»^eugd m~
SxHaanfieid
gitaar?
IphenaarlJ
Als de aarde beeft.
FLITSEN
Storm richtte groote schade aan.
VRIJDAG 15 NOVEMBER 1940
HAARLE M'S D X 'G B U A D'
JOHAN LIMPERS VERTELT
Een
Haarlemmer
wint
den
Prix de Rome
voor
beeldhouw
kunst
De jury voor den Prix de Rome heeft he
denmorgen bekend gemaakt dat deze begeer
de kunstenaar sprijs door den Haarlemmer
Johan Limpers voor de beeldhouwkunst is
gewonnen. Hierbij treft U een onderhoud
aan, dat één onzer redacteuren met den prijs
winnaar mocht voeren.
Het is eigènlijk heelemaal tegen "den zin van
Johan Limpers in dat ik hier vertel hoe of hij er
toe gekomen is, tof dat beeldhouwen, want hij
[vindt dat een sentim^nteele bijkomstigheid. Onge
lijk heeft hij niet. Maar nu de muzen hem een
!mijlpaal gezet hebben op den weg haar de toe
komst als kunstenaar, in den vorm van den be
kenden Prix de Rome, willen we toch iets meer van
'dezen 25-jarigen Haarlemmer weten; en de korte
voorgeschiedenis van Limpers' succes kan boven
dien menig jongere, die in dit leven zoekt en nog
niet vormvast gevonden heeft dat, waarheen in
nerlijke krachten hem wel stuwen, tot wegwijzer
strekken. Vroeg of laat kom je er achter welke taak
er weggelegd is in het leven.
Want toen Johan nog M.U.L.O.-scholier was had
hij er nog geen idee van wat hij worden zou. Het
eenige wat hij wist was iets negatiefs; namelijk dat
hij op school wat-je-noemt mislukte. Het zal in het
jaar '29 geweest zijn dat Johan een catalogus in
handen kreeg van een tentoonstelling van Rodin
in Amsterdam. De tentoonstelling zelf was toen al
gesloten en de jongen moest zich er mee verge
noegen den catalogus door te bladeren. En hij
deed dat, zooals hij zich dat nu herinnert, met
voor hem ongewone belangstelling.
,Ik stond verbaasd over de mogelijkheden van
het beeldhouwen, die uit dezen catalogus bleken'*,
vertelt de Prix de Rome-winnaar me. „Dit was
eigenlijk de eerste keer dat ik het beeldhouwen met
meer belangstelling beschouwde dan je dat' als jon
gen pleegt te doen. Maar dit beteekende niet dat
ik toen al besefte dat ik zelf zou gaan beeldhou
wen. Neen, eerst zou er een reclameteekenaar uit
me worden, en bij de opleiding daarvoor kwam ook
boetseertechniek kijken. Toen ik de klei in mijin
handen kreeg en boetseerde, toen wist ik 't eens
klaps: beeldhouwen, dat was mijn roeping".
Tenslotte kwam de 19-jarige Johan Limpers op
de Rijksacademie voor Beeldende Kunsten in Am
sterdam, en hij bekwaamde zich idaar 6 jaren lang
het 'beeldhouwen onder leiding van den beken
den Haarlemschen professor J. Bronner. En nu
heeft hij het door zoo men|g jong kunstenaar be
geerde resultaat bereikt: de Prix de Rome, welke
hem de poort tot wijdere artistieke aspecten zal
openen, Hoe zit dat eigenlijk met dezen Prix de
Rome? Wel, wie beter dan de Winnaar er van kan
u daar wat over. vertellen.
Iedere Nederlander kan er naar meedingen. Maar
moet zich allereerst onderwerpen aan een proef-
De werken van den proefkamp worden ge
keurd. En de scheppers van de werken, die waar
dig worden bevonden, mogen tegen elkaar in het
vreedzame strijdperk treden om de gouden medaille
der schoonheid.
De mededingers moeten in één dag tijds de wijze,
waarop ze de hun gestelde opgaven willen oplos
sen, vastleggen. En dan krijgen ze vier maanden
den tijd om ieder in een aparte loge van de Acade
mie, welke door anderen niet betreden wordt, de
oplossing der opgave gestalte te geven,.
