Haarlem's Dagblad
-in Uithoek.
Kwestie van stand.
Haarlem's Dagblad
JextieCkaactr
De persoonsbewijzen
voor de Haarlemmers
Verlaging
der leerlingenschaal
te wachten
Luchtactie boven
Engeland.
Artikelen ent.
-p JAARGANG No. 17691
ave Lourens Coster, Maatschappij voor Courant-
|aven en Algem. Drukkerij N.V. Bureaux: Groote
jistraat 93, bijkantoor Soendaplein 37. Postgiro-
1st 38810. Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
loon: Directie 13082, Hoofdred. 15054, Redactie
0, Drukkerij 10132, 12713. Administratie 10724,
5, Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM en ROBERT PEEREBOOM Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
WOENSDAG 19 FEBRUARI 1941
Abonnementen per week 0.25, per maand 1.1 QJ
per 3 maanden ƒ3.25, franco per post ƒ3.55, loss*
nummers 6 cent per ex. Advertentiën: 1-5 regel»
2.eike regel meer 0.40. Reclames 0.65 per
regel. Regelabonnementstarleven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels ƒ0.70, elke regel meer
0.17^. Groentjes zie rubriek.
O cc
zijn verre uithoeken van Nederland, diep in
koloniën die zoo ver over de wereld verdeeld
waarvan wy maar zelden iets hooren en waar
de meesten van ons een bedroefd klein beetje
en. Wat is bijvoorbeeld bekend van het eiland
a? Het is sinds drie eeuwen Nederlandsch bezit,
is het kleinste der Bovenwindsche eilanden in
n^j Caraïbische Zee maar ziet er heel anders uit
de overige. Het heeft een „hoofdstad", als ge
M( van spreken kunt ten aanzien van een eiland
een paar duizend bewoners, die den onholland-
h. n naam Bottom draagt, hetgeen bodem betee-
t en dus een dal aanduidt, zij het wel op erg
do( itere-wijze.
Kern citeert een artikel in een Amerikaansdh
l€ Irijkskundig tijdschrift over het eiland. Ik heb
gelezen met de belangstelling die men voelt
tg, deelen van eigen land, met die extra nieuws-
woi igheid die opwelt als het een verren, zelden ge-
mden uithoek geldt en zou overigens niet te-
'c* komen op het voor zoover bekend onge-
d gebleven jubileum van drie eeuwen, dat in
h<5 viel, een jaar dat zich niet best eigende voor
afce viering, als een enkele passage mij niet ge-
d had. Die gold verwantschap met het Moe-
De[ and. Want er wordt in medegedeeld dat de
bere indruk, dien een groot deel van het rots-
In lige eiland maakt, terstond wordt weggevaagd
meer men Bottom bereikt, omdat „de vriende-
r(je e huizen zitten goed in de verf: er is een over-
d van boomen, struiken en bloemen. Ook hier
de echt-Nederlandsche zindelijkheid zich gel-
De huizen zijn niet alleen kraakhelder onder
den, maar ook behoorlijk gemeubeld"
ooïets treft. Het is dan wel erg zakelijk verteld
r vo !'s W'J de volkseigenschappen moeten opnoemen
intn rop wij prat gaan zullen we niet beginnen met
de kraakhelderheid, die wat erg burgerlijk-braaf
iriei doet. Maar noemen zullen we haar toch wel en
ulte ge ontdekt dat zij zelfs beoefend wordt op een
va dijk toegankelijk eilandje van dertien vier-
vo. te kilometers, duizenden kilometers van ons
s Uvijderd, in een gansch ander klimaateen
dat in niets op Nederland gelijkt en zelfs
op zijn naaste Nederlandsche buren, omdat het
inlijk alleen maar een met steile rotswanden
zee oprijzende, uitgeblusehte vulkaan is, die een
gte van 880 M. bereiktdan voelt ge dat die
gljionale properheid toch iets meer is dan burger-
e braaf- en netheid. Veel meer: een echt stukje
lerlandsoh volkseigen. En tegelijk begint ge
wantschap te voelen met die kleine eiland-be
king daar in de verre verten, daar op die hooge
in zee, die zoo geheel anders leeft dan wij en
tal de stormen staat die in de wereld woeden,
jr toch nauw aan ons vermaagschapt moet zijn.
