Hwaiand GENEUGTEN DES LEVENS De tabak Hardleersche fietsers. FLITSEN Staatsvriendin _N° 1 uit eigen Juin ZATERDAG 27 JUUT 1940 h a x r t; e m's d x n r r x d 3 Het moet een ontstellénde gebeurtenis zijn ge weest toen de inwoners van het Spaansche Ayamon- te hun stadgenoot Rodrigo de Jerez, dien men als reismakker van Columbus geen geringe achting toe droeg, omgeven door een vervaarlijke wolk van rook die hij uit mond en neus blies door de straten zag flaneeren. Kon het wel anders of de zonderlinge zee vaarder was door den Duivel bezeten? De Inquisitie werd verwittigd en dra ontfermde deze zich over het slachtoffer, om hem uit Satans booze macht te verlossen met wei-beproefde middelen. Nu, tien ja ren lang kreeg „deze eerste rooker van de oude we reld" gelegenheid de zegeningen van Vrouwe Ni cotine's gunst te vergeten in het gevang. Zeker, als geneesmiddel kon het gebruik van de uit Amerika meegebracht tobaco, het gedroogde en gegiste blad van de fraai-wit bloeiende nachtschade- soort worden gebillijkt. Plinius wist al te vertellen dat de hoest door inademing van den rook van het gedroogde klein hoefblad te verdrijven was. Euwen later leerde Nicolo Monardes, die aan de universiteit te Sevilla de geneeskunst doceerde, dat in de tabak een doeltrefefnd middel was gevonden tegen hoofd pijn,-maagkramp en jicht; en ook op vaderlandschen bodem werd „tot vorderinge der gesontheyt" de ta bak aanbevolen „om de vuyligheyt der overtollige humeuren en sinkingen uyt het lichaam uyt te trecken". Jean Nicot, Fransch gezant aan het hof te Lissabon, was zoozeer overtuigd van de geneeskracht die in het exotische kruid moest schuilen dat hij niet rustte alvorens de tabak was aangeplant in de Koninklijke tuinen van het Fransche koninkrijk. De nicotine was haar zegetocht door de Europeesche landen begon nen als genotmiddel. De beroemde Cornelis Bontekoe, een tijdlang lijf arts van den grooten Keurvorst, man dus die een naam had te verliezen, schaamde zich niet te bewe ren dat niets aan het leven en de gezondheid be- vorderlijker was dan de rook van het „koninklijk gewas". „De onvolprezen rook", aldus jubelde Bon tekoe, „is goed en aangenaam, van den vroegen mor gen tot den laten avond, als men opstaat en nuchter is, als men gegeten heeft en voor het eten, kortom: ten allen tijde." En voor wie nog schroomde en een voorwendsel behoefde om zich aan het „rookzuigen" te kunnen overgeven, werd de tabaksdamp aanbe volen als heilzaam middel tegen de uitwasemingen van grachten en kanalen. Europa rookte, Europa schiep behagen in het mysterie der kringelende blauwe wolken die de ver beelding meevoerden naar ongekende streken; die de gedachten prikkelden tot koene sprongen; die de ziel stemden tot zoete mijmering grillige wolken, opstijgend naar een kortstondig Nirwana. De cultus van den rook, oud als de uitvinding van het vuur, kreeg nieuwe wijding, profaner stellig dan die van de wierook, maar toch: wijding. Zelfs de kunst werd door de tabak veroverd. Niet alleen dat Beethoven zich pijp en sigaar terdege liet smaken, maar Johanji Sebastiaan Bach componeer de een cantate op „de tabakspijp". En schilders schilders bij de vleet; noem Terborch: zijn „Rooker" zwelgt in rookgenot; noem Adriaen Brouwer: men weet soms niet waaraan zijn bont gezelschap van avonturiers het hart méér heeft verpand: aan den wijn dan wel aan „de geneugten des tabacks"; noem een graveur als van Schenyndel: zijn „Rookend ge zelschap" smookt uitgezonderd dan de jeugd, die het