Haarlem's Dagblad
Inkomen der
Haarlemmers.
v
Springrecord.
De huiscollecte
van Winterhulp
De Persoonsbewijzen
M.O. en V.H. 0. in Haarlem en omgeving
rt
Rede van Hitier
De collecte voor
Winterhulp
BERICHT
Artikelen ent.
58e JAARGANG No. 17713
Uitgave Lourens Coster, Maatschappij voor Courant-
Uitgaven en Algem. Drukkerij N.V. Bureaux: Groote
Houtstraat 93, bijkantoor Soendaplein 37. Postgiro-
dienst 38810 Drukkerij Zuider Buiten Spaarne 12.
Telefoon: Directie 13082. Hoofdred. 15054, Redactie
10600, Drukkerij 10132, 12713. Administratie 10724,
14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM en ROBERT PEEREBOOM Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
MAANDAG 17 MAART 1941
Abonnementen per week 0.25, pet maand 1-10#
per 3 maanden 3.25, franco per post 3.55, loss*
nummers 6 cent per ex. Advertentiën: 1-5 regels
ƒ2.—, elke regel meer ƒ0 40 Reclames ƒ0.65 per
regel Regelabonnementstarleven op aanvraag*
Vraag en aanbod 1-4 regels ƒ0.70, elke regel meer
ƒ0.1714. Groentjes zie rubriek.
Er zijn dezer dagen weer gemeentelijke statisti
sche gegevens verschenen, ditmaal over het jaar
1940. Wij hebben er al heel wat ontleend. Sommige
gelden onderwerpen, waarin de gemiddelde burger
zidh zelden pleegt te verdiepen. De statistiek is
velen trouwens niet dierbaar. Zij zijn een beetje
schrikachtig voor al die dorre cijfers. En buitendien
moet men met de meeste statistieken nog zeer om
zichtig te werk gaan ook. Dat wil zeggen dat zij een
een min of meer uitvoerige toelichting behoeven
van menschen, die het becijferde onderwerp van
alle kanten bestudeerd hebben, omdat men zonder
die toelichting heel gemakkelijk tot eenzijdige en
dus verkeerde gevolgtrekkingen zou komen.
Maar er zijn ook statistieken die zoo'n duidelijk
algemeen beeld geven dat men zich in haar be
teeken is althans in de groote lijn niet vergissen
kan. Dit geldt o.a. voor die van de belastbare in
komens der bevolking. De Haarlemsche opgaven
nu duiden wel heel onmiskenbaar aan hoeveel ar
mer de Haarlemmers zijn geworden in tien jaar
tijds, dus sinds 1930, heit eerste jaar waarin de
economische wereldcrisis zijn uitwerking deed ge
voelen. Ik zal uw lezend oog niet vermoeien met
vele cijfers en duid dus de bedragen afgerond en
in woorden aan. Over het belastingjaar 19291930
bedroeg het totaal belastbaar inkomen van de
Haarlemmers bijna éen-en-negentig millioen gul
den. Over het belastingjaar 19391940, eindigend
dus op 1 Mei 1940, vlak vóór de oorlog in ons land
kwam, bedroeg 't vijf-en-zestig en een half millioen.
Het was dus in die tien jaar met rond vijf-en-twintig
millioen gedaald, dat wil zeggen met 27.4 pet. Der
halve kunt u dit als den gemiddelden achteruitgang
aannemen. Is uw eigen inkomen in die tien jaar
tijds met een kwart gedaald, dan kunt u daaruit
afleiden dat u de gemiddelde ervaringen van uw
medeburgers juist hebt ondervonden. Sommigen
zullen minder getroffen zijn, enkelen misschien
zelfs vooruitgegaan. Maar daarmee zouden we een
ingewikkeld statistisch gebied betreden, want dat
geldt natuurlijk allerlei uiteenloopende gevallen,
waaronder b.v. die van jonge arbeidskrachten die
fel die tien jaar tot volslagen workers zijn ge
groeid en een gezin hebben gesticht. Daarentegen
zijn er zonder twijfel ook velen wier inkomen in
die tien jaar met meer dan 27.4 pet. is achteruit-
geloopen.
