Haarlem's Dagblad I I \an de Noordpool. Maat en gewicht. Politieke onlusten in Mexico Nieuwe bonnen IJSBAAN „EINDENHOUT De post en de Nieuwjaarsdrukte Stad in Zuid Wales aangevallen. Artikelen enz. s38c JAARGANG No. 17651 Uitgave lourens Coster, Maatschappij voor Courant- Jitgaven en Algem Drukkerij N.V Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor Soendaplein 37. Postgiro- jienst 38810 Drukkerij Zuider Buiten Spaarne 12. 'elefoon: Directie 13082. Hoofdred 15054, Redactie 0600. Drukkerij 10132, 12713. Administratie 10724, 4825 Soendaplein 12230. Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen Directie: P. W. PEEREBOOM en ROBERT PEEREBOOM Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM Vrijdag 3 Januari TÓ-fl Abonnementen per week ƒ0.25, per maand ƒ1.10, per 3 maanden 3.25, franco per post 3.55, losse nummers 6 cent per ex. Advertentiën: 1-5 regel» ƒ1.75, elke regel meer 0.35. Reclames ƒ0.60 per regel Regelabonnementstarieven op aanvraag. Vraag en aanbod 1-4 regels ƒ0.60, elke regel meer 0.15. Groentjes zie rubriek. Het doet in de huidige temperatuur wonderlijk ;an, te lezen over een man die de Noordpool niet (Heen een warm hart toedroeg maar er bovendien ijn levenswerk van maakte, de bewoonbaarheid van (et Poolgebied te betoogen. Deze lectuur is mij ten ieel gevallen en ik werd er eigenlijk door verwarmd, rant langs den weg der vergelijking denkend moest wel tot de slotsom komen dat wij het nog niet io kwaad hebben, wat de kou aanbelangt. Het- jen natuurlijk, in Pooltermen redeneerend, zoo is, De bedoelde man, Vilhjalmur Stefansson, maakte i 1906 als jong ethnoloog deel uit van een expe- itie naar de Noordpool onder leiding van Leffing- ell en Mikkelsen, die schipbreuk leed. Het gevolg as dat hij zonder geld en zonder ervaring eenzaam het Poolgebied achterbleef. Hij had blijkbaar wel rlp kunnen krijgen, via de Eskimo's, maar kwam pt het zeer oorspronkelijke besluit dit te ver- (naden en bij hen te blijven. Zij leerden hem hun ?al en hun levenswijs, hun jacht en hun woning- 1. ouw (uit sneeuw) en hij ontwikkelde zich aldus >t Poolbewoner, uitgaande van de zeer eenvoudige i-ondgedachtc dat het in ieder land goed wonen ioel zijn voor de menschen die er thuis hooren. tefansson bleef er twaalf jaar en raakte van alle poroordeelen inzake het verschrikkelijke en barre joorden bevrijd. Hij Vachtte tot het einde van den iereldoorlog, hetgeen hem, eveneens vergelijkender- jijs, in zijn voorliefde voor de Pool gesterkt moet gbben, keerde in dat jaar 1918 in de wereld èr blanken terug en begon propaganda voor het •ven in de Poolstreken te maken. Hij schreef der en boeken en de Amerikaan Earl P. Hanson, wiens eschouwing over Stefansson in „Harpers Magazine" hier citeer noemt „The Friendly Arctic" en „The brthward Course of Empire" als de belangrijkste, let eerste is het uitvoerigste handboek over Pool- jizen en „Poolleven", dat ooit geschreven is, het ureede behandelt de vraag, waarom de wereld het fcolgebied ledig zou laten als gevolg van niets an- ers dan verkeerde beoordeeling. Waarbij de groote Seis bekende, deels vermoede rijkdommen van het ïbied als lokaas voor een voordeelige exploitatie orden uitgestald. Stefansson heeft getracht de Poolzee een veel Bhagelijker, bekoorlijker en vooral ook kleuriger •pirtatie te verschaffen door te zeggen dat zij geen ceaan is maar een soort Middellandsche Zee, ge igen tusschen de grootste landen der wereld. Hij eeft voorgesteld