pijpgenot kwalijk bekomt met een lust, waar van zelfs de dames zich niet onthouden. De dichters? Ze zongen den lof van het geurig kruid om het zeerst. Rückert verrijkte de poëzie met Zijn „Rookerswijsheid" en wie loofde de tabak ais, „laatste troost" welsprekender dan Hoffmann von Fallersleben? Thackeray, zoowel vertrouwd met de kermis der menschelijke ijdelheden, verzekerde met grootvaderlijke ernst: „de pijp haalt de wijsheid van de lippen der philosofen en sluit den mond der dwa zen". Geen smadelijk narcoticum der zinnen, wijs heidswekker dus! Uitbundiger nog is Molière in zijn loftuiting: „niet alleen verfrischt en zuivert het ta baksgenot de hersenen; het leidt de ziel zelfs op het pad der deugd en leert haar hoe rechtschapen te worden". Of wilt ge het dichterlijker: in een éloge op de sigaret, in een vers van Maria von Ebner-Eschen- bach: Zoodra je ijle wolken rond me zweven Voel ik mij weer verzoend met 't aardsche lot En treedt met hen de geest in eed'ler leven Of: wilt ge het kort en bondig met de spreuk van alle pijpenrekken en alle tabakspotten: Het is geen man die niet rooken kan? Och, het is om het even bewijzen van verknochtheid aan de nico- tiana alom. Ook buiten de wereld der kunst. Dat Sir Walter Raleigh het schavot in de Tower besteeg met een pijp in den mond is al even bekend als het rookgenot dat Fred. Wilhelm's „tabakscollege" verschafte. Marlborough, Engelsch legeraanvoerder in den Spaanschen Successieoorlog, moet hartstoch telijk gepruimd hebben en daarin naar men zegt alleen zijn overtroffen door Lord Nelson. Generaal Blücher, de beroemde maarschalk Voorwaarts, in civiel vaak afgebeeld met een dampende tabaks pijp. En van den grooten Moltke wordt verhaald dat eens, toen een gezelschap te zijnen huize dis cussieerde over het verschil tusschen mensch en dier, de maarschalk verzonken in het genot van zijn sigèar al maar had gezwegen en pas toen geen meer een verschilpunt wist te noemen in een wolk van rook opmerkte: en een dier rookt niet!" Niets dan lofredenaars dus? Het lijkt er niet op: het is met Vrouwe Nicotine nu eenmaal zoo: men mint haar met hart en ziel, in een liefde voor het leven of men veracht, men haat haar. Goethe, die toch waarlijk wel de gave bezat zich in anderer plaats te denken, had niets dan minachting voor de smokers. Alexander von Humboldt, vol lof voor die andere Amerikaansche „ontdekking": de aard appel, noemde de tabak een plant des verderfs. Stendhal en Victor Hugo konden waardeering ge voelen voor de gestrengheid waarmee eertijds het rookgenot bestreden werd: voor een Jacobus I bij voorbeeld, die zoowaar de koninklijke pen hanteerde om een tractaat tegen het ondermijnende duivels kruid te schrijven. En wat te zeggen van dien Turksche Sultan Moerad IV die na den grooten brand in Constantinopel door hem toegeschreven aan de verfoeilijke tabakzuigers, op het rooken de dood straf stelde en 's nachts vermomd door de straten sloop om mogelijke overtreders zelf op heeterdaad te betrappen? Grimmelshausen luchtte in zijn Simplizissimus zijn nicotine-vrije hart in woorden vol misnoegen; „Kijk me nu zoo'n kerel ereis aan, zooals hij daar staat met vuur in zijn hand of een tabakspijp in zijn wafel hoe begeerig hij den stinkenden rook op zuigt en dan weer wegblaast. Maar desondanks Europa nam snuifjes uit kostbare doozen en nieste behagelijk van de snuif tabak' uit Sevilia. uit St. Omer, of van de Wiener rapé, met of zonder parfum, al naar men beliefde. Europa smookte pijpen, gemoedelijk