Haarlem's Dagblad Voxdexinqen d Duiischexs in TUxoxmeqen. De Persvrijheid beknot. Geallieerden trekken uit Lillehammer terug. Nu twee dagen verlof in de twintig dagen. Eierrecord. Taalkwestie oorzaak van kabinetscrisis in België AMERICAN CLUB, Soiree Dansante 57e Jaargang No. 17440 Uitgave Lourens Coster, Maatschappij voor Courant- Uitgaven en Algem. Drukkerij N.V. Bureaux: Groots Houtstraat 93, bijkantoor Soendaplein 37. Postgiro- dienst 38810. Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12. Telefoon: Directie 13082, Hoofdred. 15054, Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713. Administratie 10724, 14825. Soendaplein 12230. Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen Directie: P. W. PEEREBOOM en ROBERT PEEREBOOM Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM Vrijdag 26 April 1940 Abonnementen per week ƒ0.25, per maand ƒ1.10, per 3 maanden ƒ3.25, franco per post ƒ3.55, losse nummers 6 cent per ex. Advertentiën: 1-5 regels ƒ1.75, elke regel meer ƒ0.35. Reclames ƒ0.60 per regel. Regelabonnementstarieven op aanvraag. Vraag en aanbod 1-4 regels ƒ0.60, elke regel meer 0.15. Groentjes zie rubriek. Morgen zal de persverordening in werking treden, die door den opperbevelhebber van land- en zee macht is uitgevaardigd met gebruikmaking van de bevoegdheid, hem daartoe verleend door de invoe ring van den staat van beleg. Wij hebben den tekst van deze verordening gisteren gepubliceerd. Zij stelt alle geregeld verschijnende bladen bloot aan een verschijningsverbod en ieder die verantwoordelijk is voor de uitgave, het-drukken en verspreiden enz. van eenig geschrift aan een hechtenis van ten hoog ste een jaar of een geldboete van hoogstens duizend gulden, indien gehandeld wordt in strijd met de vele (in zeer algemeene termen uitgedrukte) verbods bepalingen. Zij betreft dus geenszins alleen de dag bladen maar al wat gedrukt en verspreid wordt: weekbladen, maandbladen, boeken, brochures, mani festen, vlugschriften enzoovoorts. Zij betreft de ge- heele vrijheid van drukpers, die hiermee (althans tijdelijk) beëindigd wordt. En ik zou dan ook boven dit stuk gezet hebben „Einde der Persvrijheid", ware het niet dat de practijk zich veel milder laat aan zien. Men is aan gezaghebbende zijde niet van zins deze verordening dusdanig te gaan toepassen dat de overgroote meerderheid der Nederlandsche bladen, die in dezen tijd getoond hebben een groot be sef van verantwoordelijkheid te bezitten, een an dere houding zou moeten gaan aannemen dan zij tot dusver gedaan heeft. Van deze opvatting getuigen mededeelingen van onzen Haagschen correspondent in dit nummer. Die kunnen geen verbazing wekken. Het zou ons verbazen als het anders was. Want van de zijde dei- autoriteiten zelf is in dezen oorlogstijd meermalen (ongevraagde) waardeering geuit ten aanzien van de houding van bijna de geheele Nederlandsche pers. En het publiek zelf heeft, waarnemend wat in zoo vele andere landen geschiedt, die waardeering ver worven. Uitingen daarvan hebben ons veelvuldig bereikt. Niettemin is de persvrijheid in ons land thans be knot. Waarom? Omdat gebeurtenissen in andere landen bewezen hebben dat men zich ten scherpste wapenen moet tegen „gevaren van binnen uit", het geen leidde tot de algemeene invoering van den staat van beleg en omdat men uitzonderingen in de houding der pers in ons land heeft vastgesteld, die ertoe geleid hebben dat men de bevoegdheden, die die staat van beleg geeft, van toepassing is gaan ver klaren ook op art. 7 van de Grondwet, dat de vrij heid van drukpers formuleert. Het doet.ons leed dat men tot dezen maatregel is overgegaan. En den vorm van de geschapen