Op Ontdekkingsreis
DE MOSSEL OP HET MENU.
TERDAG 18 JANUARI 1941
HAARLEM'S DAGBLAD
in de arbeidssfeer van...
ie in den namiddag langs den Rijksstraatweg
t, daar. waar even voor het „Haarlem"-terrein
heg het achterliggend terrein van den weg
idt, zal niet bevroeden, dat daar op dat oogen
een honc'erdvijftjg kinderen in de open lucht
irhalf uur lang siësta houden, rusten, kuren, als
n-ilt. En als ge ev.en verder linksaf slaat, den
lenweg in, zult ge niet verwachten, dat daar,
er dien blinder muur de gebouwen liggen van
ïaarlemsche Openluoht School, de school zelf,
'eukens, de eetzaal en de lighal.
Haarlemsohe Openluchtschool bestaat, we be
tten het dezer dagen reeds, Maandag tien jaar.
eduizend Haarlemsohe kinderen hebben in den
van die tien jar er gedurende een half of een
jaar de school bezocht. Ze kwamen er met al
lenmerken van bloedarmoede, lusteloosheid, on_
oende lichaamsgewicht. Ze verlieten de school
rijls met een behoorlijk gewicht, met kleur op
vangen, met den levenslust, dier het gezonde
eigen is.... het is een prachtig stuk volks-
ndheid, waartoe de Haarlemsohe Openlucht
x)l in den loop der jaren heeft bijgedragen,
at beoogen Openluchtscholen, die men behalve
ter stede, ook in Amsterdam, Den Haag en
hem vindt? Niet alleen het geven van onder-
s in de openlucht alleen. Dat vormt niet dan
[onderdeel van het systeem, dat, huiselijk ge-
fl, beheerscht wordt door het beginsel, dat nie-
nd verstandig kan zijn met eer zwak lichaam
inet een onvoldoende gevulde maag.
let streven van de Openlucht Sohool is derhalve,
leerlingen in zes a twaalf maanden in behoorlijk
famelijke conditie te brergen, zoodat ze, beter
fend dan te voren tegen de moeilijkheden van
I jeugdig bestaan, hun plaats onder de kame-
djes weer waard worden.
feker, een niet te kort verblijf in de vrije na-
r, aan zee of ir de bosscnen kan daartoe in niet
Snge mate bijdragen, maar vooreerst is het ver-
f in een vacantiekolonie beperkt tot op zich-
Ivrij korten tijdsduur en uit den aard der zaak
bt er in een vacantiekolonie van onderwijs niet
I terecht, ook al zijn de patientjes in weerwil
je® verzwakte constitutie wel in staat, het ge-
je onderwijs te volgen.
Bt die overweging kwam hier te Haarlem des-
t de Openluchtschool tot stand. Veel werd voor-
iid onder het wethouderschap van Mr. Bruch en
aak 'kreeg zijn beslag onder wijlen den heer C.
t'ecburg, toen wethouder van Onderwijs. En
tien jaar later mag worden getuigd, dat de
ol haar waarde zoowel voor het zwakke kind
voor het onderwijs zelf volkomen bewezen
ft
DE DAG-INDEELING.
school voorziet dus voor 'n groot deel in de lioha-
jijke verzorging van de kinderen. Ze zijn er „in
kost", ze staan er vrijwel voortdurend onder
èisch toezicht, de school brengt hun de gebrui-
je begrippen van hygiëne bij, went hen aan een
«lijken leefregel, regelmaat en goede manieren,
jt kan, want van Maandagmorgen tot Zaterdag
middag staan de kindex-en met uitzondering van
p avond en den naöht onder toezicht der school,
is morgo's acht uur komen ze, loopend of, als
afstand te groot is, met de autobus. Gezamenlijk
rordt ontbeten met pap en brood, daarna begint de
fttendschooltijd, die natuurlijk door speeltijden
werbroken wordt. Om twaalf uur staat het warme
ën gereed, dat om één uur binnen moet zijn. Van'
wart over een tot kwart voor drie wordt de lighal
itrokken, dan volgen twee leertijden elk van drie
yartier en om kwart voor vijf wordt de avond-
terham naar binnengespeeld, waarna de kinderen
fstoe gaan.
