Uit Haarlem's Gemeenteraad
KRUSCHE
Begrooting voor 1941.
Keel Verzachtend
VICKS HOESTBONBONS
V R IJ D A G 21 FEIEUARI 1941'
H A" A R E E M*S D A G B E A D
In do tweede zitting werden bijna 5 hoofdstukken
afgehandeld. Belangrijke mededeeling van den Wet
houder van Openbare Werken over plannen van het
gemeentebestuur. Breedvoerige discussies over het
gymnastiekonderwijs bij het lager onderwijs. Evenzoo
over verhaal bij Armenzorg. Hulp voor middenstanders
die in nood verkeeren.
Donderdagmiddag vervolgde de Haarlemsche ge
meenteraad de behandeling der begrooting-
De voorzitter deelde mede dat ce heer
Visser wegens een plotselinge ernstige ongesteld
heid afwezig was. Spreker wenschte hem het beste.
(Instemming).
Aan de orde kwam het hoofdstuk
VOLKSHUISVESTING.
De heer Noordhoff (s.d.a.p.) heeft tot zijn
voldoening gezien dat enkele volkspensions die on
voldoende waren gesloten zijn geworden. Verschil
lende andere gelegenheden zijn of worden verbe
terd. Bouw- en Woningtoezicht heeft hier goed
werk verricht. Kan het college van R. en W. over
eenige maanden geen gegevens publiceeren hoe het
dan met de zaak staaf
De woning-reserve in onze gemeente slinkt angst
wekkend. Laten B. en W. ondanks dc bestaande
moeilijkheden, o.a. die schaarsohie aan materialen,
trachten in het woningtekort zooveel mogelijk te
voorzien.
Met instemming heeft spreker in Haarlem s Dag
blad een artikel gelezen over t stadsbeeld. Ook hij
is er voor zooveel mogelijk tie streven naar een
aanlokkelijk stadsbeeld. Dit is een belang der ge
meente!
De heer Klein (r.-k.) was overtuigd, dat alle
gemeentelijke diensten te Haarlem zullen medewer
ken om het tekort aan woningen zooveel mogelijk
te beperken.
Er is geen uniformiteit in de vergoedingen die
de gemeente heeft toegestaan voor bestuurders
van ■woningbouwvereenigingen. Er zijn er die te
hoog zijn, terwijl anderen zoo goed als mets krxj-
ge£e heer Relnalda (S.DAP.)wethouder, zei
dat B. en W. de vraag over het publiceeren van
gegevens over het toezicht op de volkspensions
smllen overwegen.
Het feit dat in de laatste 10 jaar goede uitbrei
dingsplannen zijn gemaakt, heeft er toe meege
werkt om het Stadsbeeld te verbeteren.
OPENBARE WERKEN.
De heer Noordhoff 'S.D A P.) wees er op. dat
in de laatste 10 jaren veel minder geld beschik
baar gesteld kan worden voor het onderhoud der
bestrating. Het zou logischer zijn in de jaren van
laagconjunctuur veel openbare werken uit te voe
ren Daardoor zou immers ook de werkloosheid
bestreden worden. In het bijzonder zouden daar
voor onderhoudswerken in aanmerking komen. De
gemeenschap moet in deze meer sociaal gaan
denken.
Is het juist, dat de kansen voor een spoedige
uitvoering van het werk tot verhooging van de
spoorbaan in den laatsten tijd gestegen zijn? Als
spreker goed ingelicht is, wordt nu gewacht op het
antwoord van de Haagsche autoriteiten op de in
gediende plannen.
Er bestaan bij het gemeentebestuur nog vele
grootsche plannen o.a. dc bouw van een brug
over het Noorder Buiten Spaarne als daarvan
slechts een deel in uitvoering zou kunnen komen
zou dit veel leven in de brouwerij kunnen bren
gen.
De heer v. d. Storm (Vrije kiezers) vroeg op
gaaf van de straten die met weinig kosten ver
beterd zouden kunnen worden.
Komt er in de naaste toekomst nog iets van
de verbetering van de Bakenessergracht?
