„Verduisterde" chrysanthen
Engelsche luchtaanvallen
op Milaan en-Turijn.
DONDERDAG 15 AUGUSTUS 1940
Duitsch legerbericht.
De actie der Duitsche
luchtmacht boven Engeland.
BERLIJN, 14 Augustus (D.N.B.) Het opper
bevel van de weermacht maakt bekend:
„Afdeelingen Duitsche vliegers vielen op 13
Augustus de haven- en kade-installaties in Wallsend,
Hartlepool, Bournemouth en Plymouth, wapenfa
brieken in Exeter en Bristol, alsmede groote petro-
leumopslagplaatsen in North Killingham doeltref
fend met boomen aan.
In het Kanaal en in de monding van den Theems
gelukte het twee patrouillevaartuigen en twee koop
vaardijschepen met een totalen inhoud van 15.000
b.r.t. tot zinken te brengen. Verder bombardeerden
gevechtsvliegtuigen de vliegvelden van Eastchurch,
Detling, Farnborough, Andover, Odiham en Middle
Wallop, vernielden zij talrijke hangars, schuilplaat
sen, olieopslagplaatsen en werven en vernietigden
zij een groot aantal vliegtuigen op den beganen
grond.
Bij de aanvallen in hei Kanaal en op Engeland
kwam het tot talrijke hevige luchtgevechten, in het
verloop waarvan 74 vijandelijke vliegtuigen werden
vernietigd.
In den loop van den dag probeerden Britsche
vliegtuigen van het type Bristol-Blenheim de Deen-
sche stad Aalborg aan te. vallen. Jachtvliegtuigen en
luchtdoelartillerie dwongen den vijand reeds van
te voren om te keeren en schoten van 23 aanval
lende vliegtuigen er 16 neer.
In den nacht van 13 op 14 Augustus ondernomen
vijandelijke bomaanvallen richtten nergens noe
menswaardige schade aan.
De gisteren door den vijand geleden verliezen
bedragen in totaal 132 vliegtuigen en twaalf ver
sperringsballons. Hiervan werden 89 vliegtuigen in
luchtgevechten en 43 op den beganen grond en door
luehtdoelartillerïe vernietigd. 28 Duitsche vliegtuigen
worden vermist.
Een duikboot onder commando van den luitenant
ter zee 1ste klasse, Salman, meldt het tot zinken
brengen van 41.611 b.r.t., waaronder een Britsche
hulpkruiser van 11.400 b.r.t..
Deelen van den Duitsch flottielje duikboot jagers
stootten op de Noordzee op verscheidene Britsche
torpedojagers, die zich ondanks hun superioriteit na
een kort gevecht in den nevel terugtrokken. De
Duitsche duikbooten zetten haar taken ongehinderd
verder voort.
De Fiihrer overhandigde
maarschalksstaven.
Plechtigheid in de nieuwe rijkskanselarij.
Het D.N.B. meldt: De Führer heeft Woensdag
ln zijn werkkamer in de nieuwe rijkskanselarij
aan den rijksmaarschalk en de op 19 Juli bevor
derde generaals-veldmaarschalken de onderschei
dingsteekenen van hun rang, de maarschalks
staven. overhandigd. Hij sprak woorden van dank
voor de verdiensten, die de maarschalken zich
hebben verworven bij de Duitsche overwinningen
en wees op de verplichtingen, die de rang van
maarschalk hun tegenover volk en rijk oplegt.
De veldmaarschalken der luchtmacht Milch,
Sperlee en Kesselring konden aan de plechtigheid
niet deelnemen, daar de operaties van het lucht-
wapen hun afwezigheid uit de hoofdkwartieren
niet toelaten.
Engelsche blokkademaatregelen
opnieuw verscherpt.
Opmerkingen van de „Deutsche Allgemcine
Zeitung".