Vóór en na den maaltijd: handen wasschen en
jden box-stelen. Eenmaal per week een bod. Voor
't noodig heeft staat bovendia- een douehe-
ehting ter beschikking Zoo verloopt de dag.
-en gezin van honderd vijftig personen verzor-
is geen kleinigheid. Behalve het onderwijzend
soneel vinden er dus een taak: de schoolarts,
concierge, een keukenbezetting bestaande uit
kok en drie vrouwelijke assistenten en als laat-
maar niet als minste, de verpleegster, die bij
tduring een oogje op honderdvijftig minderja-
fn houdt.
fel behoeft dan ook werkelijk geen betoog, dat
arbeidssfeer van den leider van dit alles, de
G. van Hees. nogal verschil vertoont met die
j andere hoofden van soholen, wier arbeid niet
k een sterk socialen inslag heeft als hier het
fel is. Brengt de aard van het orderwijs reeds
p, dat van de leiding veel, zeer veel gevergd
ïdt. er is zoo veel meer: ieder halfjaar een mu
le van een zestig procent, om den haiverklap ge-
Jetjes. die verband houden met de omgeving,
feruit de leerlingen komen, de supervisie over
I huishoudelijk gedeelte, in dezen tijd rog eens
P verzwaai-d door de voedsel-moeilijkheden
tig i? het bestaan van een hoofd van een Open-
Bt School allesbehalve.
BEZOEK AAN DE SCHOOL.
Druk bestek, meneer Van Hees!
Nogal ja. Kijk, daar gaan er weer zes riaar den
cr. We zitten weer op 't eind van een half jaar
fan moeten we zien, wie ons kunnen verlaten om
lts te maken voor anderen. Gaat u maar eens
Straks haal ik u dan wel om een vorkje mee
fikken. We eten koolraap!
een der vertrekken zit de vrouwelijke school-
mevrouw Hazevoet. Tex-zijde een koppeltje
(togen, die maar eens voor 't voetlicht moeten
ien, Aan den anderen kant assisteert de ver-
gster, die aan de hard van het kaartsysteem 'het
jen wee der klantjes registreex-t.
zijn nog wel bleekneuzen bij. Die hebben er
"en half jaartje bij noodig. Anderen zijn toe
fen in gewicht, vertooner meer kleur. -Zij
tn plaats moeten maken.
Hoe komen de kinderen hier nu, dokter?
De schoolartsen controleeren voortdurend,
len we een leex-lirgetje tegen, dat voor deze
in aanmerking komt, dan wordt het geval
mdeld door een commissie, bestaande uit Dr.
nden directeur van den Gem. Gezondheidsdienst
io
Dan de Winterhulp Nederland
Winterhulp Nederland, den Haag.
No. 5553. Als bank der Winterhulp
Nederland is aangewezen de Kasver-
eeniging N.V. Amsterdam No. 877.
S'ort op 5553 of 877
Winterhulp Nederland, voor het volk
door het volk.
Dr. Halbertsma, kmdex-arts, Dr. Van Slooten, direc
teur van het Cc» sultatiebureau van de Ver. tot Be
strijding der Tuberculose en ik zelf. Die Commissie
beslist over de toelating.
Neemt u hier kinderen met organische gebre
ken?
Neen. Dr. Van Slooten onderzoekt ze op t.b.c.
Als ze positief rcageeren dan behooren ze naar het
Brederodeduin te gaan. Wat wij hier nemen zijn
kinderen, die door een geregeld leven, goede voe
ding en behoorlijke rust op hun verhaal moeten
komen. In dat opzicht bereiken we zeker' resultaten.
