Haarlem's Dagblad
Onze Inschrijving.
In de Middel
land sell e Zee.
Het Middellands che Zee-gebied
In den oorlog gevallen
Haarlemmers.
Houtauto.
Fransche legergroep
capituleert.
The Rhythm Swingers!!
57e Jaargang No. 17479
Uitgave Lourens Coster, Maatschappij voor Courant-
Uitgaven en Algem. Drukkerij N.V. Bureaux: Groote
Houtstraat 93, bijkantoor Soendaplein 37. Postgiro-
dienst 38810. Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
Telefoon: Directie 13082, Hoofdred 15054, Redactie
10600, Drukkerij 10132, 12713. Administratie 10724,
14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM en ROBERT PEEREBOOM HoofdredecteurROBERT PEEREBOOM
Donderdag 13 Juni 1940
Abonnementen per week ƒ0.25, per maand ƒ1.10,
per 3 maanden 3.25, franco per post 3.55, losse
nummers 6 cent per ex. Advertentiën. 1-5 regels
ƒ1.75, elke regel meer ƒ0.35 Reclames ƒ0.60 per
regel Regelabonnementstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels ƒ0.60. elke regel meer
ƒ0.15. Groentjes zie rubriek.
Er komt nu flinke gang in de inschrijving, die
wij in dit blad geopend hebben voor het Natio
nale Hulpcomité 1940, dat zich ten doel stelt allen
te helpen, die tengevolge van den strijd op Neder-
landsch gebied in nood zijn geraakt. En dat moet
ook, want er is zooveel te doen. Wij houden sinds
jaren in December een dergelijke inschrijving voor
een Kerstgave aan de Stille Armen in Haarlem en
omgeving. Die steunen wij dan met velerlei aan
bevelingen en niet vergeefs, want ondanks den
nijpenden invloed van crisisjaren is het antwoord
steeds genereus geweest en telkens weer hebben wij
alle reden gehad, daarvoor onze dankbaarheid te
uiten. Maar dan gold het nooit meer dan tusschen
de 500 en 1000 gezinnen en een Kerstgave die ge
meenlijk f 10 a f 15 per gezin bedroeg. Ditmaal doet
weliswaar heel Nederland mee, maar er is ook ont
zaglijk veel meer te doen, want het betreft nu dui
zenden en duizenden menschen, in verschillende ste
den en dorpen, die geen dak meer boven hun hoofd
en geen enkel bezit meer over hebben. De voorzitter
van het Hulpcomité 1940, mr. dr. K. J. Frederiks, de
secretaris-generaal van het departement van Bin-
nenlandsche Zaken, heeft het aldus uitgedrukt:
„Wie in de bevoorrechte positie verkeert, tot geven
in staat te zijn, grijpe deze gelegenheid met beide
handen aan. Al ware het alleen reeds om uiting te
geven aan zijn dankbaarheid dat zijn have en goed
gespaard gebleven zijn.
In alle vormen moet hulp worden geboden. Aan
velen moet onderdak, voeding en kleeding worden
verstrekt. Talloozen moeten door in het bezit te ko
men van giften voor handelsgeld, aanschaffing van
voorraad, werkkleeding of voorraad in de gelegen
heid worden gesteld opnieuw aan den slag te gaan.
Hiervoor is geld noodig, veel geld.
Mogen de bussen der collectanten worden over
stroomd door de toevloeiing der gelden, de lijsten der
inzameling met voldoende plaats bieden voor de in-
teekeningen."
Nu weten we allen dat er op verscheidene wijzen
ingezameld wordt, ook in Haarlem. Er is al een con
cert geweest dat ruim f 700 heeft opgebracht, er is
een voetbalwedstrijd geweest die een goede f 500
opleverde en zoo meer. Ook komen er circulaires en
zal er een straatcollecte worden gehouden. Maar
we hebben nu eenmaal uit ervaring geleerd dat de
inschrijving in de krant een zeer krachtig middel
is om resultaten te bereiken, met haar dagelijksche
aanbevelingen en het groote voordeel dat zij zoo
veel duizenden telkens weer „in hun binnenkamer"
bereikt, zoodat zij er eens even rustig over kunnen
nadenken, hetgeen de Hollander graag doet. Dus
moet deze inschrijving heel veel opleveren, temeer
omdat uitvoeringen en straatcollecte zich plegen te
bepalen tot kleine bijdragen. Wij hebben zoowel de
kleine als de groote noodig voor dit doel en doen
daarvoor nogmaals met warmte en overtuiging een
beroep op onze lezers. Vandaag is er een aanmer
kelijke stijging in de ontvangen som: moge die in de
volgende dagen steeds blijven groeien. Dit district,
zoowel Haarlem als de omgeving, heeft zich altijd
onderscheiden door bijzondere mildheid als het gold
noodlijdenden te helpen. Ik geloof niet dat zich ooit
een gelegenheid heeft voorgedaan waarbij daar meer
noodzaak toe bestond dan thans. En als er menschen
zijn die denken: „ik wacht maar op de collecte" zou
ik hun willen vragen dat niet te doen en nu maar
eens tweemaal in de beurs te tasten. Ook omdat de
lengte en het bedrag van het lijstje in de krant van
zooveel stimuleerenden invloed zijn op de volgen
de lijstjes. Zij sporen anderen aan.
