Monumenten van Weldadigheid
Oude instellingen getuigen van offerzin
in vroeger eeuwen.
Het gasverbruik.
PREDIKBEURTEN
ZATERDAG 30 NOVEMBER 1940
H A A R E E M'S D X 'G B E A
Alleen
NICOLAAS CORNELISZ MOEYAART
Vier Regenten, twee Regentessen, de Boekhouder en de Bode van het
Oude-Mannen- en Vrouwengasthuis te Amsterdam 1640.
(Cliché archief H. D.).
Thans doet de „Stichting Winterhulp" een be
roep op den weldadigheidszin van heel Nederland,
gelijk reeds zoo vaak in den loop der eeuwen en
zelden tevergeefs een beroep werd gedaan op de
offervaardigheid van ons volk.
De geschiedenis is uiteraard zeer karig met het
vermelden van namen van personen, die door wel
doen hebben uitgeblonken. Geen wonder, want het
kenmerk der werkelijke liefdadigheid is altijd ge
weest: „laat uw linkerhand niet weten, wat uw
rechter doet" en weldoen in eigen omgeving was
zelden een gebeurtenis van algemeen belang, welke
werd opgeteekend.
Toch kunnen we spreken over „Monumenten
van Weldadigheid", want het groote aantal instel
lingen van liefdadigheid, dateerend uit vroeger
eeuwen, is en blijft een typeerend verschijnsel van
den liefdadigheidszin onzer vaderen.
Vóór de Hervorming waren het voornamelijk de
kerken, kapellen en kloosters, welke met fundatiën
werden bedacht; later traden de gast- en weeshui
zen en hofjes meer op den voorgrond.
DE GASTHUIZEN.
Deze behooren tot de oudste instellingen van
weldadigheid. Oorspronkelijk waren ze gesticht als
een werkelijk gasthuis voor reizigers en arme
kooplieden, die ter markt kwamen en er onderdak
vonden, zoowel voor zichzelf als voor hun trek
dieren.
Het eerste gasthuis, waarvan we in de Nederlan
den melding gemaakt vinden, is het gasthuis van
St. Servaas te Maastricht, dat evenwel niet werd
opgericht ten behoeve van kooplieden, doch voor de
vele bedevaartgangers, die deze stad bezochten.
Van de vroegere gasthuizen is weinig meer over
gebleven. De naam is overgegaan op onze tegen
woordige ziekenhuizen en de oude gebouwen wer
den door verandering van behoeften en inzichten,
in den loop der tijden verbouwd en voor andere
doeleinden gebruikt.
Het oudste gasthuis van Haarlem lag in de 14de
eeuw buiten de wallen van de stad bij de Gangul-
fuökerk (thans de Botermarkt) en het werd door
gasthuismeesters bestuurd. Bij de groote stads
brand van 1347 werd het totaal vernield, maar dank
zij verschillende schenkingen, kon een nieuw ge
bouw worden opgericht.
HET PESTHUIS.
Tot de geestelijke orden, welke zich geheel wijd-
digheid behoort het pesthuis. De pest was een van
de ziekten, die in de middeleeuwen geregeld voor
kwamen en niet zoozeer vanwege het besmettings
gevaar voorzorgsmaatregelen treffen deed men
in vroeger tijd niet al te veel! dan wel door het
gebrek aan plaatsruimte elders, bouwde men afzon
derlijke pesthuizen. Elburg had er reeds een in
1398 en geleidelijk vinden we ze ook in andere ste
den vermeld.
Tot de geestelijke orden, welke zich geheel wij
den aan de werken van barmhartigheid, behoor
den sinds de 14de eeuw o.a. de Cellebroeders en
Cellezusters, naar hun beschermheilige ook wel
Alexianen genoemd.
Zij belastten zich voornamelijk met het bezoeken
en verplegen van zieken, ook van hen die aan een
besmettelijke ziekte leden. Hun taak was verder het
afleggen en begraven der overledenen. Vooral in
de jaren, dat pest-epidemieën verscheidene streken
teisterden, kon men hen geregeld als een sombere
verschijning door de straten onzer steden zien trek
ken.
In Haarlem was het Pesthuis aanvankelijk in de
Tuchthuisstraat, totdat later het tegenwoordige
Buitenhuis aan den Schotersingel als zoodanig werd
bestemd. Ook de dollen of gekken werden hier op
gesloten.
Tot de eveneens verdwenen instellingen van
liefdadigheid behoort
HET LEPROZENHUIS.