in koffie huizen en binnenkamers, elegant in de rookgezel schappen, waar het hanteeren van pijp en tabaks doos met gratie werd beoefend. Europa stopte pijpe. koppen: houten, fraai bewerkt door houtsnijkunste- naars van naam; porceleinen, kunstig beschilderd met beeltenissen en rustieke tafereelen, meerschui men, kostbaar van materiaal. Europa zoog de ge zelligheid en deugdzaamheid uit stokkige sigaren, in het verborgene eerst, van wege de onfatsoenlijk heid, dan openlijk en zelfvoldaan. Europa, versneld van levenstempo door den geest van een nieuwen tijd, vond een kortstondiger maar intenser, ja mo gelijk geraffineerder genot in de sigaret, die tijdens den Krimoorlog vanuit het verre Rusland haar in tree had gedaan in 't Westen. Europa, oud van jaren, Europa dat zooveel zag sterven, bleef aan niets zoo trouw als aan de aangebeden Vrouwe Nicotine. Had de grappenmaker die eens voorstelde de gangbare indeeling der historie in een oude, middel- eeuwsche, nieuwe en nieuwste geschiedenis te ver vangen door 'n nicotiaansche tijdrekening: die van een rookloos, een pijpen- en snuif-, een sigaren- en eigenlijk niet een geniale ingeving? eigenlijk niet een geneiale ingeving? C. J. E. DINAUX. DE HAARLEMSCHE SCHILDERS EN BEELD HOUWERS IN HET FRANS HALS-MUSEUM. De tentoonstelling van werken van de Haarlemsche Schilders en Beeldhouwers, welke nog voor onbepaalden tijd werd verlengd, mag zich in een toenemend bezoek verheugen. Reeds meer dan 1800 personen bezichtigden het ten toongestelde Zooals bekend is, zullen van Maandag a.s. af in de groote expositiezaal van het Museum dage lijks concerten worden gegeven, waarbij te vens gelegenheid zal bestaan tot bezichtiging der tentoonstelling. Deze concerten hebben op Maandag, Donderdag, Zaterdag en Zondag des middags plaats van half drie tot vier uur en op Dinsdag, Woensdag en Vrijdag des avonds van half acht tot negen uur. (Ingang Klein Heilig land 62 rood). Een 13-tal der geëxposeerde werken werd tot op heden verkocht, te weten: Cat. No. 52 „Ingang Kasteel Colonster", schilderij door Theo Groeneveld. Cat. No. 53 „Vlinders en bloemen", schilderij door A. J. Grootens. Cat. No. 57 „Kolkje te Amsterdam" ets door D. Harting. Cat. No. 58 „Nieuwe Kerk te Haarlem", ets door D. Harting. Cat. No. 106 „Tulpenveld", schilderij door J. Pander. Cat. No, 114 „Duizendschoon", schilderij door W. K. Rees. Cat. No. 127 „Rustende jongen met geit", schilderij door Jhr. N. E. de Savornin Lohman. Cat. No. 131 „Mont Blanc-groepen", schilderij door J. Spaling. Cat. No. 133 ,,'t Spaarne bij sneeuw" schilderij door W. Steyn. Cat. No. 143 „Geraniums", schilderij door F. A. van Velsen. Cat. No. 145 „Dooi" (stadssingel), schilderij door E. Verboog. Cat. No. 153 „St.-Bavo-interieur", teekening door J. Visser. Cat. No. 173 „Stadsgezicht, Haarlem", schil derij door J. Wigersma. (Een laatste ivaarschuwing be dreigt fietsers die de voorschrif ten in den wind blijven slaan, met ernstige straffen.) Fietsers, wees nou toch verstandig. Doe niet koppig of losbandig. Doe niet dwaas en onvoorzichtig, Want ge zijt verordningsplichtig. Gij kunt rustig fiets gaan rijden, Maar gij moet u laten leiden, Door de voorschriften der wetten; Als gij daar niet op wilt letten, Zult ge 't eens bezuren moeten, Met bekeuring en een boete, Als niet erger straffen dreigen, Om u in 't gareel te krijgen. Mooglijk zult gij u bezinnen, Dat een aanhouder moet winnen, Maar dan moet 'k u adviseeren, Het verkeerde af te leeren, Als gij daarin