Haarlem's Dagblad De Rede van den Rijkscommissaris. Baby taalboek. Fruit juweeltjes BERICHT Achttien dood vonnissen voltrokken Champiqnons r Artikelen enz. 58e JAARGANG No. 17711 Uitgave Lourens Coster, Maatschappij voor Courant- Uitgaven en Algem. Drukkerij N.V. Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor Soendaplein 37. Postgiro- dienst 38810. Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12. Telefoon: Directie 13082, Hoofdred. 15054, Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713. Administratie 10724, 14825. Soendaplein 12230. Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen Directie: P. W. PEEREBOOM en ROBERT PEEREBOOM Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM VRIJDAG 14 MAART 1941 Abonnementen per week 0.25, per maand 1.10, per 3 maanden ƒ3.25, franco per post ƒ3.55, losse nummers 6 cent per ex. Advertentlën: 1-5 regels ƒ2.elke regei meer ƒ0.40. Reclames ƒ0.65 per regel. Regelabonnementstarieven op aanvraag. Vraag en aanbod 1-4 regels ƒ0.70, elke regel meer 0.17^. Groentjes zie rubriek. De redevoering die de Rijkscommissaris, Rijks minister dr. Seyss-Inquart, in het Concertgebouw te Amsterdam gehouden heeft is de derde groote rede geweest die hij sinds zijn komst in Nederland heeft uitgesproken. Een gansahe reeks onderwer pen is er in behandeld en aan de meeste is uitvoe rig, aandacht besteed. Dit alles te belichten in het beknopte bestek van een enkel artikel is uitge sloten; wij zullen op sommige punten een volgende maal terugkomen. In den aanvang van zijn betoog kwam meteen een onderwerp aan de orde dat uit den aard der zaak in vorige redevoeringen ontbrak, namelijk de ongeregeldheden die onlangs in de provincie Noord holland hebben plaats gehad. Daaromtrent heeft hij zich in scherpe bewoordingen geuit die een waarschuwing inhielden, omtrent welker duidelijk heid geen misverstand kan bestaan. „Ik hoop, i'k hoop", zei de hij, „dat het Nederlandsche volk uit de ervaringen dei- laatste dagen geleerd heeft, hoe onverbiddelijk de bezettingsmacht haar taak en haar recht weet te handhavenWij zullen in de toekomst, wanneer dat noodig is, nog harder zijn. Vooral waarschuw ik er tegen, de Duitsche Weer macht en de leden der Weermacht te beleedigen." De Rijkscommissaris verklaarde dat in een door oorlogshandelingen bezet gebied een staking en evenzeer een uitsluiting in ieder geval ontoelaat baar, ja, volkomen ondenkbaar is en steeds moet worden beschouwd als een vergrijp tegen een door de bezettingsmacht te handhaven orde. En hij \*oegde daaraan toe, dat mooht een in openbaren dienst zijnde ambtenaar of employé in het vervolg staken hij daarmee zijn bestaan zou vernietigen en dat de bezettingsmacht in staat is zelfs de atmos feer, die tenslotte opwekt tot feitelijke handelin gen van tegenstand en deze daarmee eigenlijk eerst mogelijk maakt, te treffen. In een beschouwing omtrent den geestestoestand waarin het Nederlandsche volk zich in de huidige omstandigheden bevindt constateerde de Rijkscom missaris dat Nederland uit een eeuwenlangen droom gewekt Is en zich tegelijk voor het eene probleem Duitschland geplaatst ziet. Dat beduidt de eisoh, een standpunt te bepalen ten aanzien van de dingen der wereld. Het merkt dat 'het niet meer naar zijn stillen tuin, zijn rustig omheinde bosscha ge, zijn idylle terugkeert. Het begint te begrijpen, dat de tot Nederland gerichte vraag van het lot eerst dan een volksch Nederlandscfh antwoord zal