De lepra is waarschijnlijk een ziekte, welke door
de kruisvaarders uit het Óósten naar hier is over
gebracht. Oorspronkelijk werden de lijders in huis
verpleegd, maar toen het aantal steeds toenam,
ging men over tot het stichten van afzonderlijke
verblijven de z.g. leprozenhuizen. De zieken, die
hier toe in staat waren, mochten nu en dan uitgaan,
maar ze moesten hun nadering aankondigen door
een klep of bel, de Lazerusklep. Gekleed in vlie
gers in tweeën gedeelde lange mantels moch
ten ze dan tevens gaan bedelen; de herinnering aan
deze ongelukkigen leeft nog voort in ons „klaploo-
per" een minder vriendelijke benaming voor per
sonen. die regelmatig van de gastvrijheid van an
deren misbruik maken.
De stad Haarlem speelde in het toezicht op de
leprozen nog een bijzondere rol. Uit heel Holland
en Zeeland, moest eeo ieder, die aan de ziekte
leed, zich komen vertoonen aan de „besieners" van
de Sint Jacobskapel om daar geschouwd te worden.
Wie in de Dijkstraat (thans de Hagestraat) „vuil"
(besmet) werd verklaard kreeg hiervan een be
wijs, waarmee hij naar het leprozenhuis van zijn
woonplaats moest terugkeeren.
Het eigenlijke Haarlemsche leprozenhuis was het
reeds hierboven genoemde Buitenhuis aan den
Schotersingel. Sinds het einde van de 14de eeuw
werd daar schouw gehouden en de Haarlemsche
leprozen werden er tijdens hun verder leven ver
pleegd.
Tot de instellingen van weldadigheid, die ook
thans nog altijd bestaan, behooren de
OUDE MANNEN- EN
VROUWENHUIZEN.
Oude lieden, die thuis geen voldoerde verzorging
meer konden genieten werden meestal in de gast
huizen verpleegd of bij poorters uitbesteed. Later
werden voor hen afzonderlijke tehuizen gesticht.
Haarlem kan er zich op beroemen, dat het tot
de eerste steden behoorde, waar zulk een tehuis
in het leven werd geroepen, het H- Geesthuis in
1393 gasticht „tot der armen behouff"!
Bidder Coene van Oosterwyck stond tot dat doel
zijn huis af, dat gelegen was op den hoek van de
Krocht en de Albstraat, de latere Kruisstraat. Op
dezelfde plek werd in 1765 het Hofje van Oir-
schot gebouwd.
In Amsterdam had het St. Pietersgilde reeds vóór
1414 een oude mannen- en vrouwenhuis gesticht.
Bij hun opname moesten de bewoners behalve hun
kleeding medebrengen: volledig beddegoed, een
eigen kast, twee stoelen met bijbehoorende kussens,
wat tinnen kannen en koppen plus 10 gulden en
zestien stuivers voor hun begrafenis.
Wat zij bij overlijden nalieten, verviel aan het
Huis, dat behalve uit enkele huren en pachten,
voornamelijk zijn inkomsten trok uit aalmoezen,
welke daarvoor geregeld in de kerken werden op
gehaald.
WEESHUIZEN.
Voor dat er afzonderlijke weeshuizen bestonden,
werden de weezen meestal bij poorters uitbesteed
en soms bij afslag aan den minstvrager de gegund.
Naast het vele goeds, dat er over de naastenliefde
in vroeger eeuwen valt te vertellen, zijn er over
de weezenzorg eenige donkere bladzijden in de ge
schiedenis der weldadigheid te vinden.
Eerst betrekkelijk laat is men tot de erkenning
gekomen, dat de verpleging en de opvoeding der
weezen een hardheid vertoonde, die nog steeds her
innerde aan 't strafrechtbegrip der middeleeuwen;
de beruchte plak, de bullepees en het blok vervul
den in het opvoedings-systeem een groote rol.
De jongen, die voor een of ander vergrijp ge
straft was met eenige dagen blok en ketting aan
zijn been, moest des Zondags bij het naar de kerk
gaan, vóór de troep uitloopen en zijn blok achter
zich aansleepen, opdat een ieder zou kunnen zien
aan welk een snooden ondank de misdadiger zich
tegenover zijn weldoeners had schuldig gemaakt.
Een meisje moest in zoo'n geval zonder bovenrok
voor de anderen uit kerkwaarts gaan.
