Haarlem's Dagblad
Dr. T. Goedewaagen over zijn
nieuwe taak.
Japan zal protesteeren
Hevige en langdurige
aanvallen op Londen
Stormschade.
Auto met vier
personen
te water
In openbaren dienst
werkzame Joden
Waar „Winterhulp
noodig is
Winterhulp
Actikelen enz.
§8e JAARGANG No. 17623
Uitgave Lourens Coster. Maatschappij voor Courant-
Uitgaven en Algem Drukkerij N.V Bureaux: Groote
Houtstraat 93, bijkantooi Soendapiein 37. Postgirp-
dienst 38810 Drukkerij: Zuidei Buiten Spaarne 12.
Telefoon: Directie 13082, Hoofdred 15054, Redactie
10600, Drukkerij 10132, 12713. Administratie 10724,
14825. Soendapiein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM en ROBERT PEEREBOOM Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
üontlcrïïag 28 November 194Ö
Abonnementen per week ƒ0.25, per maand ƒ1.10,
per 3 maanden 3.25. franco per post 3.55. losse
nummers 6 cent per ex Advertentiën 1-5 regels
ƒ1.75. elke regel meer ƒ0.35 Reclames f 0.60 per
regel Regelabonnementstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels ƒ0.60, elke regel meer
0.15 Groentjes zie rubriek.
Verduistering is onze plicht,
Weer daarom uitstraling van
't licht:
van 's avonds 17.23
tot 's morgens 9.24
MAAMSOPKOMST 9.05
MAANSONDERGANG 18.11
De Haarlemsche
Brandverzekering Mij.
Nieuwe directeur benoemd.
Tot directeur van de Haarlemsche Brandver
zekering Maatschappij van 1846 is heden in de
te Haarlem gehouden vergadering benoemd Ir.
P. H. Lefebvre te Haarlem. De nieuwbenoemde
directeur volgt in deze functie wijlen Jhr. F. W.
van Styrum op.
Ir. Lefebvre was tot dusver directeur van de
Zaanlandsche Assurantie Cie. voor Brand en Bin-
nenlandsche Vaart te Zaandam. Als zoodanig zal
hij dezer dagen aftreden om zijn taak te Haarlem
te aanvaarden.
tegen anti-Japansch optreden
in Ned. Indië.
TOKIO, 27 November (Domei). De mi
nister van buitenlandsche zaken Matsoeoka
zal, naar wordt verwacht, binnenkort een krach
tig protest indienen bij den Nederlandschen
gezant, generaal J. C. Pabst, tegen het her
haalde anti-Japansche optreden in Neder-
landsch-Indië en formeele verontschuldigin
gen, schadevergoeding en een garantie voor de
toekomst eischen.
Kort geleden hebben zich drie ernstige ge
vallen voorgedaan:
1) De Japansche eigenaar van een ijzerwaren-
fabriek te Batavia op 11 November aangeval
len en mishandeld door een Nederlandschen
politie-beambte.
2). Op 23 November is de Japansche vlag, die
bij een kapperszaak te Bandoeng uithing, ver
brand.
3) Denzelfden dag werd de kanselier van het
Japansche consulaat-generaal te Batavia, Ari-
yoshi, bij het passeeren van de amtswoning
van den gouverneur-generaal van Nederlandsch-
Indië door een schildwacht aangeroepen en met
geweld naar het politiebureau opgebracht. Hij
werd echter spoedig op vrije voeten gesteld,
omdat niet alleen de beschuldiging van het ille
gaal fotografeeren van het paleis van den gou
verneur volkomen ongegrond bleek te zijn, zoo
als hij zelf met nadruk had verklaard, doch het
fotografeeren ook wettelijk was toegestaan,
waaruit de onnoodige onderdrukking door de
Nederlandsche autoriteiten blijkt.
Er wordt verder nog melding gemaakt van en
kele minder belangrijke gevallen, o.a. geweld
pleging door Nederlandsche soldaten.