krijgen, wanneer het tegenover Duitschland een waarlijk scheppende houding weet te veroveren. Dit leidde tot een historische beschouwing om trent de wording van gemeenschappelijkheden en vermoede tegenstellingen in het heden, waaruit de Rijkscommissaris concludeerde dat Nederlanders en Duitsohers, gezien van het standpunt van den nationalen staat, niet tot éen volk zijn geworden maar dat zij beschikken over dezelfde voorwaarden van ras en derhalve naar den bloede verwante vol ken zijn, dm staat tot een steeds nauwer gemeen schap. Ook in deze rede uitte de Rijkscommissaris er kenning van de buitengewone prestaties van het Nederlandsche volk op de gebieden van kolonisa tie, waterbouwkunde, scheepsbouw en land- en tuinbouw. Hij sprak van het unieke van de Neder landsche schilderkunst en de belangrijke prestaties op wetenschappelijk, yooral medisch 'gebied en vatte dit alles samen als een beeld van karakter en prestaties, dat de Duitschers als typisch Neder- landsch en Hollandsch kunnen kenschetsen, dat zij als een verrijking van het geheele avondland er kennen en niet willen missen. Zijn critische gevolgtrekking uit den loop van Nederlands wording der laatste eeuwen was, dat het evenwel door rijkdom in afhankelijkheid raak te, doordat zijn volksche basis te smal was om de afgelegen koloniale bezittingen uit eigen kracht te beveiligen. Het zag uit naar een beschermende mogelijkheid en werd politiek, economisch en ten slotte maatschappelijk van Engeland afhankelijk. Het werd bovendien belanghebbende bij een vre despolitiek tot eiken prijs en de rijkdommen over zee voerden tot een zelfvoldaanheid in het moeder land, .die tenslotte tot stilstand werd. Die zelfvol daanheid vindt niet hetzelfde begrip bij het Duit sche wik als de Nederlandsche eigenschappen, die tot kolonisatorische en cultureele prestaties hebben geleid. Te minder omdat de oplossing van de Europeesche machtskern en verlegging van het zwaartepunt van de macht naar den Atlantischen Oceaan gericht was tegen de Duitsche levensbe langen. Via deze breed opgezette beschouwing en an dere over de gebeurtenissen van de oorlogsdagen in Nederland, aan de werking van het liberalisme in vroeger jaren, de houding van het Nederlandsche volk, de instelling van het burgerlijke Duitsche be stuur .in Nederland kwam de Rijkscommissaris er toe nogmaals uiteen te zetten met welke bedoelin gen de Duitsdhers hier gekomen zijn. Zoo herin nerde hij er aan dat hij bij de instelling van het Rijkscommissariaat heeft verklaard dat het Neder landsche recht zooveel mogelijk van kracht zou blijven, dat de Nederlanders hun land en hun vrij heid voor de toekomst in veiligheid zouden ver mogen te stellen indien zij de taak, die uit het gemeenschappelijke lot voortkomt, zullen kunnen vervullen en dat hij op 26 Juli in Den Haag ver klaard had dat de politieke wilsvorming een zaak van de Nederlanders is, doch dat de Duitschers zich al naar den uitslag van deze wilsvorming hun standpunt zouden voorbehouden en dat zij in geen geval ooit zouden dulden, dat toestanden terug keerden die weer tot een tienden Mei 1940 zouden leiden. Hierop volgde deze belangrijke passage in de rede: „De vrijheid van politieke beslissing, die daarmee ran de Nederlanders gegeven is, zal slechts in zoo- (Een kinderarts te New York heeft ten bate van moeders een boek ge schreven, waarin alle geluidjes van zuigelingen worden behandeld en hun bedoeling verklaard, met be hulp tevens van