De heer Klein Schiphorst (R.K.) wees
er op, dat er groot tekort is aan materialen. Als er
door den tijd meer materialen komen zal er een
sterk gedrang komen, Wie dan klaar is met zijn
plannen maakt de beste kans het eerst vergun
ning te krijgen. Laat het gemeentebestuur daar
om zorgen eenige belangrijke plannen geheel
klaar te hebben. Er zijn technici die werkloos zijn
en daarom best die plannen kunnen maken.
De heer Relnalda (S.D.A.P.), wethouder, ver
zekerde dat B. en W. het met den heer Klein
Schiphorst eens zijn. De raad zal binnenkort
eenige voorstellen krijgen. Openbare Werken zet
de zaken niet stop, maar gaat voort met de voor
bereiding. Daaronder is een plan om in Haarlem-
Noord eenige groote verkeerswegen te maken om
de binnenstad van het doorgaande verkeer te ver
lichten.
Ook wordt een plan gemaakt voor een grooten
verkeersweg ten Noordén van het Station.
Voor een groot deel is ook klaar een plan om
een verbindingsweg te maken van de Amsterdam-
sche Vaart naar Bloemendaal. Daarvoor is noodig
het bouwen van een brug over het Noorder Buiten
Spaarne.
Er zal natuurlijk getracht worden van die be
langrijke werken een deel reeds in dezen oorlogs
tijd uit te voeren.
De bestrating in Haarlem verkeert niet in een
verwaarloosden toestand. Nu er geen nieuwe ma
terialen zijn wordt veel aan .kousen-maken" ge
daan, dat wil zeggen de straten zooveel mogelijk
te onderhouden met oud materiaal. Natuurlijk
geven B. en W. toe dat als er meer materialen en
meer geld beschikbaar waren de bestrating in
Haarlem beter zou zijn dan thans,
Er is nu voor 1941 f 140.000 beschikbaar voor het
onderhoud der bestrating. Daarmede kan gedaan
worden wat noodig is.
Voor de uitvoering van het geheele plan tot
verbetering van de Bakenessergracht kon geen
toestemming verkregen worden. Het is evenwel
waarschijnlijk dat spoedig een gedeelte zal kun
nen worden uitgevoerd.
B. en W, doen wat mogelijk is om het werk tot
verhooging der spoorbaan te bespoedigen. Het
college is reeds vooruitgeloopen op de beslissing
van den raad en heeft een groot bedrag genoemd
dat de gemeente zal bijdragen om tot uitvoering
van dit belangrijke werk te komen. Spreker hoopt
dat het jaar 1941 het tijdstip waarop met de uit
voering van het werk begonnen zal worden, na
derbij zal brengen.
De heer Happe (V.D.) betoogde dat er men-
schen zijn die nog altijd huisvuil in het water
gooien. Het redden van drenkelingen wordt daar
door in enkele gevallen zelfs bemoeilijkt.
De voorzitter meende dat ook de Volksge
zondheid hierbij in het gedrang komt. Nu wij veel
geld uitgeven om een centraal rioleringsstelsel te
maken, is het noodig dat maatregelen genomen
worden tegen die laakbare verontreiniging der
grachten.
Het eenige wat helpt, ook wat de verontreiniging
van de straten betreft, is een streng politietoe
zicht, maar in dezen tijd heeft de politie wel ander
werk te doen. Misschien is het in de toekomst wel
mogelijk er voor enkele dagen eenige agenten voor
vrij te maken. Het ergerlijke is, dat de tegenwoor
dige verduistering misbruikt wordt om vuilnis
bakken in de grachten te ledigen.
ONDERWIJS.
De heer Vliegen (S.D.A.P.) bracht hulde aan
het onderwijzend personeel voor de uitstekende
wijze waarop het zijn taak vervult.