STOCKHOLM, 28 Nov. (DNB) Volgens de
berichten uit Londen zijn de nachtelijke ver
geld ingsaanvallen van het Duitsche luchtwapen
op Londen weer op het gebruikelijke uur, dus
na het invallen van de duisternis, begonnen.
Zij schijnen zeer hevig en langdurig geweest
te zijn. De Londensche radio meldde in ieder
geval vanmorgen dat de aanvallen veel heviger
waren dan die der vorige nachten. Behalve
brandbommen zijn ook brisantbommen van
zwaar kaliber neergekomen, waardoor opnieuw
groote schade is aangericht.
Naar Reuter meldt, was in den afgeloopen nacht
vooral een stad in het zuidwesten van Engeland
het doel der Duitsche luchtaanvallen. De aanvallen
op deze stad begonnen spoedig na het invallen
van de duisternis en duurden tot 1.30 uur Britschen
tijd. Over de aanvallen op Londen meldt Reuter
dat zij den geheelen nacht met tusschenruimten
hebben plaats gehad. Voorts zijn bommen gevallen
in East-Anglia en in het zuidoosten van Schotland.
SCHEPEN IN DOVER ONDER VUUR
GENOMEN.
BERLIJN, 28 Nov. (DNB) De Duitsche verken
ners in het Kanaal hadden gistermiddag geconsta
teerd dat zich in de haven van Dover eenige sche
pen bevonden. Het Duitsche verdragend geschut
heeft deze schepen terstond doeltreffend onder
vuur genomen.
(De storm van 14 November heeft
alleen al in de houtvesterij Breda
18300 hoornen geveld.)
De storm is langs Breda gekomen
En heeft daar met zijn ruw geweld,
Ver over achttienduizend boomen,
Niet meer of minder, neergeveld.
Hij heeft er met zijn toomloos blazen
Op ziek hout en gezond gehakt.
En in één nacht van heftig razen,
Dit groot getal ter aard gesmakt.
Zijn onbarmhartige passage
Heeft het natuurschoon wreed vervormd
Tot beeld van droevige ravage,
Voordat hij verder is gestormd.
En toen hij eenmaal weder suizend
Naar andre streken was gegaan,
Wat bleef er van die achttienduizend
Toen nog voor waardevols bestaan.
Daar lag het hout verward ter aarde,
Waar vroeger tijd op werd gesmaald
Als brandhout, practisch zonder waarde,
Maar nu? gezocht en flink betaald,
't Natuurschoon mocht verliezen lijden,
In dezen éénen feilen nacht,
De storm die zoo flink hout kon snijden,
Heeft heel wat brandstof voortgebracht.
Vetteden aatf
heeft U misschien een weinig ge
slaagd cadeautje moeten geven.
Een ander had vóór U de MOOIE
dingen weggekocht. Daarom koopt
U nu
VROEGTIJDIG.
(Adv. Ingez. Med.)
Noodlottig ongeluk in de duisternis
AMSTERDAM 28 November. Misleid door
duisternis en regen is in den afgeloopen nacht
op den Buiksloterweg een personenauto, waar
in vier personen hadden plaats genomen, te
water gereden met het noodlottige gevolg, dat
alle Inzittenden den verdrinkingsdood stierven.
Nabij het politieposthuis op den Buiksloterweg
heeft de autbestuurder naar alle waarschijnlijkheid
zich in den weg vergist. In plaats van rechtsaf te
slaan is hij met zijn wagen rechtuit gereden, het
water in. Twee agenten van politie, die het roode
achterlicht van de auto in het water zagen ver
dwijnen, waarschuwden onmiddellijk brandweer en
G.G. en G.D. Ondanks de energieke pogingen om
de inzittende in veiligheid te brengen, slaagde men
hier niet in. Toen de auto op het droge gehaald
was, waren de deuren en ramen nog dicht. De
levensgeesten der vier inzittenden konden niet meer
opgewekt worden.