bijbehoorende gra mmofoonplaten.) De babytaai is opgeschreven En uitgeplozen tot en met, Toen in een boekdeel weergegeven En op de grammofoon gezet. Van alle klanken en geluiden, Die baby ooit maar uiten kan, Is nu verklaard wat zij beduiden Door een heel grooten wijzen man. Komt er een zuchtje uit het hoekje En snapt u 't niet direct misschien, Kijk dan maar even in het boekje Op bladzij tien of honderdtien. En elders hebt u kans le lezen: Als baby eensklaps hikkend lacht En 't mocht u onverklaarbaar wezen, Draai grammofoonplaat nummer acht Wel moeders, zoudt u dit nu koopen En, als u 't kocht, sloeg u het dan Van dag tot dag opnieuw weer open? 'k Geloof er heelemaal niets van. U zegt: hoe kun je me nu vragen, Of ik dat in een boekje zoek, Mijn baby is van d' eerste dagen Al zelf voor'mij een open boek En daarover een boek te schrijven? Hoe komt zoo'n dwaze man erbij, Hij weet, om niet te overdrijven, Daar toch veel minder van dan wij. Versche Champignons Nieuwe VIJGEN, DADELS. DRUIVEN Sinaasappelen 1 c soort Goudreinetten Champagne-Reinetten CR HOUTSTRAAT 128 - TElEf. 19248 ZIET ONZE ETALAGE (Adv. lngez Med.) Zij, die zich met ingang van 1 April per kwartaal abonneeren, ontvangen de in Maart nog te verschijnen nummers gratis. DE ADMINISTRATIE. Een maatregel, waarvoor menig wielrijder dankbaar zal zijn. Bij wijze van proef wordt langs een gedeelte van het rijwielpad van den Rijksweg Amsterdam Haarlem een bermbeplanting aangebracht in den vorm van een ligusterhaag, waardoor de wielrijders tegen den wind worden beschermd. (Foto Pax Holland). erre beteekenis hebben als de houding, die de Nederlanders in dezen beslissenden strijd van het Duitsche volk voor de toekomstige vorming van Europa aannemen, den doorslag zal geven bij de bepaling van de plaats der Nederlanders in de toe komst. Ik geloof, dat deze verklaringen helder en duidelijk zijn. Het is mij althans niet mogelijk in te zien, hoe men nóg duidelijker en helderder kan spreken. Ik heb het niet juist geacht in het vervolg aan deze verklaringen nog veel toe te voegen, want ik ben nog steeds besloten de Nederlandets althans in groote meerderheid voor nuchtere, ernstige, wik kende menschen te houden, die in staat zijn, woor den en hun eigenlijke beteekenis te begrijpen. Deze verklaring in herhaalde toespraken steeds weer te herhalen, scheen mij voor de Nederlanders onge past en onjuist, in verband met den ernst van mijn woorden. Ik heb derhalve in de Nieuwjaarsbood- schap-1941 uitsluitend duidelijk gemaakt, dat thans de teerling geworpen wordt, want de nieuwe op bouw van Europa is begonnen en ieder afzonder lijk is voor de beslissing gesteld: met ons of tegen ons tertium non datur. In de toekomst spreken en gelden daden." De Rijkscommissaris heeft herhaald dat de Duit schers in het geheel niet voor alle tijden als bezet tende mogendheid in dit land willen blijven, dat zij willen dat de Nederlanders zelf uit innerlijke over tuiging en met hun geheele wezen aantreden voor het groote werk van den opbouw van het Germaansche gemeenschapsgebied en daarmee van een nieuw Europa. In een volgend samenvattend stuk zal ik andere punten uit deze uitvoerige rede nog eens onder de aandacht brengen. Het bovenstaande geldt een be langrijk deel van de beschouwingen van den Rijks commissaris. Het is goed dat men deze beschou wingen nauwkeurig leest en zich rekenschap geeft van haar beteekenis opdat men een juist begrip ver- werve van de