Het vroegst bekende eigenlijke weeshuis is ver
moedelijk het „Kinderhues" in Vollenhove, dat
reeds in 1432 wordt genoemd. Het bekende Am-
sterdamsche Burgerweeshuis dateert van 1523 en
later ontstonden geleidelijk andere weeshuizen,
ieder voor zijn eigen gezindte.
HOFJES.
De hofjes mogen in geen geval worden verge
ten bij de monumenten van weldadigheid. Elke
Haarlemmerkent ze uit zijn eigen omgeving en er
iets over te schrijven is hier overbodig. Het oudste
hofje vindt men in Utrecht: het Vijfzusterhuis da
teerend uit 1357.
Misschien zal men er niet terstond aan denken,
maar tot de instellingen van weldadigheid behoort
ook
DE BANK VAN LEENING
getuige de oude naam van „berg van barmhartig
heid", waar tijdelijk hulpbehoevenden hun goed
of koopwaren konden beleer en:
„Tot behulp der noodt druftigen is hier gestelt
De Banck van Leninghe voor een cleyn geit".
Een leenbank of lombard was reeds in de 13de
eeuw in verschillende plaatsen gevestigd, maar de
hooge renten, welke deze instellingen meestal re
kenden 25 of 30 pet deden sommige steden
besluiten tot het oprichten van een slads-leenbank.
Het was aan die te Amsterdam, dat Joost van den
Vondel van zijn 70ste tot zijn 80ste jaar de functie
vervulde van boekhouder der kleine panden.
Ziehier in het kort de monumenten-lijst van
onze oude instellingen van liefdadigheid.
De namen van schenksters en schenkers leven
nog dikwijls voort in den naam hunner stichtingen.
In sommige gevallen hebben zij dit uitdrukkelijk
gewild en dit tikje ijdelheid zij hun van harte ver
geven, want vele geslachten hebben reeds gedu-
de eenige eeuwen de vruchten geplukt van den wel
dadigheidszin der voorvaderen.
W. S.
Dehnge scne vice lUcntmaafschalk Boyd
Awer Tudor, die op Sicilië een nood
landing moest maken, in gevangenschap
op het hem aangewezen interneerings-
gebied. Boyd Awer Tudor was de
nieuwbenoemde plaatsvervangende chel
van het Britsche luchtwapen in de nabije
en midden Oriënt (Foto Weltbild)
In Haarlem en omstreken werd na
den oorlog eerst bezuinigd.
Nu is het verbruik grooter dan
in 1939.
Uit de statistische gegevens zijn cijfers te halen
over het gasverbruik niet alleen in Haarlem maar
ook in de omstreken, omdat onze gemeente immers
optreedt als gasproducent voor een belanrijk deel
van midden -Kennemerland.
Wij geven alleerst de cijfers over Haarlem.
Haarlem:
Mei 1939 1.320.919 M3. Mei 1940 1.325.143 M3.
Juni 1939 1.168.461 Juni 1940 1.267.897
Juli 1939 1.239.531 Juli 1940 1.371.825
Aug. 1939 1.206.905 Aug. 1940 1.399.071
Sept. 1939 1.176.645 Sept. 1940 1.467.557
Uit dit staatje blijkt, dat in geen enkele maand
het gasverbruik te Haarlem lager is geweest dan
het vorige jaar. In totaal is het omzetcijfer zelfs
met 719.032 M3. gestegen. Een toeneming die neer
komt op ruim 11 pet. Alleen de maand Mei waar
in de 5 oorlogsdagen vielen, was de stijging
heel klein, namelijk slechts 4000 M3. Verder was
er elke maand een climax in het vermeerderde ver
bruik van 101.000, 132.000, 192.000 en 291.000 M3.
Bij deze cijfers moet men bedenken, dat het aan
tal gasverbruikers bij 1939 vergeleken sterk ver
meerderd is. Ir October 1939 stonden er 34299 gas
meters uit en nu een jaar later 36845. Een vermeer
dering dus van niet minder dan 2546. Die verhoo
ging van het aantal klanten dankt de gasfabriek
natuurlijk aar het feit dat er hier geen petroleum
te koop is. Bovendien moet men bedenken dat er
in de maanden Mei-September 1939 nog veel men-
schen waren die zoowel gas als petroleum ge
bruikten. Die zijn natuurlijk nu ook alleen op gas
aangewezen, want als er in een gemeente een gas
fabriek bestaat heeft men geen kans op een toe-,
wijzing van petroleum voor kookdoeleirden.
