aar
ho oron/
rn
liilH
FLITSEN
A
om/c
Qmate - JCecktocm-
Dwaallichtjes.
U ZIET
ER SLECHT UIT
e koster vertelt ons over oude gegevens
nieuwe ontdekkingen betreffende de
historie van den
ONDERDAG 12 DECEMBER Ï9W
H X X R E F. ïf'S D A" Cr B E A15
A
\\e toren van een kerk is te vergelijken
Bmet het hoofd op een menschelijk
lichaam. Wanneer men over een athleti-
sche gestalte beschikt en er een raar hoofd bij
heeft, schieten we nog niet- veel op. Zoo is een
schoongevormde kerk met een leelijken toren
er niet veel beter aan toe dan een kerk, die
op zichzelf reeds leelijk is.
Waarmee gezegd wil zijn dat de toren een voor-
em ding is.
En Haarlem mag van geluk spreken dat de Groote
rk, die de stad zoozeer beheërscht, na veel ge-
nnes over den toren, die ze krijgen zou, tenslotte
et een toren bedeeld is, die er zijn mag. En 't
rdigste hiervan is dat deze toren door zijn toren-,
llega's niet voor vol wordt aangezien, want eigen-
k is hij een dakruiter, maar toch heeft deze dak-
iter kans gezien om menige van de naar aard
oger geklasseerde torens voorbij' te streven. De
arlemmers, die hun toren of laten we gerust
in dit geval tot een eerebetiteling geworden ken-
ïetsing-van-lagere-afkomst: dakruiter bezigen
kennen en ook de torens van andere steden zien,
Hen dit zonder chauvinisme mogen erkennen,
ilt u wat meer over dezen toren weten?
De koster van de kerk zal er wel een en ander
mkunnen vertellen. Daarom bellen we aan de kos-
nj en bij den heer G. A.'Luitingh zijn we na-
ïrlijk dadelijk welkom.
„Men zegt dat dit de derde toren is, die op de
rk werd gezet", vertelt de koster, „maar de ge-
irden verschillen daarover van meening. De ge-
hicdkundige Wolff meent dat er eerst een houten
en is geweest die niet erg mooi bij de kerk bleek
passen, zoodat ze 'm maar weer afbraken. Daar-
1 werd er een steenen toren opgetrokken, maar
fundamenten konden den zwaren last niet
agen.
Expediteur bij aftappen van
benzine in brand geraakt.
Noodlottig ongeluk in garage te Bussum
'croiulersteld wordt dat op dit lakstempcl een
[beelding staat van de Groote Kerk, zooals deze
orspronkclijk bedoeld was met een toren aan
de Westzijde.
(Foto De Haas.)
Op een schilderij van Geerten van St. Jan zien
nog dien steenen toren".
De koster laat ons een foto zien, welke van deze
hilderij gemaakt werd. Hierbij drukken we haar
iDeze steenen toren is van de St. Bavo waar-
ibijnlijk naar de Bakenesserkerk gebracht. Zeker-
iid daaromtrent heeft men niet, maar de veronder-
elling is menigmaal geuit. De huidige toren van
Bakenesserkerk alleen het bovenstuk na-
lurlijk vertoont ook wel heel veel overeenkomst
et dien, welken we van vroeger van de Groote
erk kennen".
Volgens het boek van den heer Stuffers bleek
1504 dat de pilaren, waarop de toren moest
isten, te zwak waren. Een leidekker, die aan de
Erk bezig was, hoorde een krak.
Men ging op zoek naar den oorsprong van het
ïheilspellend geluid en ondekte dat de pilaar, waar
Sint Lucas altaar tegen stond, was uitgeweken,
en der platen van het altaar was doormidden ge
roken.
De bouw werd gestaakt maar pas in 1516, dus
jaar later, kwam men tot het besluit dat de
•ren afgebroken moest worden.