aan zoudt houden, Zijt gij zeker straks verkouden, Dan zult g' aangehouden worden, Door den handhaver der orde, Dat. waarde vriendin en vrind, Is de aanhouder die wint. Officiëele valutakoersen der Nederlandsehe Bank. Officieele valutakoersen der Nederlandsehe Bank 27 Juli. Valuta's (schriftelijke en tel. transacties): New-York 1.88 3 16—1.88 9/16. Berlijn 75.28—75.43. Brussel 30.11—30.17. Helsinki 3.81—3.82. Stockholm 44.8144.90. Zurich 42.72—42.81. Bankpapier: New-York 1.86 1/2—1.96 1/4 Brussel 30.0830.20. Stockholm 44.7644.94. Zürich 42.67—42.86 PROVINCLVLE BIJEENKOMST VAN AR. KIESVEREÉNIGINGEN. Zatei'dag 10 Augustus a.s. organiseert het Provin ciaal Comité van Anti-Revolutionaire Kiesvereeni- gingen in Noord-Holland een provinciale bijeen komst in de Apollo-hal te Amsterdam, waar het woord zal worden gevoerd door Dr. H. Colijn, 's Gravenhage en Mr. A. B. Roosjen, Amsterdam. HET KERCONCERT VAN DE H.O.V. Aan het Kerk-concert dat a.s. Maandagavond in de Groote of St. Bavokerk te Haarlem zal wor den gegeven, wordt ook nog door het Doopsgezind Zangkoor uit Amsterdam medewerking verleend, zoodat in totaal vier gemengde koren zullen medewerken met een aantal van ruim 200 zan gers en zangeressen. TEGEN VRACHTAUTO GEREDEN. Vrijdagmorgen stak een 78-jarige wielrijder uit Santpoort op den Rijksstraatweg bij de Mina- hassastraat te Haarlem plotseling van rechts naar links den weg over, zonder van te voren een teeken te geven, dat hij van richting wilde veranderen. Hij reed tegen een uit Haarlem naderende vracht auto op en viel. Aan hoofd en linker arm werd hij gewond. Door leden van den Ongevallendienst werd hij verbonden en per ziekenauto naar het Diaconessenhuis vervoerd. Zijn toestand is niet ernstig. HET BEZOEK AAN ZANDVOORT. De secretaris van de Vereeniging voor Vreemde lingen Verkeer te Zandvoort schrijft ons dat hij protesteert tegen de geruchten, welke over Zand voort de ronde doen, en welke badgasten ervan kunnen weerhouden een bezoek aan de badplaats te brengen De secretaris raadt een ieder aan naar Zandvoort te komen, '/ant de toestand is er geheel normaal en men zal hier herstel kunnen vinden voor geschokte zenuwen. E»E KOE NIEUWE SERIE No 59 Momenten Als het vertrek van den gast, die een trein moet lialcn, vertraagd wordt door het feit dat je kleine dochter, die met zijn hoed gespeeld heeft, onder tranen verzekert, dat zij hcusch niet meer weet, waar die op het oogenblik is. Prijsvraag Technische Hoogescliool. Ontwerp van interieur van nationale eerehal. De senaat der Technische Hoogeschool deelt mede, dat in de afdeeling der bouwkunde o.m. de volgende prijsvraag is uitgeschreven. Gevraagd wordt het ontwerp van het interieur van een nationale eerehal. Bedoeld wordt de uitbeelding van de binnen architectuur van een gebouw, dat bestemd is de nagedachtenis te eeren van voor het vaderland gevallen soldaten. Het interieur bestaat uit een overdekte hoofdruimte met minstens één daarbij aansluitende voorruimte. Op nationale gedenk dagen zal op een groot bezoek gerekend moeten worden. De situatie en het exterieur dienen op een kleine schaal schematisch aangeduid te worden. Gevraagd worden alle benoodigde plattegron den, doorsneden, opstanden en één of meer perspectivische schetsen van het interieur. De deelnemers zijn vrij in het aantal teeken in- gen, dat zij wenschen te zenden; ook in de wijze van uitvoering en de schaal, waarop zij hun ontwerp in beeld wenschen te brengen, echter mag de afmeting der tee keningen 