Het is toe te juichen dat het onderwijs in de
Lichamelijke Opvoeding thans verplichtend ge
steld is. Het is jammer dat er geen geld is om ook
in de laagste 4 klassen der lagere scholen het
onderwijs te laten geven door vakpersoneel. Af
wijkingen bij de kinderen kunnen immers alleen
geconstateerd worden door deskundigen. Er is nu
over gedacht cursussen te organiseeren om de on
derwijzers met akten s. en j. eenige meerdere ken
nis bij te brengen, maar dat is toch niet de juiste
weg. Vooral de akte J heeft weinig te beteekenen.
B. en W. hebben medegedeeld, dat de kansen
voor de oprichting van een imbecielenschool ge
stegen zijn. Het beste zou evenwel zijn als die
nieuwe school in de onmiddellijke nabijheid zou
komen van de werkinrichting.
De heer Bakker fA.R.i betoogde dat aller
eerst de ouders een taak hebben bij de baldadig
heid onder de schooljeugd. Steeds meer moet de
waarde erkend worden van een goed gezinsver
band. De school moet met de ouders samenwer
ken. Hoe is dat bij de openbare school? Is er in
deze niet een achterstand vergeleken bij de bij
zondere scholen? De onderwijzers moeten af en
toe in de gezinnen van hun leerlingen komen,
want daardoor wordt een waardevol contact ver
kregen.
Als het mogelijk zou zijn. zou het goed zijn, als
voor het onderwijs in de lichamelijke opvoeding
alleen middelbare leerkrachten aangesteld wor
den, maar dat is voor de laagste 4 klassen niet
uit te voeren. Daarom moet er naar gestreefd
worden de gewone onderwijzers ook zooveel mo
gelijk geschikt te maken voor het onderwijs in de
lichamelijke opvoeding. Daarbij kan gebruik ge
maakt worden van hen die akte s. en j. hebben.
Nog altijd zijn de salarissen van de onderwij
zeressen bij het voorbereidend onderwijs veel
en veel te laag. De maatregel van den toeslag
van 6 pet. baat hier niet, want die geldt alleen
voor de gehuwden.
Mevrouw Van Eek (V.D.) was er over vol
daan dat de leerlingenschaal verlaagd zal wor
den. Daardoor zal de werkloosheid onder de
onderwijzers gelukkig verminderen.
Het onderwijs in de Nederlandsche taal kan
aan vele scholen nog wel verbeterd worden. Het
levendige karakter moet daarbij zooveel mogelijk
bevorderd worden. Er moet meer aandacht aan
dit vak gegeven worden, vooral in dezen tijd.
Wat de lichamelijke opvoeding betreft is
van de Winterhulp Nederland
Winterhulp Nederland, den Haag,
No. 5553. Als bank der Winterhulp
Nederland is aangewezen de Kasver-
eeniging N.V. Amsterdam No. 877.
Stort op 5553 of 877
Winterhulp Nederland: breng licht in
het leven uwer landgenooten.
Doet uw plicht als Nederlander en geeft
naar kunnen.
spreekster het eens met den heer Bakker. Een
aanvullende cursus voor de bevoegden met
akten s en j. is de oplossing der bestaande
moeilijkheid.
Van de gemeentelijke bibliotheek wordt steeds
meer gebruik gemaakt. Het aantal uitgeleende
boeken is zeer sterk gestegen. Daarom is het
jammer dat er niet meer geld beschikbaar ge
steld wordt voor aanschaffing van nieuwe
boeken.
De heer Van Boekhoven (s.d.a.p.) was
zeer voldaan over de nieuwe school in het
Ramplaan-kwartier. Het geheele bouwwerk is
een bewijs van de liefde van den bouwmeester
voor zijn werk. Luxe wordt er niet gevonden,
maar wel een edele sfeer, ook de aannemer
heeft recht op waardeering.
Wat de baldadigheid van de jeugd betreft kan
niet van een ernstig euvel gesproken worden. Het
is gelukkig niet zoo erg daarmee gesteld. Het on
derwijzend personeel te Haarlem doet reeds alles
wat mogelijk is om bij de jeugd liefde voor de
natuur te wekken.