Dit keer was de opgave boven de poort van een
muur, welke de afscheiding vormt tusschen een
stadspark en een kweektuin, een beeld te plaatsen
van 1.20 M. hoogte. Dit beeld moet Kore voorstel
len, de maagdelijke en lieflijke dochter van de al
godin der Aarde: Demeter. Kore symboliseert
De electrische spoorlijn Nijmegen-
Arnhem.
Wordt Zondag in gebruik genomen.
Naar het A.N.P. van officieele zijde verneemt,
zal Zondag a.s. de electrische spoorlijn Nijmegen
Arnhem geopend worden. Voorloopig wordt een
uur-dienst ingesteld.
Het St. Nicolaasfeest van den Bond
te Haarlem.
Gaat door!
De Commissie uit de afd. Haarlem van den
Bond van Nederlandsche Onderwijzers deelt ons
mede, dat., ondanks het feit, dat er geen open
bare inzameling gehouden kan worden, het St.-
Nicolaasfeest toch zal doorgaan, daar de kinde
ren immers reeds vast op het feest rekenden.
Het programma voor het feest is al klaar.
NAJAARSSHOW FELIVé.
Men schrijft ons:
Door een combinatie van vereenigingen,
Welke zich onder den naam „Felivé" in fede
ratief verband hebben vereenigd wordt 23 en 24
November a.s. een Najaarsshow georganiseerd
In het gebouw St.-Bavo, Smedestraat te Haar
lem.
Deze show zal een unicum zijn door de groote
verscheidenheid der samenwerkende vereeni
gingen. Wat zal er. dan op die dagen in gebouw
St. Bavo te vinden zijn? U zult daar vinden
aquariumliefhebbers die u zullen laten zien hoe
een aquarium moet zijn om er het volle genot
van te hebben.
Leden van andere vereenigingen willen u laten
medegenieten van hun liefhebberij, daar ze over
tuigd zijn dat het groote publiek gaarne eens
kennis wil maken met hetgeen door diverse
Haarlemsche vereenigingen, ieder op eigen ter
rein wordt gepresteerd. Vogelliefhebbers laten u
zien hoe u vogels moet houden om dit tot een
Waar genót te maken.
Verder kan men er veel zien op het gebied
van pluimvee en konijnen, volkstuinen, post
duiven en bijenhouden. De bezoeker zal er lee-
ren, hoeveel genot nauw contact met de na
tuur geeft.
,Deze tentoonstelling zal een bezoek over
waard zijn.
VERVOERVERROD VAN APPELEN.
In ons nummer van gisteren hebben wij mel
ding gemaakt van het vervoerverbod van appe
len. Door een zetfout stond echter tot onzen spijt
ln een deel der oplage aardappelen.
Johan Limpers.
(fotobureau De Haas)
de groeikracht der planten en Demeter de vrucht
baarheid.
Terzijde van den doorgang moesten twee reliefs
worden vervaardigd, de ontkieming en het vergaan
van het plantenleven voorsteller.d.
Johan Limpers heeft den in opgave aangegeven
weg gevolgd en Kore naast Hades, den god der on
derwereld, geplaatst. Achter Hades zit Cerberus.
Haldes overreikt Kore een granaatappel. Door deze
handeling wordt de verbondenheid van Kore aan
het rijk van Hades gesymboliseerd.
Op het'tweede relief is Demeter naast Kore op
de troon gezeten. Zij houden tezamen het symbool
van groeikracht: een papaver, vast. Achter Demeter
staat een vruchtenmand.
Het beeld boven op de poort is gedrapeerd. Met
één hand houdt ze een bundeltje korenaren vast.
Met ide andere ontdoet ze zich van de sluier, welke
ze in het doodenrijk draagt, want ze komt hier
terug op de aarde.
Dat wat de opgaven betreft.
Johan Limpers vertelt er over; en hij weet zijn
zinnen te formuleeren met dezelfde klaarte, waar
mee hij de klei vorm geeft.