Zoo'n resultaat heeft de medicus hier en passant
onder handen. Een flinke jongen, die behoorlijk op
kleur is gekomen. Daarentegen krijgt een jonge
dame, een vermaningwant ze werkt niet mee
om nu weer eens gauw een flinke, gezonde meid te
worden! Eten moet je, flink en vlug, niet kies
kauwen. beloof je me dat?"
„Ja, dokter?"
Dat 's goed. Dan nog maar eens een half jaartje
px-obeeren.
De alomtegenwoordige heer Van Hees staat in
de deur. Zoo straks zal er gebeld worden. Maar
eerst loopen we even een klas binnen.
Openluchtschool. Jawel, 't Is, met weinig over-
dyjving gesproken, nógal koud. Er valt wat fijne wel eens een van een
sneeuw uit de blauwe lucht en de thermometer j door.
weigert volstandig, 't hooger te zoeken dan acht I Vergt het bezoeken van deze sohool nog bij
graden onder de streep. Hier staan een half dozijn I zondere offers?
ruiten uit den glaswand oper en in dit vertrek, waar Ja. Een school als deze kost de gemeente na-
u en ik voor geen wereldsch geld aan den arbeid tuurlijk betrekkelijk veel en het is dus billijk, dat
zouden willen gaan wordt gewerkt. Een dertig de ouders, zoo mogelijk, daarin bijdragen. Ten
slotte hebben we de kindeed' immers in den vollen
kost! Wie betalen kan moet bijdrageh Ik heb er
hier wel gehad uit een zeer gegoed milieu, waar
voor vijf gulden per week werd betaald. Daar staan
natuurlijk heel wat gevallen tegenover, waarin niets
of zoo goed als niets kan worden betaald.
In ce keuker draait de boel op volle toeren. De
piepers zijn gaar. De koolrapen voor honderd
vijftig personen, denk het u in zijn behoorlijk
gestoofd en de jus glimt in de kommen. Een no
bele baklucht hangt hier: dat zijn de gebakken
eieren, die het vleesch vervangen. Vlugge vingers
hanteeren het mes. dat er eierkoek-snippers van
maakt. Een mand sinaasappelen voor een frisschen
mond achteraan staat klaar. Daar worden de ke
tels naar de eetzaal gebracht en wij gaan mee.
Een heldere zaal: veel glas alweer, dat in een
zondheid opzitten. Veel thuis geweest door allerlei j ommezien naar buiten gedraaid kan worden. Hei-
kwaaltjes. Veel verzuim gehad en dus veel gemist. 1 dere, rustige tinten. Platen aan de wanden. Lange
Dat is de grootste handicap. Maar we doen onze tafels, in groote hoefijzervormen geplaatst. Nette
best en over 't algemeen sluiten we behoorlijk aan, witte tafelzeilen vervangen het linnen. Dat ieder
als ze van hier weer naar de oude sohool verhui- zijn vaste plaats heeft spreekt vanzelf. Klasgewijs
zen". houdt meneer of de juffrouw het toezicht.
Natuur», je habt er vluggerde van nature bij. dTwScS
gelegenheid treffen de jongens en meisjes witte
leerlïngetjes zitten achter hun tafeltjes en aan 't
geoper.ee raam zit de onderwijzer.
Koud? Toch niet! Daar zitten er twee. die
him jasje hebben aangehouden. De x-est doet het
zonder. Hoort u iets van kuchen of niezen? Ze
wennen er volkomen aan. Ik helf heb een pullover
bij me voor de lighal, maar zoodra ik bin en ben
gaat hij" uit. 't Meest slijt het ding van 't kampee
ren in den zomer.En als 't maar weer even kan,
dan verlaten we 't lokaal en zitten dan buiten tus-
schen een paar hegjes en houden daar school.
Volgt u hier 't gewore leerplan?
Wat moet ik daarvan zeggen? Ja, zooveel mo
gelijk doen we dat. Maar.om te beginnen krijg
je ze hier van alle scholen, openbare en bijzondere.