Er komen nog meer overwegingen bij. Op 1 Mei
1930 telde Haarlem 118.177 zielen, op 1 Mei 1940
was het bevolkingstotaal tot 141.689 gestegen. Dit
bewijst dus dat het totale belastbare inkomen met
meer dan een kwart daalde terwijl het aantal men
schen dat er van rondikomen moest met meer dan
een vijfde toenam, zoodat u eigenlijk een daling
van uw inkomen met ruim een kwart nog niet eens
als hel gemiddelde volle pond kunt beschouwen.
Het aantal aanslagen in de rijksinkomstenbelas-
ting daalde lin die tien jaar geduoht, ondanks de
sterke toeneming van de bevolking. Het liep van
ruim zes~en-dertig duizend tot ruim dertigduizend
terug, waaruit blijkt hoe sterk het aantal steeg
diergenen, die zoo lage inkomsten hebben dat zij
buiten de belastingen vallen. Onder de ruim der
tigduizend aangeslagenen uit het belastingjaar
19391940 waren ruim negenduizend ongehuwden:
een hoog percentage. Ik vermeld het niet ter ver
gelijking met tien jaar tevoren waartoe trou
wens de gelegenheid ontbreekt, want men gaf toen
deze groep nog niet afzonderlijk op in de statistiek
maar omdat het belangwekkend is met het oog
op het herziene* belastingstelsel dat thans wordt
ingevoerd, gedeeltelijk al is ingevoerd. Daarbij
worden, zooals men weet, de ongehuwden extra
zwaar belast én de gehuwden met minderjarige
kinderen extra in belasting verminderd.
De rubriceering van de inkomens is als altijd
belangwekkend. Velen zullen met verwondering
van het kleine percentage hooge inkomens kennis
nemen. Er zijn niet veel belastingbetalers die meer
dan 10.000 verdienen. In een stad als Haarlem, die
volstrekt niet beneden het algemeene landelijke
welvaartspeil staat, waren het er in dat belasting
jaar 1939-1940 maar 409, waarvan dan nog 280 wier
inkomen tusschen de 10.000 en 20.000 lag. Vier
honderdnegen op de dertigduizend belastingbeta
lers! Dat is dus één en een derde procent. En bij
die 409 waren nog 92 ongehuwden, zoodat nauwe
lijks één procent van de Haarlemsche gezinnen een
materiëelen welstand genoot die boven de 10.000
jaarlijksch inkomen lag! Neemt men een veel lager
grens aan, namelijk die van 5000 inkomen, dan
komt men tot de ontdekking dat in totaal slechts
1494 aanslagen daarboven lagen, dus nog niet hee-
lemaal vijf procent.
Tien jaar tevoren waren er nog precies negen
honderd inkomens boven de 10.000, dus meer dan
tweemaal zooveel als in 1939-1940 en 2488 boven
de 5000, hetgeen meer dan duizend verschilt met
tien jaar later.
Er zouden natuurlijk nog veel meer verhoudingen
te berekenen zijn, maar men moet spaarzaam zijn
met doses statistiek en voor vandaag zal ik het er
dus bij laten. De gelukkigen met materieele wel
vaart zullen er zeker stof tot dankbaarheid irn vin
den. In het algemeen is trouwens zoo'n overzicht
welsprekend, al bestaat het dan uit dorre cijfers.
Het duidt de betrekkelijkheid van het begrip wel
vaart aan.
R. P.
VOLKS CONCERT DER H.O.V..
Het Volksconcert dat Dinsdagavond a.s. in het
Gem. Concertgebouw te Haarlem onder leiding van
Toon Verhey zal worden uitgevoerd, zal worden
geopend met Variations Symphoniques van César
Franck, dat door de piano-soliste Annie Nederbragt
met begeleiding van orkest zal worden gespeeld.