1 M x 1,5 M. niet te boven gaan en moeten ook die teekeningen, die deze afmeting niet bereiken, zoo mogelijk volgens deze uniforme maat gemonteerd worden. Een op de machine geschreven toelichting, ook betreffende de wijze van uitvoering, materialen- keus. enz. moet aan ieder ontwerp worden toege voegd. De opschriften op de teekeningen en eventueel andere bij de inzending behoorende stukken moe ten met een andere hand dan die van den in zender of met een schrijfmachine in de Neder landsehe taal zijn geschreven. De antwoorden moeten vóór of op 14 Septem ber 1941 worden toegezonden aan den secretaris van den senaat der Technische Hoogeschool, met opgave van een correspondentie-adres van den inzender. (A.N.P.) door P. v. d. HEM. STRAATPREDIKING. Hedenavond (Zaterdag) te 8.15 uur is er Straat- prediking op het Pretoriaplein, uitgaande van de Evangelisatie der Gereformeerde Kerk, alhier. Spreker is de heer W. Geuzebroek. Medewerking wordt verleend door het Evangelisatie-Zangkoor „Zuid en Oost". Inzameling van Haarlem's Dagblad voor de nationale lmlp aan de getroffen distrieten. Een en dertigste verantwoording. Voor het slechte figuur, dat Haarlem tegenover andere steden slaat 100; J. J. L, 8. Thans zijn in het geheel bij ons blad binnenge- gekomen 507 giften tot een bedrag van 6768.17. Giften kunnen worden afgegeven aan onze bureaux Groote Houtstraat 93 en Soendaplein 37 of overgeschreven worden op onze postgirorekening no. 38810 onder vermelding „Hulpcomité 1940" en onder opgave, hoe men zijn gift verantwoord wenscht VEILING. Uitslag der veiling, gehouden op Donderdag 25 Juli in het Notarishuis, te Haarlem. Nos. 13 woonhuis met garage, schuurtje, voor- en achtertuin te Santpoort aan den Rijksweg no. 472 Woonhuis met schuurtje, voor- en achtertuin te Santpoort aan den Rijksweg no. 474. Woonhuis met schuurtje, voor- en achtertuin te Santpoort aan den Rijksweg no. 476. Gecombineerd: N. Kruyt q.q. voor f 16.970. Nos. 47 Huis met erf te Haarlem aan de Ge neraal Joubertstraat no. 24. Huis met erf te Haarlem aan de Generaal Jou bertstraat no. 22. Huis en erf gelegen te Haarlem aan de Generaal Joubertstraat no. 20. Huis en erf te Haarlem aan de Generaal Joubert straat no. 18. Gecombineerd: H. J. v. d. Aardweg q.q. f 13020. No. 8 Een huis en erf te Haarlem aan de Baljuws laan no. 26 D. Lodder f 1435. No. 9 Woonhuis met schuurtje, erf en tuin te Heemstede aan de Drieheerenlaan no. 41. A. P. J. Hendriks f 4950. No. 10 Woonhuis met erf en tuin te Haarlem aan de Frans Halsstraat no. 18. A. Brand f 4600. Nos. 1124 Woonhuizen met erf en tuin te Haar lem aan de Hodsonstraat no. 2no. 28. Gecombi neerd Gebr. v. d. Putten f 30.190. Nos. 2526. Twee huizen met erf en tuin te Haarlem aan dc Borskistraat nos. 14 en 16. Th. Bij man en H. G. Zwart f 5200. No. 27 Woonhuis met erf te Haarlem aan de Gier straat no. 48. S. Samson f 2060. Postelein behoort tot de weinige groenten, die we niet op regels zaaien maar breedwerpig. Het zaaien van postelein is een tamelijk nauw keurig werkje, wil de postlein goed en regelma tig opkomen. We spitten eerst de plek grond waar we willen zaaien om en slaan de kluiten aarde goed fijn, zoodat we een zeer regelmatig, effen oppervlak krijgen. Wanneer de grond niet goed vochtig is, gieten we eerst flink, om kort daarop de bo venste laag aarde los te harken. Nu wordt het fijne zaad, dat we eerst met een ruime hoeveel heid zand vermengd hebben, zoo gelijkmatig mogelijk uitgestrooid. We dekken nu niet zooals we anders