Dat is uit den jongen geworden, die op school
geen succes had. Iemand, die weet wat hij wile. En
dat doet ook.
Zoover de geschiedenis reikt, zijn er aardbevin
gen voorgekomen. Hoewel men wel eens de mee
ning hoort verkondigen, dat het aantal aardbe
vingen toeneemt, is dit toch niet juist. Er komen
zeker niet meer aardbevingen voor dan in vroe
ger jaren, alleen is men thans door de moderne
wetenschap in staat deze natuurverschijnselen
nauwkeurig te registreeren, waardoor, in tegen
stelling met vroeger, ook de geringste aardschok
bekend wordt.
Wat is nu eigenlijk een aardbeving? Aardbevin
gen zijn niet anders dan bodembewegingen, welke
ontstaan door bewegingen in meer of minder diep
gelegen lagen der aarde.
Deze bewegingen planten zich als elasti
sche trillingen door de middenstof der bui
tenste aardkorst of der diepere aardlagen voort.
Ligt de zetel van een dergelijke van binnen naar
buiten werkende kracht onder den bodem der zee,
dan spreekt men van een zeebeving. Het uit
gangspunt in de aarde, van waaruit zich de elas
tische trillingen verspreiden, noemt men aard-
bevingshaard of hypocentrum, terwijl de daar
boven gelegen plaats, op het aardoppervlak het
epicentrum is genaamd.
Hoewel de bijzondere vorm der aardbevingsver
schijnselen, waarin de groote en voelbare bewe
gingen van de aardoppervlakte optreden, de meest
bekende en voor de meeste menschen wel de
eenig bekende vorm is, heeft het onderzoek met
instrumenten, welke dienen om de bodemtrillin-
In deze tijden van
stroomhesparing
PHILIPS „BI-ARLITA"
LAMPEN. De beste
en zuinigste lamp
ooit door Philips
i vervaardigd
(Adv. Ingez. Med.)
gen aan te toonen en op te teekenen, uitgewezen,
dat de aardbodem eigenlijk nooit in rust is, doch
dat behalve de direct voelbare bewegingen, stoo-
ten en trillingen, verschillende oorzaken als wind.
luchtdrukveranderingen en deining in zee en
branding op de 'kusten, druk straatverkeer en
dreuning van machines, steeds kleine bodemtril
lingen tengevolge hebben, waaraan niet zelden
een bepaalde periode eigen is.
Niet overal op de aarde komen de aardbevingen
even talrijk voor; aardbevingen zijn het hevigst
en talrijkst in steil verloopend terrein (onder of
boven de oppervlakte, der zee). De belangrijkste
aardbevingsstreken der aarde zijn in het kort in
twee groote gebieden samen te vatten. Het eerste
gebied omvat den omtrek van den grooten Oceaan,
n.l. de Westkust van Noord- en Zuid-Amerika met
den West-Indischen Archipel. Nieuw-Zeeland,
Polynesië en Melanisië, de Oost-Indische Archipel,
de Philippijnen, Japan en de aangrenzende eilan
den. enz. Het tweede aardbevingsgebied is gelegen
in het Zuidelijk deel van het vasteland van Azië en
Europa en het Noordelijk deel van Afrika, Achter
en Voor-Indië, Turkestan, Perzië, Klein-Azië, den
Balkan, Italië, Spanje, Algerië, ènz.
De bedding van den Atlantischen Oceaan is
naar beide kanten langzaam glooiend en daarom
komen in die omgeving ook slechts sporadisch
aardbevingen voor. in tegenstelling met de om
geving van den Stillen Oceaan. De Atlantische
Oceaan is evenwel nog niet geheel en al rustig
en er zijn tal van aanwijzingen, dat hij vroeger
even onrustig was als de Stille Oceaan. In dien
tijd zijn er in Groot1Brlttannië tal van aardbe
vingen voorgekomen.
Ln den loop der tijden zijn vele theorieën om
trent het wezen der aardbevingen opgesteld en
verschillende redenen voor het ontstaan er van
opgegeven. Reeds de.schrijvers uit den Grieksohen
en Romeinschen tijd hielden zich hiermede bezig.