'De gebroken altaarsteen werd als grafsteen ge-
voor den leidekker, die de krak hoorde en
aar direct kennis van gaf, daarmede velen voor
sn onheil bewarend. De toren, die daarna werd
Ebouwd, en die wij thans nog kennen, had blijk-
aar heel wat voeten in de aarde. Want de geld-
ilddelen waren gebrekkig, en eerst in 1520 kwam
nieuwe toren van hout, met lood omkleed, ge-
<1.
„Een nieuwe ontdekking is, dat ook voor de
Groote Kerk oorspronkelijk een toren aan de
Westzijde bedoeld was, zooals dat bij vele
kerken het geval is. In de bekende geschiedenis
van de St. Bavo wordt slechts over dakruiters
gesproken die weliswaar torens genoemd
worden doch het eigenlijk niet 'zijn: ze staan
immers op het dak! maar bij de restauratie
van de Vleeschhal is men gestuiti op fundamen
ten, die waarschijnlijk bedoeld zijn om een
toren aan de Westzijde der kerk te torsen".
Zoo vertelt ons de koster. „Ik heb op een heel
'd stuk een lak ontdekt, waarop volgens mij de
foote Kerk met den oorspronkelijk bedoelden
Ten aan de Westzijde afgebeeld is. We hebben van
st lak een afgietsel gemaakt, en daarvan is een
tempel vervaai-digd".
En van dat stempel is nu een foto genomen, die
ierbij is afgedrukt. We zien de kerk in de hand
m den Bisschop; duidelijk zien we den toren.
Het zou mooi geweest zijn wanneer die er had
mnen komen.
Maar de dakruiter, die er tenslotte van gewor
dt is, mag er zijri.
Eeuwen reeds teekenen de fijne contouren een
ibewogen silhouet tegen den hemel, terwijl de
'freld beneden verandert!
V. H.
Een Amsterdamsche handelaar had Woens
dag den expediteur G., eveneens een Amster
dammer, verzocht een vracht voor hem naar
Hilversum te vervoeren en op den terugweg in
zijn garage aan den 's-Gravelandschenweg te
Bussum uit zijn auto het water en de benzine af
te tappen om bevriezen te voorkomen.
G. kweet zich van deze taak. De auto stond
reeds op blokken en het water aftappen ging
voorspoedig. Met de benzine vlotte het evenwel
niet zoo best. G. verzocht toen den zoon van den
in de nabijheid wonenden burgemeester even
te helpen. Deze lichtte den expediteur met een
electrischen lamp bij. Deze bleek echter niet
te voldoen waarop een stallamp werd gehaald.
Op dit oogenblik ging in de villa van den
burgemeester de gong voor den maaltijd en de
zoon ging naar huis. De expediteur bleef alleen
doorwerken om het kraantje van de tank los
te krijgen.
Plotseling zag men in de woning van den
burgemeester dat de garage in lichter laaie
stond. Men waarschuwde de brandweer. Deze
was snel ter plaatse, doch in dezen korten tijd
was de garage reeds in een vuurzee herscha
pen.
Men wees de brandweer er op dat er een man
in de garage had gewerkt, maar dat deze ner
gens te zien was. De fel uitslaande vlammen
lieten echter geen mogelijkheid de garage bin
nen te gaan.
Opeens zag een der brandwachts achter in het
boschje, waarin de garage staat, eenige vonken
en toen hij zijn straal in deze richting wendde,
bleek hier de expediteur, wiens kleeren vlam
hadden gevat, te liggen, Snel doofde men het
vuur, doch het bleek reeds te laat te zijn. G. was
reeds overleden. De ongelukkige was aan de voor
zijde van het lichaam reeds geheel verkoold.
Men vermoedt, daar zijn kleeren aan een zijde
gescheurd waren, dat hij tusschen de auto be
kneld is geraakt en daardoor niet tijdig weg is
kunnen komen, toen de brand uitbrak.
G. was dertig jaar en ongehuwd. Zijn lijk is.
naar het lijkenhuisje van de Majellastichting*
overgebracht.
De garage brandde totaal uit.
Baron Röell in tien Amsterdamschen
gemeenteraad herdacht.
Waardeerende Woorden van loco-burgemeester
Kropman.