steeds deden het zaad met aarde af, maar drukken het gezaaide met den achterkant van de schop voorzichtig wat aan. Nu leggen we, gedurende de eerste dagen, over het zaai sel natte zakken heen. die we steeds vochtig houden. Deze zakken blijven liggen tot het zaad ontkiemd is, maar ook geen dag langer, daar het zaaisel dan verstikt. Met warm weer ontkiemd het zaad soms al na twee dagen, we moeten dus goed opletten, dat we niet te laat zijn. De fijne kiempjes zijn voor vele menschen met het bloote oog niet zichtbaar, maar door al de duizenden kleine puntjes is het alsof er een roode gloed over het bed ligt. Zoodra men deze gloed kan waarnemen, worden de zakken verwijderd. In dezen tijd van het jaar zaaien we gele pos telein. Per M2 oppervlak hebben we 10 gr. zaad noodig. We zaaien postelein nimmer in de schaduw, eventueele mest wordt zeer ondiep onderge werkt. Peterselie en kervel kunnen nu voor een tweede maal gezaaid worden. Preiplanten kunnen we om dezen tijd koopen en uitplanten. Wanneer de prei niet te dicht gezaaid is geweest, moeten de plantjes nu de dikte van een potlood hebben. Willen we dikke, lange prei kweeken, dan gaan we volgens de volgende methode te werk: We trekken geultjes, die op 30 c.M. afstand van elkaar liggen en al naar de lengte der planten 15 a 20 c.M. diep zijn. De preiplan tjes hebben we tijdens het uitplanten in een mandje of bakje naast ons staan, liefst bedekt met een natte doek opdat ze niet uitdrogen. We nemen de planten nu op. snijden er de wortels gedeeltelijk af en toppen de bladeren. Nu zet ten we de plantjes op een afstand van 20 a 25 c.M. van elkaar, rechtop in de geultjes en bedek ken de ondereinden tot een hoogte van pl.m. 5 c.M. met aarde. Wanneer de grond droog is, be reiken we dit, door de planten flink aan te gie ten. De geultjes laten we verder open, zij raken op den duur door het schoffelen en wieden vanzelf dicht. Om dikke prei te verkrijgen, kunnen we heel goed een flinke bemesting geven. We gebrui ken hiervoor de bekende A.S.F.-korrels. een samengestelde meststof, waarvan we de soort 12108 nemen. We zaaien hiervan l ons per oM2. voor het planten uit. Dezelfde hoeveelheid strooien we na 5 weken nog eens tusschen de planten, waarbij we dan oppassen, dat we deze geconcentreerde kunstmest niet op de-kaderen strooien. Het verbranden der planten zou hier van het gevolg zijn. (Onze koolraapplantjes kunnen we op dezelfde wijze bemesten). Hoewel prei een zeer voedzame bodem noodig neeft, planten we ze nooit op een met natuur lijke mest, versch bemesten grond, daar de planten dan wel heel lang. maar zwak worden Aanbevolen preisoorten zijn: Dikke Leidsche en Reuzen van Carentan, de eerste soort is be- ter bestand tegen vorst als de tweede. Voor particulier gebruik is een hoeveelheid van 100 a 150 planten, gewoonlijk voldoende. Weest u niet verbaasd, indien uw stamspercie- boonen eenige ranken maken, zoodat het in het begin het idee geeft, dat het stokboonen zijn Stamspercieboonen doen dat dikwijls en deze ranken mogen niet verwijderd worden, daar hieraan juist de mooiste schokken komen. J. J. L. WANDELINGEN DER NED. NATUUR HISTORISCHE VEREENIGING. Op Zondag 28 Juli houdt de afdeeling Haarlem en omstreken een ochtendwandeling door de A. W. duinen onder leiding van G. A. van Schaik. Op Zondag 4 Augustus wordt een wandeling gemaakt door de plantsoenen en parken van Haarlem onder leiding van den heer W. van Dijk.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1940 | | pagina 5