Onder zeer groote belangstelling heeft Woensdag op de Derde Algemeene
Begraafplaats te Utrecht de teraardebestelling plaats gehad van het stoffelijk
overschot der bekende zangpaedagoge en componiste Catharina van Rennes.
Aan de groeve. Velen strooiden bloemen op het graf van de dierbare overledene.
(Foto Pax Holland.)
Particularisme op radiogebied niet te handhaven'
's-GRAVENHAGE, 27 November. Kort nadat
de Rijkscommissaris den nieuw benoemden secre
taris-generaal van het departement van volksvoor
lichting en kursten, dr. T. Goedewaagen, had be-
eedigd, vond een redacteur van het A.N.P. laatstge
noemde bereid over de taak van dit nieuwe depar
tement het een en ander te vertellen. Besprekin
gen van velerlei aard hadden dezen dag reeds be
slag gelegd op den tijd, waarover dr. Goedewaagen
kon beschikken, zoodat dit personderhoud even tus-
schen de bedrijven door moest worden geperst,
waarbij overigens de factor „volksvoorlichting"
zich dadelijk en metterdaad kon doen gelden.
Dit departement beteekent, zoo ongeveer ving dr.
Goedewaagen zijn mededeelingen aan, ten opzichte
van de volksvoorlichting iets geheel nieuws, omdat
in vroegeren tijd en vooral in de laatste jaren door
middel van pers, radio en film, die voorlichting was
overgelaten aan particuliere instellingen met in-
dividueele en groepsbelangen, waarbij uiteraard de
volksgemeenschap veelal op den achtergrond kwam.
De geest van dezen tijd is vooral daardoor ge
kenmerkt, dat ook de volksvoorlichting als onder
deel van de staatstaak wordt aangevoeld. Natuur
lijk niet in dien zin, dat bepaalde meeningen aan
het volk moeten worden opgedrongen, maar wel,
dat aan de in de samenleving opkomende meenin-
gen en opvattingen vorm en richting worden ge
geven.
Op de vraag wat de zorg van het nieuwe depar
tement voor pers, film en radio omvat, antwoordde
dr. Goedewaagen aldus:
Ten aanzien van de pers neemt het departement
in zooverre een zeer bijzondere positie in, dat het
geen hiermede wordt beoogd voor een groot ge
deelte reeds is voorbereid in den Raad van Voor
lichting der Nederlandsche Pers. Deze raad toch
stelt zich de ordening van de pers in materieelen,
socialen en finarcieelen zin ten doel, hierbij gaat
het vooral om de geestelijke waarde van de pers.
Het nieuwe departement zal het werk van den
Raad van Voorlichting kunnen aanvullen en be
kronen.
Zuivere instelling en goede wil ten opzichte van
de nieuwe orde en van den nieuwen gang van za-
Het A.N.P. meldt d.d. 27 Nov. uit Den Haag:
Ter verzekering van de openbare veiligheid,
rust en orde in de bezette Nederlandsche ge
bieden heeft het bevoegde bureau van den Rijks
commissaris het noodig geoordeeld, tegen de Jo
den, die een openbaar ambt bekleeden of in
openbaren dienst werkzaam zijn, wegens tegen de
bezettende macht gerichte practijken van het Jo
dendom maatregelen te nemen.
Op grond van een rondschrijven is derhalve be
paald, dat zulke Joden hun ambt of him werkkring
nieit langer zullen kunnen uitoefenen, hun aanspra
ken op uitkeeringen op grond van hun werkkring
of op andere tegenprestaties van materieelen aard
blijven onaangetast.
Sluiting van Hoogescholen.
Met miskenning van het doel van dezen maat
regel hebben de studenten te Delft en Leiden
voor de Joden partij getrokken en het bezoe
ken der colleges voor den tijd van 48 uur ge
staakt. Als algemeene waarschuwing heeft de
commissaris-generaal voor bestuur en justitie
zich genoodzaakt gezien, de Technische Hoo-
geschool te Delft en de universiteit te Leiden
alsmede de daaraan verbonden instituten voor
de studenten van alle jaarklassen onmiddellijk
tot nader order te sluiten.
ken in Europa zijn voor de pers de factoren waar
om het voornamelijk zal gaan.