Het D.N.B. deelt mede: Onder het opschrift
„Is Frankrijk met Engeland in oorlog" publiceert
de „Deutsche Allgemeine Zeitung" opmerkingen
naar aanleiding van de nieuwe Britsche blokkade
verordening. die het blad van speciale zijde heeft
gekregen. Daarbij wordt er op gewezen dat reeds
de Engelsche mededeeling van 2 Juli, volgens
welke de Engelsche blokkadebepalingen werden
uitgebreid over de door den vijand bezette gebie
den. niets anders dan een aanslag op de burger
bevolking in het bezette gebied was. Zij beteekent
zooals de „Times" ook heeft toegegeven, dat En
geland de burgerbevolking stelselmatig aan hon
ger zou willen blootstellen, omdat aldus de
„Times" de roep om brood reeds vaak het
parool voor revoluties is geweest. Nog laaghar-
tiger, aldus vervolgt de „Allgemeine Zeitung",
worden deze maatregelen, die natuurlijk op het
verloop van den oorlog geen invloed zullen heb
ben, door de verordening van 30 Juli. waarbij ook
het onbezette deel van Frankrijk en Franseh
Noord-Afrika ^por in- zoowel als uitvoer aan de
Britsche blokkade worden onderworpen. Het is
een toppunt van gemeenheid in het leven der
volken, als de Engelschen den bondgenoot, dien
zij in den steek hebben gelaten, van levensmid
delen willen berooven ook in het niet-bezette ge
bied, waar de overwinnende tegenstander geen
bestuursbevoegdheden uitoefent.
Het blad onderzoekt dan de Britsche maatrege
len uitvoerig op hun juridische waarde. Het
schrijft dat- de geheele Britsche blokkade op zich
zelf reeds in strijd met het volkenrecht is. daar
zij niet voldoet aan het criterium der doeltref
fendheid. De speciale bepalingen zijn natuurlijk
volkomen met het internationale recht in strijd.
De maatregelen zouden slechts dan op een schijn
van recht aanspraak kunnen maken, indien het
onbezette Frankrijk en Franseh Noord-Afrika met
Engeland in oorlog zouden zijn. Met hetzelfde on
recht. waarmede deze speciale bepalingen tegen
Frankrijk uitgevaardigd zijn. kan. welk neutraal
land ook, tot vijandelijk gebied in den zin van het
Engelsche prijsrecht verklaard worden. De aan
kondiging van den minister voor de blokkade, dat
het navycert-stelsel tot de scheepvaart op den ge-
heelen Atlantischen Oceaan wordt uitgebreid, is
bluf, daar de Britsche vloot thans niet meer in
staat is den Atlantischen Oceaan te controleeren.
Japan heeft uit dezen toestand de eenig juiste
gevolgtrekking gemaakt: ziin schepen weigeren
navycerts van de Britsche consulaire autoriteiten
aan te nemen. Daar Engeland geen effectief toe
zicht op de Atlantische scheepvaart kan uitoefe
nen. kunnen neutrale schepen zonder Britsche
vergunning over den Oceaan varen, zonder dat zij
veel gevaar loopen door Engelsche oorlogsschepen
te worden aangehouden. Het is in strijd met de
eer der neutrale scheepvaart, als zij zich onder
deze omstandigheden nog aan de Britsche con
trole onderwerpt.
Het afwijzen dezer controle is ook in het belang
der neutrale scheepvaart, zelf. Want krachtens het
volkenrecht is het mogelijk, schepen, die Britsch
convooi aannemen en zich daarmede aan de Brit
sche blokkade onderwerpen, voor het prijshof ten
minste te behandelen als schepen, die zich hebben
schuldig gemaakt aan ondersteuning van den
vijand. In ieder geval kent de internationale
rechtspraak genoeg precedenten, die de neutrale
reeder ter harte zal moeten nemen, voor hij zich
in laat met het risico voor schip en lading, dat
met de Britsche verordening verbonden is.
