Haarlem's Dagblad
België geeft den strijd op.
Sluiting van bedrijven
verboden
Twee Grooten
der Muziek.
Watergebruik
te Haarlem
Hersengymnastiek in de gymnastiekzaal
Regeeringscommissaris voor organisatie
van den arbeid.
Verkoop van thee en
koffie verboden.
Verduistert!
Ontslagregeling
vastgesteld
Actiketen-
57e Jaargang No. 17465
Uitgave Lourens Coster, Maatschappij voor Courant-
Uitgaven en Algem. Drukkerij N.V Bureaux: Groote
Houtstraat 93, bijkantoor Soendaplein 37 Postgiro-
dienst 38810. Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
telefoon: Directie 13082, Hoofdred 15054, Redactie
10600, Drukkerij 10132, 12713. Administratie 10724,
14825 Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W PEEREBOOM en ROBERT PEEREBOOM Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Dinsdag 28 Mei 1940
Abonnementen per week 0.25, per maand 1.10,
per 3 maanden 3.25, franco per post 3.55, losse
nummers 6 cent per ex. Advertentlën: 1-5 regels
ƒ1.75, elke regel meer ƒ0.35. Reclames ƒ0.60 per
regel Regelabonnementstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels ƒ0.60, elke regel meer
ƒ0.15 Groentjes ile rubriek.
In deze vreemde Meimaand van 1940, schoon en
liefelijk in de Natuur, stormachtig en wild door den
grooten oorlog onder de menschen, vallen de her
denkingen van twee grooten der muziek: den Rus-
sischen componist Peter Tschaikowsky en den Ita-
liaanschen viool-virtuoos Niccolo Paganini. Het was
op 7 Mei honderd jaar geleden dat Tschaikowsky te
Wotkinks geboren werd. Hij stierf op 53-jarigen
leeftijd te St. Petersburg. En op 27 Mei, gisteren dus
was het een eeuw geleden dat Paganini, 58 jaar oud,
te Nizza overleed.
Twee grooten der muziek, twee begenadigde die
naren der Muze, die beiden veel voor het nageslacht
hebben nagelaten. Tschaikowsky, die een groot
componist was, het meest. Het Concertgebouw
orkest, onder leiding van Eduard van Beinum, heeft
al het eerste der herdenkings-concerten van zijn
werk gegeven. En dat beteekent heelemaal niet dat
men het uit de vergetelheid zou moeten opdelven,
want een groot deel van zijn uitgebreid oeuvre is
trouw op de concertprogramma's blijven verschij
nen. Ook in ons land. Er zijn maar weinig compo
nisten te noemen, na de allergrootsten, wier werken
zoo geliefd bij het groote concertpubliek, vooral bij
dat der orkesten, gebleven zijn als Tschaikowsky. Hij
heeft de grootheid van een Beethoven en een Mo
zart niet kunnen evenaren, hij is merkwaardig onge
lijk in zijn scheppingen, hij is soms oppervlakkig en
zelfs triviaal in zijn thema's geweest, hij heeft niet
temin ook groote hoogten bereikt en het is hem ge
geven de muziekminnaars der geheele wereld blij
vende schoonheid te schenken. Tot zijn omvangrijke
werken behooren de zeven symphonieën, waarvan
de vierde, vijfde en zesde (de Pathétique) geregeld
op onze concertprogramma's zijn blijven voorkomen.
Hetzelfde geldt voor een van zijn vijf pianoconcer
ten, voor zijn vioolconcert, voor de ook bij jeugd-
concerten zoo geliefde Suite de Notenkraker, en voor
velerlei kleinere werken. Ondanks invloed van de
Duitsche romantici en ook van de Fransche compo
nisten op zijn werk is men in Tschaikowsky's com
posities immer de sterke persoonlijke begaafdheid
blijven erkennen
Een gansch andere figuur was de Italiaan Nic
colo Paganini, viool-virtuoos van wonderbaarlijke
begaafdheid en ook componist. Er bestaat twijfel
of alle composities, hem toegeschreven, werkelijk
van hem afkomstig zijn. Zij worden, zeker ook
deels tengevolge van de groote technische moei
lijkheden die de meeste opleveren, maar weinig op
tegenwoordige concerten gehoord. Hun plaats in
de zeer uitgebreide litteratuur voor de viool be
hoort niet tot „de leidende groep". Tot het publiek
der twintigste eeuw is Paganini's muziek ook niét
blijven spreken zooals die van een Tschaikowsky.