veror dening kunnen wij niet bewonderen. Zij is een vreemd, gewrongen, ingewikkeld stuk, dat velen met verbazing zullen hebben pogen te verstaan. Haar formuleeringen zijn daarbij zoo vaag gesteld en zoo algemegn bijvoorbeeld ten aanzien van een voor zoovele uitleggingen vatbaar begrip als het gebruik van „koppen" dat men zich wel verlaten moet op officieuze toezeggingen omtrent de toepas sing om voortaan nog met eenige gerustheid een dagblad te kunnen leiden. Misschien zou herziening van deze formuleering na overleg met vakmenschen mogelijk zijn? Ik weet niet. Ik wil u evenwel de ver zekering geven dat de hoofdredacteur van Haar lem's Dagblad zich niet ongerust maakt en dat dit blad de houding zal blijven aannemen en de opvatting van zijn taak blijven volgen die het tot dusver gehuldigd heeft. Ik behoef u wel niet te verzekeren dat dit blad niet gerekend wordt tot de „uitzonderingen", die van de persvrijheid misbruik maken, waarvan hierboven sprake is. Dat weet de lezer zelf, uit ei'varing. Welnu, wij zullen met zelf vertrouwen onzen weg blijven volgen. Niet op een zorgelooze wijze, want ik kan u wel verzekeren dat de verzorging van den inhoud van een dagelijks ver schijnend blad in een tijd als deze meer zorg, meer hoofdbrekens vereischt dan ooit tevoren het geval is geweest. Maar dat is nu al lang zoo. En overigèns geschiedt het met opgewektheid en in de overtui ging dat de belangrijkheid van het werk ook groo- ter dan ooit is. Wij hebben een taak in dezen moei lijken tijd te vervullen die zeer verantwoordelijk is. En daar zijn wij ons wel van bewust, in het lands belang en jegens onze lezers persoonlijk. Natuurlijk spreek ik de hoop uit dat deze pers verordening zoo kort mogelijk in werking zal blij ven: dat Nederland spoedig verlost zal worden van een beknotting van een vrijheid, die voor ons volk in zijn kenmerkende geaardheid altijd van zeer groote waarde en beteekenis is geweest. Het besef van die waarde en beteekenis zal de militaire auto riteiten, die de verordening moeten toepassen, vooral kunnen aansporen tot een zeer voorzichtig beleid. Het geldt hier een hoogst ernstige en belangrijke zaak. Met deze korte uiteenzetting meen ik aan den vooravond van de invoering dei- persverordening te kunnen volstaan. R. P. Brancards voor de Luchtbescherming De inzameling. In ons vorig nummer plaatsten wij een oproe ping onderteekend door de Haarlemsche dokto ren Kuipers, Roorda, Sluyterman en Tervooren voor een inzameling voor brancards voor den me- dischen dienst van de Haarlemsche Luchtbescher ming. Voor een 70-tal brancards is f 1000 noodig. Reeds den eersten dag kwamen bij de admi nistratie van ons blad verschillende giften binnen. Hieronder volgt de verantwoording. Giften, groote en kleine, kunnen afgegeven wor den aan onze bureaux Groote Houtsti-aat 93 en Soendaplein 37. Ons giro-nummer is 38810, bij voeging „Voor brancards" is gewenscht. J. N. K. 15; T. W. 15: E. W. M.—J. f 150; G. B. ƒ1; Mevr. K.—M. ƒ30; F. G. v. A. ƒ10; „De peli kaan" ƒ2,50; Mevr. J. M.Z. ƒ2,50; J. B. S. ƒ1: M E. T.—Kr. 15; Gebrs. P. ƒ15; G. en J. W. ƒ1; R. S. 10. Vorige verantwoording 60. Thans is het totaal 1328.