HET LAGERHUISLID ECKERSLEY GESTORVEN
LONDEN. 14 Augustus Na^r word^ mede-
gedec'd is het T agerhuis':;! Pete" Eckcrsley, of
ficier van de luchtstrijdkrachten ter zee, over
leden. (Reuter.)
Mededeelingcii van het Britsche
ministerie van luchtvaart.
Bommen op Londen.
Reuter publiceert de volgende mededeelingen
van het Britsche ministerie van luchtvaart:
Tijdens nieuwe vijandelijke aanvallen werden
Dinsdagavond bommen op Londen geworpen. Er
ontstonden tal van branden. Slechts enkele per
sonen werden gedood. Ook werden bommen ge
worpen op het eiland Wight alsmede in de dis
tricten Berkshire en Wiltshire. Talrijke
vliegvelden in het zuid-oosten van Engeland
werden met bommen bestookt. In een geval vie
len verscheidene slachtoffers te betreuren.
Voorts deelt het ministerie van luchtvaart
mede: Dinsdagmorgen zfjn vijandelijke vlieg
tuigen op verschillende plaatsen de Britsche kust
genaderd en wel van Sussex tot de monding van
den Theems. Op verscheidene kustplaatsen wer
den bommen geworpen, welke slachtoffers maak
ten. Eenige vijandelijke toestellen vlogen over
de zuidkust en wierpen bommen uit in Hampshire
waardoor eenige personen gedood werden.
Twintig Polen ter dood veroordeeld.
Het D.N.B. meldt uit Posen: De bijzondere
rechtbank alhier heeft twintig personen ter dood
veroordeeld, die wegens wreede mishandelingen
en moord op twaalf weerlooze Volksduitschers
terecht stonden. Onder de beklaagden, die groo-
tendeels leden van de beruchte Poolsche burger
wachten waren, bevonden zich voor het eerst ook
vier personen, die vroeger deel uitmaakten van
een Poolsch regiment vliegers. Aan het misdadige
optreden waren zij medeplichtig.
Poolsch oud-minister uit Roemenië
verdwenen.
Poniatowski, vroeger minister van landbouw.
Uit Boekarest meldt het D.N.B.: Enkele dagen
geleden hebben de Roemeensche autoriteiten ge
merkt dat de vroegere Poolsche minister van land
bouw Poniatowski, die in Roemenië geïnterneerd
was. spoorloos verdwenen is.
Van de vroegere Poolsche politici bevindt zich
in Roemenië thans nog slechts de oud-minister
van buitenlandsche zaken, Beck, die in een villa
in het kuuroord Snago bij Boekarest onder bewa
king gehouden wordt.
Conflict in het Britsche opperbevel
Belangrijke mutaties te wachten.
STOCKHOLM, 14 Augustus (D.N.B.) Het
eerste politieke gevolg van de Duitsche luchtaan
vallen op Engeland is, naar te Stockholm uit Lon
den verluidt een conflict in het Britsche opperbevel,
dat wellicht tot belangrijke mutaties op de hoogere
posten van het ministerie van luchtvaart tengevolge
zal hebben.
Lord Gort en eenige andere leidende generaals
van het leger verzetten zich krachtig tegen het be
kende bevel van Lord Beaverbrook aan de piloten
der jachtvliegtuigen, zich niet meer aan gevechten
met de Duitsche jachtvliegers te wagen. Beaver
brook heeft in een Maandag onder voorzitterschap
van Churchill gehouden vergadering, waaraan uit
sluitend militairen van de drie deelen der weer
macht deelnamen, h^t standpunt verdedigd, dat
Engeland's jachtvloot beslist gespaard moet wor
den, opdat zij het op het oogenblik van den Duit-
schen inval nog ten volle strijdvaardig is. Lord
Gort wees er daarentegen op, dat uitbreiding van
het principe van de „Fleet in being" tot de lucht
vloot, tot verderfelijke gevolgen voor het land zou
kunnen leiden. Het geeft niets „wanneer de jacht
vliegtuigen gespaard blijven, doch het geheele
land intusschen verwoest wordt. Beaverbrook zou
zijn standpunt echter hebben doorgezet. Daarom
hebben de Britsche jachtvliegers ook daarna in
hoofdzaak slechts bommenwerpers aangevallen, ter
wijl zij bij het verschijnen van Duitsche jagers de
wijk namen.