Maar de geheimzinnigheid die de figuur van dezen
Italiaan omgaf en die in zijn tijd, in den eersten
bloeitijd der romantiek, tot de vreemdste sprook
jes aanleiding gaf er werd toen zelfs beweerd
dat de duivel naast hem stond als hij speelde
heeft hem tot een soort legendarische figuur ge
maakt.
Hij was een vreemde verschijning: lang, brood
mager, gebogen, met fonkelend zwarte oogen en
lange zwarte lokken. Zijn tred was traag en slepend,
zijn gebaar theatraal, hij speelde in een extatische
opwinding die zijn gehoor aangreep en beving. Het
wonder der muziek scheen in zijn zonderlinge per
soonlijkheid tot een beeld van geheimzinnige mach
ten geworden te zijn, dat in dien hevigen eersten
tijd der romantiek tot aller fantasie sprak en in her
innering bleef lang na zijn dood. Van alle groote
violisten die de wereld gekend heeft is geen enkele
zoo in de gedachten der menschen blijven voortle
ven als Paganini: een der wonderbaarlijkste figuren
van de negentiende eeuw en niet alleen een groot
virtuoos maar ook een bezield kunstenaar.
In tijden als deze is het beter dan ooit de Grooten
dei Kunst te herdenken; de gedachte aan de schoon
heid die zij gaven en die voor zoo'n groot deel be
waard bleef helpt ons sterken.
R. P.
Hardleersche wielrijtlers.
Maandag 48 processenverbaal
De wielrijders, die in Haarlem door de politie
worden aangehouden omdat zij niet voldoende in de
binnenstad en op de drukke verkeerswegen rechts
rijden, kunnen niet zeggen, dat zij „van niets we
ten." Drie-, viermaal is nu al in de bladen tegen dit
euvel gewaarschuwd, zoodat nu wel verondersteld
mag worden, dat iedereen het weet.
Toch was de politie Maandag genoodzaakt, te
gen.... 48 wielrijders proces-verbaal op te maken.
Die worden dus alleen door schade en schande wijs!
Bovendien zijn eenige wielrijders bekeurd, die
aan den linkerkant van groepen van drie reden. Dit
is ook verboden. Zooals men weet, mag men alleen
met z'n tweeën naast elkaar rijden. Het zijn vooral
schoolkinderen, die er zich aan schuldig maken.
Meer normaal gebruik
kan worden toegestaan
Met. waardeering voor de groote bereidwillig
heid waarmede velen gehoor hebben gegeven
aan de oproeping tot bezuiniging op gas. water
en electriciteit, deelt de burgemeester van Haar
lem mede, dat wat betreft water tot nader
order niet meer die strenge beperking in het ver
bruik noodzakelijk wordt geacht.
Hoewel een spaarzaam verbruik van water
noodzakelijk blijft, kan eer. meer normaal ge
bruik worden toegestaan.
Men bedenke echter dat vooral bij tuinbe-
sproeiïng niet meer wordt gebruikt dan strikt
noodig is.
Het schriftelijk eindexamen van de eerste H. B. S. b te Haarlem in vollen gang.
De eindexamens van alle H. B. S.'en in ons land zijn gisteren begonnen.
PARIJS, 28 Mei (D.N. B.). Minister-president Reynaud heeft vanmorgen een
radiorede gehouden. Hij zeide dat het Belgische leger, dat zich vanmorgen óm
vier uur in den sector ten Noorden van de hoofdstad (Capitale). bevond, den
weg geopend heeft voor den inval der Duitsche pantserdivisies. (Het D.N.B. merkt
hierbij op, dat met „Capitale" waarschijnlijk bedoeld is: Duinkerken.)
Voorts verklaarde Reynaud dat de koning van België de wapenen heeft neer
gelegd. Reynaud zeide verder: „Thans moeten wij vertrouwen op onze soldaten
en leiders, die het totale blok van het front vormen. Wij zullen de Somme-linie
houden en eveneens de linie aan de Aisne."