—. Het Britsche departement van oorlog deelde Donderdagmiddag mede: Er zijn geen verdere gevechten geleverd in de zone ten noorden van Drontheim, waar de vijand zich thans schijnt ln te graven juist ten noorden van Steinkjer. In het zuiden heeft de toegenomen druk van den vijand het noodig gemaakt dat de troepen der geallieerden zich terugtrekken van de stel lingen welke zij tot dusver nabij Lillehammer bezet hielden. In de zone van Narvik valt niets te melden. Later berichtte hetzelfde ministerie dat het niet waar was dat de Britsche strijdmacht in Noorwegen verslagen was en in wanorde terug moest trekken zooals van bepaalden kant be weerd was. Wel is een voorhoede-detachement, op weg van Namsos naar Drontheim, op een sterkere Duitsche afdeeling gestooten. De Duitschers hadden over de Drontheim-fjord versterkingen aangevoerd en dreigden de Britten af te snijden van hun hoofdmacht. De Engelschen trokken derhalve terug. Zij werden niet achtervolgd en naar, zooals reeds gemeld, vernomen wordt graven de Duitschers zich aan het boveneinde van de fjord in. De Engelsche troepen hebben eenige ver liezen geleden. De voorhoede van een gemotoriseerde Duit sche colonne, die door het österdal oprukt, zou volgens berichten uit Stockholm gisteren Rö- ros bereikt hebben, doch vandaag publiceeren de Londensche avondbladen nieuwe onbeves tigde berichten volgens welke de Duitschers onder het vuur van de geallieerde troepen op de naburige heuvels -gedwongen waren, deze stad weder te ontruimen. Van Dombaas en Storen uit zouden in allerijl ge allieerde troepen door het österdal opmarcheeren om den Duitsohen opmarsch te stuiten, welke ver moedelijk ten doel heeft, de verbinding tot stand te brengen met de Duitsche troepen te Drontheim. Naar verluidt zijn 200 Noorsche soldaten en tal rijke vluchtelingen uit Röros over de Zweedsche grens getrokken. De correspondent van het blad ,.Nya Dagligt AUehanda' te Namsos meldt dat 100 K.M. ten noorden van Drontheim de geallieerde troepen zich hardnekkig tegen de Duitsche aanval len verzetten. Het Duitsche Nieuwsbureau meldt over de ope raties: De successen der Duitsche troepen ten noorden van Drontheim zijn voor de verdere oor logvoering van het grootste belang. Door debe zetting van belangrijke engten en terrekipunten in de omgeving van Steinkjer is het gebied van Drontheim tegen iedere bedreiging van het noor den uit beveiligd. De gevechtswaarde van de af- deelingèn, die de Duitsche troepen tegenover zich vinden, wordt volgens de tot dusver opgedane in drukken als gering gekenmerkt. Zoo kon bijv., een goed versterkte en zeer belangrijke stelling, die met zes machinegeweren bezet was, door een klein Duitsche detachement zonder eigen verliezen wor den ingenomen. DE HERNIEUWE BESCHIETINNG VAN NARVIK. Naar verder van Duitsche zijde medegedeeld wordt, hebben aan de hernieuwde beschieting van de stad en de haven van Narvik twee slagschepen verscheidene kruisers en torpedojagers deelgeno men. De beschieting heeft wederom geruimen tijd geduurd en in de stad aanzienlijke schade aange richt. De Duitsche troepen werden in hun verdedi gingskracht niet geschaad, daar zij in den tus- schentïjd ruimschoots gelegenheid hebben gehad, geschikte stellingen uit te kiezen en te verster ken. Niettegenstaande Britsche zeestrijdkrachten thans reeds verscheidene dagen Narvik onder vuur hebben gehouden, hebben de Engelschen tot dusver een landingspoging nog niet gewaagd. NOREN IN NIEUWE STELLINGEN IN HET GUDBRANDSDAL. Van het Noorsche hoofdkwartier, ergens in Noorwegen, 26 April (Reuter). Het officieele Noorsche legerbericht luidt: Op 24 April hebben Duitsche troepen, gesteund door artillerie en lichte tanks, onze stellingen in het zuidelijk deel van het Gudbranddal aangevallen. Onze troepen trokken zich terug naar nieuwe, reeds gereed gemaakte stellingen. In het Österdal is het Duitsche leger nog verder opgerukt. Duitsche vlieg tuigen hebben voortdurend de verbindingslinies gebombardeerd en beschoten. Drie Duitsche vlieg tuigen werden neergehaald en een beeft een nood landing gemaakt. Britsche jachtvliegtuigen houden thans een wakend oog op