ontwikkeling van de gebeurtenissen in dezen tijd en ook de houding die de bezettende mo gendheid ten aanzien van het Nederlandsche volk inneemt goed begrijpe. Er zijn menschen die dat blijkbaar nalaten; dat is kortzichtig en herinnert aan het vaak geciteerde gedrag van den struisvogel. En aangezien wij hier in Noordholland wonen is het van belang ook nog eens aan het slot bijzondere aan dacht te vragen voor het begin: de waarschuwende verklaringen ten aanzien van mogelijke verstoring van orde en rust. R. P. Vijfhonderdduizend gulden voor Winterhulp te Amsterdam. De Beauftragte van de Stad Amsterdam, senator Böhrncker, heeft naar de „Deutsche Zedtung in den Niederlanden" meldt, een brief van den Rijks commissaris ontvangen waarin de Rijkscommissa ris mededeelt, dat hij overeenkomstig het voorstel van senator Böhrncker uit de te zijner beschikking staande bedragen een som van f 500.000 voor het Winterhulpwerk in Amsterdam beschikbaar stelt. De Rijkscommissaris gaat daarbij uit van het feit dat dat deel van de Amsterdamsche bevolking, dat de gelegenheid en plicht had bij een dergelijke hulpactie zijn sociaal gevoel te toonen, voor een aanzienlijk deel in gebreke is gebleven. Bij de ver deeling van deze f 500.000 verzoekt de Rijkscom missaris senator Böhrncker invloed uit te oefenen, dat rekening wordt gehouden met de jongste ge beurtenissen in Amsterdam. Het A.N.P. meldt: Door het bureau van den be velhebber der Duitsche weermacht in Nederland wordt bekend gemaakt: Op 13 Maart zijn van de aohttien Nederlanders, die, zooals bekend Is gemaakt, in het Haagsche proces tegen een terreur-, sabotage en spionna^e- organisatie ter dood waren veroordeeld, vijftien door den kogel terecht gesteld. Een gratieverle ning kwam niet in aanmerking, daar bedoelde organisatie behalve ernstige sabotagehandelingen tegen militaire inrichtingen op de laagste wijze en met de gemeenste middelen, zooals zij anders slechts bij onbeschaafde volken bekend zijn, b.v. allerlei gifmoorden en aanvallen op Duitsche mi litairen beraamd en in een aantal gevallen ook ten uitvoer heeft gebracht. Slechts drie der ver oordeelden heeft de bevelhebber der weermacht tot een levenslange tuchthuisstraf begenadigd, omdat zij bij het plegen der daad nog geen twintig jaar oud waren. De weermachtbevelhebber wenscht hiermede een laatste 'beroep te doen op het ver stand en het inzicht van de Nederlandsche jeugd. Tegelijk zijn drie te Amsterdam veroordeelde ophitsers, die tot de stakingen in de provincie Noord-Holland hadden aangezet, doodgeschoten. Tot levenslange tuchthuisstraf begenadigd wer den voorts 2 Nederlanders, die in een ander pro ces door een Duitsch krijgsgereóht wegens een ernstige sabotagehandeling ter dood waren ver oordeeld. Ook in dit geval is de gratie voor de laatste maal verleend, daar de veroordeelden ten tijde van de daad nog geen twintig jaar oud waren. De tunnelbouw te Velsen. Wij verwijzen naar pag. 8 van dit nummer, waar is opgenomen een verslag van een onderhoud met Ir. C. Wolterbeek, hoofdingenieur van den Rijks waterstaat in Noord-Holland, waarin deze be langrijke mededeelingen doet over den bouw van een spoorweg- en autotunnel te Velsen. Engelsche industriesteden bestookt. Felle aanvallen op Glasgow BERLIJN, 14 Maart (D.N.B.) Naar het D.N.B. van betrouwbare zijde verneemt is een groot aantal Duitsche bommenwerpers gisteren reeds vroeg in den avond overgegaan tot een aanval op verschei dene belangrijke