Neemt men deze feiten in aanmerking dan kan
geconstateerd worden dat in de eerste maanden na
den oorlog door de ingezetenen per hoofd bezuinigd
is. Niet onwaarschijnlijk is, dat het verbruik in
September vergroot is doordat gas ook wel als bij
verwarming gebruikt is. Blijkbaar zijn er menschen
geweest die in de eerste koude dagen de gaskachel
hebben aangezet om hun kolenvoorraad nog te spa
ren. Toch zuller er wel geen nieuwe gaskachels
voor dit doel gekoéht zijn, want reeds in dien tijd
kwamen de geruchten, dat er een rantsoeneering
van gas in aantocht was. Die geruchten zijn intus-
schen niet tot feiten geworden. Er is immers juist
enkele weken geleden van officïeele zijde bekend
gemaakt, dat voorloopig werd afgezien van het in
voeren van een gasrantsoeneering. Hoe lang dat
„voorloopig" zal zijn is natuurlijk niet bekend gé
wordén.
De gasfabriek te Haarlem bezuinigde doordat de
straatverlichting niet of biina niet.brandde in de
maanden Mei-September 683.000 M3. Het vermeer
derde verbruik van Haarlemsche ingezetenen
(719.000 M3.) wordt daardoor dus bijna geheel op
gevangen.
Bloemendaal:
In Bloemendaal is in die 5 maanden 828.705 M3.
gas verbruikt, tegen 798.779 M3. in denzelfden tijd
van 1939. Een vermeerdering dus van niet meer
dan 30.000 M3. of pet. In Mei werd 8000 M3-
bezuinigd, in Juni 4000 M3.
Uit deze cijfers is af te leiden, dat er in Bloe
mendaal voor den oorlog weinig petroleum ver
bruikt werd. Er viel dus niet veel terrein voor het.
Bloemendaalsche gasbedrijf te heroveren of te
veroveren.
Zandvoort.
Het opmerkelijke is, dat te Zandvoort in Mei 1940
5000 M3. gas minder verbruikt is dan in Mei 1939.
In Juni was de bezuiniging zelfs 14.000. Dit laatste
komt misschien omdat er toen minder badgasten
waren dan in het vorige jaar. De laatste maanden,
Juli. Augustus en September, was ook het gasver
bruik te Zandvoort gestegen. Voor September be
draagt de stijging zelfs 27000 M3.
In totaal werd in de maarden Mei-September
1940, te Zandvoort 641.130 M3. gas verbruikt, te
gen 630.605 M3. in 1939. Een vermeerdering dus
van 10.525 M3.
Haarlemmermeer.
In Haarlemmermeer steeg het verbruik in de 5
maanden van 272.064 M3. in 1939 tot 317.190 M3.
in 1940. Een stijging dus van 45.126 of ruim 16 pet.
Dit komt omdat er in Haarlemmermeer veel
menschen waren die petroleum verbruikten.
Haarlemmerliede.
Hetzelfde geldt voor Haarlemmerliede. Daar
steeg het verbruik in die 5 maanden van 52.589 tot
66.011 M3. Een toeneming van 13.422 M3. of bijna
30 pet.
Heemstede.
In Heemstede ging men in Juli voor het eerst
gas uit Haarlem betrekken. Over de maanden Juli,
Augustus en September werden door Haarlem ge
leverd 31.140, 34.000 en 88.000 M3. gas. Zooals men
weet wordt voorloopig door Haarlem alleen gas
aan Heemstede geleverd ter aanvulling van haar
eigen nroductie. Als in de Haarlemsche gasfabriek
de tv e nieuwe ovens gebouwd zijn zal al het
Heemsteedsche gas uit Haarlem komen.
Bestraffing wegens lastering der
Duitsche Weermacht.
Het AN.P. meldt d.d. 29 Nov. uit Den Haag:
Een Duitsch krijgsgerecht heeft een Neder
lander uit Amsterdam gestraft wegens lastering
der Duitsche weermacht. Het betrof hier een
vrouw, die de lasterlijke bewering had ver
spreid, dat een Engelsch bombardement van
Amsterdam in werkelijkheid door Duitsche
vliegers was geschied. Het vonnis luidde 6 we
ken gevangenisstraf. De straf is alleen wegens
den hoogen ouderdom van de verdachte zoo bij
zonder mild uitgevallen. (A.N.P.)
Opgaven van Predikbeurten, die
Vrijdagmiddag 6 uur niet in ons
bezit zijn, kunnen niet meer worden
opgenomen.