]r wonen een paar duizend menschen op Saba,
ilk hierboven gezegd. Dat is een compromis
chen de mededeelingen van de Kern en vain
encyclopaedic Winkler Prins, die het er heele-
al niet over eens zijn en resp. 3000 en 1500 op-
en. Hun kleine samenleving geniet een groote
e van zelfstandigheid, betaalt aan het gouver
tent geen belasting, ontvangt daartegenover
geen financieelen steun, is van vele moderne
lakken der Westersche beschaving zooals de ra
de auto, ja zelfs de fiets nog geheel verstoken
staat onder bevel van een gezaghebber, bijge-
oo! tn door twee landraden. Er zijn weer een
d- landsch verschijnsel openbare lagere scholen
ar ook een paar Roomsch-Katholieke. Er is voor
•i redhtspraak alleen een kantongerecht, hetgeen
3ak ijnt aan te duiden dat het misdrijf er onbekend
°ie in slechts de overtreding er voorkomt, hetgeen
t toor de eilanders hoop. De producten van Saba
n t zoete aardappelen, cassave, maïs, bananen en
iv rxihoul; het overige moet men er invoeren Be
nen re dan water, dat men uit drie bronnen put en
der in regenbakken opvangt. En die invoer is
eenvoudig, want Saba bezit geen eigenlijke
n. Kuslscheepjes moeten zich door een zeven
ister breed'e opening tusschen rotsen behendiglijk
ooi r binnen wringen om de eenige landingsplaats
«reiken.
ea,an wordt het aangevoerde naar de hooger ge
el ijli m nederzettingen gedragen op hoofden van
nders en ruggen van ezelsdie er pas vijf-
I jaar geleden zelf voor het eerst zijn ingevoeld,
de eenige politieman is tevens brand weercom-
havenmeester en vrederechter. Bovendien
lij verantwoordelijk voor de verlichting, be
oogde uit veertien petroleumlampen, die om zes
's avonds worden aangestoken en om negen
al gebluscht, want dan loopt er niemand meer
deli
!ilm 1
too
ïak-
dooi,
uit 'en en ligt al vrijwel iedereen in bed. Ook is er
ziekenhuis, beheerd door den eenigen dokter,
te paard zijn patiënten bezoekt. Zijn bediende,
kleurling, holt met de instrumententasch met
dravende paard mee.
oertuigen op wielen zijn er bijna niet. Vrijwel
h6™ in gaan te voet, hetgeen een schier onafgebroken
nmen en dalen beteekent. En de groote wensch
de bevolking: een auto-weg, is nog steeds niet
eid«vuld. Pietgeen verklaart waarom er geen enkele
wee 5 is.
d« lm de veertien dagen is er stoomboot-dag en
komt het s.s. Baralt, aangekondigd aan de be-
dalfine door een vlaggesein dat op een hooge rots
gen, sven wordt. Dan haast ieder zich naar de lan-
tro- gsplaats om de groote gebeurtenis bij te wonen,
verder komen er maar heel zelden schepen in
t.
oudt u er wel willen wonen? Ver van de stor-
der tijden? Dat lijkt mij toch een zaak om
t nog eens diep te overdenken. En wat mij be
lt: ik ga niet met u mee. Maar ik zou het wel
s willen bezoeken in de een of andere toekomst
er weer vrede zal zijn en met die mede-Neder-
iers willen praten en over hun leven schrijven,
nt het is toch wel een aantrekkelijke en vrien-
yke gedachte die de verre uithoek wekt: zoo'n
a stukje Nederland op een rots in zee.
R. P»
(De Nederlandsche Spoorwegen heb
ben in een circulaire aan het perso
neel de bevoegdheid gegeven, eerst
vriendelijk en dan krachtiger op te
treden, tegen reizigers die oorlogsin
validen laten staan, terwijl zij zelf
zitten.)