Deze ramp is niet in onze onmiddellijke omgeving
geschied. Niet in Haarlem zelf. Slechts weinigen van
ons hebben haar uitwerking aanschouwd. Maar be
richten en foto's hebben daaromtrent voldoende in
gelicht om ons te doen beseffen hoe gelukkig wij ons
mogen achten, dat onze stad en haar omgeving voor
dit alles geheel gespaard zijn gebleven. Hetgeen op
zichzelf de beste reden is om te helpen en te doen
wat wij kunnen.
Dé Italianen, die Engeland en Frankrijk den
oorlog hebben verklaard, hebben al heel spoedig
het eiland Malta gebombardeerd. En dat was een
van de dingen die te vernachten waren want het
is een dier belangrijke Engelsche steunpunten in
de Middellandsche Zee, die Engeland de beheer-
sching van den zeeweg naar Indië waarborgen. En
die, vice-versa, het naar nieuwe grootheid streven
de Italië in de overtuiging gebracht hebben, een
gevangene in die zee te zijn.
Wie de kaart van de Middellandsche Zee bekijkt
ontwaart meteen de ligging der Engelsche steun
punten en begrijpt hun beteekenis. Zoo'n kaart
vindt u in,dit nummer. Daar is ten eerste de rots
van Gibraltar, een voorgebergte aan de Zuidpunt
van Spanje, dat een Engelsche vesting is en den
toegang tot de Middellandsche Zee, door de nauwe
Straat van Gibraltar die geen grooter breedte heeft
dan 10 a 13 K.M., beheerscht. Sinds 1704 is dat een
Engelsche kroonkolonie. De rots is zooïets als 4}4
K.M. lang, ruim een kilometer breed en 425 M.
hoog. Op de Westelijke helling ligt het stadje Gi
braltar met zijn nogal internationaal-samengestel-
de bevolking van 21000 zielen. En behalve aan
den Oostelijken rotswand, die steil uit zee oprijst,
zijn er overal batterijen, forten, redoutes, wallen.
In breede rotsgaanoerijen op 200 en 260 M. hoogte
zijn honderden stukken geschut opgesteld. Acht
groote waterbakken en een put waarborgen de
watervoorziening van het garnizoen. De deels in
de rots uitgehouwen vesting is vaak als „schier
onoverwinnelijk" betiteld. Het is natuurlijk de
vraag of zij onneembaar is voor de moderne aan
valsmiddelen. De historie heeft al zooveel vestm-
gen gekend die dat op den duur niet bleken te
zijn.
Dan is er het eiland Malta, tusschen Sicilië en
de Afrikaansche kust, een heel eind verder dus
op den weg naar Suez. Eigenlijk bezitten de En-
gelschen daar (sinds 1800) een groep eilanden
waarvan Malta (249 K.M.2) verreweg het grootste
is. De overige heeten Gozzo, Comino, Cominotto en
Filfoa. De twee laatstgenoemde zijn onbewoond en
gevierèn beslaan zij maar 54 K.M.2 aan grondge
bied.
De bodem van Malta is verweerde kalkrots, vol
holen, grotten en klippen, het warme klimaat wordt
getemperd door den frisschen zeewind en geldt als
buitengewoon gezond, zoodat in vrediger dagen
longlijders en rheumatici er hun heul kwamen
zoeken. En het levert veel tuinbouwproducten op
en marmer, albast, goeden bouwsteen. Er is een
industrie, die katoenen en zijden stoffen, koraal
sieraden, sigaren en meubels produceert. De han
del en scheepvaart zijn belangrijk. Een gezegend
land, zou men zeggen. Maar de taal is er Itali-
aansch voorzoover er geen Malteesch (een ver
basterd Arabisch) gesproken wordt, terwijl het
ag er Engelsch" is. Hier Ziet'ge al een conflict.
En behalve al die welvaart des vredes zijn er
scheepswerven en arsenalen voor de Britsche vloot.