haar te gebruiken als een kortere hlprbindingsweg. Hij heeft verklaard dat de Poolzee, htjidanks de schrikwekkende faam, haar bezorgd enoor wie hij ironisch noemt „de schrijvers van de Heldhaftige school" een der meest windvrije gebie- „ejen van de wereld is en veel warmer dan men ge woonlijk veronderstelt. Er is overvloed van dierlijk joedsel. Het drijfijs vormt natuurlijk landingster- linen voor vliegtuigen één per 25 K.M. en maakt de handelsluchtvaart mogelijk. Ook kan w^en er duikbooten bezigen voor exploratie, voor Nachtvervoer, voor het inrichten van meleorolo- Ische stations en - zoo meer, want het ijs is veel Jinner dan men gewoonlijk meent. Stefansson wil it Poolgebied toevoegen aan de bewoonde wereld. t 'Hij heeft naar aanleiding van zijn publicaties heel ^||'at moeten ondervinden. De beroeps-Poolreizigers Hebben zijn denkbeelden met verontwaardiging v> p lor pen. Leeken hebben hem als een nieuwen Jules pine voorgesteld. Een paar vrienden hebben hem lm medegevoel betuigd en gezegd dat hij zijn tijd ?r vooruit was en dan was er de Amerikaansche fograaf Bowman die met hem instemde en hem Jen grooten vertolker van het Noorden" noemde. E. P. Hanson, de schrijver van het artikel, blijkt i ook tot zijn medestanders te behooren en is van pening dat het door de luchtreizen van Amund- n. Byrd, Wilkins en Nobile boven de Poolzee lidelijk is geworden dat hij het bij het rechte „hjid heeft. Intusschcn maakte hij de Poolreizigers diéeds boozer. Nadat Amundsen en zijn metgezel- in 1925 een maand op het Poolijs hadden door- p iiracht, door den hongerdood bedreigd wanneer P tn eenig overgebleven vliegtuig niet startklaar li zijn voor hun voedselvoorraad opraakte, zei pfansson dat dit alles niet veel te beteekenen id, aangezien de Poolzee wemelt van dieren en urifi man met wat aanpassingsvermogen en kennis p zaken er voor onbepaalden tijd kan leven en iet er zelfs aangenaafn kan hebben", pij bracht ook axioma's naar voren, die wel zeer n ikkelend moesten werken. Zoo zei hij „Een avon- Ur is een teeken van onbekwaamheid" en „Alles it men optelt bij dA heldenmoed van een ont- kkingsreiziger moet men aftrekken van zijn ver- |nd." Het klinkt akelig nuchter. Overigens is het ni%rijpelijk dat het eenige ontstemming wekte. P. Hanson kenschetst Stefansson als een op aeder, wiens voornaamste tegenstander het voor- seTdeel was. „Steeds heeft hij gewerkt op grond aap waarnemingen der natuur en datgene aanvaard UjdT na^uur 'lem leerde, ook al was het in strijd (t de traditioneele uitspraken van de weten lap". Natuurlijk stelt men zich de vraag, hoeveel men- ^.ien in staat zouden zijn Stefansson's daad te ^inaren en jarenlang bij Eskimo's, hetzelfde be- ian leidend als zij," in een omgeving als het Pool- Pied te leven. In menschelijk verkeer mist men o het een en ander. En de omgeving, zij moge deifi nog zoo meevallen wat temperatuur en wind ^reft. schijnt in elk geval erg monotoon. leJVas hij, die dit twaalf jaar uithield, niet een zeer izonder ik mag in dit geval niet zeggen: uit- -ddelpuntig mensch, die niet inzag hoe buiten- woon zijn eigen person lijkheid was? Toch is het r£r belangwekkend over zulke waarnemingen en ëclusies van zoo'n man te lezen. De luchtvaart t"gt overigens nog zooveel mogelijkheden in zich t me«- de kans niet kan uitsluiten, dat hij in de aerfkomsr grootenaeels gelijk krijgt Men schafte 't pond af en ihet ons Heeft na zijn langen dienst de bons Ook in dit nieuwe jaar