De algemeene dienstplicht in de
Vereenigde Staten.
Tegenkanting van Katholieke en
Protestantsche zijde.
NEW-YORK, 14 Augustus (D.N.B.) In voor
aanstaande katholieke en protestantsche 'kringen
nemen, naar de New-York Daily News verklaart,
de bezwaren tegen de invoering van den algemee-
nen dienstplicht toe. Volgens de meening in dezen
kring, zal het betreffende wetsontwerp tot oorlog
leiden. Het dient niet tot de verdediging van de
Vereenigde Staten, Het wetsontwerp is on-Ameri-
kaansch. De toestand der Vereenigde Staten is
militair gezien, niet ernstig genoeg om de invoering
van den algemeenen dienstplicht te rechtvaardigen.
Verder huldigt men in deze kringen de opvatting,
dat het v/etsontwerp het product is van politici die
den toestand der wereld en de nationale crisis wil
len benutten voor hun persoonlijk voordeel bij de
verkiezingen. Als tegenstanders van dit wetsont
werp noemt de Daily News, den kardinaal Dougherty,
aartsbisschop van Pennsylvania, den aartsbisschop
van Cincinnati, mgr. Ocholas, verder mgr. Ready,
woordvoerder van de Katholieke bisschoppen in de
Vereenigde Staten, alsmede vooraanstaande kringen
der methodisten en andere protestantsche geloofsge
meenschappen.
Vroegere bloei
dan normaal
Experiment van Italiaatisch geleerde
(Van een V.P.B.-correspondent te Florence.)
Wij nemen meestal aan dat het licht voor den
groei van de planten bevorderlijk is en dat ver
hooging van het aantal lichturen ook een ver
snelling van het ontbloeien inhoudt. Dat is in den
regel ook juist en in het bijzonder voor bloemen,
die in een licht seizoen tot volle ontplooiing
komen. Daarentegen heelt het licht bij planten,
die normaal groeien in een aan licht arm seizoen,
een vertragende werking.
Dit is onlangs zeer duidelijk gebleken bij de
Chrysanthemums, die normaliter in den herfst
bloeien. Professor Morettini van de landbouw
kundige faculteit in Florence heeft in deze rich
ting experimenten beproefd, die hoogst interes
sant blijken te zijn. Dekt men namelijk de Chry-
santh tijdens den zomer een aantal dagen ach
tereen gedurende enkele uren of den geheelen
dag af meestal neemt men daartoe een periode
van twintig dagen dan bloeien zij tengevolge
van dezen kunstmatigen herfst vijftien tot twin
tig dagen vroeger dan zonder de „verduistering"
wat voor de bloemenmarkt een bijzondere beko
ring kan hebben in verband met den prijs, die
voor de bloemen kan worden gemaakt. Omgekeerd
worden natuurlijk bloemen, die in den zomer,
derhalve in de lichtrijke maanden, bloeien, door
een ontijdige verduistering gestuit in hun was
dom, gelijk ae leek gemakkelijk begrijpen kan.
De kunstmatige onttrekking van het licht is
zoowel in de pot als in het vrije veld op eenvou
dige wijze te bewerkstelligen door matten of
zwarte linnen doeken. Al naar gelang van den
duur der verduistering kan men de ontwikkeling
van de chrysanthen nauwkeurig regelen. Prach
tige bloemen krijgen bijvoorbeeld planten, die van
23 Augustus tot 11 September verduisterd blijven,
in dezelfde periode dat hun soortgenooten, die
regelmatig in het licht hebben gestaan, nog
slechts knoppen vertoonen. Behalve de duur
der verduistering is ook het begin van de ver-
duisteringsperiode een belangrijke factor. Het is
gebleken dat de maand Augustus het gunstigste
tijdstip is voor een zoo snel mogelijke ontplooiïn!
van de bloemen.
