ZEISS PUNKTAL Van menschen en dingen in Amsterdam FLITSEN Tegenspraak van geruchten DONDERDAG 7 NOVEMBER '194Ö H A A R' E E M'S D X G B E A' D" 3 Uw voorouders hadden geen andere keusuit 'n paar dozijn minderwaardige brillen moesten ze zelf 'n bril zoeken... die hun vaak meer kwaad dangoeddeed! U bent gelukkiger; voor U is er de oog arts, die precies de sterkte van Uw brilleglazen bepaalt en U het juiste glas kan voorschrijven uit meer dan 5000 verschillende PunktalglazenPunktal- Verkrljgbc Vraa ding glazendie U in feite gelijk maken aan ieder normaal-ziende... die U altijd scherp en duidelijk laten zien óók bij het zijwaarts kijken I Draagt Punktalglazen in 'n Zeiss Perivist montuur met zijn bijzonderen pasvorm I En let dan op het echtheidsteeken <^t waarvan elk Punktalglas en Perivist montuur is voorzien. n vanaf f GRATIS toezen- Interessante Punktal-prospectus Nr. 5 in de goede optische vakzaken. Punktalgli Vraagt bij Zeiss Ikon N.V., Heerengracht 489, Amsterdam, geeft nieuwe, betere oogen! (Adv. Ingez. Med.) „.Sascft en £ommec" 9800 woningen zullen verrijzen Dat Amsterdam een groote stad is, weten wij wel. Maar hoe groot ze eigenlijk is merkt men pas, als het gaat over de uitbreiding ervan. Want dan spreekt men zoo terloops over „een woonwijk" die moet worden gesticht, en die dan zoo groot blijkt te worden als een kleine stad. „Bosch en Lommer", dat officieel geen weidscher naam krij'gt dan een „woonwijk", zal, als 't gereed is 9800 woningen hebben en dan zullen er ongeveer 35.000 menschen wonen. Het is met alle uitbreidin gen van Amsterdam zoo gegaan, en het zal hier mede ook wel weer zoo gaan, dat de kalk der huizen nog niet droog is, of de huurder trekken er al in. Zonder dat ge nu bepaald merkt, dat er elders heele stukken leeg komen te staan. En misschien is dit dan wel de duidelijkste demonstratie van den groei der stad; een groei, welks snelheid bijna be angstigend is. Zij, die in Amsterdam de taak hebben de werk verruiming te organiseeren, kunnen aan „Bosch en Lommer" niet zóó hun hart ophalen als bijvoor beeld aan de Westhaven, of aan de werken in het Vondelpark. Grond kan men met de hand uitgraven, als brandstof ontbreekt. Maar als de bouwmateri alen schaarsch worden, kunt ge in handenarbeid geen remplagant vinden voor steenen, voor hout of voor ijzer. Zoo is er groote stagnatie gekomen in de bouw- bedrijvigheid op „Bosch en Lommer". Nog bouwen er enkele woningbouwvereenigingen aan een paar straten, doch dat betreft nog slechts 400 woningen. Als die gereed zijn, zullen er van de 9800 in het geheel 2724 bewoonbaar zijn.. En dan zal „Bosch en Lommer" moeten blijven rusten en wachten, tot men weer wat ruimer met materialen kan omgaan. „Bosch en Lommer" is geprojecteerd op het ter rein, dat ligt tusschen den Haarlemmerweg, den Admiraal De Ruijterweg, de doorgetrokken Jan van Galenstraat en de Ceintuurspoorbaan. De Hoofdweg, die u in den tijd dat ge nog auto reedt, van den Haarlemmerweg naar de Overtoombuurl bracht, loopt er dus midden doorheen. Loopt! Nog wel, maar eerlang zult ge tevergeefs zoeken naar den ingang van dien Hoofdweg, althans op de plaats waaraan ge zoo gewend waart. Den nieuwen ingang zult ge dan vinden een goede 200 meter verder naar de stad toe, naast het gebouw van de wereldbibliotheek. En de inrit zal niet meer zoo gemakkelijk schuinsaf zijn. De „as" van „Bosch en Lommer" zal loodrecht staan op den Haarlem merweg, en die as zal de nieuwe Hoofdweg zijn, die ergens midden in het nieuwe Bosch en Lommer onmerkbaar een knik zal krijgen, die hem „recht" buigt naar het Noorden toe. Moderne opvattingen. Om