industriesteden in Engeland. Naar verluidt waren de aanvallen in de eerste plaats ge richt op een reeks opslagplaatsen van levensmid delen en ravitailleeringsbedrijven. Men gelooft uit de eerste berichten te kunnen afleiden dat een aan tal belangrijke installaties der levensmiddelen industrie zeer te lijden heeft gehad. Naar het D.N.B. verder verneemt, zijn verschil lende andere fabrieken in Engeland en Schotland bestookt met bommen van soms zwaar kaliber. Een groot aantal toestellen deed geslaagde aan vallen op belangrijke fabrieken en havenwerken te Glasgow. De rapporten van de eerste vliegtuigen zijn reeds binnengekomen en daaruit blijkt dat te Glasgow, het belangrijkste scheepsbouwcentrum van Groot-Brittannië, reeds na de eerste aanvals golf meer dan twintig groote branden konden wor den waargenomen. Andere afdeelingen der Duitsche luchtmacht hebben in den afgeloopen nacht het havengebied van Liverpool-Birkenhead dat 24 uur tevoren reeds een hevigen aanval had ondergaan bestookt met brisantbommen. Opnieuw deden zich hevige ont ploffingen voor en braken groote branden uit, die de verwoestingen van den vorigen dag voltooiden. Naar het D.N.B. voorts verneemt is gisteren in de nabijheid van Portsmouth een Duitsch verken ningsvliegtuig dat op den terugweg naar de Fran- sche kust was, bij verrassing aangevallen door vijf Engelsche Spitfires. In weerwil van de overmacht verweerde het Duitsche toestel zich door met de boordwapenen naar alle zijden te vuren. Het schoot een Britschen jager neer. waarna de andere vijan delijke toestellen op de vlucht gingen. De Duitscher keerde volkomen onbeschadigd op zijn basis terug. DAGELIJKS VERSCHE AANVOER. RAMAKERS' FRUITPALEIS GASTHEISVEST 45 - Telefoon 16458 (Adv. lngez. Med.) Een foto genomen tijdens de rede welke de Rijkscommissaris voor het bezette Nederlandsche gebied, dr. Sevss-Inquart, Woensdag in het Concertgebouw te Amsterdam heeft uitgesproken. (Foto Stapf) Duitsch weermachtsbericht Honderden Duitsche vliegtuigeri in den aanval Haveninstallaties van Liverpool met groot succes bestookt BERLIJN, 13 Maart (D.N.B.) Het opperbevel van de weermacht maakt bekend: Verscheidene honderden Duitsche gevechtsvlieg tuigen hebben gedurende den geheelen nacht bij maneschijn en helder uitzicht onafgebroken en met zeer groot succes de haveninstallaties van. LiverpoolBirkenhead aangevallen. Talrijke ha veninrichtingen en opslagplaatsen van levensmid delen alsmede aan de haven gelegen fabrieken werden verwoest of zwaar getroffen. Verscheidene schepen geraakten in brand. Andere nachtelijke aanvallen van zwakkere formaties gevechtsvliegtui gen Waren gericht op militaire doelen en fabrieken in Schotland en het Zuiden van Engeland. Ver kenningsvliegtuigen plaatsen bij aanvallen op kon vooien aan de Oostkust van Engeland voltreffers op drie groote koopvaardijschepen en brachten een schip van 1000 b.r.t. in het zeegebied van van Great- Yarmouth tot zinken. Lichte gevechtsvliegtuigen vernielden overdag hangars en schuilplaatsen op een vliegveld in Zuid-Engeland. Een „Schnellboot" bracht bij een aanval op de Zuidoostkust van Enge land een Britschen torpedojager tot zinken. In het gebied van de Middellandsche Zee onder namen Duitsche gevechtsvliegtuigen tezamen met Italiaansche formaties, gewapende verkenningen naar het eiland Malta. In Noord-Afrika bestreed het Duitsche lucht- wapen Britsche colonnes voertuigen en concen traties automobielen op doeltreffende