Het verschijnsel is tot dusverre nog niet geheel
opgehelderd. Dat wij om de planten te sparen,
dezen na den bloeitijd in een donkeren kelder
zetten, weet elke bloemenvriend. Immers dan
juist zullen zij het volgende jaar weer krachtig
bloeien. Maar de licht schuwende planten worden
juist in het duister geprikkeld tot snelleren bloei,
zoodat het verschijnsel niet verklaard kan wor
den op grond van de bekende ervaringen, welke
tot dusverre werden opgedaan.
(Nadruk verboden).
Japansche economische missie naar
Ned. Indië.
Vertrek van generaal Koiso nog niet zeker.
TOKIO, 14 Augustus (D.N.B.) Onder lei
ding van den directeur van de Mitsoei-maat-
schappij. Moekai, is heden een Japansche eco
nomische missie naar Nederlandsch-Indië ver
trokken. Inzake de benoeming van den vroege-
ren minister voor koloniën, generaal Koiso, tot
buitengewoon gezant voor Nederlandsch-Indië
wordt binnenkort een beslissing verwacht. Naar
verluidt, zou de minister van buitenlandsche za
ken. Matsoeoka, als gevolg van de snelle ver
andering van 'den internationalen toestand,
deze kwestie nog eens met de ministers van oor
log en marine besproken hebben.
Noodweer in Spanje.
MADRID, 14 Augustus (D.N.B.) Boven ver
scheidene provincies van Spanje heeft zich giste
ren een hevig onweer voorgedaan gepaard gaande
met hevige regens en hagel. Veel vee werd dooi
den bliksem gedood. De beken, die door de lang
durige droogte bijna geheel droog waren, zwollen
zoo sterk op, dat zij buiten de oevers traden en
voornamelijk in Jean en Navarra aanzienlijke
schade aanrichtten. In het plaatsje Caparrose werd
een persoon door den bliksem getroffen en gedood.
Groote schade door wolkbreuken in
Noord-Carolina.
Toch gebrek aan water in Asheville.
ASHEVILLE. (Noord-Carolina)14 Augustus
iD.N.B.1 Wolkbreuken hebben in de bergdalen
in Jiet westen van den staatoverstroomingen
veroorzaakt, waardoor geweldige aardverschui
vingen ontstonden, bruggen werden weggeslagen
en aan straten, woonhuizen en industrieele in
stallaties is voor 'n aanzienlijk bedrag aan schade
aangericht. In Asheville. de grootste stad in
het westen van Noord-Carolina. dreigt als gevolg
van het springen der waterleidingen gebrek aan
water te ontstaan. Verschillende dalen zijn door
den hoogen waterstand geheel geïsoleerd.
Het interieur van de groote ontvangzaal in Berchtesgadener Hof. het moderne
hotel te Berchtesgaden, dat gebouwd is voor de hooggeplaatste gasten van Adolf
Hitler. Foto Weltbild
Het modernste hotel van Duitschland, de „Berchtesgadener Hof" is geopend. Een
overzicht van het imposante gebouw, waarin voornamelijk de prominente gas
ten van den Führer zullen Iogeercn. Foto Weltbild
Nachtelijke operaties.