meer dan één reden is het plan „Bosch en Lommer" belangwekkend. Het is dat vooral omdat het zoo hypermodern is. Dat wordt in de eerste plaats gedemonstreerd in de bestemming, die men in het plan aan de verschillende terreinen gegeven heeft. Het lijvige officieele boekwerk, dat aan dit uit breidingsplan is gewijd, vermeldt dat zonder ophef. En alleen met wat dóórdenken kan men eruit op maken, hoeveel studie, hoeveel grondige berekening ervoor noodig was, om dit plan op te stellen. Men heeft een bepaalde hoeveelheid terrein ge reserveerd voor de stichting van bedrijfjes, gara ges, winkels, werkplaatsen en zoo voort. Voor bij zondere, en in de eerste plaats publieke gebouwen is eveneens een deel der gronden gereserveerd. Doch voor men kon overgaan tot de bepaling van het percentage terrein, dat voor dit alles apart gehouden diende te worden, moest men uitvoerige studies maken, of vroeger gemaakte studies raad plegen. Het rapport vermeldt, dat gerekend is op 460 winkels, hetwelk neerkomt op een percentage van 4.7. Men vindt dan de opmerking dat bij stedelijke tellingen is komen vast te staan, dat doorgaans in de nieuwe wijken aan den rand der stad per 1000 woningen 75 winkels voorkomen, terwijl men in (ie oudere wijken, die tusschen de binnenstad en (Foto R. v. d. Randen.) de randwijken inliggen, per 1000 woningen gemid deld 105 winkels vindt. „Hierbij moet men in het oog houden, dat in bijna alle gevallen een overmaat aanwezig was", schreef in 1935 de directeur der Publieke Werken, W. A. de Graaf, aan den raad. Blijkbaar zinspeelt de directeur hier op een voor het publiek onbekend gebleven „winkelrapport", dat eens is opgemaakt, doch dat de beslotenheid der officieele instantie nooit heeft vei'laten. Welke strekking de conclusies van dat rapport hadden, blijkt wel uit de aangehaalde woorden. Alle openbare diensten hebben moeten advisee- ren, hoeveel openbare gebouwen er, naar men ver wachten kon, noodig zouden zijn. Onderwijs heeft dit ook gedaan en het gevolg is, dat in Bosch en Lommer eerlang 28 openbare en bijzondere scholen voor Gewoon Lager Onderwijs, 6 voor voorberei dend lager onderwijs en 2 voor Voortgezet Gewoon Lager Onderwijs zullen verrijzen. Werkplaatsen en bedrijven. De centrale markt. De kwestie van de stichting der werkplaatsen en bedrijfjes was een probleem op zichzelf. Men wilde voorkomen, dat deze nieuwe ^en zoo aantrekkelijke woningen hier en daar tot werkplaats werden be dorven. Aan den anderen kant vond men het wen- schelijk, dat die kleine „buurtbedrijfjes", die werk plaatsen van den lokalen handwerksman, in de woonwijk zelf gevestigd zouden blijven. Om dit te bereiken, heeft men een alweer op grond van stedelijke tellingen vastgesteld deel van het terrein daarvoor gereserveerd, en ander zijds een verbod, dat met de erfpacht verbonden is, uitgevaardigd de woningen zelf tot werkplaats te dèen dienen. Had men alleen het laatste gedaan, zoo zou het effect twijfelachtig geweest zijn, want in de prac- tijk is het uiterst moeilijk, de naleving van derge lijke erfpachtcondities af te dwingen. Doch nu is er een geschikte plaats, nu zijn er in de toekomst dan altijd speciaal daarvoor gebouwde werk plaatsen. En men is vol goede hoop, dat men het pleit daarmede gewonnen heeft. Het zijn vrijwel allemaal particuliere bouwers, die hier bouwen. Gemeentelijke bouw is uitzonde ring. Doch het is anderzijds zonder uitzondering bouw op erfpachtgrond. Hier en daar moet nog wat onteigend worden, vooral aan den ouden Sloter- dijker meer weg, die verdwijnen gaat. De huizen die daar nu nog staan worden dan gesloopt. Door dit