Na de pauze zal een herhaling van de onlangs
met groot succes uitgevoerde tweede Symphonie
van Joh. Brahms worden gegeven
Het concert begint te 7.30 uur.
-IT -
4 i* - - 1 -
V «C
a.*# -
WITLOFCULTUUR IN DUITSCHLAND. Eenige weken, voordat de pluk een
aanvang neemt, worden de wortels in de kweekbedden opgezet. Deze bedden
worden ondergronds verwarmd.
(Foto Schimmelpenningh)
(Een jonge Argentijn heeft het wereld
record van het grootste aantal achter
eenvolgende parachutesprongen verbe
terd door tusschen 7 uur 's ochtends en
6 uur 's avonds 39 sprongen uit te
voeren. Oud record 38 sprongen).
Tjonge jonge jonge jonge
Wat heeft deze Argentijn
Op één dag geducht gesprongen,
Wel om duizelig te zijn.
Stug bleef hij het maar herhalen,
's Ochtends vroeg tot 's avonds vroeg.
Samen neegnendertig malen,
Waarmee hij het record sloeg.
Telkens suisde hij naar boven,
Zweefde dan weer naar omlaag,
Zijn volharding valt te loven,
Maar daarnaast zijn.... sterke maag
Hij gaf alles om te slagen
In den roem waarnaar hij dong.
Heel dien langen dag der dagen
Zat hij op toe-stel en sprong.
Er valt wat over te praten.
Wat hier wel het nut van is,
Maar dit vraagstuk daargelaten,
Zijn prestatie was niet mis.
Laat ons eerlijk concludeeren,
Hij is zeker ook een held
En misschien het best te eeren
Als een super spring in 't veld.
Duitsch weermachtsbericht
van Zondag:
Luchtaanvallen op
belangrijke doelen
in Londen en
Zuid-Engeland
BERLIJN, 16 Maart. (D.N.B.) Het opperbe
vel der weermacht deelt mede:
„Het binnenrukken der Duitsche troepen in
Bulgarije verloopt nog steeds volgens de plan
nen.
Een sterke formatie gevechtsvliegtuigen heeft
in den afgeloöpen nacht ondanks de moeilijke
weersomstandigheden belangrijke doelen in
Londen en Zuid-Engeland aangevallen. In de
haven van Londen ontstonden verscheidene mid-
delgroote branden en een brand van grooten
omvang. Op andere plaatsen in Zuid-Engeland
werden vliegvelden en havenwerken doeltref
fend met brisant- en brandbommen bestookt.
In Noord-Afrika hebben Duitsche verken
ningsvliegtuigen met goed gevolg autocolonnes
en troepen concentraties nabij Agedabia aange
vallen.
Op het eiland Malta heeft de Duitsche lucht
macht de vliegvelden Halfar en Lucca gebom
bardeerd. Een Duitsch jachtvliegtuig heeft hier
bij in een luchtgevecht een Britsch vliegtuig
van het type Vickers-Wellington neergeschoten.
De vijand heeft in den afgeloopen nacht met
zwakke strijdkrachten in het West-Duitsche
grensgebied eenige bommen geworpen. Er is
geen militaire schade aangericht. De materieele
schade is overigens gering. In een krijgsgevan
genenkamp werden twee Franschen door een
Britsche brisantbom gewond.
In het tijdvak van 12 tot 15 Maart heeft de
vijand 31 vliegtuigen verloren, waarvan elf in
luchtgevechten, 11 door nachtjagers, 6 door af
weergeschut en 3 door marinegeschut. Over de
zelfde periode bedragen de eigen verliezen 21
vliegtuigen."
UITGESLOTEN SLAGERS.