ZONDAG 1 DECEMBER
HAARLEM
N. H. KERK. Eerste \dventszondag. Collecte voor
de Oosterkerk in alle diensten, behalve in de
Noorderkerk en de Kinderkerk. GROOTE KERK.
Groote Markt.. 10.30: Ds. J. A. L. Hovy, Em. pred.
tc Bentveld. NIEUWE KERK. Nw. Kerksplein.
10.30: Ds. Foeken. 3: Ds. J. H. F. Remme, te Am
sterdam. Bed. H. Doop. Catech. Zondag 43. Va
caturebeurt. OOSTERKERK, Zomerkade. 10: Ds.
Waardenburg. 3: (kapel) Ds. van Elden.
NOORDERKERK. Velserstraat. 10.30: Ds. Emmen
Collecte v. h schulddelgingsfonds Noorderkerk.
BAKENESSERKERK, Vrouwesteeg. 9.45: A. J.
van Houwelingen Rijkhoek, Kinderkerk. Collecte
voor de Restauratie.
JEUGDKERK VOOR OUDEREN. Bakenesserkerk
11: Ds. A. C. van Uchelen, te Amsterdam.
ALLE-DAG-KERK in de verwarmde Kerkeraads-
kamer der Gr. Kerk ing. O. Groenmarkt. Gods
dienstoef. eiken werkdag, beh. 's Zat. des middags
van 3 3.30. Voorg. en Pred. van alle Prot. Ker
ken van Haarlem en Omgeving.
Woensdag zang van mevr. Bep Misset-van Andel.
STADSEVANG., L. Heerenstr. 6. 10: J. F. Snoeks
11.30: Kinderbond Hosanna. 4: Opwekkingssamenk.
W. Akse, van Beverwijk.
Dinsdag 2: Dameskrans „Bid en Werk". 7.30: Zang-
rep. Eben Haëzer (Heerenstr. 6).
Woensdag 3 en 7.30: J. F. Snoeks.
Vrijdag 5: Meisjeszang.
Vrijdag 7.30: Bijbellezen en Bidstond.
EVANG SAMENKOMSTEN, Zuiderstraat 15. 10'
P. D. Bardelmeyer, Noordwijk a. Zee. 4: Dezelfde.
Evangelisatiesamenkomst.
Dinsdag geen bidstond.
OPWEKKINGSSAMENKOMST. Zuiderstraat 15.
Donderdag 3: J. Sevensma, Evang. te A'dam.
VRIJE EVANG. GEMEENTE, Jansweg 34 (voorm.
Chr. Mil. Tehuis). 10: Ds. D. J. D. du Fossé Plech
tige inwijding nieuw gebouw. Medew. Zangkoor.
12: Officieele opening. 3: Geen dienst.
9.15: Bidstond. 3.15: Zangrepetitie.
Maandag 7.30: Catechisatie. Woensdag 4.30: Ca
techisatie. Donderdag 3.30: Belijdenscatechisatie
Zaterdag 2: Meisjesclub.
CHRISTIAN SCIENCE SOC., Jansstr. 74. 10: In de
Ned. taal. 11.15: In de Eng. taal. Eerstvolgende
getuigenis bijeenk. Woensdag 7 Ned. taal.
D. JUGENDBUND F. E. C., Bloemhofstraat 35rot
Sonntag Nachm. 3.30 Uhr: Jugendbundstunde.
Sonntag Abd. 8: Zusammenkunft. Mittwoch Abd.
8: Heimabend. Freitag Abd. 8: Bibelstunde.
EVANG. LUTH. GEM. 10.30: Ds. C. H. Brandt.
VER. DOOPSGEZ. GEM. 10.30: Ds. J. M. Leendertz
VRIJZ. HERV., Jacobstraat 6. 10.30: Prof. Dr. G.
Sevenster, Leiden
VRIJZ. HERV., Vestestraat. 12: Kinderdienst o.l.v.
mej. W. A. Hoog.
REM. GER. GEM., Wilhelminastraat. 10.30: Dr. W.
R. M. Noordhoff.
10.30: Kinderdienst (Oranjekade 1).
Woensdag 3: Koorrepetitie.
GER. KERK. In alle diensten viering van het H.
Avondmaal. KLOPPERSINGELKERK. 10 en 4:
Ds. L. Hoorweg. WILHELMINAKERK. 10 en 4:
Ds. C. Veenhof. ZUID-OOSTERKERK. 10 en 4:
Ds. A, M. Boeijinga.