erfpachtsysteem heeft de gemeente veel zaken, die een gemeenschapsbelang zijn, in de hand. De bestemming der huizen, het voorschrift dat de tuinen niet met schuttingen mogen worden afge sloten, dergelijke dingen zou men moeilijk kunnen afdwingen, als men er zelf de hand niet in hield. Ja, het mag eerlijk gezegd worden, Bosch en Lommer is een beetje een troetelkind van de in stanties, die aan de tot standkoming hebben meegewerkt. En als ge eens de moeite neemt, te loopen langs dat deel wat thans klaar is, dan kunt ge dat beter begrijpen. Zon, lucht en blijheid, zie daar de bouwstof waaruit Bosch en Lommer wordt opgetrokken. Het zijn moderne huizen, met rechte muren, zeker. Het zijn huizen van vier verdiepingen hoog. Toege geven. Doch ziet dan eens het hemelsbreede ver schil tusschen deze wijk an buurten als de Helmers- straat en andere wijken, waar men vier-, vijfhoog boven elkaar woont. Breede straten, met veel groen, scheiden de overburen van elkaar. De balkons zijn niet die hopelooze duivenhokken, die ook als ze nieuw ge schilderd en opgeruimd zijn, zoo troosteloos aan doen. Hier ziet ge vroolijke, speelsche balkons met ijzeren balustrades, die zoo maar ongesteund uit den muur steken en die zelfs de slordigste huis vrouw dwingen, ordelijk te zijn, al was het maar omdat het anders „zoo'n gek gezicht is „voor de buren". Geen blokken maar strooken. Maar het belangrijkste van al is, dat ge hier niet langer huizenblokken, doch huizenstrooken vindt. Dat lijkt op het gehoor niet zoo'n verschil. Doch als ge eens gaat kijken, zult ge ontdekken dat het een verschil is als tusschen nacht en dag. Dit geheele plan is, in zijn hoofdzaken, gebouwd met Noord-Zuid loopende straten, en dus met West- Oost gelegen huizen. Om nu licht en lucht vrijer te laten binnentreden en de geheele wijk meer het aanzien van „buiten" te geven, heeft men de huizenblokken aan de Zuidzijde doorgaans neele- maal niet, en aan de Noordzijde óf ook niet, óf met iets lagere bebouwing afgesloten. Zoo heeft men dus hetzij geheel op zichzelf staande strooken of lange hoefijzers gekregen. Groen is er in overvloed. Het meest verrassende effect is wel te vinden daar, waar men tusschen de achterkanten der straten een gemeenschapstuin heeft gemaakt, een plantsoen met prachtig glanzend gras en vriendelijke bloemen, een park voor al de huizen die erop uitzien, waar geen eigenzinnige bewoner iets aan bederven kan. Een dergelijke oplossing is ideaal, maar niet zonder bezwaren. Want als eens enkele van die woningen verkocht worden, en de nieuwe eigenaar niet accoord gaat met het gemeenschappelijke parkje dan is heel het effect bedorven. Er zijn vele vragen, wat de toekomst aangaat. In de eerste plaats: wanneer zal deze wijk gereed zijn? Daarover kan geen autoriteit u inlichten. Als men de stoornis, die de oorlog gebracht heeft, buiten beschouwing laat, dan kan men in vier jaar ook de rest voltooien. Maar op het oogenblik ligt het bouwen bijna heelemaal stil. In de tweede plaats: zal het nieuwe systeem voldoen? Men staat in deze zaken voor zooveel verrassingen. Bij vooi'beeld die balkons, die los van elkaar zijn en dus wat kleiner zijn geworden, dan wanneer men gewoon den geheelen achtergevel vertikaal en horizontaal in hokken indeelt. Het is een algemeen verschijnsel, dal nieuwe wijken door jonge gezinnen ingenomen worden. Maar als de gezinnen ouder en grooter worden; als de huis vrouw haar werk moet doen, en haar kroost onder haar toezicht op het balkon wil hebben zullen die balkons dan wel groot genoeg zijn? CENTRALE MARKT. Dan is er nog een toekomstdroom: een markt, in het