Het is een vlootbasis die zeker een der kernpunten
van den strijd in de Middellandsche Zee zal zijn.
En die in den loop der eeuwen al een bewogen
historie achter zich heeft. Het eiland heeft 240.000
inwoners; de tegenwoordige hoofdstad is La
Valetta, de vroegere Cïtta Vecchia. Een spoorweg
van 13 K.M. lengte verbindt die stadjes.
En als derde Engelsche steunpunt in de Middel
landsche Zee ligt daar in het Oosten, ten Zuiden
van Klein-Azië, het schoone Cyprus met zijn met
sneeuw bedekte bergkoepels. Een groot eiland, onge
veer een kwart van de oppervlakte van ons land,
maar met zijn 348.000 inwoners, die meerendeels de
Grieksche taal spreken, maar dun bevolkt. Ook hier
een heerlijk klimaat en een vruchtbare bodem
maar een nog .veel bewogener historie dan die van
Malta. Aardbevingen, oorlogen, besmettelijke ziek
ten en in het verleden Turksche heerschappij
hebben de bevolking geteisterd en beperkt. De
bloemkool stamt uit Cyprus maar de Cypersche kat
niet; die komt uit Syrië en hoorde dus kennelijk
anders te heeten. Er is Cypruswijn en de beste heet
Commanderia. Er is vrijwat industrie. Er zijn groote
naaldwouden en rivieren met zingende namen:
Yalias en Pedias, en havens die Famagoesta en Li
massol heeten. In 1878 verwierf Engeland Cyprus
bij het Congres van Berlijn, tenminste het recht tot
bezetting en administratie, met betaling van een
jaarlijksch tribuut van 92.000 pond aan Turkije en
erkenning van de Turksche souvereiniteit. Het werd
het Britsche vlootstation bij het Suezkanaal.
In den wereldoorlog werd het al op 5 November
1S14 door de Engelschen geannexeerd en sinds 1916
is het een kolonie met een zekere mate van zelf
bestuur onder een Britschen gouverneur.
Dit zijn enkele bijzonderheden over de drie veel
besproken Engelsche steunpunten in de Middel
landsche Zee, waarvan we wel spoedig nog veel
meer zullen hooren. R. P-
Het cijfer valt gelukkig mee.
Eerst thans is het mogelijk een overzicht te krij
gen van het aantal Haarlemmers dat in den oorlog
gevallen is.
Op dit oogenblik zijn, naar aangenomen kan wor
den de officieele opgaven bij 't gemeentebestuur bin
nengekomen. Door het Nederlandsche Roode Kruis
en door de Commandanten dei- verschillende leger-
onderdeelen, zijn tezamen 27 namen van Haarlem
mers als gesneuveld opgegeven. Het aantal vermiste
Haarlemmers is ongeveer even hoog, maar er is ge
gronde reden om aan te nemen dat een deel hunner
naar Frankrijk of Engeland is uitgeweken.
Uit deze opgaven blijkt dat het aantal Haarlem
mers dat in den oorlog gevallen is, in verhouding
van het totaal aantal slachtoffers, zeer laag is. Deze
gelukkige omstandigheid wordt verklaard uit het
feit dat de Haarlemmers door een toevallige samem
loop niet ingedeeld waren bij de legeronderdeelen
die zwaar getroffen werden.
Nu de Oude Wereldzee wederom oorlogsgebied
is geworden geven wij hierboven een schetskaartje
van de landen om de Middellandsche Zee. die
direct of indirect betrokken zijn bij het conflict,
dat tusschen Italië en de Geallieerden is uitgebro
ken.
Zooals men weet acht Italië zijn belangen in
de Middellandsche Zee bedreigd door de Engelsche
steunpunten ter plaatse en wel Gibraltar en
Alexandria, waarmede het Britsche Rijk de twee
belangrijkste toegangswegen tot de Middellandsche
Zee beheerscht en het eilandje Malta, dat Engeland
veroorlooft, een sterke vlootbasis in het centrum
van de Middellandsche Zee te onderhouden. Bo
vendien bezitten de Engelschen in het Oosten het
eiland Cyprus.
De eischen, die Italië Frankrijk stelt, betreffen
den afstand van het eiland Corsica, de Fransche
kolonie Tunis en het uiterste Zuidoosten van Frank-
ijk met de kustplaats Nice als centrum.