GER. GEM. Lange Molenstr. 22. 10 en 4: Leesdienst
GER. KERK in H. V., Begijnhof 6. 10 en 3: Ds.
G. W. van Deth,
10: Kinderdienst in de voorzaal.
CHR. GER. KERK, Raaks. 10 en 3: Ds. Laman
Donderdag 7.30: Ds. Laman.
BAPTISTEN-GEMEENTE, Bakenessergracht 65. 10:
Ds. L. de Haan. 3.30: Dezelfde. 7.30: Jeugddienst.
Dinsdag 8: Ds. L. de Haan, Bijbellezing en bidst.
LEGER DES HEILS, Schagchelstr. 26. 10: Heili-
gingsdienst. 3: Verblijdingssamenkomst. 7: Ver
lossingssamenkomst. Leider Lt. Kolonel Rawie.
9, 12.30 en 5: Jeugdsamenkomst.
Maandag 2.15: Gezinsbond. Dinsdag 2.45: Moeder
krans. 7.30: Soldatensamenkomst. Donderdag 6:
Liefdebond. 7.30: Heiligingsdienst.
PINKSTERGEM., N. Kruisstr. 14. 10 en 4: Open
bare samenkomst. 10: Kinderkerk.
Maandag 3: Naaikrans. 7: Zangles: Dinsdag 3: Bid
stond. Woensdag 2.30: Jeugdclub. 7: Zendingskrans
Donderdag 5.30: Mosterdzaadje. Vrijdag 7.30: Bij
belklas.
GEM. GODS, Frans Halsstraat 4. 10: F. Jeeninga
Willebrordstraat, IJmuiden-Oost, 4.30: F. Jeenin-
GEM. DES HEEREN, Wolstraat 7. 10 en 5: Diensl
DE CHRISTENGEMEENSCHAP, Gr. Markt 10. 10:
Zondagsdienst voor kinderen. 10.30: Menschenwij-
dingsdienst.
ONAFH. REL. GEM., Oranjeplein 9. 10.30: Ds. A.
R. de Jong.
KERK v. J. CHR. v. d. H. DER LAATSTE DAGEN
Jansstraat 85. 10.30 en 5: Vergadering.
VERG. v. GELOOVIGEN, Ged. Voldersgracht 15.
10.30: Samenkomst (Broodbreken).
UNIV. EEREDIENST (Soefi-Beweging) Nutsgeb.
L. Veerstraat 16. 11: „Het Licht van de Goddelijke
Boodschap".
Woensdag 2.30: Cursus voor belangstellenden.
VRIJE KATH. KERK, Poppellaan. Kinheimpark
10.30:Hoogmis. Celebrant Mgr. Dr. A. G. Vreede.
Woensdag 3: Completen en Lof.
NED. VER. VAN SPIRIT. „HAMONIA", afd. Haar
lem I, Wilhelminastraat 22. 3: Middagwijding, A
Zijlstra, trance-toespraken.
NED. VER. v. SPIRIT. „HARMONIA" Afd. Haarl II
Soc. Vereen. Zijlweg 1. 10.30: Wijdingsmorgen
A. 't Hoen van A'dam. Helderz. waarn. Mevr. J.
Remmers v. d. Lans.
12.1513.15 Zondagsschool „De Zonnebloemen"
3: Ledenbijeenkomst.
HERST. APOST. ZENDINGSGEM., Wilhelminastr
21. 10 en 4: Godsdienstoefening.
HERST. APOST. ZENDINGSGEM., Jacobijnestraat
15. 9.30 en 4: Godsdienstoefening.
HAARLEM-NOORD
N. H. KERK. Julianakerk. Kloosterstraat. 10: Ds.
M. van der Voet.
IMMANUELKERK, van Egmondstraat. 10: Ds.
Drost. 4: Versteeg, Hulppred.
12.301.30: Zondagsschool.
N. H. GEM., te Haarlem-N. (Spaarndam-West)
in de Gym-zaal der Kon. Emmaschool, ing. Raaf
straat 2. 10: Beeks.
12.30: Zondagsschool in de Kon. Emmaschoo!
Roerdompplein.
VRIJZ. PROT. Berkenstraat 10. 10.30: Mevr. Dr.
N. A. Bruining, Voorzitster V. P. R. O. te den Haag
121: Zondagsschool.
LEGER DES HEILS, Ceramstraat 4. 7.30: Bidstond
10: Heiligingsdienst. 3.30: Causerie. 7: Openbare-
Heilsbijeenkomst 9, 12.30 en 5: Jeugddiensten.