hart van Bosch en Lommer, buiten zoowel als in hallen, en van een wat degelijk gehalte. Dat zou dan met recht het hart van deze kleine samen leving worden, waar reeds nu aan ongeveer alles gedacht is. „Bosoh en Lommer" wordt het pronkjuweel! En dat heeft te meer beteekenis, waar het te boek staat als een „arbeiderswijk". Nu ja, dat moet men niet al te nauw nemen. Het is een ai-beiderswijk, omdat er woningen van 200 kubieken meter zullen komen. Maar de huren zijn toch nog altijd om de 30 gulden per maand. Maar ook al kunnen hier dan ook alleen de beter gesalarieerde arbeiders wonen, toch is Bosch en Lommer, om het baanbrekende van de hier ver wezenlijkte denkbeelden, een moeilijk naar waarde te schatten aanwinst. Am sterdam sche Gemeenteraad bijeen. De kwestie van de prijsstijging besproken. Woensdagmiddag is de Amsterdamsche gemeente raad wederom in vergadering bijeengeweest. Hierbij zijn verschillende opdrachten van B. en W. betref fende den aan- en verkoop van gronden zonder stemming aangenomen. Voorts is op zijn verzoek eervol ontslag verleend aan den heer P. Keule- mans als directeur voor maatschappelijken steun. De voordracht tot goedkeuring van de suppletoire begrootingen en de staten van af- en overschrij vingen van eenige instellingen tot zorg van ouden van dagen werden goedgekeurd. Aan de agenda werd toegevoegd een voorstel van de heeren Ekering, Ten Hoorn en Thomass om B. en W. uit te noodigen ten spoedigste over te gaan tot een verhooging met tien procent der loonen van een bepaalde categorie van het gemeenteper- soneel en bij de overheid aan te dringen op een verhooging van de steunbedragen op grond van het voortdurend stijgende prijspeil van de levens behoeften. De heer Ekering gaf hieraan een korte toelichting, waarin hij wees op de groote moeilijk heden voor een bepaalde groep der bevolking, ver oorzaakt door de distributiemaatregelen. De heer Steinmetz wees vervolgens op de bezwaren ont staan door de bepaling en verordening betreffende de stopzetting van salarisverhooging. Hij herin- nerde aan den duurtetoeslag van vijf procent, welke bij wijze van steun x-eeds toegekend is. Ook de heer Van Eek wees op den overheidsmaatregel ten aan zien van salarisverhooging. Hij herinnerde tevens aan de vele malen, dat het werkloosheidsvraagstuk in den raad behandeld is. Hij drong er bij B. en W. op aan alles te doen, om de noodlottige gevolgen van de stijging der prijzen te voorkomen. Wethouder Kropman verklaarde, dat het voorste) van den heer Ekering c.s. niet dan na behandeling in de commissie kon worden aanvaard. Hij zeide, dat het indexcijfer weliswaar gestegen is, en dat index-daad de pi-ijzen in de hoogte gegaan zijn, doch dat men ook rekening moet houden met het door de distributiemaatx-egelen verminderd gebruik. Het voox-stel laat vei-schillende leemten. De raad is niet bevoegd tot uitvoering van het voorstel. Met het oog op de verordening betref fende de salarissen van den Rijkscommissaris gaf hij den heer Ekering den raad het voorstel in te trekken. B. en W. verklaren zich inmiddels bereid deze loonkwestie bij de betx-effende autoriteiten te berde te brengen en hun op de stijging der kosten van het levensonderhoud opmerkzaam te maken. De heer Ekering vex-klaarde zich vervolgens be reid, de redactie van het eerste voorstel in zoo verre te wijzigen, dat „bij de overheid de noodige stappen gedaan zullen worden". Wethouder Krop man merkte op, dat daardoor toch moeilijkheden en leemten blijven bestaan. Volgens hem bestond er na de door den heer Ekering aangebrachte wij ziging geen bezwaar het voorstel over te nemen. Op aanbeveling van B. en W. volgde tensiorte de benoeming van den heer T. C. van Dam, referen daris ter gemeentesecretarie, al opvolger van den heer Keulemans tot directeur van Maatschappelij ken Steun. NIEUWE SERIE No. 147 Licht werk 1. Vader biedt aan, met de vaat te helpen, neemt een handdoek en een theekop en loopt neu riënd de keuken rond. 2. Zet het kopje neer en inspecteert het droog doekenrekje. waaraan een schroef ontbreekt. 