De Woensdagmiddag gehouden vergadering
van den Amsterdamschen gemeenteraad werd we
gens ongesteldheid van burgemeester De Vlugt ge
presideerd door den loco-burgemeester, wethoudej
mr. G. C. J. D. Kropman.
Deze herdacht bij den aanvang der zitting wijlen
mr. dr. Antonie baron Röell, Commissaris der pro
vincie Noord-Holland.
,,De Raad van Amsterdam herdenkt dezen nobe-
len en kundigen magistraat met weemoed", aldus
spreker. „Als burgemeester van deze stad leidde hij
het bestuur met vaste hand en groote ervaring, in
strikte onpartijdigheid. Als Commissaris der pro
vincie erkende hij de beteekenis van de hoofdstad
des lands. Hij bleef een werkzaam aandeel nemen
in het bestuur van in Amsterdam gevestigde be
langrijke instituten. Hij was een krachtig bevorde
raar van de kunst en van de wetenschap. Geen
uiting van belangrijk kunstleven in Amsterdam, of
hij vereerde haar met zijn gewaardeerde belang
stelling. Geen uiting van- universitair leven, of, en
als commissaris, en als curator onzer universiteit
nam hij daaraan deel. Goed jurist en man van
hooge plichtsopvatting beoordeelde en besliste hij
geen zaak, hoe onbelangrijk zij ook schijnen mocht,
zonder volledige kennis van zaken.
Baron Röell was een toegewijd en bekwaam
dignitaris. Zijn nagedachtenis zal Amsterdam steeds
in eere houden. Hij ruste in vrede".
Het oudste gemeenteraadslid, prof. dr. R. H.
Woltjer, sloot zich namens de raadsleden sprekend
bij deze woorden aan.
De aanwezigen hadden beide sprekers staande
aangehoord.
Vervolgens bracht mr. Kropman met enkele
worden de raadsleden op de hoogte van den toe
stand van burgemeester De Vlugt.
Gelukkig heeft deze zich in de laatste dagen zeer
gunstig ontwikkeld. Wethouder Kropman besloot
zijn mededeeling met de woorden: „Amsterdam kan
burgemeester De Vlugt, vooral in deze dagen, niet
missen", hetgeen een luid applaus bij de raadsleden
ontlokte.
De gemeenteraad ging daarna in geheime zitting
over.
Engelsclie bommen op een
tiental plaatsen in
Nederland.
Een kind gedood ,lwee gewonden.
Het A.N.P. meldt:
Eenige Engelsclie vliegers, die in den nacht van
Dinsdag op Woensdag boven ons land vlogen, heb
ben op een uental plaatsen bommen geworpen.
Over het algemeen werd weinig schade aangericht,
aangezien het meerendee] der projectielen in het
open veld terecht kwam: In een geval werd een
bom op een groentekweekerij geworpen, waardoor
veel glasschade ontstond. Eenige woningen werden
door bomscherven getroffen en beschadigd.
Ernstiger waren de gevolgen in een plaats in
Oost-Nederland, waar een huis door een voltreffer
werd verwoest en aangrenzende woningen meer of
minder ernstig werden- beschadigd. Hierbij werd
een kind gedood, een tweede kind ernstig en een
vrouw licht gewond.
KAMER VAN KOOPHANDEL.
De Kamer van Koophandel en Fabrieken voor
Haarlem en Omstreken houdt Woensdagmiddag
18 December een vergadering in haar ge
bouw aan het Nassauplein te Haarlem. De
agenda vermeldt o.m. installatie van het nieuw
gekozen lid voor de afdeeling Grootbedrijf, den
heer Ch. E. Visser, en een subsidie-aanvraag
van het Nationaal Comité voor Economische
Samenwerking te 's-Gravenhage.
FAILLISSEMENTEN.
(Opgegeven door afd. Handelsinformaties v. d.
Graaf en Co. N.V. Amsterdam).
Mutatie:
D.d. 4 December 1940 is in de faillissementen
van H. A. en C. M. van Gemert te Vught in plaats
van Mr. A Bloemarts. tot Curator benoemd Mr. E.
van Zinnicq Bergmann, den Bosch, Peperstraat 8.