gekregen, Zoodat ze beide niet meer wegen. Men weegt niet langer ook bij 't lood, De voet en duim zijn beide dood En in de lengte en de breedte Wordt niet meer met de el 'gemeten Die tijding heeft ons wel verrast, Al stond het al een paar jaar vast, Dat z' allemaal verdwijnen zouden, Maar wie van ons had dat onthouden? Het lood, de voet, de duim, de el, Voelen de meesten onzer wel, Zijn als verouderd aan te merken, Hoe graag nog velen met hen werken. Wij gaan op d' ouden voet niet door. Klein Duimpje komt nu niet meer voor, Het laatste loodje wordt vergeten, Geen ellemaat wordt meer gemeten. Maar ons en pond, ons zoo vertrouwd; Dit tweetal op zichzelf beschouwd Zal, hoe men het ook wil verdrijven, In 't spraakgebruik nog wel wat blijven. Voor ons weegt ons. het weegt zelfs zwaar, Dat is toch logisch ook. nietwaar En leeft de wensch niet bij zeer velen, Eerlijk pondspondsgewijs te deelen? Het is een kwestie van gewicht, Ze zijn gewogen en te licht Voor onzen zwaren tijd bevonden, Vaarwel dus ons. verdwijn dus ponden, Gij hebt ons lang en trouw gediend. Gij werdt ons beide tot een vriend. Ga. als het moet, maar ga in vrede. Ons aller dank gaat met je mede. P. GASUS. T. I. V. O. L. I.) lederen ZONDAGMIDDAG van 2— 5.30 uur lederen ZONDAGAVOND van 7—11.— uur DANSEN in „DE LEEUWERIK". Entrée f 0 50 pl. r. Leden slechts f 0.30 pl. r. Op het gehalte v. h. publ. zal streng gelet worden! (Adv Ingez. Med.) BRANDHOUT. De Wettelijke Maximumprijs is 4 cent per K.G., C40._ per'1000 K.G., franco huis. JONKE R'S Houtzagerij en Houthandel levert le soort HAARD- en KACHELBLOKKEN. Ook hout voor centrale, verwarming en Industrie vanaf ƒ3.50 per 100 K.G., franco huis. Zagerij Transvaalstraat 5 Telcf. 20549 Na uur 26998. (Adv Ingez. Med.) In den staat Tamaulipas werd de staat van beleg afgekondigd MEXICO, 3 Jan. (DNB) Bij de installatie van de nieuwe gemeentebesturen is het in talrijke Mexi- caansche plaatsen tot min of meer bloedig verloo- pen botsingen gekomen. De gouverneur van den staat Tamaulipas moest, naar uit Matamoros ge meld wordt, zelfs de staat van beleg afkondigen om onlusten te verhinderen. In talrijke Mexicaansche plaatsen zijn thans twee gemeentebesturen aanwe zig, die elkaar het leven zuur maken. Tot bijzonder bloedige botsingen, waarbij verscheidene dooden en gewonden vielen, is het in Valladoild en andere plaatsen in den staat Yucatan gekomen. Ook uit Torreon en andere steden in den staat Coahuila komen berichten over felle vechtpartijen. Weer margarine of vet op de boterkaart verkrijgbaar De secretaris-generaal van het departement van Landbouw en Visscherij maakt het navolgende bekend. BOTER EN VETTEN. Gedurende het tijdvak van Zaterdag 4» Januari 1941 tot en met Vrijdag 10 Januari a.s. geeft de met „24" genummerde bon van de boterkaart en van de vetkaart recht op het Icoopen van een half pond boter of een half pond margarine of twee ons vet naar keuze, voor zoover voorradig. De met „24" genummerde bonnen, die op 10 Januari nog niet gebruikt zijn blijven voorts nog geldig tot en met Vrijdag 17 Januari a.s. De op 22 November 1940 reeds bij de producen ten of in den handel aanwezige voorraden vet in verpakking van 250 gram mogen tegen inlevering van een met „24" genummerden bon van de bo terkaart of de vetkaar worden uitverkocht. BROOD EN GEBAK. Gèdurende het tijdvak van Maandag 6 Januari tot en met Zen dag 12 Januari a.s. geeft elke der met „22" genummerde bonnen van de broodkaart recht op het koopen van ongeveer 100 gram brood. Zooals reeds eerder werd bekend gemaakt, be draagt ook de hoeveelheid roggebrood, welke tegen afgifte van een bon kan worden gekocht. 