Het Italiaansche persbureau Stefani meldt:
Bij de Engelsche luchtaanvallen op Milaan,
Turijn en Alessandri waarvan in het Italiaan
sche legerbericht van Woensdag melding is ge
maakt is geen enkel militair doel, geen enkele
fabriek, die werkt voor de nationale verdediging
en geen enkele strategische positie getroffen. De
dynamiet- en brandbommen zijn uitsluitend
terecht gekomen op woonwijken van de burger
bevolking. Daarom moeten deze, bombardemen
ten beschouwd worden als daden van misdadige
barbaarschheid. Te Alessandri werden drie kleine
kinderen onder de puinhoopen bedolven en ge
dood en negen brandweerlieden door scherven
van tijdbommen, terwijl zij bezig waren de drie
kinderen uit de puinhoopen te bevrijden, ge
wond,
Tijdbommen behoorden tot dusverre tot het
arsenaal van 'misdadigers voor het plegen van
hun aanslagen. De Engelschen gebruiken thans
deze bommen tegen de burgerbevolking met het
doel het reddingswerk voor .(ie slachtoffers van
de bombardementen te belemmeren.
De Engelsche luchtmacht operee4 alleen des
nachts omdat zij klaarblijkelijk niet in staat
is op klaarlichten dag het luchtdoelgeschut en
de jachtvliegtuigen der spilmogendheden te
riskeeren. Dit is een bewijs van de minderwaar
digheid en de lafhartigheid van het Britsche
luchtwapen, dat bovendien wederom het lucht
gebied van een neutraal land, nl. Zwitserland,
heeft geschonden.
De Italiaansche bladen geven den volledigen
tekst weer van de strooibiljetten, die gelijk met
de bommen door Engelsche vliegtuigen zijn uit
geworpen en merken op dat Londen aldus hoopt
eenigen invloed op den geest van het Italiaan
sche volk te kunnen uitoefenen.
Het is een nieuw bewijs van de dwaasheid der
Britsche propaganda schrijft de „Giornale
dTtaiia" Het Italiaansche volk weet heel goed
dat het de wapens heeft moeten opvatten om
zich te bevrijden van de tyrannie van Groot-
Brittannië, dat Italië altijd gevangen heeft ge
houden in de Middellandsche Zee en zijn demo
grafische en economische uitbreiding heeft be
lemmerd. Daarom kunnen de Italianen den tekst
van de strooibiljetten lezen als een document
van de intellectueele en geestelijke ellende van
den vijand. Een volk als het Italiaansche dat
aan de zijde van Duitschland strijdt voor de vrij
heid en grootheid der twee jonge volken tegen
een oude en conservatieve mogendheid, die hen
in staat van inferioriteit wilde houden, leest de
dwaze oproepen en belachelijke dreigementen
in die strooibiljetten met onverschilligheid.
De „Tribuna" schrijft dat het misdadige bom
bardement van open steden in Noord-Italië, dat
uitsluitend slachtoffers maakt onder de burger
bevolking, een afleidingsmanoeuvre is, welke de
Engelschen ondernemen wegens de nederlagen
bij hen en in Afrika. In ieder geval is het. dwaas
te hopen dat de inhoud van die strooibiljetten
eenige uitwerking zal hebben, terwijl zij gelijk
met moorddadige bommen worden uitgeworpen
De geheele Romeinsche pers wijst voorts op de
laffe houding van de Britsche vliegers, die
des nachts open steden bombardeeren. De En
gelschen hebben niet den moed ovgerdag aan te
vallen, zooals de Italianen doen. Zij durven het
Italiaansche afweergeschut en de Italiaansche
jagers niet te trotseeren.
Het D.N3. meldt uit Milaan: De Engelsche
luchtaanvallen op open steden in Noord-ItaJUë
worden door de Noord-Italiaansche pers op
scherpe wijze gebrandmerkt. De bladen wijzen
er op. dat deze aanvallen mogelijk zijn geweest
onder schending van het Zwitsersche luchtgebied
en dat de Engelschen zulke aanvallen nog
slechts des nachts durven ondernemen. De „Sera"
schrijft dat deze aanvallen zijn gedaan door een
vijand, wien het water tot aan den hals staat.