Uitgesproken:
4. December: le Firma W. Sleenhoff en Zn.; 2e
W. A. Sleenhoff; 3e. Henricus A. Sleenhoff; 4e.
Hieronymus Sleenhoff, allen te Megen, Donkere-
straat A 174 a. R.C. Mr. W. H. Ariëns, Curatrice
mevr. Mr. J. Bj-ans Woltering, Den Bosch.
4 December. P. Vanackere, Rotterdam, Schiet
baanstraat 35. R.C. Mr. A. Huygen, Cur. Mr. O. H.
Sap, Rotterdam.
5. December J. C. M. Rechters, tuinder, Nootdorp
Achterweg. R.C. Mr. W. G. F. Borgerhoff Mulder,
Cur. Mr. A, de Gidts, Den Haag.
9 Dec. Salomon Leijden van Amstel, voorheen
winkelier in fijne vleeschwaren, wonende te Am
sterdam, Raamgracht 29-1. R. C. Mr. B. de Gaay
Fortman, Cur. Mr. E. M. G. Minderop, Keizers
gracht 230, Amsterdam.
9 Dec.: Willem Steur, landbouwerszoon, Burgh,
R. C. Mr. J. H. F. Bloemers, Cur. Mr. C. J. B. du
Croo, Zierikzee.
Vernietigd op grond van appèl:
21 November Chr. H. Konings, Ravenstein.
Opgeheven wegens gebrek aan actief:
4 December A, G. van Feggelen, diamantslijper
Amsterdam.
4 December G. Schimmel, handelende onder den
naam Wijnhandel „Corton", Utrecht.
5 December H. H. Engel, expediteur en controleur
Dinxperlo.
Gedeponeerde uitdeelingslijsten:
30 November Marinus Timmermans, bakker,
Raamsdonksveer. Geëindigd door het verbindend
worden der uitdeelingslijst. Uitk. 7.367 pet.
3 December De Handelsvenn. onder de firma Car-
tonnagefabriek „Cardo", gevestigd en kantoorhou-
dende te Tilburg. Idem. Uitk. D/2 pet.
3 December A. J. van Gorp, Tilburg. Idem. Uitk.
nihil aan conc. cred.
3 December H. O. J. Lommen, Tilburg. Idem.
Uitk. nihil aan conc. cred.
3 December de Commandiaire Vennocytschap
„Roma-Express, gevestigd geweest zijnde te Utrecht
Geëindigd door het verbindend worden der eenige
uitdeelingslijst. Uitk. 100 pet.
3 December J. J.-den Dijker, wonende te Utrecht
geweest zijnde vennoot van de Comm. Venn. „Roma
Express", Utrecht. Idem. Uitk. 100 pet.
3 December J. van Amstel, wonende te Utrecht
geweest zijnde venn. van de Comm. Venn. „Roma
Express", Utrecht. Idem. Uitk. 100 pet.
Opgeheven wegens gebrek aan actief:
9 Dec.: W. Th. G. Kroesen, schilder, Hilversum.
Gedeponeerde uitdeelingslijsten:
30 Nov. J. B. Visser, groentenkoopman, St. Anna
Parochie. Geëindigd door het verbindend worden
der eenige uitdeelingslijst. Uitk. 11.46 pet.
9 Dec. S. Lobe, Helmond, Idem. uitk. 9.654 pet.
Een schilderij van Geerten van St. Jan toont ons de Groote Kerk
met een steenen dakruiter. Deze kon echter niet door de pilaren
getorst worden, werd afgebroken en waarschijnlijk naar de
Bakenesserkerk verplaatst.
(Foto archief.)
NIEUWE SERIE No. 177
Een moment
Vele maaltijden ondervonden vertraging toen
het forensenclubje oneenigheid kreeg over de
vraag of Van Epscheuten zijn groot slem al dan
niet had kunnen maken en intusschen voorbij
het huisstation was, voor iemand er erg in had.