Zooiets brengt z'n moeilijkheden mee. Doch er is
nog wat anders. De leerlingen die ik hier krijg heb
ber er bijna allemaal al heel wat getob met de ge-
Jaar of zes geleden kreeg ik een knaap in de
zesde klas, die hier weer op z'n verhaal kwam en
me vertelde, dat hij graag naar de H.B.S. wilde.
Wel, hij kwam op z'n oude sohool terug, deed exa
men en loopt nu al aardig naar zijn eindexamen.
Op een ar deie sohool voor M.O. zit een meisje, dat
u hier ook al destijds kon vinden.
Kom, 't grut begint te draaien, misschien van
wege 't bezoek, gllioht ook een beetje omdat het
tegen etenstijd gaat en we verlaten dius de klas.
Vanwaar krijgt u ze nu, meneer Van Hees?
O, van overal. Van de Openbare School, van
't Protestantsch Christelijk en van 't R.-K. bijzonder
onderwijs! Natuui'lijk over 't algemeen uit de een
voudigste klassen. Maar af en toe wandelt er ook
opleidingsschool tussdhe
zeep en tandenschuier, de prepax-atieven, voordat
ze binnen komen en, nu ja, een paar minuten in 't
fatsoenlijke uit den band mogen springen na de
inspanning, die de les vergde. „Afreageeren" noemen
we dat. 't Menu vox-mt iederen dag het onderwerp
van 't kakel-discours en dan moet voor een zwakke
maag nog maar het drankje worden klaar ge
maakt en een dieet-houdertje moet nog zijn
apartje hebben en dan worden de beenen onder
tafel gestoken en na het ernstige woordje mag
worden begonnen.
Tja, maar dat schept ook al weer problemen.
En zijn er en 't zijn gelukkig de meesten
die er wat men noemt geen speelman bij noodig
hebben, maar de categorie der kieskauwers is er
óók nog ende wet van het huis is onverbid
delijk: 't bord moet leeg. Daar helpt geen lieve
moederen aan. Zoodat, als de vluggerds hun tweede
portie en hun halven sinaasappel reeds achter de
knoopen hebben, het toezicht zich ontfermt over
de langzamen en met zachten dwang brokje na
door P. v. d. HEM.
Mossel tot Oester: „Zet maar niet zoo'n hooge schelp op!
Eindelijk is mijn tijd ook gekomen".
Waar anders in den polder de postbode per schuit
zijn klanten bedient, kan hij nu een stevige wan
deling over het harde ijsvlak maken.
Foto Pax-Holland.
beetje naar stal bx-engt. En als er dan gedankt is,
is ook dat alweer voorbij.
„O, ze leeren hier wel eten", zegt de heer
Van Hees. „Dat mag in 't begin wel eens een
beetje piano-an gaan, ze kunnen er génoeg mee
terecht. En dan wil het wel eens gebeuren, dat
een ander me komt vertellen, dat hij zijn kind
hier maar vandaan wil halen, omdat de afstand
of wat anders een bezwaar isdan neem ik
moeder of vader mee en laat ze op de kaart zien,
hoe broer of zus in korten tijd vier. of zes of
acht pond is aangekomen.en dan bljjft er nooit
veel van de bezwaren over!".
DE RUST.
De zaal loopt leeg. 't Geroes, dat na het eten is
toegenomen honderdvijftig monden moeten
immers wat te doen hebben versterft, 't Is kwart
over een. Rusttijd.
Daar staat de lighal. Een overdekte ruimte, aan
drie zijden beschoten en aan den vierden kant ge
heel open. Twee glazen schoten verdeelen de lig
hal in drieën en elk derde deel biedt plaats aan
vijftig staaldraadmatrassen.
Ieder weet het alweer: In 't eigtyi kastje ligt
de onderdeken, de slaapzak en de warme, wollen
overdeken. En nu duurt het niet lang, of al wat
leerplichtig is heeft de horizontale positie aange
nomen en 't consigne is: stilte. Misschien wordt
er even gebibberd, maar al spoedig deelt de
lichaamswarmte zich aan den slaapzak en dekens
mede en geen tukje in uw Chesterfield aan den
haard dat halen kan bij de anderhalf uur rust.
die hier genoten wordt in de frissche, prikkelende
buitenlucht. Rust, die immers voor deze ge
stelletjes medicijn op zichzelf is.