De circulaire van de Sporen,
Gezonden aan het personeel,
Is niet plezierig om te hooren,
Daarmee zeg ik toch niet teveel.
Al krijgt het personeel te lezen
Van een bevoegdheid en een plidht,
De circulaire is in wezen
Veeleer tot het publiek gericht.
Dat is bevoegd om te gaan zitten
Als 't met den trein op reis moet gaan,
Maar 't heeft de plicht op spoorwegritten
Voor invaliden op te staan.
't Is niet plezierig om te hooren,
Dat tot een „houding" van die soort,
Zoo vanzelfsprekend, door de Sporen,
Nog eens moet worden aangespoord.
En als na een verloop van dagen
De spoordirectie binnenkort
Besluit zijn personeel te vragen
In deze kwestie om rapport.
Dan hoop ik dat het zoo zal worden:
Nauwkeurig streng gecontroleerd,
Maar 't was nu overal in orde,
Er 's geen geval geconstateerd.
P. GASUS.
Weer naar normale melk-
voorziening fe Haarlem.
Vooruitzichten worden steeds beter.
Voor allen die melk gebruikten en dus in de eer
ste plaats voor de huismoeders is het een verheu
gende tijding dat de kansen tot het weer verkrij
gen van een normale melkvoorziening steeds beter
worden. Er wordt naar gestreefd de contingenten
voor den handel weer op 100 pet. te stellen. Deze
kan daardoor zijn cliënten ook weer toestaan nor
maal melk te gebruiken. Hierbij moet de klemtoon
vallen op het woord normaal, want voor abnor
maal gebruik, dus voor gebruik dat uitgaat boven
wat men vroeger gewoon was te hebben, is de aan
voer nog niet voldoende. En de kans op stagnatie
blijft bestaan, want de melk moet van verre wor
den aangevoerd en er blijft steeds kans bestaan,
dat er hapering optreedt of dat de melk bij aan
komst zuur blijkt te zijn, maar de vooruitzichten
worden voortdurend beter, En zoodra het melkvee
weer in de wei gaat, is het ieed van de rantsoenee
ring weer volkomen geleden.
Spoorwegongeluk bij Zwolle.
Leerling-machinist ernstig gewond.
ZWOLLE, 19 Febr. Vannacht omstreeks kwart
over een is op het spoorwegemplacement te Zwolle
een rangeerdeel door een verkeerden wisselstand
op een naar Amersfoort vertrekkenden goederen
trein gereden. Van den goederentrein ontspoorden
drie met stukgoed geladen wagens, waarvan er
twee over elkaar schoven. Van het fangeerdeel
ontspoorden vijf wagens. Een wagen kan
telde, de overige wagens werden, evenals de ont
spoorde van den goederentrein ernstig bescha
digd. Aanstonds is men met het opruimingswerk
begonnen. De leerling-machinist van den goede
rentrein, de heer Knoop uit Leeuwarden, die tij
dens de botsing van de locomotief was gespron
gen, werd ernstig aan het hoofd gewond en moest
naar het Sophiaziekenhuis worden overgebracht.
Voor het geval uw Haarlem's Dagblad
Textielkaart nog niet is afgehaald, ligt
zij nog op ons kantoor Groote Hout
straat 93 of Soendaplein 37 op u te
wachten.
Voor 4 cent per stuk kimt u haar mee
nemen.
Geen gedrang, want er komen slechts
800 opgeroepenen per dag.
Eerst hadden de gemeentebesturen gedacht dat
zij met 1 Maart konden beginnen met de uitrei
king der nieuwe Persoonsbewijzen. Daar evenwel
nog niet alle beseheiden uit Den Haag gekomen
zijn, zal .het wel wat later worden. Te Haarlem
denkt men te beginnen op 15 Maart.
Omdat men een half jaar den tijd heeft is de
organisatie zoo gemaakt dat per dag ongeveer 800
Haarlemmers van eer. kaart worden voorzien. In
totaa1 moeten ongeveer 100.000 kaarten gemaakt
worden, want alle ingezetenen boven de 15 jaar
moeten er een hebben.