Om en nabij 8 uur 's morgens vervoert de tram
veel Heemsteedsche forensen die naar Haarlem of
Amsterdam trekkenHet kon vroeger in de don
kere dagen v.oor Kerstmis om dien tijd nog flink
schemerig zijn, doch van duisternis was geen sprake
meer. En toch werd er al gemopperd omdat het
nog „volslagen macht" heette te zijn! Maar als men
toen aan die forensen gezegd zou hebben: „er komt
een tijd dat u, zelfs midden in den winter 's mor
gens omstreeks vijf uur, half zes, uit uw bed moet
komen, om al even zes uur met de tram mee te
gaan", dan zouden zij in het koor geroepen hebben
„dat is onmogelijk!" En degegnen die er dan nog
aan toegevoegd zou hebben „en dat alles terwijl de
straatverlichting niet brandt!" zou zonder pardon
van het achterbalcon zijn weggewerkt.
Toch is die sombere veronderstelling nu werke
lijkheid geworden. Doordat de Midden-Europee-
sche Zomertijd gehandhaafd is, komt 8 uur van nu
overeen, met 6.20 uur van vroeger.
De eerste trams gaan om half acht te Heemstede
rijden. Dan begint de uittocht der forensen.
Voor de eerste diensten bestaat niet veel lief
hebberij, maar tegen 8 uur wordt het al wat druk
ker ook al is zeer goed te merken, dat vele kan
toren en scholen in verband met de verplichte ver
duistering later beginnen.
Dit ter inleiding.
Ik woon bij een plein te Heemsbede. Als ik nu
tegen 8 uur mijn huis verlaat om naar de tram
halte te gaan, is het meestal nog aardedonker.
In het bijzonder als de maan ens in den steek laat.
Zonder lantaarntje gaat het met, wil men althans
niet met gehavende scheenbeenen, of met een blauw
oog op het kantoor komen. Niet alle boomen en
lantaarns zijn wit geschilderd!
Als ik dan daar op het plein sta om met verlan
gen de twee gloeiende oogen uit de duisternis te
zien opdoemen die het teeken" zijn, dat de tram in
aantocht is, zie ik overal op de omliggende wegen
dwaallichtjes. Dansende witte en blauwe lichtjes.
Spook- of sprookjesachtig, al naar de innerlijke ge
moedsstemming van hem die het aanschouwt. Uit
het zwart komen die dwaallichtjes nader. Af en
toe verdwijnen er (als de wandelaar kans ziet het
even zonder lantaarntje te doem).
Juist dat onregelmatige geeft aan het geheel iets
eigenaardigs. En al die dwaallichtjes komen als u
op dat plein staat op uw af. Langzaam maar zeker.
Het zijn forensen die als door een magneet naar
de tramhalte op het plein worden getrokken.
Het kan zoo 's morgens om 8 uur nog donkerder
zijn dan 's avonds. Geen wonder dus dat jong en
oud zich van lantaarntjes bedient, ook al is het nog
niet mogelijk lampjes te koopen die aan de later
te stellen eischen voldoen. Zij riskeerden dus dat
later de lampjes door andere vervangen moeten
worden-
Eerst kwamen eeniige forensen met lampjes.
Maar nadat er enkelen die het zonder lichtje wil
den stellen onvrijwillig in het plantsoen terecht
gekomen zijn, nam het aantal gestadig toe.
De tram heeft zijn vaste klanten. De forensen
die op een bepaalde halte instappen gaan elkaar
dus kennen. Het eigenaardige is nu dat men nooit
weet aan wie het dwaallichtje, dat uit het zwart
nader komt, toebehoort. Is het uw dikke vriend die
het halve trambalcon vult, of de slanke secreta
resse, die altijd nog een plaatsje vindt al is de
tram vol?
Dat zijn de verrassingen die het wachten ver
korten.
v. T.
Monstering van paarden verplicht.
's GRAVENHAGE, 11 December. Het rijks
bureau voor de voedselvoorziening in oorlogstijd
maakt in aansluiting op hetgeen inzake de voor
monstering en monstering van paarden reeds werd
medegedeeld bekend, dat een ieder, die houder of
bezitter van een of meer paarden is, verplicht is
met zijn paarden, ter voormonstering of eventueel
ook ter monstering te verschijnen. Slechts mare
chaussee, bereden politie en Opbouwdienst zijn
van deze verplichting vrijgesteld.