Het rijksbureau voor de voedselvoorziening in
oorlogstijd maakt bekend, dat wederom 32 slagers
wegens frauduleuze slachtingen of het voorhanden
hebben van vleesch afkomstig van frauduleuze
slachtingen, voor geruimen tijd van het verkrijgen
van een toewijzing van vee en vleesoh door de Ne-
derlandsche veehouderijcentrale zijn uitgesloten.
Tegen al deze slagers is proces-verbaal opge-
Van heden tot a.s. Zaterdag wordt
in geheel Nederland van huis tot huis
gegaan, om nogmaals een offer te
vragen voor steun aan den behoefti-
gen landgenoot.
Onder groote opoffering hebben
duizenden collectanten zich voor dit
werk beschikbaar gesteld.
Opent uw deuren voor hen, weest
vriendelijk voor hen en zorgt, dat uw
gift klaar ligt, of stelt het bedrag aan
een uwer huisgenooten ter hand,
indien gij uw woning verlaat, opdat
de collectant niet vele malen naar
hetzelfde adres behoeft terug te
keeren.
Vele Nederlanders zien vol ver
wachting ook naar u w offer uit.
(A.N.P.)
Uitreiking is vertraagd
Aanvankelijk was het de bedoeling te Haarlem
op 15 Maart te beginnen met de uitreiking van de
Persoonsbewijzen.
Naar wij vernemen is er evenwel eenige vertra
ging gekomen omdat nog niet alle stukken die daar
voor noodig zijn, uit jlen Haag zijn ontvangen.
Indertijd hebben wij reeds medegedeeld, dat alle
ingezetenen te Haarlem 10 dagen voor zij moeten
komen om hun bewijs in orde te laten maken een
persoonlijke oproeping thuis krijgen, om daardoor
in de gelegenheid te zijn zoo noodig nog goede
foto's te laten maken. Daar nog niet precies te zeg
gen is wanneer begonnen kan worden met de uit
reiking, zijn ook de bedoelde oproepingen voor de
eerste groep Haarlemmers nog niet verstuurd.
Het zal dus wel een weekje in April worden
voor de eerste oproep aan de beurt komt.
SPREEKBEURT DS. C. J. HOEKENDIJK.
Op veler verzoek' zal Ds. C. J. Hoekendijk, Vrij-
Evangelisch predikant te Bussum op Donderdag 20
Maart a.s. des namiddags 3 uur spreken in de
Zuiderkapel aan de Zuiderstraat 15, Haarlem.
Meer buitenleerlingen op de H. B. S.-en en Gymnasium
dan 10 jaar geleden. Sterke toeneming van het aantal
leerlingen op de bijzondere scholen. Meer jongelui op
H. B. S.-en en Gymnasium dan 10 jaar geleden.
Het aantal leerlingen op de Haarlemsche ge
meentescholen voor Middelbaar- en Voorbereidend
Hoogef- Onderwijs is in de laatste 10 jaar gestegen
van 1503 tot 1670. Een vooruitgang dus van 167.
Een nadere bestudeering der cijfers toont evenwel
aan dat die vermeerdering vrijwel geheel verklaard
wordt door de toeneming van het aantal buiten-
leerlingen.
Het lijstje ziet er namelijk als volgt uit:
Eind 1930
Eind 1940
3
S
.1
c3
s
0
03
X
O
Gymnasium
170
76
152
139
H.B.S. A
288
66
316
82
le H.B.S. B (Lyceum)
322
141
220
163
2e H.B.S. B
209
45
275
44
Meisjes H.B.S.
133
53
187
92
Totaal
1122
381
1150
520
Het blijkt dus dat het aantal leerlingen uit
Haar-
lem op deze scholen in 10 jaar tijds slechts geste
gen is van 1122 tot 1150. Een verschil dus slechts
van 28.
Daarentegen steeg het aantal buitenleerlingen
van 381 tot 520, dus met 139.
Het percentage der buitenlecrlingen op de
Haarlemsche H.B.S.-en en Gymnasium der ge
meente steeg dus in 10 jaar van 25.4 tot 31.15.