het Gudbrandsdal. De opperbevelhebber van de zeestrijdkrachten deelt mede dat de Duitschers bij hun landingspo gingen gebruik hebben gemaakt van Noorsche vis- schersvaartuigen met een burgerbemanning als be scherming. Bevestigd is dat een Noorsche visscher bij deze In verband met het bericht, dat met ingang var. morgen de periodieke verloven weer zullen worden verleend, zij het dan in iets beperkter mate dar voorheen, vernamen wij nader het volgende: Terwijl tot nog toe twee dagen verlof werd verleend per veertien dagen, zullen nu twee dagen worden toegekend per twintig dagen. Was vroeger een zevende van de sterkte ge regeld op verlof, thans zal derhalve slechts één tiende van de sterkte met verlof afwezig mogen zijn. wijze van oorlogvoering, die in strijd is met het internationale recht, om het leven is gekomen. De Noorsche opperbevelhebber, generaal Ruge, heeft een verklaring tot zijn troepen gericht, waarin hij zegt: „Als verdedigers van den grond van het moederland hebt gij meer dan twee weken uw plicht gedaan. Verscheidene malen hebben wij te rug moeten trekken en onze haardsteden ten platte- lande aan den vijand moeten overlaten. Dit is ontmoedigend voor allen onzer, doch terugtrekken was noodig voor het uitvoeren van mijn plan, tijd te winnen tot hulp kwam. Gij hebt gevochten als goede Noren, zonder uw geestkracht en moed te verliezen. Rustig en vastberaden heeft iedere man zijn plicht gedaan en zijn leven in de waagschaal gesteld. Niettegenstaande wij tot nu toe veelal machteloos waren tegen de strijdmethoden van den vijand, hebt gij den eex-bied van de geheele wereld verworven. lie dank u allen. Doch thans is de tijd van het terugtrekken voorbij. Geallieerde troepen zijn in noordelijk Noorwegen, in Töndelag en hier waar wij vechten, teneinde samen te werken. En er komen er nog meer. Gaat voort met denzelfden strijdlust en met hetzelfde vertrouwen als tot dus ver. Ik herhaal het, weest paraat en sluit u nog nauwer aan, dan zullen wij de overwinning be halen." Geen ultimatum aan Zweden. In gezaghebbende Zweedsche kringen spreekt men op uitdrukkelijke wijze de berichten tegen, over een z.g. ultimatum, dat door Duitschland aan Zweden zou zijn gesteld. (Op de eiermarkt te Barnevéld is viet een aanvoer van 3.020.000 stuks een record geboekt.) Zie je, dat is produceeren Op een groote eierschaal, Daar kan menig mensch van leeren, Dat is stoere kippentaal. Ook al neem je dan je eitjes Altijd met wat korrels zout, Hier is 't iets waar men op leitjes Of in leggers, boek van houdt. Drie millioen en twintigduizend Heeft men op één dag geteld, En alleen van kippen, huizend In de buurt van Barneveld. Stel u die millioenentallen Maar eens voor in d'eierhal Hecht en weldoortimmerd allen, Dooier, wit en schaal en al Zulk een machtig legvermogen Kan slechts, dat ligt voor de hand, D'achting voor de kip verhoogen In ons eiland Nederland. Had ik het maar voor het zeggen, Dan gaf 'k allen, jong en oud, Die zoo- kranig eitjes leggen, Elk een leg-penning in goud. Met een „ren" dier decoratie En daar rondomheen gegrift, Als waardeering der prestatie, Moed, beleid en kippendi'ift. P. GASUS. De dood van den Amerikaanschen attaché Losey. WASHINGTON, 25 April. (Reuter). De Duit sche militaire attaché heeft den opperbevelhebber van de Amerikaansche luchtmacht een persoonlij ke boodschap van Goering overhandigd, waarin deze zijn leedwezen betuigt wegens het overlijden van Losey, den plaatsvervangenden militairen at taché der Vereenigde Staten te Stockholm, die on langs tijdens een Duitsch luchtbombardement in Noorwegen is gedood. OP WEG NAAR ENGELAND. Onder groote belangstelling van