Vrijstellingen voor het verschijnen op deze
voormonstering of monstering kunnen onder geen
enkele omstandigheid worden verleend.
Ieder, die in het bezit is van een of andere
schriftelijke of mondelinge vrijstelling, wordt, er
derhalve op gewezen, dat deze vrijstellingen niet
van kracht zijn, onverschillig of deze door een
Duitsche dan wel door een Nederlandsche instantie
zijn verstrekt en dat dus deze vrijstelling hen van
de genoemde verplichting niet ontheft.
Bij niet verschijnen ter voormons-tering of
monstering stelt men zich bloot aan strafvervolging
waarbij tot inbeslagneming der paarden kan worden
overgegaan. (A.N.P.)
ALS uw lever niet voldoende
LEVER-GA L afscheidt.
lederen dag moet uw lever een liter lever-gal in ui»
ingewanden doeji vloeien. Wanneer deze strooir van
lever-ga! onvoldoende ls. verteert uw voedsel niet, het
bederft. U voelt u opgeblazen, u raakt verstopt. Uw
lichaam is vergiftigd, u voelt u beroerd en ellendig,
u ziet alles zwart.
Dc meeste laxeermiddelen zijn slechts lapmiddelen.
U moet CARTER'S LEVER-PILLETJES nemen ora
deze liter lever-gal vrij te doen vloeien en u zult u ee-
geheel ander mensch voelen. Onschadelijk, plantaardig,
zacht, onovertroffen om de lever-gal te doen vloeien.
Eischt Carter's Lever-Pilletjes bij apothekers en
L E V E 1
i-PILLETJ ES
(Adu. Ingez. Med.)
Inventarisatie veevoederproducten
en voedingsmiddelen.
Vervoer en aflevering van sommige
producten van 15 tot 20 December
verboden.
Het rijksbureau voor de voedselvoorziening
in oorlogstijd maakt bekend, dat er een inventa
risatie zal worden gehouden van de meeste vee
voederproducten en van een aantal voedingsmid
delen, die op Zaterdag 14 December a.s. na afloop
der werkzaamheden aanwezig zijn en welke van
15 tot en met 20 December a.s. worden ontvan-
gen.
Ten einde de inventarisatie zoo goed mogelijk
te doen slagen is bepaald, dat in de periode van
15 tot en met 20 December het vervoeren en af
leveren van de onder de inventarisatie vallende
producten is verboden.
Een uitzondering op dit verbod wordt slechts
gemaakt voor partijen, waarvan het vervoer op 14
December te 24.00 uur reeds een aanvang had ge
nomen en voor wat betreft de aflevering van ken
nelijk voor menschelijke consumptie bestemde pro
ducten aan den consument.
Men dient er dus terdege rekening mede te
houden, dat in de meeste gevallen het vervoer van
veevoederproducten en van sommige voedingsmid
delen in de periode van 15 tot en met 20 Decem
ber niet is toegestaan.
Nadere bijzonderheden zullen per officieele pu
blicatie worden bekendgemaakt. (A.N.P.)
Prof. dr. A. G. Honig overleden.
Oud-lioogleeraar aan de Theologische
Hoogeschool te Kampen.
In den ouderdom van 76 jaar is te Kampen
overleden prof. dr. A. G. Honig, rustend hoog
leeraar aan de Theologische Hoogeschool te
Kampen.
Hij was ook oud-predikant der Gereformeerde
Kerk in Zeist. De verdiensten van prof. Honig
werden epkend in zijn benoeming tot ridder in
de Orde van den Nederlandschen Leeuw.
s
van de Winterhulp Nederland
Winterhulp Nederland, den Haag,
No. 5553. Als bank der Winterhulp
Nederland is aangewezen de Kasver-
eeniging N.V. Amsterdam No. 877.
Stort op 5553 of 877
Ge brengt geluk in veler leven