wyze met bommen en boordwapenen. De vijand wierp vannacht brand- en brisant bommen in grooten getale op plaatsen van het Noord-Duitsche kustgebied alsmede op de rijks hoofdstad. In woonwijken werd een aantal gebou wen, waaronder kerken en ziekenhuizen, bescha digd. Industrieele installaties leden slechts onaan zienlijke schade. Onder de burgerbevolking valt een reeks dooden en gewonden te betreuren. Tien der aanvallende vliegtuigen werden door nachtjagers en luchtdoelartillerie neergeschoten. Bovendien verloor de vijand overdag drie vliegtuigen in lucht gevechten. Zes eigen toestellen worden vermist. LIVERPOOL ZWAAR GETROFFEN. BERLIJN, (D.N.B.) Liverpool is in den nacht van 12 op 13 Maart het doel geweest van een bijzonder geslaagden grooten Duitschen aanval. Verscheidene honderden Duitsche gevechtsvlieg tuigen zijn in golven gedurende den geheelen nacht naar deze belangrijke haven aan de Westkust van Engeland gevlogen, om daar bommen van allerlei kaliber op belangrijke militaire doelen te werpen. Het zwaartepunt van den aanval lag ditmaal in het bijzonder op het stadsdeel Birkenhead, waar tal rijke pakhuizen en graansilo's alsmede stapelplaat sen voor de levensmiddelenvoorziening van mid- den-Engeland gelegen zijn. De silo's en graanpak- huizen werden ernstig getroffen. Een graansilo werd volkomen verwoest. Talrijke graanpakhuizen ston den in brand. De vlak aan de Mersey gelegen slacht- en koelhuizen van de veehaven stonden eveneens in brand. Het Engelsche luchtdoelgeschut probeerde eerst door krachtig afweervuur de Duit sche vliegers van hun doelen weg te houden. Na korten tijd echter werd het vuren verrassend zwak en werden de stralen der zoeklichten bijna in het geheel niet meer gezien. Hieruit kan geconclu deerd worden, dat ook de voornaamste stellingen luchtdoelgeschut door de bommen van de Duit sche gevechtsvliegtuigen getroffen werden. BERLIJN, (D.N.B.) De Duitsche luchtaanval op Liverpool beteekent een nieuwen, zwaren slag tegen de Engelsche levensmiddelenhuishouding. Op grond van verklaringen van vliegtuigbeman ningen die door het D.N.B. ontvangen zijn, staat vast, dat de vernielingen in Liverpool die van Co ventry nog overtreffen. De pakhuizen voor graan en meel werden vooral zwaar getroffen. Wanneer men bedenkt, dat de invoer van deze haven voor 50 ingesteld is op levensmiddelen en veevoer en dat Liverpool na Londen de belangrijkste haven is, kan men zich voorstellen, dat de zware vernie lingen in Liverpool door het Duitsche luchtwapen voor den algemeenen Britschen economisch en toe stand beteekenen. THE AMERICAN CLUB TIVOLI DANSSCHOOL TIVOLI vegens de enorme drukte a.s. ZONDAG 16 MAART géén DANSEN in „DE LEEUWERIK", doch in de gezellige tuinzalen van het Gem. Concertgebouw van 7.3011 uur. (Adv. lngez. Med.) HEDEN: 10 PAGINA'S. R. P.: De rede van Rijkscommissaris pag. 1 P. Gasus: Baby taalboek. pag. 1 Flitsen pag. 3 B. K.: Jaarlijksche reprise pag. 3 Van T.: Oude martelwerktuigen pag. 3 Eigenaardigheden in Haarlem en omgeving. pag. 3 Bijzondere correspondentie. Castel- rosso vroeger en nu pag. 5 Voor de kinderen pag. 6 Criticus: Kampioenen van vroeger en nu. pag. 6 S. B.: De voorgeschiedenis van den tunnelbouw. pag7 L.: Indrukkén van de Jaarbeurs. pag. 8 S. C. D.: Uit het leven van Bach. pag. 8 G. J. Kalt: Zar und Zimincrmann pag. 8 De tunnel te Velsen. pag. 8 Laatste Berichten op pagina 2

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1941 | | pagina 1