100 gram. Voorts geeft elke der met ..22" genummerde brood- boncen recht op het koopen van een rantsoen ge bak. Dit omvat voor de hierna genoemde bakkerij- producten telkens ten minste het daarachter ge plaatste aantal grammen: Beschuit 75 gratfi. Biscuit en wafels 90 gram. Speculaas 140 gram. Andere koekjes 200 gram. Koek 160 gram. Cake 300 gram. Gevuld klein korstgebak (b.v. amandelbroodjes) 400 gram. Ge vuld groot korstgebak (bijv. boterletter) 500 gram. Taart en gebakjes 600 gram. Voor geheel of ten deele uit meel of bloem ge bakken producten, welke hierboven niet genoemd zijn, geldt, dat een rantsoen een hoeveelheid om vat, waarin 70 gram meel of bloem is verwerkt. De op 12 Januari nog niet gebruikte bonnen blij ven voorts nog geldig gedurende de week van 13 tot en met 19 Januari a.s. met dien verstande, dat zij gedurende laatstgenoemde week niet mogen worden gebruikt in hotels, restaurants e.d. EIEREN. Gedurende het tijdvak van Maandag 6 Januari tot en met Zerdag 12 Januari a.s. geeft de met „33" genummerde bon van het algemeen distributiebon boekje 'recht op het koopen van een ei. De bonnen, welke op 12 Januari nog niet zijn gebruikt, blijven geldig tót en met Zondag 19 Januari a.s. met dien verstande, dat zij gedurende de week van 12 tot en met 19 Januari niet gebruilt mogen worden in hotels, restaurants e.d. VLEESCH EN VLEESCIIWAREN. Gedurende het tijdvak van Maandag 6 Januari tot en melj Woensdag 15 Januari as. geeft elk der vier met „14 vleesch" gemerkte bonnen van de vleeschkaart recht op het koopen van 100 gram vleesch. been inbegrepen, of een rantsoen vleesch- waren. De met „14 worst, vleeschwaren" gemerkte bon geeft uitsluitend recht op het koopen van een rantsoen vleeschwaren. De bonnen, welke op 15 Januari a.s. nog niet gebruikt zijn, blijven nog geldig tot en met 19 Januari a.s. Het rantsoen vleeschwaren, dat per bon kan worden gekocht bedraagt 75 gram voor gerookt of gekookt varkens-, rund-, of kalfsvleesch en voor gerookte worstsoorten, 100 gram voor gekookte worstsoorten, rolpens en knakworst, 125 gram voor lever artikelen, tongenworst en nierbrood en 150 gram voor bloedworst. De verkiezing van Ryti tot president van Finland De nieuwe president ontvangt bij monde van den Rijksdagvoorzitter Hakkila de gelukwenschen der regeering. (Foto Holland." Voor de Stille Armen. Ten behoeve van het Comité voor de „Stille Armen" werd bij de Twentsche Bank gestort: in opdracht van W. M. G. f 25: C. M. B. f 10: R. A. B. f 5: W. H. B. f 20. Bij het Comité ingekomen: van M G. f 10. 11 SCHAATSEN BIJ MAANLICHT. Volgens de weerkundigen zullen de avonden van 3 t/m. 13 Januari 1941 verlicht worden door maneschijn. Wij zullen hiervan een dankbaar gebruik maken door ook des avonds, behalve Zondagavond, de baan open te stellen en wel van 711 uur. Toegang 40 cent. (Adv Ingez Med.) Te Haarlem grooier drukte dan vorige jaren Geen vertraging ondervonden De Post ondervindt door de vr oegtijdig invallende duisternis gedurende de wintermaanden natuurlijk altijd verti-aging. Daarbij is nu nog de verduis tering gekomen en dat zij daarvan bij haor arbeid ook belemmering ondervindt is begrijpelijk. Dit wetende, zal men zeker waardeering moeten hebben voor het werk der Posterijen bij de jaarwisseling, en zeker als men