De eigenlijke grondlegger van het moderne aard-
bevings-onderzoek is wel de Engelschman Robert
Mallet, die in 1857 een grondige studie maakte van
de geweldige aardbeving, welke in dat jaar in
Italië voorkwam. Mallet stond nog geheel op het
standpunt der z.g. haard-theorie, volgens welke de
aardbevingen hun oorsprong zouden hebben in
vulkanische werkingen in de aardkorst.
Op grond van deze studie publiceerde de Oos-
tenrijksche geoloog Suess een verhandeling, waar
bij hij als oorzaak der aardbevingen noemde on-
deraardsche grondverschuivingen langs bepaalde
lijnen; verschillende andere geologen steunden
hem later in deze theorie.
De meest bekende aardbevingen uit de twintig
ste eeuw zijn wel die van San Francisco (18 April
1906), De Calabrisehe aardbeving (28 Dec. 1908),
Sumatra (3 Juni 1909), op IJsland (22 Jan. 1910).
in Zuid-Duitschland (Nov. 1911), hi Turkije (Aug.
en Sept. 1912), in Peru (1913), in Klein-Azië
(Oct. 1914). Midden-Italië (Oct. 1915), Japan (1
Sept. 1923). Midden-Java (12 Nov. 1924), Padang
Pandjang (28 Juni 1926), Nieuw-Zeeland (3 Febr
1931), N.O. Celebes (15 Mei 1932), Griekenland
(30 Sept. 1932).
Versch in het geheugen ligt nog de aardbeving,
welke op 25 Januari van het vorig jaar Chili teis
terde en 15.000 slachtoffers maakte, alsmede de
aardbeving, welke achtereenvolgens in December,
Februari en Juli j.l. in Turkije onnoemelijke scha
de aanrichtte, waarbij het aantal slachtoffers
getaxeerd werd tusschen 25.000 en 42.000.
Sedert het jaar 1908 worden in ons land de
aardbevingen regelmatig te De Bilt geregistreerd.
Zoo werd hier te lande o.m. een aardbeving waar
genomen in den nacht van 5 op 6 Januari 1926 en
op 14 Januari 1928 met het epicentrum tusschen
UtrechtArnhemNijmegen—Den Bosch. Een
vrij krachtige beving, welke ca. 20 seconden duur
de, werd hier ook waargenomen van 6 op 7 Juni
1931, terwijl in het tijdvak van 20 tot 28 Novem
ber 1932 een achttal aardbevingen werd gere
gistreerd met als epicentrum N.Ö.-Brabant en Z.-
LimbUrg. Ook op 12 Juni 1938 werd in het geheele
Westen en Zuiden van ons land aardbeving waar
genomen.
Daar de aardbevingen steeds met de grootste
verwoestingen vergezeld gaan, heeft men naar
middelen gezocht om deze rampen te vermin
deren. In streken, waar aardbevingen-veelvuldig
voorkomen, bouwt men bij voorkeur huizen, welke
een goed samenhangend geheel vormen." Bij een
aardbeving zal dan wel het gebouw in trilling
komen, doch in zijn geheel heen en weer bewegen
en als de schok voorbij is, ongedeerd of vrijwel on
gedeerd blijven staan. De ervaring met „aard
beving-vrije" hulzen te San Francisco, Japan en
elders opgedaan, bevestigt dit. In verschillende
landen zijn dan ook omtrent den'bouw der wo
ningen bepaalde voorschriften gegeven, modellen
ontworpen, enz. met het gevolg, dat het aantal
slachtoffers bij aardbevingsrampen geacht mag
worden aanmerkelijk verminderd te zijn. Helaas
wordt aan genoemde voorschriften evenwel niet
altijd de hand gehouden.
J. H. M.
Het detachement Opsporing Delfstoffen van den Opbouwdienst doet thans in de
omgeving van Ootmarsum opgravingen voor het onderzoek van zand en klei, dat
waarde kan .hebben voor industrie-doeleinden.
(Foto Schimmelpenning!!,)
NIEUWE SERIE No. 154
In broer's dienst
1. Kijkt naar het
voetballen van groo
ten broer als deze
opmerkt dat hij
thuis een beteren
bal heeft.