Eerst was gedacht het werk over verschil
lende lokalen in de stad te verdeelen. Dit is
evenwel technisch niet mogelijk gebleken. De
uitreiking geschiedt nu op één centraal punt in
het centrum der stad.
Daarom is door de gemeente een gebouw gehuurd
dat zich uitstekend voor dit doel leent. Er zullen
30 ambtenaren in dit lokaal te werk gesteld wor
den zoodat men overtuigd is, dat de menschen, die
allen voor bepaalde uren opgeroepen worden, niet
lang zullen behoeven te wachten. Maar al is men
dadelijk aan de beurt, dan is er toch ongeveer een
kwartier mede gemoeid voor de kaart (met de vin
gerafdrukken, het signalement en andere bijzonder
heden) voltooid is.
Alle ingezetenen krijgen 10 dagen van te voren
een mededeeling op welken dag en welk uur zij
moeten komen. Daardoor kan men zorgen tijdig
foto's te hebben die aan de eischen voldoen. Bo
vendien kunnen huismoeders die kleine kinderen
hebben zorgen dat die tijdig onderdak komen ge
durende den tijd dat zij afwezig zijn.
De ziekenhuisverzekering te
Haarlem.
Interessante gegevens.
Uit het laatste jaarverslag van den Geneeskun
digen Dienst te Haarlem zijn interessante gege
vens te putten over de gemeentelijke ziekenhuis-
verzekering.
Er waren bij die verzekering ingeschreven 58667
volwassenen, De kinderen onder de 16 jaar vallen,
hoewel er voor hen geen contributie betaald
wordt, automatisch ir. de verzekering. Er kan
daarom wel gezegd worden dat ongeveer 100.000
ingezetenen (volwassenen en kinderen tezamen)
verzekerd zijn.
Van de 5616 patiënten die in dat jaar geheel of
gedeeltelijk voor rekening der gemeente in de
ziekenhuizen werden opgenomen waren er 4116
verzekerd. Het percentage voor de opneming
liep dus ongeveer 4
Er worden weinig aanvragen om opneming in
de ziekenhuizen afgewezen. Er kwamen dat jaar
5847 aanvragen in. waarvan er dus 231 werden af
gewezen. Het verslag constateert er bij, dat „die
menschen niet zijn opgenomen omdat de ziekte
het niet noodzakelijk maakte."
Eigenaardig is dat het aantal vernleegdagen van
de 4116 verzekerde patiënten 142.581 was, of per
patiënt 36.6 dag. De 1450 niet-verzekerden, die ge
heel of gedeeltelijk voor gemeenterekenïng wer
den opgenomen hadden 114.203 verpleegdagen of
80 dagen per patiënt, of ruim twee maal zooveel.
Dit feit wordt evenwel verklaard door de omstan
digheid, dat van de 33762 verpleegdagen in het
Tehuis voor Ouden van Dagen of in inrichtingen
voor ongeneeslijken er niet minder dan 32954 ge
boekt werden voor de groep niet-verzekerden. Van
de 26582 verpleegdagen in inrichtingen voor ze
nuw- en zielsziekten kwamen er 25592 voor reke
ning van die groep.
Nemen wij alleen de ziekenhuizen, dan blijkt
dat de verpleegdagen voor de verzekerden 109.273
hebben bedragen en van de niet-verzekerden
36945.
Nu zijn de verschillen veel kleiner: verzekerden
Der patiënt 26.5 dagen, niet verzekerden 25.5
dagen.
De gemeente ontvine aan premie der Zieken
huisverzekering f 229.686. In totaal werd evenwel
aan ziekenvernleging uitgegeven f 691.030. Wij
teekenen hïerbü aan. dat de Ziekenhuisverzeke
ring (de contributie bedraagt per volwassene 8
cent per week) alleen bedoelt de verzekerden te
vrijwaren tegen verhaal van een gedeelte der
kosten van de ziekenhuisverpleging dat verschul
digd zou zijn indien de betrokkene niet verzekerd
was. Het is nooit de bedoeling geweest, dat de in
komsten van de verzekerden de uitgaven zouden
dekken.