de bevolking trekken Australische troepen door de straten van Sydney, op weg naar de haven, om daar ingescheept te worden voor de reis naar Europa ter inlijving bij de geallieerde strijdkrachten. Pierlot diende na de stemming over de onderwijsbegrooting zijn ontslag in. De Belgische Kamer heeft Donderdagmiddag gestemd over de bcgrooting van openbaar on derwijs. Ten aanzien van het ontwerp tot het instellen .van een tweevoudige organisatie van het departement, waarbij rekening gehouden zou worden met de tweetaligheid des lands, deed zich een incident voor. Een groot deel der liberalen stemden n.l. tegen. Het kabinet is daarop afgetreden. Het Belgische persbureau Belga bericht hierover het volgende- Met 120 tegen 45 stemmen en 15 onthoudingen heeft de Kamer 's middags de begrooting van het ministerie van openbaar onderwijs aangenomen. De liberale fractie, die in de regeering vertegenwoor digd is door drie liberalen, heeft tegen de begroo ting gestemd. Onder deze omstandigheden was de eerste minister, Pierlot, de meening toegedaan, dat een dergelijke verloochening door een der fracties, die de regeeringsmeerderheid vormen, hem geen voldoende gezag liet om te regeeren. Het ontslag van het kabinet is in den loop van hedenmorgen aan den Koning aangeboden. In poli tieke kringen legt men er den nadruk op dat de oppositie der liberalen alleen het ontwerp tot split sing van het departement van onderwijs betrof en niet tegen de regeering was gericht. De liberalen geloofden waarschijnlijk niet dat tegenstemmen af treden der regeering ten gevolge zou hebben. Zij schijnen verrast door dit resultaat. Dezelfde krin- gen zijn algemeen de meening toegedaan dat de crisis niet ernstig is en dat dezelfde regeering zeei snel terug zal keeren. De „Independance Beige" is van meening dat het oogenblik slecht gekozen was om over te gaan tot een hervorming van hel departement van onderwijs en dat dè regeering een dringender taak had te vervullen dan naast Pierlot. den secretaris-generaal en een zeker aantal direc teuren-generaal van openbaar onderwijs adjuncten van de andere taalgroep in te stellen. Het blad eindigt met den wensch uit te spreken dat de crisis spoedig zal worden opgelost in een geest van waar- lijke nationale eenheid. „De Europeesche crisis is te ernstig, het gevaar, dat België bedreigt te drin gend, dan dat Belgische politici zich zouden kunnen amuseeren met de kinderachtigheden der binnen- landsche politiek". Het woord is aan Sénac de Meilhan: Soms bemint men in zijn vrienden slechts de levende getuigen van de be koorlijkhedensuccessen en vreugden zijner jeugd. tnq-eische oacCays&adeMS in de tDïwtfieimflïacd STOCKHOLM, 26 April (Reuter). Volgens hier ontvangen onbevestigde berichten zijn Britsche oorlogsschepen de Trondhjem-fjord binnengedrongen, na zich een weg te hebben gebaand voorbij de kanonnen van het fort van Agdenes, vanwaar de Duitschers den toegang tot de fjord beheerschtcn. Men gelooft, dat in de binnen-fjord een lichte kruiser en verscheidene torpedojagers van de Duitschers liggen, die de Britsche en Noorsche troepen in den sector van Steinkjer met granaat- vuur hebben bestookt. Verklaard wordt, dat reeds Britsche gevechts vliegtuigen in actie zijn geweest en volgens een bericht hebben zij een zwaren Duitschen bom menwerper neergehaald. Nu, zooals gemeld, nog meer Britsch en Fransch luchtafweergeschut aangekomen is, beschikken de geallieerfden en Noorsche troepen thans over doel treffende middelen om aan de bedreiging van voortdurende bombardementen het hoofd te bieden. DE DRONTHEIMFJORD. De Drontiheimfjord is een van de grootste fjor den van Noorwegen, die in Z.W.