Maandag 5: Breiles. Dinsdag 2: Gezinsbond. 7: Sol-
datenmeeting. Woensdag 6.30: Verkennersbond.
Donderdag 2.30: Heiligingsdienst. 7: idem. Vrijdag
7: Jongeliedenbond.
NOORDERKAPEL, Minahassastraat. 10.30 en 5.30:
J. H. Bossers. 12.30: Zondagsschool.
Dinsdag 2: Dameskrans. Vrijdag 7: Meisjesver-
een iging.
GER. KERK, Noord-Schoterkerk, Spaarnrijkstraat
10 en 4: Ds. J. W. Siertsema. In beide diensten
H. Avondmaal.
CHR. GER. KERK. Floresstr. 10 en 3.30: Ds. Henstra
AERDENHOUT
REL. KRING, Eikenlaan 5. 10.30: Ds. J. F. van
Royen, Remonstrantse!) Pred. te Amsterdam.
HEEMSTEDE
N. H. KERK, Wilhelminaplein. 10.30: Ds. Briët.
Jeugddienst. Met medewerking v. h. Kerkkoor.
Collecte voor de Jeugddiensten.
KAPEL NIEUW-VREDENHOF, Joh. v. Oldenbar-
neveltlaan. 10.30: Ds. Barger.
Collecte voor de Wijkgebouwen.
Gebouw SAMUEL, Glip. 5: Diacoon G. v. Eijk
Evangelisatiesamenkomst.
NED. PROT. BOND, Afd. Heemstede-Bennebroek
10.30: Dr. P. D. Tjalsma, Rem. pred. te R'dam.
(Met medewerking van het Dameskoor).
GER. KERK. Koediefslaan. 10: Ds. Dondorp. 3.30
Ds. v. d. Born.
Camplaan. 10: Ds. v d. Born. 3.30: Ds. Dondorp.
BLOEMENDAAL
N. H. KERK. 10.30: Ds. J. C. van Dijk.
Extra-collecte voor de Diaconie
NED. PROT. BOND. Potgieterweg 4. 10.30: Ds. B
J. Aris, Amsterdam.
GER. KERK. 9.30 en 2.30: Ds. Joh. C. Brussaard.
Radio-uitzending op golfl. 245.9 Meter.
Verkrijgbaar
GROOTE HOUTSTRAAT 120
KLEINE HOUTSTRAAT 58
GEN. CRONJéSTRAAT 5
Onze zaken zijn geopend tot
5.30 uur. - OOK ZATERDAGS.
(Adv. Ingez. Med.)
UNIV. EEREDIENST (Soefi-Beweging) Kerkpl. 16.
11: G. A. de Ruiter.
OVERVEEN
N. H. KERK. 10.30: Ds. Ch. de Beus.
Extra-collecte voor de Diaconie.
GER. KERK. (Hulpkerk Croesenstraat) 9.30 en 2.30:
Cand. D. van Swigchem.
HALFWEG
N. H. KERK. 10: Ds. H. O Molenaar 4: Dezelfde
GER. KERK. 10 en 3.30: Ds. E. A. Groenewegen.
HILLEGOM
N. H. KERK. 9.30 en 3: Ds. Chr. -Eerhard.
GER. KERK. 10 en 3: Ds. A. K. Krabbe.
CHR. GER KERK. 10 en 3: Leesdienst
HERST. APOST. ZENDINGSGEM., v. d. Endenlaan
18. 10: Godsdienstoefening.
BENNEBROEK
N. H. KERK. 10: Ds. Lekkerkerker.
Bed. H. Doop. Collecte Kerk.
SPAARNDAM
N. H. KERK. 10: K. A. Oskam, Hulppred.
N. H. GEM., te Haarlem-N. (Spaarndam-West)
in de Gym-zaal der Kon. Emmaschool, ing. Raaf-
straat 2. 10: Beeks.
12.30: Zondagsschool in de Kon. Emmaschool
Roerdompplein.
EVANGELISATIE. 10: H. Wagter, van Beverwijk.
Dinsdag 7: Bijbellezing. Woensdag 5. Lees- en
Verteluurtje door Mevr. van Reijendam (aan huis)
6.30: Naaikrans. Leiding Mevr. De Boer.
ZANDVOORT
N. H. KERK. 10: Ds. D. Tromp.
4: F. C. A. van Stipriaan Luscius, hulppred. Jeugd
dienst.