Anders is het bij de gemeentelijke midden-
standsziekenhuisverzekering. Deze is open gesteld
voor ingezetenen met inkomens tot f 5000, die niet
in de gewone verzekering kunnen vallen omdat zij
boven de weistandsgrens ziïn. Het aantal verze
kerden in deze groep was 4213. In het laatste jaar
werden daarvan opgenomen 141 patiënten met
2757 verpleegdagen. Per patiënt was dit dus 19.5
dag. Dit is dus lager dan voor de hierboven ge
noemde -patiënten.
Het percentage van deze verzekerden dat op
genomen werd in de ziekenhuizen was slechts
3.37.
De bouw van den nieuwen Stadsscnouwhurg te Utrecht, is, wat het uitwendige
betreft, vrijwel gereed.
.(Foto Pax Holland),
Eenige dagen geleden hebben wij bericht, dat B. en W. een onteigenings
procedure wenschen te beginnen tegen den eigenaar van een perceel aan den
Zijlweg, dat zoover buiten de rooilijn uitsteekt, dat het een niet onbelangrijke
verkeersbelemmering veroorzaakt. Bovenstaande foto geeft een duidelijk beeld
van den toestand ter plaatse.
(Foto De Haas.!
Het A. N. P. meldt:
Naar wij vernemen, zal binnenkort een be
sluit van den secretaris-generaal van het de
partement van Opvoeding. Wetenschappen
en Cultuurbescherming verschijnen, waarbij 't
salaris van de religieuzen-onderwijzers, die in
gemeenschap leven, met 40 procent wordt
gekort. De aldus vrijgemaakte gelden zullen
worden besteed aan een verlaging der leer
lingenschaal, waardoor ongeveer 2200 kwee-
kelingen met akte en werklooze onderwij
zers als volwaardig gesalarieerde leerkrach
ten in het onderwijs zullen kunnen worden
opgenomen.
Duitsche vliegers boven
Zuid- en Zuidwest Engeland.
Het D.N.B. meldt: Volgens den Engelschen be
richtendienst zijn Dinsdag in den loop van den
dag Duitsche vliegtuigen boven het Zuiden en Zuid
westen van Engeland, alsmede boven Oost-Anglia
verschenen. Nadere bijzonderheden werden niet
medegedeeld.
Blijkens een te New-York uit Londen ontvan
gen bericht heeft het Engelsche ministerie van bin-
nenlandsche veiligheid bekend gemaakt dat bij de
luchtaanvalen in Januari 1502 burgers gedood en
2012 gewond zijn.
AANVAL OP DUITSCHEN
MIJNENVEGER VERIJDELD.
BERLIJN, 18 Februari. (D.N.B.) Een Duitsche
mijnenveger is op 17 Februari door een Britsch
vliegtuig met bommen aangevallen, welke alle hun
doel misten. Het vliegtuig wend terstond onder vuur
genomen. Na verscheidene treffers gaf het den aan
val op.
Duitsch
weermachtsbericht
Strategische doelen op
Britsche eilanden
aangevallen.
BERLIJN, 19 Februari (D.N.B.) Het opper
bevel der weermacht maakt bekend:
Gevechtsvliegtuigen hebben gisteren met goed
gevolg strategische doelen op de Britsche eilanden
aangevallen. Bomtreffers veroorzaakten branden
en verwoestingen in havens aan de Oostkust. Bij
een aanval in scheervlucht op een fabriek ten Z.O.
van Huil, veroorzaakten voltreffers hevige ontplof
fingen. Aan de Moray-Firth in Noord-Schotland
werd een olieopslagplaats in brand geworpen.
Voorts warden geslaagde aanvallen ondernomen op
pakhuizen op de Shetland-eilanden en op scheeps-
doelen. Een vijandelijk schip van 4000 b.r.t. werd
tot zinken gebracht.