Onmiddellijk belanghebbend bij den toestand in
de Middellandsche Zee zijn voorts Spanje, Grie
kenland, Turkije en Egypte. Spanje heeft zich ..niet-
oorlogvoerend" verklaard. Egypte heeft de diploma
tieke betrekkingen met Italië verbroken. Van Grie
kenland is aan te nemen, dat het land zoo lang
mogelijk zijn neutraliteit zal bewaren, terwijl de
houding van Turkije nog onzeker is. Joego-Slavië
heeft onmiddellijk een neutrale houding aangeno
men. Hoezeer de thans uitgebroken oorlog de
directe communicatie tusschen Frankrijk en zijn
koloniaal bezit in Afrika, Marokko, Algiers en
Tunis, belemmert, toont één blik op de kaart.
't 18 geen luxe
neen, zelfs een uitkomst om twee brillen
te bezitten. Dat merkt U pas als U ze
heeft. Informeer eens bij
KEIP
GR. HOUTSTRAAT naast Luxor
(Adv. Ingez. Med.)
Het Concertgebouw te Haarlem
komt vrij.
Voor de H. O. V. een goede tijding.
Naar wij vernemen is thans aan te nemen dat
het Gemeentelijk Concertgebouw te Haarlem in
het begin van de volgende week weer vrij zal
komen. Het zal dan weer beschikbaar komen
voor het geven van concerten, opvoeringen van
revues, enzoovoort.
Voor de H. O. V., die zich thans behelpen moet
met den Stadsschouwburg, die zich niet zoo goed
leent voor die concerten, is dit ook een blijde
tijding.
Het wordt waarschijnlijk geacht, dat het
H. O. V.-concert dat Donderdag 20 Juni gegeven
wordt, reeds zal kunnen plaats hebben in het
Concertgebouw.
(Te Haarlem zijn goed geslaagde
proeven genomen met een kleine
auto, die met hout gestookt werd.)
Nood, dat is al vaak gebleken,
Lang ook vóór de laatste weken,
Maakt de menschen vindingrijk;
De met hout gestookte wagen,
Gaf daar in de laatste dagen
Ook weer duidelijk van blijk.
Reeds de eerste demonstralie
Was een keurige prestatie,
Het ging zonder tegenspoed;
En geen houterig bewegen,
Niets daarvan, maar daarentegen,
Zeer geruischloos, vlot en goed.
Nooit in onze stoutste droomen
Zijn we zoo nabij gekomen,
Aan het ideale feit,
Van een auto op de straten,
Die in zoo perfecte mate,
Op „zijn eigen houtje" rijdt.
Dus ook zonder de benzine
Kan de auto ons nog dienen,
Laat ons hopen dat ze niet,
Als ze vlot op hout moet loopen,
Plotseling ophoudt met loopen,
Als geen hout ook overschiet.
Inzameling van Haarlem's Dagblad
voor het „Hulpcomité 1940".
Vierde verantwoording.
A. B. 2.50; C. v. A. 1.—; A. B. v. d. G. 2.50;
J. M. v. M. 10.—; van een kleinen jongen ƒ0.45;
v. d. P. 1.—; G. H. 5.—; C. V. 3.—; fam. H. B.
ƒ2.50; A. B. 1.—; J. v. d. H. R. ƒ25.—; v. d. S.
ƒ100.—; H. ƒ100.— Mej. F. H. S. 25.—; R. B.
ƒ20.—; F. E. P. ƒ20.—: W. H. ƒ5.—; N. H.—B.
ƒ5.—; N. H. ƒ1.—; W. H. /I.—; R. H. ƒ1.—;
T. d. J. 10.—; J. N. v. E. 10.—; F. O.—S. 10.—;
C. M. A. D.B. ƒ10.Dames v. S. ƒ10.—; Mej.
J. w. ƒ5.—; Mej. C. M. Ph. v. H. ƒ5.—; W. D.
ƒ5.—; F. S. ƒ5.— J. v. H. ƒ2.50; J. K f 1.50.
Thans is in het geheel bij ons blad binnen
gekomen 1129.95.
Giften kunnen worden" afgegeven aan onze
bureaux Groote Houtstraat 93 en Soenda
plein 37 of overgeschreven worden op onze post
girorekening No. 38810 onder vermelding „Hulp
comité 1940" en onder opgave, hoe men zijn gift
verantwoord wenscht.
De wederopbouw van
Middelburg.
De Rijksminister, Rijkscom
missaris van Nederland dr.
Seyss-Inquart bezocht de
>rovincie Zeeland.
Onze foto toont den
Rijkscommissaris, begeleid
door den burgemeester van
Middelburg, mr. dr. J. van
Walree de Bordes, bij het
•erlaten van het door de
"ranschen in brand ge-
choten stadhuis.
Het woord is aan.....
Vergilius
Niet onbekend met tegenspoed leer ik
anderen te hulp komen.