NED. PROTESTANTENBOND (gebouw Brugstraat
15. 10.30: Prof. Dr. G. A. v. d. Bergh van Eysinga,
van Bloemendaal.
121: Zondagsschool.
GER. KERK in H. V„ Brederodestraat 31. 10: Biem
Visser.
SANTPOORT
GER. KERK in H. V.. Wustelaan. 10: F. H. Geuse
broek, van Amsterdam.
N. H. KERK. 10.30: Ds. R. H. Oldeman.
N. H. KERK, Kanaalstraat. 10: Ds. Lagerwev. 3: Ds.
L. W. Eerdman.
N. H. KAPEL. 10: H. Heeresma, Amsterdam. 4: Dr.
E. Emmen, Haarlem.
BETHLEHEMKERK. James Wattstraat. 10 Jeugd
dienst. S. Zevenhuizen.
IJMUIDEN
HERV. EVANG. Oranjestr. 8. 10 en 3.30: Leesdienst
GER. KERK, Wilhelminakade. 10: Ds. J. Kapteyn.
3: Ds. S. E. Wesbonk.
GER. KERK, Rambonnetlaan. 10: Ds. S. E. Wes
bonk. 3: Ds. J. Kapteyn.
CHR. GER. KERK. 10 en 3: Ds. A. Zwiep.
DOOPSGEZ. EN PROT. BOND. Helmslraat. 9.
10.30: Ds. Milatz.
OUD-KATH. KERK. 10: H. Dienst. 3.30: Vesper.
LEGER DES HEILS, Edisonstraat. 10: Heiligings
dienst. 5.30: Verlossingssamenk. o.l.v. Adj. Schiller
IJMUIDEN-OOST
N. H. KERK, Goede Herderkerk, Velserduinweg
10: Ds. G. F. Cailenbach.
Bed. H. Doop.
VEREENIGINGSGEBOUW, Kal verstraat. 4.30: P.
Allard, Hulpprediker.
VRIJZ. HERV. Bovenzaal Rex Theater. 10.30:
Dienst.
GER. KERK, Velserduinweg. 10: Ds. E, G. v. Tey-
lingen. 3: Ds. F. E. Hoekstra, Velsen.
LUTH. GENOOTSCH., Herv. Vereen, geb. Kalver-
straat. 10.30: Mej. F. A. v. d. Bosch. Amsterdam.
&APTISTEN-GEM., Willemsbeekweg 22, Woensdag
7.30: Ds. L. de Haan, pred. te Haarlem.
STADSEVANG., Willemsbeekweg. 10: Broodbreken
5: Evangelisatiesamenkomst.
HERST. APOST. ZENDINGSGEM., Willebrordstr.
10. 10; Godsdienstoefening.
VELSEN
N. H. KERK. 10: Ds. Johs. Bronsgeest.
4: Ds. W. S. v. Leeuwen, Rotterdam, Jeugddienst.
VELSEN-NOORD
GER. KERK. 10: Ds. F. E. Hoekstra, 3.30: Ds. E. G.
van Teylingen
BEVERWIJK
N. H. KERK, Kerkstraat. 10: Ds. J. H. W. Warners,
Uit Alkmaar.
121: Zondagsschool.
DOOPSGEZ. GEM., Meerstraat. 10: Ds. A. Vis.
Zondagsschool.
VRIJZ. HERV., Parklaan. 3: Ds. II. H. Dorgelo, uit
Naarden.
EVANG. LUTH. GEM., Koningstr. 10.30: Ds. J. Ph.
Haumersen.
GEREF. KERK, C. H. Moensplein. 10 en 3: Ds, H.
HoKrop.
VRIJE EVANG. „MARANATHA", Koningstr. 41.
9.30: Bidstond. 10: W. Akse.
5: W. C. F. de Wijs, uit Velsen.
Woensdag 7: Bijbelbespreking. Vrijdag 7: Zang
koor.
CASTRICUM
N. H. KERK. 10: Ds. J N. Seulijn.
FVANGELISATIEVEREENIGING. 10: Ds. M. G.
Bauw, uit Overveen.
GER. KERK, Beverwijkerstraatw. 32. 10 en 4.30:
Ds. J. Krüger.
HEEMSKERK
N. H. KERK. 10: Ds. Joh. IJzerman.
Bed. H. Doop.
WIJK AAN ZEE EN DUIN
N. H. KERK, Wijk a. Zee. 10: Ds. A. J. Bronkhorst
VEREENIGINGSGEBOUW, Populicrcnlaan: 11.15:
Ds. A. J. Bronkhorst.