Het D.N.B. meldt nader over de redevoering van
Reynaud, dat deze hierin o.m. het volgende heeft
gezegd:
„Ik moet het Fransche volk heden, in een zeer
ernstig uur, medcdeeling doen van hetgeen in den
afgcloopen nacht is geschied. In het noorden strij
den wij sinds dagen met alle kracht tegen het
Duitsche leger. Sinds den 14en Mei hadden de
Duitscliers het leger der geallieerden in twee groe
pen gesplitst, een in het noorden en een in het
zuiden. In het noorden streed het derde geallieerde
leger, dat was samengesteld uit Franschen, het
Britsche expeditiecorps en Belgen, onder het op
perbevel van Blanchard.
Het Belgische leger heeft vannacht, op bevel van
zijn koning, gecapituleerd. Achttien dagen geleden
richtte de koning zich tot ons. Thans heeft koning
Leopold III de wapens neergelegd. Hij heeft dit
besluit genomen tegen den eenstemmigen wil van
het ministerie.
Officiëele Duitsche mededeeling.
HOOFDKWARTIER VAN DEN FÜHRER, 28
Mei. (D.N.B.) Onder den indruk van de
vernietigende uitwerking der Duitsche wa
penen, heeft de Koning der Belgen het be
sluit genomen den verderen zinloozen te
genstand te staken en om wapenstilstand te
verzoeken. Hij heeft ingestemd met den
Duitschen eisch tot onvoorwaardelijke capi
tulatie. Het Belgische leger heeft daarmede
op den dag van heden de wapens neergelegd
en opgehouden te bestaan.
De Duitsche bladen publiceeren het bericht van
de capitulatie van het Belgische leger met de vol
gende toevoeging: Duitschland gedenkt in dit uur
zijn dappere soldaten, die met een voorbeeldigen
strijdgeest zonder eenige terughouding versterkingen
omver liepen, die tot de sterksten der wereld be
hoorden. Het geheele Duitsche volk ziet met een
gevoel van diepe dankbaarheid en onbedwingbaren
trots op naar de troepen, die zulke schitterende wa
penfeiten hebben volbracht en deze capitulatie heb
ben afgedwongen.
ZWEEDSCH KUSTVAARTUIG VERONGELUKT
OSLO, 28 Mei. (DNB) Ter hoogte van Egersund
is gisteren een kustvaartuig van 110 ton op een mijn
geloopen. De uit twee leden bestaande bemanning
kwam hierbij om het leven.
Commissie moet rapporteeren ove r tegemoetkoming
in geleden oorlogsschade.
Mr. J. B. Kan adviseur van
ir. Ringers.
Naar de Staatscourant van 27 Mei meldt, heeft
de Opperbevelhebber van Land- en Zeemacht, op
voordracht van den secretaris-generaal van het
Departement van Sociale Zaken, met ingang
van 27 Mei bij genoemd Departement benoemd
tot tijdelijk regeeringscommissaris voor de or
ganisatie van den arbeid prof. dr. J. E. de Quay,
te Tilburg.
Verder heeft de Opperbevelhebber, op voor
dracht van de secretarissen-generaal, waarne-
mend-hoofden van de Departementen van Alge
meen Bestuiu-. een commissie ingesteld, die tot
taak zal hebben ten spoedigste voorstellen te
doen: a. nopens de beginselen, volgens welke
van overheidswege tegemoetkoming zal worden
verleend in verband met geleden materieele oor
logsschade, b. nopens de wijze, waarop de finan
ciering hiervan zal dienen te geschieden. In
deze commissie z.ijn benoemd: tot lid en voor
zitter ir. W. H. van Leeuwen te Delft, tot leden
prof. H. A. Kaag te Tilburg en mr. K. P. van der
Mandele te Rotterdam. Secretaris wordt prof
mr. P. Lieftinck in Den Haag.
Tenslotte benoemde de Opperbevelhebber, op
voordracht van den secretaris-generaal, waar
nemend hoofd van het Departement van Water-*
staat, gehoord den regeeringscommissaris vooi
den wederopbouw, met ingang van 27 Mei mr.
J. B. Kan tot adviseur in algemeene zaken van
den regeeringscommissaris voor den wederop
bouw.
Verkoop van benzine enz.
Blijft ten strengste verboden.
De Commissaris van Politie te Haarlem brengt
nog eens uitdrukkelijk onder de aandacht, dat het
ten strengste verboden is benzine, ruwolie, gasolie,
benzol, Dieselolie enz. te verkoopen. Deze verkoop
mag uitsluitend geschieden door hen, die daartoe
door de overheid speciaal gerechtigd zijn.
Gas- en electriciteitstarieveii
te Haarlem.
Een wijziging wordt door B. en W.
bestudeerd.