Mevrouw Scheltema (LiberaaD was over
tuigd dat onderwijs in de lichamelijke opvoe
ding overgelaten moet worden aan vakonderwij
zers. Het is waar dat de toepassing van dit
denkbeeld geld kost, maar de gemeente geeft wel
I millioen uit voor werkverschaffing. Hier kan
werkgelegenheid verschaft worden aan werklooze
leeraren in de Lichamelijke Opvoeding. Mogelijk
zou zijn dat de leeraren voor de lagere scholen
hun tarief verlaagden.
De heer Westerveld (s.d.a.p.)wethouder,
dankte voor de waardeering die uitgesproken is
tegenover de onderwijzers.
Wat het onderwijs in de lichamelijke opvoeding
op de lagere scholen te Haarlem betreft, is de
toestand zoo, dat dit onderwijs thans niet gege
ven wordt in de le en de 2e klassen. In de 3de en
de 4de klasse wordt het onderwijs gegeven door
de gewone onderwijzers. In de 5e en 6e klasse
geschiedt het door vakpersoneel.
Een onderzoek heeft uitgewezen dat het onder
wijs in de lichamelijke opvoeding in de 3de en
4de klassen zooals het thans gegeven wordt niet
aan redelijke eischen voldoet. Er wordt soms
gymnastiek gemaakt met een overjas aan en
metbaggerschoenen!
Zooals het nu is kan het niet blijven.
Er is alleen gymnastiek te onderwijzen als er
gezorgd wordt dat de kinderen allemaal geschikte
kleeding en schoenen dragen.
In de le en 2e klassen kunnen de jongens en
de meisjes gezamenlijk gymnastiekles krijgen, in
de 3de en 4de klassen is het noodig de jongens
door een leeraar te laten onderwijzen, de meisjes
door een leerares.
Spreker is dus overtuigd, dat het onderwijs
door deskundigen gegeven moet worden, maar
dat kost veel geld en dat heeft de gemeente niet
beschikbaar, want een onderzoek in Den Haag
heeft uitgewezen, dat de gemeenten de kosten
zelf moeten betalen.
Daarom is de eenige oplossing, dat de gemeen
te er naar streeft zooveel mogelijk onderwijzers
dit geschiktheid daarvoor hebben, op te leiden
voor gymn.-onderwijs. Dan wordt er van ge
maakt wat er van gemaakt kan worden. Het is
spreker gebleken, dat de schoolinspectie te Haar
lem reeds voorbereidingen gemaakt heeft voor
het organiseeren van een cursus voor onderwij
zers die akte s of j hebben.
In Den Haag vond men 't al luxueus dat Haar
lem vakonderwijzers heeft voor de 5de en 5de
klassen.
Al doet de gemeente het zoo zuinig mogelijk, de
uitvoering van de uit Den Haag gekomen richt
lijnen voor de lichamelijke opvoeding, zal aan de
gemeente geld kosten. Het aantal lesuren moet
f 11.000 per jaar kosten. Bovendien zijn er gym-
nastieklokalen te weinig. Dit tekort is alleen te
ondervangen door de schooluren te veranderen.
Het is nog niet te zeggen waar de imbecielen-
Rheumatische pijnen
kunnen verdreven worden met Kruschen. Reeds
gedurende tientallen jaren bracht Kruschen
uitkomst over de heele wereld. Neem toch óók
onder voortdu
rende controle
- van scheikun-
dige^apothelter
A G./JJlogger
BIJ apoth. en drog. 1.62, 1.47, 0.76, 0.41.
(Adv. Ingez .Med.)
In het Haagsche bosch wordt grondige opruiming gehouden. Het dichte hout wordt
gedund en de takken worden onder dc tuinders gedistribueerd, die ze gebruiken bü
het opbinden van erwten en boonen. (Foto SrhimmeipenningVi)
school zal komen. B. en W. hebben evenwel een
geschikte plaats op het oog.
Ook openbare onderwijzers streven er naar be
kend te worden met de huiselijke omstandighe
den der leerlingen.