3. Neemt het kopje weer op en veegt en veegt, in- tusschen kijkend naar een deurtje dat niet goed sluit. 4. Zet het kopje weer neer om het vorige maandblaadje van de keukenkalender te scheu ren. 5. Neemt hetzelfde kopje weer op en veegt, onder wijl opmerkende dat de keuken wel eens een streek verf mag hebben. 6. Hangt zijn droogdoek op omdat moeder intus- schen al het andere heeft gedaan en zegt dat het met z'n tweeën toch veel vlugger gaat. Engelsche bomaanvallen op ons land. Twee dooden te betreuren Het A.N.P. meldt: 's-GRAVENHAGE, 6 Novem ber. Slechts weinig Engelsche vliegtuigen heb ben vannacht boven ons land gevlogen. De bom men, die werden afgeworpen en die eveneens weinig talrijk waren, kwamen bijna alle in het vrije veld terecht zonder noemenswaardige schade aan te richten. In het geheel zijn twee dooden te betreuren, terwijl één persoon zwaar en één per soon licht is gewond. Eenige woonhuizen zijn beschadigd, terwijl in één gemeente de gas- en waterleiding werd gestoord. OPSPORING VAN AUTO VERZOCHT. NIEUWER-AMSTEL, 6 November. Gister avond te kwart voor zeven wei-d de achttienjarige D. Combee, terwijl hij naast een bakfiets liep, op den Burgemeester van Sonweg aangereden door een auto. In ernstigen toestand wex-d C. naar een dei- ziekenhuizen te Amsterdam vervoerd. In verband hiermede verzoekt de burgemeester van Nieuwer-Amstel opsporing van den bestuur der van een donkex-gekleurde, vex-moedelijk zes- persoonsauto, model Chevrolet of Ford V 8, die in den avond van 5 November 1940 om kwart voor zeven op den provincialen weg, komende uit de richting Amstelveen en gaande in de richting Ouderkerk a/d Amstel, een op den weg naast een driewielige bakfiets loopende man heeft aangereden, tengevolge waarvan deze ex-nstig letsel heeft ge kregen. De bestuurder van de auto is na het onge val gewoon doorgereden. De auto is vermoedelijk aan de i-echtex-voox-zijde beschadigd. Ondex-zoek naar die auto woi-dt eveneens verzocht. HET TUSCHINSKI-THEATER TE AMSTERDAM IN ANDERE HANDEN. AMSTERDAM, 7 November (A.N.P.) Naar wij vernemen heeft het Tuschinski Concern zijn theaters vei-pacht aan de Internationale Tobis Cinema N.V. te Amsterdam, die deze theaters verder zal oxploiteeren. Het Tuschinski-theater in de Reguliersbree- straat te Amsterdam, dat voortaan den naam van „Tivoli-theater" zal dragen, wordt op 15 Novem ber a.s. heropend met de film: „De trouwelooze Eckehart". PROGRAMMA VAN DE HAARLEMSCHE RADIO CENTRALE OP VRIJDAG 8 NOVEMBER Progr. 1: Jaarsveld. Na sluiting der zenders gra- mofoonplatenconcert voor de Radio Centrales tot 11.uur. Progr. 2: Kootwijk. Idem. Px-ogx-, 3: Duitsch station. Px-ogr. 5: Idem. Het nieuwe Amsterdam, (Foto R. v. d. Randen.). Waarschuwing tegen fluistercampagnes "s-GRAVENHAGE, 6 November. Het A.N.P. meldt: In verband met den aanval welken een Engelsch vliegtuig in één der vorige nachten doelbewust heeft gedaan op het Wilhelminazie- kenhuis te Amsterdam, waardoor 22 Duitsche gewonde soldaten, die hier ter verpleging waren opgenomen, werden gedood, wordt van bevoegde zijde met grooten nadruk en ernst gewaar schuwd tegen het verspreiden van geruchten welke niet alleen gemeene leugens