De vastrechttarieven voor gas en electriciteit zijn
gebaseerd op het beginsel dat de afnemers niet zui
nig behoeven te zijn met het gebruik omdat naast
het vaste recht immers een verlaagde prijs betaald
wordt.
Nu de overheid evenwel, in verband met den
sleenkolennood. aangedrongen heeft de grootst-
mogelijke bezuiniging met het gebruik van gas,
electriciteit en water te betrachten, kemt de billijk
heid van het vastrechttarief in he: gedrang.
Daarom wordt thans door het college van B. en W
van Haarlem de mogelijkheid onder oogen gezien
om een wijziging van de vastrechttarieven voor gas
en electriciteit aan den Raad voor te stellen. Een
beslissing is nog niet genomen.
Voor het waterverbruik is te* Haarlem geen vast
recht vastgesteld.
In afwachting van
de distributie.
's-GRAVENHAGE, 27 Mei Het
departement van handel, nijverheid
en scheepvaart maakt bekend, dat in
verband met de beschikbare hoeveel
heden koffie en thee binnenkort tot
distributie van deze artikelen zal
worden overgegaan.
Ten einde er voor te kunnen zorg
dragen, dat bij den aanvang van de
distributie de winkeliers over vol
doende voorraden beschikken, is de
aflevering en verkoop van thee en
koffie aan den consument met ingang
van Dinsdag 28 Mei geheel verboden.
Met ingang van genoemden datum is
voorts ook het koopen en het ver
koopen en afleveren aan den handel
verboden zonder de daarvoor ver-
eischte schriftelijke vergunning. Deze
verbodsbepalingen gelden ook voor
het uitvoeren van reeds gedane be
stellingen.
Nadere mededeelingen betreffende
een en ander zullen ten spoedigste
worden bekend gemaakt. (A.N.P.)
Het woord is aan
Ernst Hohenemser:
Men is altijd precies zoo gelukkig en zoo
ongelukkig als men zich verbeeldt te zijn.
(Er is nog eens aan herinnerd dat
de verduisteringsvoorschriften on-
verminderd van kracht blijven.)
Wanneer het avondduister is gevallen,
(Dank zij den zomertijd is dat vrij laat)
Dan mag er uit de huizen van ons allen,
Geen enkel licht te zien zijn van de straat.
Dat is een eisch, dien wij nu toch wel kennen,
Al zien wij menschen altijd graag het licht.
Wij hebben er nu wel aan kunnen wennen,
't Verlichte raam moet worden afgedicht.
Neem zwart papier of neem zwarte gordijnen,
Verduisteringslampen als u wilt. er bij,
Geen sprankje lamplicht mag naar buiten schijnen,
Naar boven, voor noch achter noch op zij.
Dat is geen ding om mee te marchandeeren.
Dat is een dwingend voorschrift, kort en goed,
Vergeet niet het precies te controleeren,
Zoodat u geen verzuim berouwen moet.
Een lamp die iemand van 't gezin liet branden,
Al is het dan te goeder trouw gedaan,
Daar kunt u door in moeilijkheid belanden.
Die komt u licht op meer dan stroom te staan.
Wanneer u goed het voorschrift hebt beluisterd,
Och, dan betreft de waarschuwing u niet.
Want dan wordt steeds door u getrouw verduisterd
Maar als u bent verslapt op dit gebied,
Dan hebt u deze wenk nog wel van noode:
Tel 't zwakste straaltje licht als licht niet licht.
Figuurlijk blijft verduistren streng verboden,
Maar letterlijk verduistren is een plicht.
P. GASUS.
Verordening
van den
opperbevelhebber
ITALIAANSCHE PERS VERWACHT
HET EINDE DER INGESLOTEN
GEALLIEERDE LEGERS.
Britsche beheersching van het
Kanaal af geloopen."
DOVER. FOLKESTONE EN RAMSGATE
IN VLAMMEN.
MILAAN, 28 Mei (D.N.B.) De Noord Italiaan-
sche bladen beschouwen de doorbraak bij Yperen
en den gestadigen opmarsch der Duitsche troepen
langs de Kanaalkust als verdere beslissende opera
ties tot vernietiging der ingesloten geallieerde
legers en als een directe bedreiging van Engeland.