2. Doet alsof hij
niets hoort, als broer
vraagt of hij den
bal even wil gaan
halen.
3. Tracht buiten
schot te komen als
broer opdracht her
haalt. Zegt dat hij
niet weet waar hij
4, Beantwoordt be
dreigingen met te-
gendreigementen
over wat' hij zal
doen als broer be
dreigingen ten uit
voer legt.
5. Verklaart dapper
dat broer niks over
hem te zeggen heeft
en dat hij niet bang
voor hem is.
6. Verzwakt dit
argument door zich
haastig terug
7. Informeert op
veiligen afstand, of
hij een stuiver krijgt
als hij het doet.
8. Gaat, de inlei
ding tot een bood
schap aldus ge
ëindigd zijnde, op
weg om den hal te
halen.
Te Venlo twee arbeiders onder instortenden
schoorsteen bedolven.
In de IJselstreek en den Gelderschen Ach
terhoek heeft de storm gisternacht ook hevig
huis gehouden. Vele boomen wérden ontworteld
en op verscheidene plaatsen werd aan hui
zen en schuren schade aangericht. In Zutfen
werden drie huizen door vallende boomen ver
pletterd, terwijl een groot kippenhok van een
kippenhouder werd ingedrukt. Hierbij kwamen
ongeveer tweehonderd kippen om.
Te Vorden ging een fabrieksschoorsteen tegen
dèn grond en werd het hotel Jansen aan de
de achterzijde ernstig beschadigd. Ook op Let
platteland werd. met name aan boerderijen,
schade aangericht.
Tak tegen het hoofd gekregen.
Donderdagochtend keerde tijdens den
storm de 40-jarige chauffeur J. Peters uit Mil-
lingen bij Nijmegen, die den nacht bij zijn
ouders had doorgebracht, per fiets naar huis.
In de St.-Jacobslaan te Nijmegen werd hij door
een zwaren tak aan het hoofd getroffen en
neergeslagen. De gemeente-arts die onmiddel
lijk gewaarschuwd was kon slechts den dood
constateeren. 1-Iet stoffelijk overschot werd naar
het Canisiusziekenhuis overgebracht. Het
slachtoffer had een groot gezin.
Molens zwaar beschadigd.
- Tijdens den storm werd op den weg Nijme
gen—-Mill de z.g. Torensche molen, dateerende
uit de 17e eeuw. door den storm zwaar be
schadigd. De molen hangt voorover en men kan
door de wanden heen zien. Men vreest, dat
deze oude molen zal moeten worden afgebro
ken.
Op Alverna te Wychen bij Nijmegen is een
molen, toebehoorende aan den heer J. Koning",
door het vuur vernield. Door den storm was de
molen uit de rem geslagen en gaan draaien.
Hierdoor ontstond de braftd.
Schoorsteen te Venlo omgewaaid.
Donderdagmorgen om acht uur is de
schoorsteen van de steenfabriek „Tollewaard'
te Venlo door den storm omvergeworpen. Twee
arbeiders, die in de steenfabriek aan het werk
waren werden door de neerstortende steenbrok-
ken getroffen en op slag gedood. De beide
slachtoffers zijn uit de puinhoopen bevrijd.
De fabriek is ernstig beschadigd, doch de
werkzaamheden kunnen worden voortgezet.
Schade in de Betuwe.
In de Betuwe zijn gisternacht vele daken
van boerderijen en hooibergen vernield. De
Nederlandsche Hervormde Kerk te Deil heeft
honderden pannen en haar schoorsteen verlo
ren. Vele gezinnen zijn geruimen tijd van elec-
trischen stroom verstoken geweest. In den
Voetakker tusschen Deil en, Geldermalsen
zijn vele boomen ontworteld, en op den weg
geworpen.
Ook uit Rumpt, Beesd, Enspijk en Gellicum
wordt schade gemeld. Een eigenaardig avontuur
beleefde een hond, die in zijn hok lag te sla
pen. Op een gegeven moment vloog het hok in
een boom. De hond, die aan den ketting lag kon
zich niet bevrijden, maar gelukkig was de ket
ting lang genoeg, zoodat hij half staand, half
hangend, zijn leven kon rekken tot zijn baas
hem bevrijdde.