Onder de gegeven omstandigheden zien B. en
W. geen kans nog wat te doen voor de onderwij
zeressen bij het voorbereidend onderwijs.
Het is niet de taak van den wethouder, maar
v/el van den inspecteur om toezicht te houden
op de wijze van het onderwijs in het Neder-
landsch. Ook is spreker tegen dor, en voor le
vendig onderwijs.
Er is niet meer geld beschikbaar voor de bi
bliotheek. Ook is het nog niet mogelijk de huis
vesting te verbeteren door de Vleeschhal voor de
bibliotheek te bestemmen.
KUNSTEN.
De heer H a p p drong er op aan al het mo
gelijke te doen om de concerten in het Frans
HaL«museum ook in de toekomst mogelijk te
maken. Er zijn belangrijke cultureele belangen
aan verbonden. Bovendien zijn die kamermuziek
uitvoeringen een uitstekend pleidooi voor het
zelf beoefenen van de muziek.
De heer Westerveld (S.D.A.P.), wethou
der, beloofde dat B. en W. aandacht aan de zaak
zullen blijven wijden.
WERKLOOSHEIDSZORG.
De heer Mars (SD.A.P.) betreurde dat er nog
geen betere huisvesting voor Maatschappelijk
Hulpbetoon is gevonden. De toestand is daar
zoo dat het werk er onder moet lijden.
De post voor B-steun moet verhoogd worden
omdat de prijzen gestegen zijn.
Bij Miaatschappelijk Hulpbetoon te Haarlem
moeten de werkloozen meer papieren invullen
dan in andere gemeenten geëischt wordt.
Wat het verhaal betreft moet de gemeente
rekening houden met de prijsstijgingen. Het is
billijk dat de bijdragen die indertijd zijn vast
gesteld verlaagd worden. Ook is het billijk dat
rekening gehouden wordt met de zwaardere
lasten die een gevolg zijn van de nieuwe loonbe
lasting.
De heer Klein (R.K.) drong ook aan op
een betere huisvesting voor Maatschappelijk
Hulpbetoon.
Het is onbillijk dat nog niets gedaan is aan de
herziening van de tarieven voor het verhaal.
Waarom is hiermee zoo getalmd? Spreker is niet
tegen verhaal, maar het moet billijk toegepast
worden. Het is evenwel in de laatste jaren een
streven van Maatschappelijk Hulpbetoon om er
uit te halen wat maar mogelijk is. Het is bij
voorbeeld af te keuren dat iemand die een we
duwe trouwt die steun heeft gehad, aangespro
ken wordt voor verhaal. Van iemand is f 3400 ge
vraagd, te betalen met 1 gulden per week. Spre
ker zou iemand die op zoo'n manier iemand uit
den steun haalt liever een bloemenmand stu
ren (gelach). Er zijn dienstboden die f 1 per week
verhaal moeten betalen omdat de ouders steun
hebben. Dat is ook veel te veel.
Spreker heeft daarom een motie over het ver
haal ingediend, die beoogt geen verhaal toe te
passen als een gezin moet leven van f 30 of
minder, en als een eenloópend persoon niet
meer verdiend dan f 20 per week.
Mevrouw Scheltema (Liberaal) had prin-
cipieele besvaren tegen de motie-Klein. Het
is in strijd met de wet een zeker inkomen vrij
te stellen van verhaal. Het vaststellen van Let
bedrag van het verhaal behoort tot de taak van
den rechter.
Aanneming van de motie-Klein zou tot onge-
wenschte consequenties leiden. Er zouden zelfs
wantoestanden door ontstaan. Een huishoudster
of leerares die f 55 in de maand verdient boven
kost en inwoning zou niet aangesproken kunnen
v/orden één gulden bij te dragen voor haar
behoeftige ouders.
De heer Hooy (R.K.) wees er op dat tal
van middenstanders het thans zeer moeilijk
hebben als een gevolg van de tijdsomstandighe
den. Sommigen hebben in 1940 wel een gun-
stigen uitverkoop gehouden, maar nu komen
juist de moeilijkheden. In vele branches is de
omzet sterk ingekrompen. Laten wij maar eens
denken aan de slagers.