De „Corriere della Sera" schrijft dat de beheer
sching van het Kanaal door 'Engeland afgeloopen
is. De laatste nog niet bezette Kanaalhavens zijn
onbruikbaar gemaakt, terwijl aan den overkant
van het Kanaal op Engelschen bodem Dover, Fol
kestone en Ramsgate in vlammen staan. De storm
richt zich onverbiddelijk tegen Engeland. Dit is het
militaire gevolg van de geweldige historische ge
beurtenis, de verovering van Calais, waardoor zij
den sleutel van Engeland in handen hebben.
De „Popoio d'Italia" schrijft dat de verovering
van Calais een historische revolutie beteekent. Ten
einde de geweldige draagwijdte van de gebeurte
nissen te begrijpen is het voldoende er aan te her
inneren dat de Duitscliers van 1914 tot 1918 de
uiterste pogingen in het werk hebben gesteld om
dit doel te bereiken. De verovering van Calais be
wijst tevens dat de omsingelingsring om de ge
allieerde legers onverbiddellijk gesloten wordt. Het
oogenblik, waarop de ingesloten geallieerde divisies
zich zullen moeten overgeven of vernietigd zullen
zijn, is niet ver meer.
Trek naar Spanje.
Ruim 100.000 Franschen en Belgen wachten
aan de grens.
MADRID. 28 Mei. (DNB) Naar uit Pamplona ge
meld wordt bevinden zich op het oogenblik meer
dan honderdduizend personen, meerendeels Fran
schen en Belgen, aan de Fransch-Spaansche gren:
wachtende op een vergunning om Spanje binnen te
reizen. Er zijn onderhandelingen gaande over hun
evcntueele toelating in de provincie Navarre.
Ht* burgerluchtvaart in de
Ver. Staten.
Roosevelt vraagt 32 millioen dollar voor
opleiding van piloten.
WASHINGTON. 28 Mei. (DNB) In het kader van
het nationale defensieprogram heeft President Roo
sevelt gisteren het Congres verzocht om goedkeu
ring van opnieuw 32 millioen dollar voor de oplei
ding van vliegtuigbestuurders voor de burgerlucht
vaart. Reeds heeft het Congres voor dit doel vijf
millioen dollar uitgetrokken.
's GRAVENHAGE. 27 Mei. De opperbevelheb
ber van land- en zeemacht heeft de volgende ver
ordening afgekondigd.
Artikel 1.
Het is na 27 Mei verboden:
a. den arbeid in een onderneming blijvend
of tijdelijk stop te zetten, of den arbeidsduur
te verminderen tot minder dan 36 uur, of
b. gedurende een tijdvak van dertig' ach
tereenvolgende dagen 25 of meer arbeiders in
een onderneming, al of niet tegelijkertijd te
ontslaan, zonder hiertoe vooraf schriftelijke
vergunning te hebben verkregen van of na
mens den directeur-generaal van den arbeid.
Aan deze vergunning kunnen voorwaarden
worden verbonden.
Artikel 2.
1. Het verzoek om vergunning moet worden ge
richt aan het districtshoofd der arbeidsinspectie
en bevat de redenen voor het verzoek en vermeldt
het aantal en de soort van arbeiders, die door vol
doening aan het verzoek geheel of gedeeltelijk
buiten werk zullen komen.
2. Op het verzoek wordt zoo spoedig mogelijk be
slist.
Artikel 3.
Het hoofd of de bestuurder van dc onderne
ming, die in het tijdvak van 10 tot 28 Mei 1940,
hetzij den arbeid in de onderneming heeft
doen stopzetten, 'tzij 25 of meer arbeidskrach
ten in zijn onderneming al of niet tegelijker-
lijd. heeft ontslagen, geeft daarvan kennis aan
het districtshoofd van de arbeidsinspectie vóór
3 Juni 1940, schriftelijk. Hij vermeldt daarbij
de redenen van het gedane ontslag of van het
stopzetten van den arbeid, en het aantal en
de soort van arbeiders, die als gevolg van het
stopzetten van den arbeid of 't ontslag buiten
werk zijn gekomen.
Artikel 4.
Deze verordening treedt in werking met In
gang van 28 Mei 1940.
HEDEN: 8 PAGINA'S.
R. P.: Twee grooten der muziek.
pag. 1
Flitsen: Huisvrouw in ruste. pag. 3
J. S. Visser: AelbertsbeFgh in Bloe-
mendaal. pag. 6
Liefhebberij met bloemen. pag. 6
Van een oud kerkorgel. pag. 7