zijn, maar tevens een grove beleediging voor de Duitsche weermacht vormen, welke niet langer kan wor den getolereerd. Gewezen wordt op het in de hoofdstad ver spreide gerucht, volgens hetwelk de bomaanval op het Wilhelminaziekenhuis zijn rechtvaardi ging zou vinden in het feit, dat Duitsche gene raals en andere hooge officieren het tot een ge woonte maken de nachten in ziekenhuizen door te brengen om op deze wijze beveiligd te zijn tegen bomaanvallen. Duitsche officieren zoo wordt van deze zijde opgemerkt zijn gewend om aan het hoofd der troepen te staan, zooals trouwens in dezen ooi'log is bewezen en wanneer men geruchten verspreidt, dat zij gevaren zou den ontwijken en in ziekenhuizen zouden sla pen, dan is dat een grove beleediging, die niet langer toegestaan zal worden. Wordt er niette min toch mee doorgegaan, dan zullen maatrege len niet uitblijven en de mogelijkheid is groot, dat zij niet alleen de verspreiders dezer geruch ten zullen treffen, maar ook de onschuldige burgerbevolking. Gewezen wordt ook op het gevaar, dat derge lijke geruchten, die een gemeene en hoogst min derwaardige propaganda vormen van bepaal de zijde, op welke wijze dan ook naar Engeland worden overgebracht, hetgeen een aanmoediging voor de Engelschen kan zijn om met hun prak tijken door te gaan. Ziekenhuizen zoo wordt verder opgemerkt worden ook niet gebruikt voor munitie-op slagplaatsen, Het is trouwens volkomen onlogisch om munitie in gebouwen op te slaan. Hiervoor zijn alleen bergplaatsen onder den grond in het open veld of dergelijke inrichtingen geschikt. Voorts wordt gewezen op het in Haarlem ver spreide gerucht als zou deze stad door Duitsche vliegers zijn gebombardeerd. Om het nog mooier en geloofwaardiger te maken wordt er soms bij- verteld, dat het Duitsche vliegers waren, die vliegtuigen gebruikten, voorzien van de Engel sche kenteekenen. De waanzin, welke deze ge ruchten bevatten, treedt dadelijk aan het licht, wanneer men bedenkt, dat indien Duitsche vliegers dit bombardement inderdaad zouden hebben uitgevoerd, zij ook hun eigen kameraden hadden kunnen treffen. Met klem zoo wordt tenslotte opgemerkt moet tegen het verspreiden van dergelijke ge ruchten worden gewaarschuwd. Wordt er mee doorgegaan, dan zullen bepaalde conclusies en maatregelen van Duitsche zijde niet uitblijven. De N. S. B. N.S.N.A.P.-leden sluiten zich aan. 's-GRAVENHAGE, 6 November. De persdienst van de N.S.B. meldt: Dezer dagen verscheen in de pers het bericht dat de N.S.D.A.P. Duitschland, (bedoeld is N. S. N. A. P. Duitschland), een organisatie van in Duitsch land wonende Nederlanders onder leiding van II. P. M. Mullerij, zich onder leiding heeft gesteld van dr. v. Rappax'd. In hetzelfde bericht wordt de N. S. N. A. P. de sterkste nationaal-socialistische groep Nederlanders in Duitschland genoemd. In tegenstelling met het bovenstaande kan offi cieel worden medegedeeld, dat de geheele leiding van de groep Duitschland der z.g. Kruyt-partij, be staande uit de heeren Mullerij, Wouters, Vincken en Blokker zich bij de N.S.B. heeft aangesloten. Overeengekomen is, dat de leden der N. S. N. A. P. (Kruyt) in Duitschland zich eveneens bij de N. S. B. zullen aansluiten en wel in dier voege, dat de ex-leden der Kruyt-partij die vóór 10 Mei 1940 reeds tot deze N.S.N.A.P. behoorden, gewoon lid kunnen wox-den van de N.S.B. De anderen worden als „begunstigers 1940" in geschreven. De N.S.B. is thans door de autoriteiten in Duitsch land als de eenige nationaal-socialistische organi satie van Nederlanders erkend.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1940 | | pagina 5