Wat de radio betreft, ook daarvoor zijn belang
rijke wijzigingen noodzakelijk, aldus dr. Goede
waagen.
Het particularisme, ook in de radiowereld, waar
in iedere volksgroep haar eigen opvattingen had
en met enorme verspilling van geld en arbeids
kracht meer haar aanhangers dan de Nederland
sche volksgemeenschap diende, is, wanneer we de
wereld uit het nieuwe gezichtspunt van den orga-
nischen samenhang bekijken niet meer te hand
haven. Ook hier zullen ongetwijfeld maatregelen
moeten worden genomen, die werken in de rich
ting van een totale her-orienteering.
Mijn aandacht, zoo ging dr. Goedewaagen verder,
is in het bijzonder ook op een verheffing van het
peil gericht, in zooverre, dat de radio veel meer
in nationaal-opbouwenden zin werkzaam zal moe
ten zijn.
Het derde onderdeel, de film, is sinds haar ont
staan in de moderne maatschappij vooral een fac
tor van amusement geweest. Zonder nu dit element
te verstrooien of te willen verwaarloozen, lijkt het
mij noodig ook in het filmwezen het kunstzinnig
en voorlichtend element aanmerkelijk te versterken
en dit orgaan der volksvoorlichting in nauw con
tact te brengen met de blijvende volksche waar
den, die sluimerend op den bodem van ons volks
bewustzijn liggen.
Hierna kwam het nieuwe departementshoofd tot
de andere hoofdgroep van zijn taak: de verschil
lende kunsten. Deze hadden zich, aldus dr. Goede
waagen, in de afgeloopen generaties voornamelijk
in den individualistischen zin ontwikkeld Het is,
zoo zeide hij, mijn vaste overtuiging, dat het volk
sche ethos van onze dagen ook voor de kunsten een
opleving zonder weerga kan beteekenen. De kun
stenaar zal geen parasiet of anarchist meer zijn. Hij
zal zich opgenomen weten in de door bloed en
geest bepaalde gemeenschap van het Nederland
sche volk en zijn historische traditie.
De staat is niet bij machte op directe wijze de
vrijheid van den kunstenaar te beïnvloeden. Ten-
denz-kunst is in alle opzichten verkeerd en kans
loos, maar wel moet en kan de staat de voorwaar
den scheppen, niet alleen sociaal, maar ook geeste
lijk, om den kunstenaar in diens vrijheid de kansen
voor zelfontplooiing te geven.
Van verre strekking zijn de gevolgen van dit al
les ten aanzien van de muziek en het concertleven
en niet minder van de architectuur, de beeldhouw
en de schilderkunst.
In het bijzonder zie ik hier groote mogelijkhe
den voor het theater en het drama.
Het drama was te allen tijde (men denke aan
de Grieken) uitdrukking van een volksche mythe.
In het algemeen heeft het departement echter
nog een veel ruimere taak: een volk moet zich uit
leven in vormen van levensstijl. Het volk zoekt
telkens weer bepaalde wegen, waarlangs verschil
lende sociale vormen van gemeenschapszin zich
als het ware aanschouwelijk maken. Ook hier heeft
de staat een positieve en opbouwende taak en hij
zal daarbij moeten opvoeden op een wijze, die het
volksche bewustzijn versterkt en den volksaard in
stand houdt.
De vorm van staatsbemoeiing, zooals hier ge
schetst, is voor een groot deel van onbekenden
aard. Het Nederlandsche volk zal echter ook op
dit gebied een levensstijl moeten kiezen en het
lijkt mij, zoo eindigde dr. Goedewaagen, niet ver
wonderlijk, wanneer ons volk van bouwmeesters en
schilders hierin onder de voorzichtige leiding van
den staat zal slagen. (A.N.P.)
