Zweedsche regeering Dinsdagmorgen een
memorandum overhandigd, waarin zekere ver
zoeken en navragen nopens de houding van Zwe
den ten aanzien van de Duitsche maatregelen in
Denemarken en Noorwegen worden gedaan.
De Zweedsche minister van buitenlandsche zaken
heeft gisteravond den Duitschen gezant te Stock
holm het antwoord op dit memorandum over
handigd.
De Zweedsche regeering verklaart in dit
antwoord dat zij wenscht vast te houden aan
haar politiek van strikte neutraliteit en gecner-
lel stappen denkt te ondernemen, welke ge
richt zijn tegen de Duitsche maatregelen In
Denemarken en Noorwegen. De Zweedsche
regcering doet in haar antwoord verder uit
komen dat zü niet voornemens is cenigcrlcl
maatregelen te nemen, welke aanleiding zouden
geven tot een conflict tusschen de Duitsche
en de Zweedsche regeering.
Reuter meldt uit Londen dat, hoewel de berich
ten over algemeene mobilisatie in Zweden onjuist
bleken, Zweden op alles voorbereid is. Zweedsche
kringen verklaren, dat hun land zich tegen iederen
inval zat verzetten, doch zal trachten een volledige
neutraliteit te handhaven, indien geen pogingen
worden gedaan zijn souvereiniteit te schenden.
Noorwegen heeft geen beroep op Zweden gedaan.
Een bericht uit New-York dat Hitler Zweden
/oor de keuze tusschen aanvaarding van de Duit
sche bescherming en een Duitschen inval zou heb-
geplaatst, wordt in de Britsche hoofdstad uit geen
enkele bron bevestigd.
„Luchtbeschermingstoestand"
afgekondigd.
STOCKHOLM 10 April (Zwccdsch Tel. Ag.)
Wegens den ernstigen toestand, waarin Zwe
den zich bevindt, heeft de regeering van heden
middag 12 uur af den gedeeltelijken ..lucht
beschermingstoestand" afgekondigd.
Dit brengt geen ontruiming of verduistering me
de. doch wil alleen zeggen, dat de maatregelen ge
nomen worden welke bestemd zijn om een zon groot
mogelijke doeltreffendheid te geven aan den lucht
beschermingsdienst, d.w.z. de organisatie van
sanitaire diensten, de brandweer, enz.