De Engelschen moeten het verstand hebben ver
loren, in dien zij geloovejj met strooibiljetten
den wil van het Italiaansche volk om te over
winnen. tot wankelen te kunnen brengen. Ook
de „Corriere della Sera" merkt op dat Engeland
de grootste ontgoocheling zal beleven, indien
het meent met bommen en strooibiljetten hét
Italiaansche volk te kunnen ontmoedigen. De
strooibiljetten geven op de juiste wijze uitdruk
king aan de Engelsche domheid.
SCHENDING VAN ZWITSERSCH
GEBIED.
BERN. 14 Aug. (D.N.B.) De staf van het
leger deelt mede: In den nacht van 13 op 14
Augustus zijn verschillende gevallen gemeld
van grensschending door vreemde vliegtuigen.
Uit de eerste berichten blijkt, dat drie eskaders
zijn doorgedrongen boven Zwilsersch gebied.
Bovendien zijn in de Jura en Tessino afzonder
lijke vliegtuigen gezien. De hoogte, waarop werd
gevlogen, wordt geschat op ongeveer 3000 tot
4000 meter. Naar uit het Italiaansche weer-
machtsbericht blijkt, betrof het hier afdeelin
gen bommenwerpers, die steden in Noord-Italie
hebben gebombardeerd.
Britsche hulpkruiser getorpedeerd.
LONDEN 14 Augustus. Dc Admiraliteit
deelt mede: De hulpkruiser „Transsylvania" is
door een duikboot getorpedeerd en tot zinken
gebracht. (D. N. B.).
De rechten van Spanje op de
Phijippijnen.
Artikel in Spaansch blad.
MADRID, 14 Augustus (D.N.B.) Het blad
„Alcazar" doet in een artikel over den verjaar
dag van het verlies van de Philippijnen opnieuw
de rechten van Spanje op de Philippijnen uitkomen.
Het blad verklaart, dat de eilandengroep thans meer
Spaansch is dan ooit.
Aantal dienstweigeraars in
Engeland neemt toe.
LONDEN, 14 Augustus (D.N.B.) Het aantal
dienstweigeraars in Engeland neemt toe, zoodat,
volgens de Daily Mail, majoor Whitaqkelen Shef
field het voorstel heeft gedaan, de talrijke tegen
standers van den oorlog dood te schieten.
De Noord-Hollandsche bevolking
Heemstede groeide op één gemeente
na het sterkst.
Door verschillende omstandigheden wat later in
het jaar dan voorheen regel was, is dezer dagen
de loop der bevolking in onze provincie over het
afgeloopen kalenderjaar officieel vastgesteld.
Daarbij is gebleken, dat het zielental in 1939 met
25.306 gestegen is van 1.666.368 tot 1.691.674.
Het aantal mannen steeg met 12.865 tot 830.936,
het aantql vrouwen met 12.441 tot 360.738. In het
laatstverloopen jaar nam het aantal mannen dus
iets sterker toe dan het aantal vrouwen, waardoor
het relatieve vrouwenoverschot wat kleiner werd;
het daalde n.l. van 1036 vrouwen op 1000 man
nen tot 1035.
In de 126 gemeenten van de provincie werden
in totaal 15.745 jongens en 14.759 meisjes ge
boren, terwijl 7.250 mannen en 7.022 vrouwen
overleden, waardoor een geborote-overschot ont
stond van 16.232. Het totaal der vestigingen in
de gemeenten bedroeg 116.316, n.l. 52.917 mannen
en 63.399 vrouwen, terwijl 107.242 personen,
(48.547 mannen en 58.695 vrouwen) uit dc diverse
gemeenten vertrokken. Hieruit blijkt, dat de ver
plaatsing van vrouwen belangrijk grooter is dan die
van de mannen, hetgeen vooral veroorzaakt wordt
door de betrekkelijk vele verhuizingen van onge
huwde vrouwen in dienstbetrekking, zooals dienst
boden, verpleegsters e.d. Uit vestiging en vertrek
resulteerde een vestigings-overschot van 9.074.