Er zijn verschillende instanties voor hulpver
leening aan middenstanders, maar die helpen in
den regel geen zaken die tijdelijk minder ren
dabel zijn. Het is hier geen quaestie van ar
menzorg, maar van maatschappelijke noodzaak.
Het belang van het geheele bedrijfsleven is ex-
bij betrokken. De instanties voor hulpver-
leeninig moeten in de gelegenheid gesteld wor
den zoogenaamde overbrugglngscrediëten te ver-
leenen. Misschien is het beste daarvoor die Borg
stellingsfondsen eenigszins te reorganiseeren.
Voor het verleenen der credieten moeten zij wa
ter in de wijn doen (gelach, gemompel: zegt
dat een wijnhandelaar!)
De heer H a p p (V.D.) was ook overtuigd,
dat middenstanders die in nood verkeeren, ge
holpen moeten worden. Hier is evenwel meer
een taak weggelegd voor het rijk.
Verhaal moet niet te streng toegepast worden,
maar toepassing van de denkbeelden van den
heer Klein zou op moeilijkheden stuiten. Het
beste is dat B. en W. prae-advies uitbrengen over
de motie.
De heer v. d. Veldt (RJC.) wees er op. dat
de zaken bij den Werkloosheidsdienst altijd
vlugger afgehandeld worden dan bij Maat
schappelijk Hulpbetoon. Vooral wordt vaak ge
talmd bij beslissingen over steun-aanvragen.
De klachten tegen het systeem der werkver
schaffingen nemen toe. Dit is van beteekenis,
want nu is op de begrooting niet minder dan
een millioen uitgetrokken voor werkverschaf
fing. Kan dit geld niet beter besteed worden door
normale werken uit te voeren?
Hierna werd de vergadering verdaagd tot aa.
Woensdagmiddag.
kKUN/T IN IITIIKEN
GEZELSCHAP „STUDIO"
Maria Boodschap.
Twintig jaar geleden heeft Willem Royaards
reeds Claudel's Maria Boodschap in ons land ge
speeld, Thans heeft het gezelschap „Studio" het op
zijn repertoire genomen en er Woensdag in het Mu-
ziek-Lyceum te Amsterdam de première van ge
geven.
Claudel is een streng geloovig Katholiek en zijn
mysteriespel „L'Annonce faite a Marie" is reli
gieuze kunst. Het is meer een zinnebeeldig, mys
tiek verhaal in tooneelvorm dan een drama, de han
delende personen zijn voor ons meer abstracties dan
menschen. In zijn compositie met de plotselinge,
onvoorbereide overgangen is „Maria Boodschap"
zelfs vrij onbeholpen, maar als geheel is het. van een
ontroerende, prachtige lyriek en van een innig vro
me dichterlijkheid.
In den proloog zien wij Violaine samen met Pierre
de Craon, een bouwmeester van kerken, een van die
„meesters van den levenden steen", die in de Mid
deleeuwen L'Ile de France en Champagne met tal
van kathedralen bezaaiden. Zij is gelukkig en gezond,
hij ongelukkig en melaatsch. Pierre de Craon staat
op het punt naar Rheims te vertrekken, waar hij
moet zijn voor de voltooiing van zijn nieuw, groot
werk, de kathedraal ,.La Justice".
Als Violaine van hem hoort, dat de vrouwen van
Rheims voor den bouw van deze kerk haar edel-
steenen wegschenken, geeft zij aan Pierre de Craon
het meest waardevolle, dat zij bezit, den gouden
en geneeskrachtig door de G*R°,E
Vicks VapoRub ingrediënten
(Adv. Ingez .Med.)
i-ing, dien zij van Jacques Hury, haar verloofd
heeft gekregen. Maar de bouwmeester vraagt haa
iets meer. ,,De steen, die noodig is voor het voe!
stuk is niet dezelfde als die, welke noodig is voc
de spits". Maar voor dit offer is Violaine nog ni(
gereed. Zij houdt van Jacques, zij doet haar dage
lijkschen plicht en meent dat het zoo goed is. Maa
als Pierre de Craon even later wil heengaan, breni
Violaine haar eerste offer en zoent zij den melaa
sche op zijn mond, omdat zooals zij later aa
Jacques Hury zegt: „hij zoo treurig was en ik zq
gelukkig".