-N.O. richting on geveer 120 K.M. diep het land indringt. De breed te is belangrijk en bedraagt op sommige plaatsen wel ongeveer 15 K.M. De fjord heeft een uitgang naar zee in N.-W. richting, die eveneens een aanzienlijke breedte. 5 a 6 K.M. heeft en een lengte vam ongeveer 30 K.M. Door dezen toegang zouden de schepen der geal lieerden dus tot de fjord genaderd zijn. In het Noorden heeft de fjord een smal strand, waarachter zich bergen ter hoogte van 6501600 M. verheffen. De zuidkust is vlak. Daar vindt men de plaatsen Drontheim, Levanger, Steinkjer. De laatste is het eindpunt van de spoorlijn Oslo— Hamar—DrontheimSteinkjer. Twee brieven. De hieronder volgende brief schreef een Britsch vlieger, die onlangs een vijandelijke ma chine achter het Franschc front neerschoot, aan de moeder van den Duitschen vlieger, die in het gevecht met zijn tegenstander het leven verloor; „Het is uw zoon. ik weet. dat u me niet verge ven kunt, want ik heb hem gedood. Maar ik wil, dat u weet, dat hij niet geleden heeft; het einde kwam zeer spoedig. Hij had uw portret in zijn zak, ik stuur het terug, hoewel ik het graag zou houden. Ik-dacht niet aan u of aan hem toen ik zijn machine beschoot; hij was slechts een vijand die ons bespionneerde. Ik kon hem niet terug la ten gaan om het nieuws te vertellen, het zou den dood van onze mannen hebben beteekend. Ik weet, dat u hem moet hebben liefgehad. Mijn moeder stierf toen ik nog een kleine jongen was, maar ik weet wat zij gevoeld zou hebben als ik gedood was. De oorlog is hard voor de vrouwen. God, wat verlang ik naar het einde ervan". En dit was het antwoord van de .Duitsche moeder: „Er is niets te vergeven, ik begrijp u zooals u bent, verslagen in uw goedheid, ik voel dat u tot mij komt als een kleine jongen, die verbaasd is slecht gehandeld te hebben, terwijl hij het zoo goed meende. Het verheugt me, dat u voor mijn jongen gezorgd hebt. Het was mijn jongste: voor vrouwen is de oorlog een werkelijkheid, want alle mannen zijn onze zoons. Toch hebben de vrou wen, misschien meer dan de mannen, de schuld van dezen wereldoorlog. Wij beschouwen de kin deren van de wereld niet als onze kinderen. De babyhandjes, die onze borst vastgrepen, waren zoo lief. dat wij de honderd andere handjes ver gaten, die zich naar ons uitstrekten. En nu doet mijn hart pijn van berouw".,. De brieven zijn ontleend aan het Engelsche tijdschrift „Peace News". ONTWERP-CONVENTIE VOOR VEILIGHEIDS-ZóNES. De secretaris van de afdeeling Nederland van de International Law Association, mr, Jansma, zal op de bijeenkomst der organisatie te Brussel, die vandaag begooinen is, de ontwerp conventie voor het vestigen van veiligheidssteden en veiligheids zones welke aan de belligerenten zal worden voorgelegd toelichten. Morgen zal de tekst over handigd worden aan de vertegenwoordigers der regeeringen, generale staven en, medische diensten van Nederland, Luxemburg en België, alsmede aan die van het Internationale Roode Kruis. ZATERDAG 27 APRIL, Conc. Gebouw, 8.30—3 uur HAROLD HOOD'S Intern. Dansorkest. Kaarten 0.60 pl. r., 's avonds aan de zaal. (Adv. Ingez. Med.) HEDEN: 16 PAGINA'S Adikeiens- R. P.: Dè persvrijheid beknot, pag. 1 Van onzen correspondent te Genève: Zwitserland en het gebeurde in het Noorden. pag. 5 Sport in 't Kort. pag. 6 Van onzen Haagschen correspondent: De persverordeningpag. 9 J. B. Schuil: „Daar liegen we ons uit" pag. 9 Voor de Jeugd. pag. 8 I H Laatste Berichten op pagina 13 ^^iiinipii!i!iipiiiiiiiiifliiiiiiiiRpiiiiiiiiiWBiiiiiiiii(iii®iiiiiii8iiW(niifliiiiiiiJ0[liffiiiBWHiiffliiiiiii^^

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1940 | | pagina 1