Wat de afzonderlijke gemeenten betreft, bleken
er niet minder dan 75 een vertrek-overschot te
hebben. Voornamelijk waren dit kleinere gemeen
ten, wier zielental beneden de tienduizend ligt. In
al deze gevallen hebben wij dus te doen met den
normalen trek van het platteland naar de grootere
bevolkingscentra. Intusschen waren er ook grootere
plaatsen, die een vertrek-oversehot moesten re-
gistreeren, n.l. Den Helder en Hoorn. In Den Hel
der overtrof het aantal vertrekkende inwoners de
nieuwe vestigingen met 393: in Hoorn met 245.
Een sterfte-overschot, d.w.z. een grootere sterfte
dan geboorte, hadden slechts twee kleinere ge
meenten, n.l. Kwadijk en Wijdenes. In eerstge
noemd dorp overtrof de sterfte de geboorte met 1,
in laatstgenoemd met 4. Daarbij dient nog Mid-
delie genoemd te worden, waar geboorte en sterfte
juist in evenwicht bleven. Bloemendaal, dat voor
heen ook vaak een sterfte-.overscnot moest rc-
gislreeren. had in 1939 een geboorte-overschot van
11, als resultaat "an een geboorte-overschot voor
mannen van 19 en een sterfte-overschot voor
de vrouwen van 8.
Procentueel groeide het zielental het sterkst in
Nieuwer Amstel; hier bedroeg de toeneming 990
of 5.5 pet. Als tweede volgt Heemstede met een
groei van 882 of 4.5 pet.; als derde Zaandam met
een toeneming van 1.584 of 4.3 pet. Wat de overige
forensengemeenten betreft, bleek Bussum gestegen
te zijn met 532 tot 29.324; Naarden met 250 tot
9.528; Laren met 245 tot 9.050: Blarieum met 139
tot 3.924: Hilversum met 1.740 tot 74.179 en Bloe
mendaal met 435 tot 17.141.
Van de 126 Noordhollandsche gemeenten had
den er op 31 December j.l. 2 een zielental van
meer dan honderdduizend, n.l. Amsterdam cn
Haarlem. Eén gemeente. Hilversum, behoort tot
dc groep van vijftig tot honderdduizend inwoners.
Acht gemeenten hebben een zielental tusschen 20
en 50 duizend; vier tusschen 10 en 20 duizend. Ver
reweg de meeste gemeenten behooren derhalve tot
de kleine stadjes of dorpen. Vijf en twintig hebben
een inwonerstal van 5 tot 10 duizend: veertig van
tot 5 duizend: 27 van 1 tot 2 duizend; 14 van
ijfhonderd tot duizend en vijf dorpjes hebben
zelfs minder dan vijfhonderd ingezetenen. Dit zijn
Beets met 436, Katwoude met 238, Kwadijk met
410, Oudendijk met 424 en Warder met 453 in
woners. Van deze vijf dorpjes gingen alleen Beets
en Katwoude niet in zielental achteruit; met
Kwadijk, Oudendijk en Warder was dit wel het
geval.
Kwadijk zakte n.l. van 422 op 410. Van deze
410 waren 221 mannen en 189 vrouwen; hier is
dus een belangrijke relatie mannen-overschot, daar
op 100 m.annen slechts 85 vrouwen in deze ge-
mente woonachtig zijn. Oudendijk daalde van 431
op 424. Hier wonen op 100 mannen 84 vrouwen'
Warder daalde van 455 tot 453, terwijl in deze ge
meente nu op 100 mannen 96 vrouwen wonen.
Nog opmerkelijker zijn de verhoudnigen in de
lilliputter onder onze Noord-Hollandsche gemeen
ten. In Katwoude n.l. bestaat de bevolking van
238 uit 138 mannen en 100 vrouwen, zoodat hier
tegenover 100 mannen niet meer dan 72 vrouwen
staan!