Met dezen kus en de vergeving van het kwaa
dat Pierre de Craon haar vroeger heeft aangedaai
geneest zij zijn ziekte en neemt zij hoewel no
onbewust zijn lijden op zich.
„De zonden der Christenheid boeten door het lee
der lijdende menschheid op zich te nemen!" dit
het hoofdmotief, dat telkens in Claudel's mysteri
terugkeert. Wij hooren het van Anne Vercors, Vio
laine's vader, die zijn gezin en zijn land verlaat e
naar Jeruzalem trekt, omdat hij „moe is van he
geluk". Hij wil een deel van het leed der mensch
heid dragen, opdat zijn geluk hem later niet ver
weten kan worden.
En wij hooren het van Violaine, die vrijwillig he
lijden van anderen op zich neemt. Zij heeft afstan
gedaan van het vredig geluk met Jacques Hur
voor Mara, haar zuster. Melaatsch en blind gewot
den, zwerft Violaine in de bosschen, waar zij leef
van de liefdegaven der mensehen. Totdat in dei
Kerstnacht Mara bij haar komt. Violaine begrijp
niet wat Mara tot haar voert. Acht jaar lang is z
alleen geweest en leeft zij der wereld afgestorvei
En hiermede zijn wij genaderd tot het hoogtepur
van Paul Claudel's mysterie, de „wonderscène", ee
tooneel van prachtige lyriek en meesleepende ge
loofsextase.
In de oogen van Mara is Violaine een heilig
Misschien zal God haar helpen om het wonder t
verrichten, dat zij van haar verwacht en zij legt h<
lijkje van haar kind dat zij onder haar mantel vei
borgen hield, in Violaine's armen en smeekt ha:
om het leven van haar dochtertje. Violaine bt
zweert haar zuster dat zij geen heilige is en gei
wonderen kan verrichten, doch telkens klinkt
veranderlijk Mara's smeeken: „Violaine, geef
mijn kind terug, geef mij mijn kind terug!" Plot
seling beginnen in de verte de Kerstklokken te li
den en in extase juicht Violaine: „O, Mara,
Kindje is ons geboren!" maar voor de moeder
staat alleen haar eigen kind en zij heeft geen andt
antwoord dan het telkens herhaalde: „Geef m
het mijne terug!" En dan gebeurt het wonder. Ter]
wijl Mara voor haar zuster ligt neergeknield
uit de Evangeliën leest, klinkt alleen hoorba;
voor Violaine de zang van engelen, die de Mai
Boodschap verkonden.
Langzaam trekt de duisternis op, het wordt licl
ter en lichter, de Kerstdag is geboren en met d<
Kerstdag het kindje dat Violaine met haar grool
goddelijke liefde uit den dood heeft opgewekt.
Doch de oogen van het kind hebben niet a!
voorheen de kleur van Mara's oogen; ze zij
blauw, als die van Violaine. Aubaine is niet mee
het dochtertje van Mara, het is het kind van haa
zuster en van Jacques Hury, den man, dien Vio
laine met zoo reine, opoffex-ende liefde heeft lie
gehad.
Voor Mara blijft Violaine tussehen haar en haa
man staan en wanneer Violaine in de laatste act
door Pierre de Craon stervend bij Jacques Huj
wordt binnengedragen, blijkt het hem, dat Man
haar heeft willen dooden. Maar Violaine zegen
de hand die haar bevrijd heeft van het aardsch
lijden en dwingt ook hem tot vergeven. De „zoet
Violaine" heeft aan Pierre de Craon den steen ge
geven, die noodig is voor de spits van de kathedraa
„La Justice".