Kleine inkomens
Groote gezinnen
Stille armoede
Het Korps Vrouwelijke Vrijwilligers, misschien
nog beter bekend onder zijn initialen K. V. V. heeft
den laatsten tijd ontzaglijk veel sociaal werk ver
richt. Dat begon met bijstand aan gemobiliseerde
gezinnen, het vervolgde met hulp in den grooten
nood, die na de oorlogsdagen zich gelden deed en
werd voortgezet toen het oorlogsgeweld ook Haar
lem niet spaarde. Men weet, hoe krachtdadig spe
ciaal in de Octoberdagen het K. V. V. zich geweerd
heeft.
Veel van dit alles heeft zijn beslag gekregen,
maar de werkzaamheden van hel K. V. V. zijn al
lerminst afgeloopen. Het tegendeel is waar. De be
moeiingen met toestanden op het terrein der so
ciale voorziening, die meer dan ooit om leniging
roepen hebben zich uitgebreid. De officieele in
stanties aanvaardden gaarne de assistentie, die het
K. V. V. vermag te verschaffen en talloozen, die
geen uitweg zien uit den nood der tijden, die hen
in stoffelijk opzicht bezwaart, wenden zich dage
lijks tot het bureau van het Korps om voorlich
ting en hulp.
Dat wil niet zeggen, dat het K. V. V. zich op het
terrein van instanties als Maatschappelijk Hulpbe
toon begeeft, maar, het behoeft nauwelijks gezegd,
er valt nog zoo heel veel te verrichten, dat buiten
het gebied van de officieele armvoorzienïng en
dergelijke sociale voorziening valt, dat het K. V. V.
zich in den letterlijken zin des woords in den kor
ten tijd van zijn bestaan te Haarlem onmisbaar
heeft gemaakt.
„Het zijn de grensgevallen", aldus vertelt
het hoofd van de afdeeling „Sociale Zorg" van het
K. V. V. ons, „waarin wij ons beijveren, hulp ta
verleenen. Zijn het „stille armen", die zich tot ons
wenden? Ja en neen. Een gezin, dat door ziekte van
de vrouw in moeilijkheden geraakt, een paar kin
deren, die verzorging behoeven en tobberij, omdat
er niet meer dan vijftien of twintig gulden in de
week binnen komt. Kan men hier van stille ar
moede spreken? Van officieelen steun is geen sprake
en toch is hulp onontbeerlijk, zal zulk een gezin
niet straks in de grootste misère geraken. Welnu,
in zulke gevallen stellen leden van het K.V.V. zich
beschikbaar, daar huishoudelijke hulp te verschaf
fen. Financieelen bijstand verstrekken is niet
mogelijk, daar het K.V.V. daartoe de middelen
ontbeert en het spreekt vanzelf, dat wij ons er
voor hoeden, het terrein van betaalde krachten
te betreden. Waar wij komen is het, omdat er
voor betaalde hulp geen geld beschikbaar is.
Op dit gebied kan het K.V.V. dus wel iets doen.
Intusschen, dit is een categorie van Stille Armen,
die het zeer, zeer noodig heeft. Het inkomen strekt
tot voorziening van de meest noodige behoeften.
Voor kleeding bijvoorbeeld schiet al wie weet hoe
lang niets over. Huisraad, schoenen en allerlei
andere zaken, die op tijd toch vernieuwing ver
gen, het blijft onvoorzien. Van steun in den een
of anderen vorm is geen sprake. Toeslagen of
goedkooper gestelde artikelen, waarvan een ge
steund gezin af en toe geniet, komen hier niet
binnen. En toch stelt het gezin zijn eischen. Een
kinderledikantje wordt te klein, maar kan niet
vervangen worden. Het beddegoed raakt op, maar
voor iets anders is geen geld.