weet. dat in Haarlem de post- autoriteiten van oordeel zijn, dat de drukte dit jaar nog grooter is geweest dan vorige jaren. De elec- trische stempelmachine te Haarlem heeft b v. op 30 December j.l. 118.000 verzendingsstukken (brie ven, briefkaarten enz.) gestempeld en op 31 Dec. j.l. 123.000. In 1939 waren deze cijfers voor 29 en 30 Dec, (31 Dec. was toen een Zondag) resp.: 103.000 en 114.000 stuks. Zooals men ziet aanzienlijk mindei dan dit jaar. Deze getallen geven niet aan hoeveel poststukken in totaal zijn verzonden, omdat de verzendstukken slechts een onderdeel vormen van de geheele hoe veelheid te vervoeren stukken. Dat blijkt ook daar uit. dat de in het Spoorwegpostkantoor opgestelde sorteermachine, de Transorma, welke normaal 50 a 60.000 poststukken verwerkt, op 30 en 31 Dec. 1940 resp. 107.000 en 193.000 stukken heeft gesor teerd. De verzending is betrekkelijk normaal verloopen en de bestelling heelemaal normaal. Wat te Haarlem ontvangen is, is ook besteld. Het is natuurlijk moge lijk. dat het vervoer van de uit andere deelen i het land naar Haarlem gezonden brieven en pakjes vertraging heeft ondervonden, maar in Haar lem is geen vertraging ontstaan. Alle Nieuwjaars kaartjes zijn nog wel niet besteld, maar de ver werking ervan gaat niet langzamer dan vorige jaren, toen men evenals nu weer, de bestelling van deze kaartjes over een aantal dagen verdeelde. Duizenden brand- en brisantbommen uitgeworpen. STOCKHOLM. 3 Jan. (D.N.B.) Een stad in Zuid Wales is. naar Reuter meldt, in den af- geloopen nacht het voornaamste doel geweest van de aanvallen der Duitsche vliegers. Dc in tensieve en langdurige aanval begon volgens het Britsche agentschap spoedig na het inval len van de duisternis Op dc Duitsche verken ningsvliegtuigen volgden golven andore ma chines die duizenden brand- en brisantbommen neerwierpen. Het vuur van het afweergeschut was het felste dat tot dusver in Wales is ge hoord. Na den aanval verklaarde een ambtenaar van de plaatselijke luchtbescherming dat de nacht ,heel erg" was geweest. Pioniers brengen ontploffing. gebouwen tot Geneeskundige Dienst te Haarlem. Een afzonderlijk bedrijf. Wij hebben reeds medegedeeld, dat de Gem. Geneeskundige Dienst te Haarlem onlangs is omgezet in een bedrijf. Daarvoor moest de ad ministratie gereorganiseerd worden. Als chef der administratie treedt thans op de heer J. P. F. Regter. hoofdcommies, die te voren op een der afdeelingen van het Stadhuis werkte. KIND DOOR ELECTRISCHEN STROOM GEDOOD. GRONINGEN. 3 Januari. Gistermiddag is het zesjarig zoontje van de familie P. door electrischen stroom gedood. Het kind schakelde in de huiskamer een electrisch kacheltje in en tengevolge van een kleine fout bij den aanleg van den kabel kreeg het kind den stroom door het lichaam. Het was op slag dood. HOE KOUD HL'l IS. Het valt niet mee. bij stevige vorst en Oostenwind een ambacht in de buitenlucht uit te oefenen. (Foto Pax Holland^ Zweden breidt de vliegtuig industrie uit. STOCKHOLM, 3 Januari (A.N.P. De Zweed- sche Rijksdag heeft kortgeleden een regeeringsplan goedgekeurd betreffende een verdere uitbreiding van de Zweedsche vliegtuigproductie. Doel van het plan is Zweden onafhankelijk te maken van buiten- landsche industrieën voor de behoeften aan vlieg tuigen van allerlei aard. Deze behoeften zijn door de aanzienlijke uitbreiding van het Zweedsche luchtwapen sterk gestegen. De vliegtuigindustrie van Zweden is de taaiste jaren aanzienlijk