In dit mysteriespel is de mystiek der Middel
eeuwen uit het Frankrijk van Jeanne d'Arc, di
andere Maagd die den Heiligen Geest over haa
land bracht, zooals Violaine het doet over de men
schen in haar omgeving. Hoog dichterlijk is he
werk in zijn gegeven en in zijn proza, dat ooi
in de vertaling van Hein Boeken soms klinkt
poëzie. Het stelt aan de spelers zeer ongewone ei
daarom zware eischen, omdat de figuren meer sym
bolische dan eigenlijke menschen zijn.
Toen Royaards Maria Boodschap speelde, kon he
in Haarlem niet worden opgevoerd, omdat het too
neel voor de decors van Lensvelt hier te ondiep wal
Van Dalsum moest zich behelpen met een klei
open podium, dat zich meer voor concerten dai
tooneel leent en was dus gedwongen tot meer sü
leering. In sommige tafereelen zooals in dei
boomgaard, het bosch en de grot was het deco
wel zeer primitief, maar in de keuken van de hoev
en vooral in de poort van Combernon, met het ge
zicht op het Fransche landschap dat aan ee
fresco deed denken had Van Dalsum zeer vee
bereikt en was er volkomen de sfeer van dit mys
teriespel.
En die was ook bijna voortdurend in het spel
De spelers stegen herhaaldelijk uit boven het ge
woon menschelijke en voerden ons, toeschouwers, o;
naar de hoogten waarop de dichter Claudel zijl
stuk heeft geheven. Het was, als geheel, een op
voering die gedragen werd door vrome extase et
dichterlijke bezieling. Van Dalsum heeft als regis
seur dikwijls zeer veel bereikt. Ik denk hier bij
voorbeeld aan het avondmaal voor het vertrek val
Anne Vercors welk een heilige stemming laf
toen over het geheel aan heel de scène tusschei
Violaine en Jacques Hury, wanneer Violaine aai
Jacques haar ziekte openbaart, en het symbolisch!
slot.
Mary Smithuyzen was een ontroerend devotf
Violaine. Zij werd waarlijk het stralend hart van
deze legende, lieflijk en zacht en innig vroom. In he!
begin in het tooneel met Pierre de Craon
zij blijkbaar nog zoekende, maar hoe langer ho<
meer steeg zij in deze rol, die zij met volkomen
overgave speelde. Mara is ondanks, of misschiet
iuist om haar slechtheid meer menschelijk. Nel
Knoop gaf haar alle felheid mee, waarover zij be
schikt, maar haar spel deed in dit mysteriespel nu
en dan wat te modern aan. Aangrijpend was zij in
het tooneel, waarin zij Violaine smeekt haar kind
weer tot leven te brengen.
Marie Gilhuys-Sasbach accentueerde als moeder
Vercors wat al te veel het lijdzame in deze figuur,
Zij werd te veel een jeremieerende vrouw, wat te
weinig de boerin, die naast haar man aan het hoofd
van Cobernon staat.
De drie mannelijke hoofdfiguren Anne Ver
cors, Jacques Hury en Pierre de Craon werden
gespeeld door Van Dalsum. Storm en Fiolet. Van
Dalsum was een milde, bijna apostolische oude
boer, Storm krachtig en mannelijk als de schoon
zoon en plaatsvervanger van Vercors, treffend ir
zijn verdriet om het verlies van Violaine. Pierre de
Craon is wel het meest een symbolische figuur,
Fiolet speelde hem met noblesse en zeide zijn tekst
met warme, gedragen stem.
Als geheel dus een opvoering die op de creditzijde
van het aan groote voorstellingen rijke tooneelsei-
zoen mag worden gesteld.
J. B. SCHUIL
speeltuin vereeniging het oosterkwartier
Ilel Jeugd-fanfarecorps het Oosterkwartier te Haar
lem geeft op Zaterdag 22 Februari een concert ln het
clubgebouw. Medewerking wordt verleend door
Operette-vereenlging „Het Oosterkwertler", onder leidinj
van den heer H. Steenkist,