In den afgeloopen nacht hebben sterke formaties
gevechtsvliegtuigen brand- en brisantbommen op
Londen geworpen en met succes havenwerken en
zoeklichtstellingen aan de Zuid- en Oostkust aan
gevallen.
De vijand heeft noch boven het Duitsche rijks
gebied, noch boven de bezette gebieden gevlogen.
Afweergeschut aan de kust heeft een gevechts
vliegtuig van het type Bristol-Blenheim neerge
haald. De marine heeft eveneens een vijandelijk
toestel neergeschoten. Nachtvliegers hebben in het
Kanaalgebied vijf drijvende versperringsballons
vernietigd. Twee eigen vliegtuigen worden vermist.
Van de in het weermachtsbericht van gisteren als
vermist opgegeven vijf eigen vliegtuigen is er in
middels een teruggekeerd.
Het D.N.B. deelt voorts mede:
Naar de Britsche berichtendienst meldt concen
treerden zich in den nacht van Maadag op Dins
dag de Duitsche luchtaanvallen vooral op de stede
lijke districten van Londen. Reeds kort na het val
len van de duisternis werd te Londen alarm ge
maakt, waarna de aanvallen begonnen. Ze duurden
eenige uren. Behalve brisantbommen zijn honder
den brandbommen neergeworpen. Verder zijn lucht
aanvallen gedaan qp andere deelen van het land,
zoo op de graafschappen om Londen.
(Foto J. A. Stevens).
In de Groote Kerk te Haarlem staat een of
ferkist, dateerend uit de 16de eeuw, waarin be
zoekers hun giften voor het Gereformeerde of
Burgerweeshuls kunnen storten. Een maal per
jaar wordt die kist geledigd. Dit is ook Dins
dag geschied. Links op de foto de heer G. A.
Luitingh, koster der Groote Kerk, en freule H.
A. van Kretschmar, directrice van het Wees
huis.
De distributie van kaas.
J erondering in bonaanwijzing.
Om bevoorrading regelmatiger te doen vcrloopen.
's-GRAVENHAGE. 19 Februari. De secretaris
generaal van het departement van Landbouw en
Visscherij maakt het volgende met betrekking tot
de distributie van kaas bekend.
Teneinde de bevoorrading van de winkeliers een
regelmatiger verloop te doen hebben is besloten
met ingang van Maandag 24 Februari a.s. een wij
ziging in de bonaanwijzingen voor kaas te brengen.
Met ingang van dien datum zullen niet zooala
tot nu toe gebruikelijk was vier bons, maar twe*
bons worden aangewezen, welke recht geven op het
koopen van kaas. Deze bons zullen geldig zijn van
Maandag 24 Februari tot en met Zondag 9 Maart
a.s. De bons, die op 9 Maart nog niet gebruikt zijn,
blijven voorts nog veertien dagen geldig, dus tot
en met Zondag 23 Maart a.s.
Met ingang van Maandag 10 Maart zullen dan
wederom twee bons voor kaas worden aangewezen,
welke veertien dagen geldig zullen zijn en vervol
gens nog veertien dagen gebruikt mogen worden.
Hierdoor zal eenerzijds worden bereikt, dat ge-
duiende de eerste twee weken de winkeliers ten
volle aan alle aanvragen van hun klanten kunnen
voldoen en anderzijds, dat de mogelijkheid om
vier kaasbons tegelijk te besteden voor het aan
schaffen van een stuk kaas ef een geheel kaasje
na 10 Maart a.s. weer geopend is.
HEDEN: 8 PAGINA'S
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
R. P.: Een uithoek. pag. 1
P. Gasus: Kwestie van stand. pag. 1
Flitsen pag. 3
J. H. de Bois: Kunst in Haarlem en
daarbuiten pag. 3
Eigenaardigheden in Haarlem en
omgeving. pag. 3
v. H.: Het kaartje. pag. 3
C. J. E. D.: Wij herdenken Leo De-
libes. png. 6