uitgebreid en bouwt thans vlieg tuigen van verschillende types. Er bestond echter nog een zekere import van machines, aangezien deze echter door den oorlog moeilijk is geworden, heeft Zweden besloten zijn eigen productie uit te breiden om zeker te zijn van de leveranties. Volgens te Stockholm uit Londen ontvangen berichten weerklonken Donderdag in ver scheidene deelen van Londen geweldige ontplof fingen. De pioniers waren begonnen de gebou wen. die dreigden in te storten, met dynamiet op te blazen. Pas Donderdag kon met dit werk begonnen worden, daar nog Woensdagavond op tal van plaatsen uit de puinhopen in de City rook opsteeg en zelfs meermalen plotseling uit de resten van een verwoest huizenblok vlam men omhoog schoten. Tot het Invallen der duis ternis hoorde men te Londen de ontploffingen van de dynamiet leidingen, die de huizen der reuzenstad deden sidderen als bij een lucht aanval. De geheele City is sedert Donderdag ochtend vroeg door politie afgezet en slechte enkele bevoorrechten hebben met een speciale vergunning tot de City toegang. Deze maatregel werd genomen omdat het aantal ge bouwen in de City dat dreigt in te storten, zoo groot is dat de veiligheid op straat erdoor in ge vaar gebracht wordt. In Mansion House, den zetel van den Lord Mayor, is een speciale conferentie gehouden, waaraan niet alleen de stadsraad zelf. doch ook vertegenwoordigers van talrijke ministeries deel namen. Een nader D.N.B.-bericht uit Stockholm luidt: In den afgeloopen nacht heeft dc nachtelijke Duitsch luchtaanval, naar uit Engeland gemeld wordt, zich hoofdzakelijk op Zuid-Wales gericht, het grootste Engelsche*mijnbouwgebiod. Naar de Engelsche radio vanmorgen mededeelde stond een ongenoemde stad in Zuid-Wales in het middelpunt van dezen aanval. Naar alle waarschijn lijkheid is dit de grootste stad van dit gebied. Car diff. Urenlang heeft boven deze stad een hevige aanval gewoed. Duizenden brandbommen zijn uit geworpen. Nadat een geheele reeks bronden ont staan was begon een even hevige, zoo niet heviger aanval met brisantbommen van elk kaliber. Talrijke buizen en gebouwen zijn verwoest of een prooi der vlammen geworden. Tevens hebben andere formaties van het Duitsche luchtwapen de Britsche hoofdstad opnieuw aange vallen en op deelen van Londen talrijke brand- en brisantbommen laten vallen. Weer zijn branden uit gebroken en een heele reeks huizen en gebouwen is met den aardboden* gelijkgemaakt. Volgens de be richten zijn tegelijkertijd verschillende andere stre ken in Engeland, waarvan de namen evenwel niet genoemd werden, in den loop van den nacht aan gevaren. HEDEN: S PAGINA'S Storm boven de Straat van Gibraltar ALGECIRAS, 3 Januari (D.N.B.) Tengevolge van den feilen storm die op het oogenblik boven de Straat van Gibraltar woedt is een Britsche hulp kruiser bij Kaap el Espugon aan den grond geloo- pen. In verband met het noodweer cn door het feit dat het schip een groot lek heeft opgeloopen. za! het bergen van het vaartuig wel zeer moeilijk zjjn. R. P.: Aan de Noordpool. pag. 1 P. Gasus: Maat en gewicht, pag. 1 Een hondenleven; op nieuw arbeids terrein. pag. 3 G. I.: Hondentextiel. pag. 3 Een rauw hapje bij den maaltijd. pag. 3 Flitsen: Hoed af. pag. 3 v. H.: H. B. S. revue „Van de hak op de tak" pag. 6 Wasschen zonder zeep. pag. 6 Sintelbanen of gymnastieklokalen? pag. 6 Uit de Pers pag. 6 faatste Berichten op pagina 2

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1941 | | pagina 1