Maar elders in 't gebouw gaat het werk zijn gang.
De vaat wordt omgewasschen en opgeborgen. De
eetzaal wordt opgeruimd en gereed gemaakt
voor het avondeten. Daar verdwijnen de bi'ooden
alweer in de machine, die ze in zooveel honderd
evenveeltjes snijdt, die geboteixl moeten worden.
En de melk dient klaar gezet, want ander half
uur rust in de openlucht, gevolgd door een middag
schooltijd bezorgt alweer trek.
Zoo verstrijkt de dag. Zoo rijen de dagen zich
aaneen tot weken en maanden. Veel, heel veel
onbaatzuchtig werk wordt hier verzet ten pro-
fijte van het misdeelde kixid. Het onderwijzend
personeel heeft een veel langeren diensttijd dan
elders het geval is. Het werken in klassen, die
halfjaarlijks een verloop van twee derde der be
zetting vertoonen is bezwaarlijk en het onder
richt aan kinderen die van tientallen verschillen
de scholen komen eischt veel geduld en veel be
grip. Het vordert vrijwel de geheele persoonlijk
heid van wie zich tot dit onderwijs geroepen
voelt en stelt natuurlijkerwijze de zwaarte
eischen aan de leiding van het geheel. En dit alles
bedenkend rijst bij u bewondering voor dit mooie,
maar moeilijke werk en prijs gij de gemdBxte
gelukkig, die in deze onderwijsinrichting zulk*een
kostelijk correctief bezit ten aanzien van veel
maatschappelijken nood en onverdiend leed.
Maandag viert de Openlucht School haar tien
den verjaardag. De herdenking van zulk een
kroonjaar geeft aanleiding tot een verjaarbezoek,
waartoe een aantal autoriteiten uitgenoodigd
zijn, die de gemeente en het schooltoezicht zullen
vertegenwoordigen.
„En de kinderenbegint de zuster.
„Stzegt de heer van Hees, die bang
wordt, dat de man van de krant meer zal ver
klappen dan noodig is.
Nu ja
D.
RRPDRPP.-CROENTE -VLEESCH
EEN REEKS VAN SCHOTELS. OVERTREFT 1
ALLES! GEEN FOOIEN. BEDIENING 10%
(Adv. Ingez. Med.)
AGENDA
Heden
ZATERDAG 18 JANUARI.
Stadsschouwburg: Het Ned. Tooneel. „Als sterren
\.llen", 7.30 uur.
Luxor Theater: „Geheimen van het Oerwoud",
6.30 en 8.45 uur.
Palace: „Inspecteur Eyck in de val", 6.30 en
8.45 uur.
Frans Hals Theater: „Laatste wals", 6.30 en 8.45
uur.
Rembrandt Theater: „Vorsten tregadi^". 6.30 en
8.45 uxir.
ZONDAG 19 JANUARI
Stadsschouwburg. Het Masker: Ja of nee....?
7.30 uur.
Frans Hals Theater: Brïtsch-Indië en Oost-Indië,
11.30 uur.
Rembrandt Theater: Het wonder der voortplan
ting, 11.30 uur.
Bioscooptheaters. Voorstellingen des middags en
des avonds.
MAANDAG 20 JANUARI.
Bioscooptheaters. Voorstellingen des middags en
des avonds.
ROOSTER VAN APOTHEKEN.
Firma Duym en Keur, Keizerstraat 6. TeL 10378,
Firma Begemann en Sneltj es. Kruisweg 30. TeL
10043.
Maraix Apotheek. Marnixstraat 65. Tel. 23525.
Te Heemstede is geopend:
Heemsteedsche Apotheek, Binnenweg 98. TeL
28197. h