Vraagt u mij dus, of wij gezinnen kennen, waar
Winterhulp noodig is, dan ziet u hier een kaart
systeem van een vijfhonderd gezinnen, die daar
voor zéker in de termen vallen. Met al deze ge
zinnen hebben wij aanraking gehad. Het spreekt
van zelf, dat er nog heel wat meer zijn, ons
echter voor het oogenblik onbekend. Hier een
vlugge greep in de kaarten een gezin dat vroe
ger in zéér goeden doen verkeerde. De man deed
groote zaken met het buitenland, maar zijn affaire
verliep. Inkomsten f 20 per week. Drie kinderen
waarvan één op de Hoogere Burgerschool. Een
woning vol vergane glorie. Groote. zeer groote
moeilijkheden. Een ander: Inkomsten f 12.50. Een
baby. De moeder zwak. Het kind onvoldoende
gevoed. Vader „werkt" en ontvangt dus geen cent
meer dan zijn weekloontje, dat iedere week on
voldoende blijkt.een derde geval: Inkomsten
f 20, drie kinderen, waarbij een tweeling van
anderhalf jaar. Moeder ziek. Vader langen tijd
onder dienst geweest. Het gezin zwaar in de schuld
geraaktvan deze gevallen, waarvan ik er hier
drie noemde, hebben we er hier honderden.
Men is geneigd, onder „Stille Armen" een an
dere categorie van menschen te verstaan, lieden,
die eer maal in onbekrompen omstandigheden, soms
zelfs weelderig, leefden en thans ook het hoogst-
noodige moeten ontberen. Helaas, ja, die kennen we
hier ook. Het zijn de lieden, wier nooden ons door
medelijdende kennissen worden medegedeeld, en.
die dan met een opgestreken zeil hier komen infor-
meeren, wie zich met hun zaken durft bemoeien.
Het zijn dikwijls de grootste tragedies, met een.
omvang, waarvan men telkers weer verbijsterd
staat. Zij willen niet gesteund worden of kunnen
niet gesteund worden, maar leven niettemin order
de zwaarste, bitterste .beproevingen".
Voor al deze stumperds, voor al deze noodlijden
den, die heel vaak vrijwel niet meer weten wat
een warme maaltijd is en voldoende warmte en dek
ontberen wordt straks gecollecteerd.
Voor Nederlanders, voor mensehen als ik en gij,
wier lotsbedeeling hen dag aan dag voor zorgen
plaatst, die hun alle levensgeluk beneemt. Voor
landgenooten. die den harden strijd om het be
staan dreigen te verliezen of reeds verloren hebben.
Mogen zij, die tot een gave, klein of groot, in
staat zijn, bedenken, dat de menschelijkheid ons
den plicht oplegt, naar vermogen bij te dragen, op
dat onze medemenschen straks het geloof in het le
ven weer vinden door het besef, dat er in Neder
land nog saamhoorigheid bestaat en barmhartigheid
en medegevoel.
Steunt de Winterhulp!
Antonescu, de Roe-
meensche Staatsleider,
inspecteert de eere-
wacht tijdens zijn be
zoek aan het gedenk-
teeken Unter den Lin
den te Berlijn.
(Foto Weltbild.)
De vleeschvoorziening te Haarlem.
Varkens- en rundvleesch.
De directeur van het Openbaar Slachthuis te
Haarlem deelde ons mede dat er deze week een
hoeveelheid varkens- en rundvleesch aan de slagers
wordt verstrekt, zoodat verwacht wordt dat dezen
bij een voorzichtige verdeeling hun klanten niet
zonder vleesch behoeven te laten. Ook zijn eenige
kalveren beschikbaar.
Wij gaan met bus en offerschaal.
Helpt, Nederlanders, allemaal
HEDEN- 10 PAGTNA'S.
P. Gasus: Stormschade.
Waar „Winterhulp'
pag. 1
noodig is.
pag. 1
Mr. A. J. Backer over de Winterhulp
in Noordholland. pag. 3
Flitsen: Verboden terrein. pag. 3
L.: China's buitenlandsche handel.
pag. 9
Uit de Pers pag.
Laatste Berichten op pagina 6