Mededeeling van Hitler's hoofdkwartier.
HOOFDKWARTIER VAN DEN FÜHRER,
12 Juni (D.NB.). Het oppercommando der
weermacht maakt bekend:
De bij St. Valéry (aan de Fransche Ka-
naalkust) ingesloten Fransche groep strijd
krachten heeft na het mislukken van verdere
pogingen om over zee de troepen weg te voe
ren. gecapituleerd. Een Fransche generaal,
die het bevel voert over een legercorps, een
Engelsche en vier Fransche divisiecomman
danten hebben zich overgegeven. Het aan
tal der gevangenen bedraagt reeds meer dan
20.000. Het buitgemaakte materiaal aan
werktuigen en wapenen is onoverzienbaar.
Het Italiaansche legerberichb
Italiaansche lucht
macht doet aanvallen
op Bizerta en Toulon
Geallieerden deden op hun beurt
luchtaanvallen op Italiaansch
Oost-Afrika
ROME, 13 Juni. (Stefeni). Het hoofdkwartier
van het Italiaansche leger meldt:
Overeenkomstig haar vastgestelde plannen hoeft
de Italiaansche luchtmacht nieuwe bomaanvallen
ondernomen op vijandelijke lucht- en marinebases.
Van bijzondere beteekenis zijn geweest de aan
vallen op Bizerta (Tunis) en op Toulon. In Bizerta
zijn zware branden ontstaan en is groote schade
aan installaties aangericht. Op den grond staande
vliegtuigen werden geraakt en negen toestellen
werden buiten gebruik gesteld. Al onze vliegtui
gen keerden op hun bases terug.
In de Middellandsche Zee heeft een onzer duik-
booten een vijandelijken kruiser en een tankboot
van 10.000 ton getorpedeerd.
In Tobrouk aan de grens van Cyrenaica hebben
onze land-, vloot- en luchtstrijdkrachten een En
gelsche pogii g om met vliegtuigen en schepen een
aanval te ondernemen, afgeslagen. Er werd lichte
schade toegebracht aan de installaties en een van
onze kleine mijnenvegers is tot zinken gebracht.
In Italiaansch Oost-Afrika heeft de vijand lucht
aanvallen ondernomen op de vliegvelden van As
mara, Goura, Adiougri en Agordat. waarbij lichte
materiecle schade werd aangericht en onder de
Italianen en inlanders, die op de vliegvelden werk
zaam waren, ccn tiental personen gedood werd. Uit
een later onderzoek is gebleken dat onze jacht
vliegtuigen gisteren in Cyrenaica zes machines
hebben neergehaald.
Vijandelijke waarschijnlijk Engelsche
vliegtuigen hebben des nachts boven enkele ste
den van Noord-Ttalië gevlogen. Op de open stad
Turijn hebben zij bommen laten vallen, welke
evenwel weinig schade aanrichtten, en eenige ver
liezen veroorzaakten onder de burgerbevolking.
Over dit optreden zal een uitvoerig rapport gepu
bliceerd worden.
Spoorwegverkeer door Rotterdam
hersteld.
Met ingang van Zaterdag a.s.
UTRECHT, 13 Juni. (A.N.P.) Met ingang van
Zaterdag 15 dezer zal het baanvak Rotterdam
(Delftsche Poort)Dordrecht, weer bij het elec-
trische net worden gevoegd. Het station Rotterdam-
Beurs blijft nog uitgeschakeld.
ZONDAG 16 JUNI A.S. is het leelijk weer
Dus allen naar „DE LEEUWERIK" naar 't soirée-
dansante der AMERICAN CLUB van 7.30-11 u. met
(Adv. Ingez. Med.)
IIEDEN: 10 PAGINA'S.
riiiiiii
iiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
Artikelen^
R. P.: Onze inschrijving. In de
Middellandsche Zee. pag. 1
M. J. Adriani Engels: Vier weken
krijgsgevangenschap. pag. 3
Flitsen: Lawaai. pag. 3
Bezuinigen de Haarlemmers genoeg
op gas, electriciteit en water? pag. 3
De oogsttijd. pag. 3
Verhuislust der Haarlemmers be
perkt. pag. 4
L.: Onze bnitenlandsche handel.
pag. 7
H. D. Vert.: Middeleeuwsch drama.
pag. 7
Van de Prinsengracht. pag. 7
De Schooltandartsendienst te Heem
stede. pag. 7
D. Kruyff: Als er geen zeevisch is,
dan* maar zoetwatervisch. pag. 8
Sport in 't Kort. pag. 8
J. B. Schuil: De Camera Obscura op
de planken. pag. 9