Een wielrijder, die op weg was naar Leerdam,
werd met zijn fiets opgenomen en in een sloot
geslingerd. De man kwam er met een nat pak
af.
In de Betuwe zijn voorts vele vruchtboo-
men ontworteld. Persoonlijke ongelukken deden
zich echter niet voor.
Tramverkeer gestagneerd.
Ook te Arnhem werd door den storm schade
aangericht. Een boom kwam op het electrische
net terecht, waardoor het tramverkeer Arn
hemOosterbeek geruimen tijd gestagneerd
Bosschen bij Breda zwaar
geteisterd.
De storm is, wat de gevolgen voor de bosschen
rond Breda betreft, wel de hevigste geweest
van de laatste tientallen jaren, aldus meldt de
N. R. Ct. Vooral het Liesbosch is zwaar ge
teisterd: de ruïne is er grooter dan na de zwa
re najaarsstormen van 1911 en 1921 het geval
was. Geheele complexen dennenbosch liggen
tegen den grond en op sommige deelen is geen
boom blijven staan. Tientallen zware eiken zijn
gebroken of ontworteld, zoodat de storm in
enkele uren een schade heeft aangericht, die in
geen jaren hersteld kan worden.
In de Ulvenhoutsche bosschen heeft de 32
M. hooge brandtoren het moeten ontgelden.
Ca. 6 uur in den morgen is deze met donderend
geraas naar beneden gekomen en vrijwel geheel
versplinterd.
Ook in een in de nabijheid van de boschwach-
terswoning staande eeuwenoude den. be
kend als de Eenzame Reus, Ls door de kracht
van den storm bezweken. Honderden boomen
zijn ontworteld, zoodat de schade nog niet te
overzien is.
In de Sterstraat te Ulvenhout zijn dertien
langs den wegstaande zware eiken door den
storm ontworteld en over den weg terecht ge
komen.
In het Mastbosch heeft de storm eveneens een
groote ravage aangericht, waarvan de omvang
nog niet is te overzien. Vqjgens mededeeling van
den houtvester zijn meer dan tweeduizend zwa
re dennen geknakt of ontworteld terwijl er
honderden scheef in het bosch hangen. De we
gen door de bosschen zijn vrijwel alle versperd.
Het bosch heeft voor eenige tientallen jaren
veel van zijn schoonheid ingeboet. In de
boschwachterij Dorst liggen meer dan twee
honderd zware dennen tegen den grond, een
aantal dat grooter is dan ooit bij vorige najaars
stormen is voorgekomen.
Ckmj/sweg 49)
(Adv. Ingez. Med.)
De distributie voor liet hotel- en
cafébedrijf.
Nieuwe bedrijven krijgen geen toewijzingen.
De directeur van het rijksbureau voor het hotel-,
café-, restaurant- en pensiohbedrijf brengt, na
overleg met het centraal distributiekantoor, ter
kennis, dat met ingang van 15 November 1940
nieuw te vestigen bedrijven op het gebied van heti
hotel-, café- en restaurantwezen niet kunnen
rekenen op toewijzingen, respectievelijk losse bon
nen voor gedistribueerde en te distribueeren ar
tikelen.
Belanghebbenden kunnen zich tot het inwin
nen van nadere inlichtingen wenden tot genoemd
rijksbureau, Raamwég 14, 's-Gravenhage. (A.N.P.)
Engelsclie vliegers boven Nederland.
's GRAVENHAGE, 14 November. Het A.N.P.
meldt d.d. 14 November uit Den Haag: De storm
dreef vannacht een kabelballon, die in Engeland
losgeslagen was, over ons land. De sleepende kabel
heeft een bovengrondsche electrische leiding be
schadigd. Overigens was er in de lucht eenige acti
viteit van Engelsche vliegers, die ook eenige bom
men wierpen. Evenwel valt er geen schade van be-
teekenis te vermelden.