10 jaar geleden kwam een kwart van de leer
lingen van buiten, nu ongeveer een derde.
Vooral het aantal buitenleerlingen op het Gymna
sium is zeer sterk toegenomen. Het scheelt niet veel
of er zijn thans op die inrichting van onderwijs even
veel jongelui uit de omgeving als uit Haarlem. Op de
lste H.B.S. B is trouwens ook het aantal buiten
leerlingen zeer groot, namelijk 42.5 pCt.
Het aantal Haarlemsche leerlingen op de openbare
H.B.S.-en en het Gymnasium is in verhouding in die
10 jaar veel minder sterk gestegen dan de bevolking
in haar geheel toenam. Die steeg namelijk van
119.203 tot 142.789 zielen, dus met 11.4 pet. Het per
centage van de stijging der Haarlemsche leerlingen
van 2.5 valt daarbij dus vrijwel in het niet.
Het zou evenwel onjuist zijn daaruit te conclu
deeren dat, in verhouding met 10 jaar geleden, thans
minder Haarlemsche jongelui naar het Gymnasium
of de H.B.S. trekken om te studeeren. Het aantal
Haarlemsche leerlingen op de bijzondere scholen is
namelijl» In die 10 jaar sterk toegenomen.
eind 1930 eind 1940
Haarlem omgeving Haarlem omgeving
R.K. Lyceum
voor meisjes
81
136
R.K. Lyceum
voor jongens 133
84
249
214
Christ. Lyceum 91
110
226
314
Totaal 224
194
556
664
Er zijn dus thans 556 Haarlemsche jongelui op de
Ter gelegenheid van den „Heldengedenk
dag" heeft de Führer Zondagmiddag in
het Tuighuis te Berlijn een rede gehouden.
Hij zeide o.a.:
Achter ons ligt een winter van veel werk.
Wat aan onze opleiding nog te verbeteren
viel, is geschied. De Duitsche weermacht
is thans tot het militair sterkste werktuig
van onze geschiedenis gerezen. Kreeg in
deze wintermaanden onze bondgenoot in de
eerste plaats de geheele kracht van de
Britsche aanvallen te verduren, van nu af
aan zal de Duitsche weermacht haar deel
van deze lasten weer overnemen.
Geen mogendheid en geen steun ter wereld
zullen aan den uitslag van dezen strijd iets ver
anderen. Engeland zal vallen.
De internationale financieele plutocratie wil
dezen oorlog tot het einde toe voeren. Derhalve
moet en zal het eind van dezen oorlog haar ver
nietiging zijn. Moge de Voorzienigheid ons dan
den juisten weg doen vinden om de volken die
van hun boeien bevrijd zijn naar een betere orde
te leiden.
Koud en vastberaden zullen wij derhalve in
1941 aantreden om te voltooien, wat vorig jaar
begonnen is. Onverschillig waar te land, ter zee
of in de lucht Duitsche soldaten strijden, zij
zullen weten dat deze strijd het lot, de vrijheid
en de toekomst van ons volk voor altijd beslist.
(Voor den uitvoerigen tekst zie men elders in
dit nummer.)
üet defile voor den Rijkscommissaris dr. ->c\ss-inquart te Amsterdam na de rede
in het Concertgebouw.
(Foto Stapf)
bijzondere scholen voor M O. te Haarlem, tegen
slechts 224 10 jaar geleden. Een vermeerdering dus
van 332. Bij elkaar studeeren dus thans op de Haar
lemsche openbare en bijzondere scholen voor Mid
delbaar en Voorbereidend Hooger Onderwijs 1706
jongelui, tegen 1346 tien jaar geleden. Deze toene
ming komt dus ongeveer overeen met de toeneming
van de Haarlemsche bevolking.
Van het*Kennemcr Lyceum hebben wij alleen cij
fers van het totaal aantal leerlingen, dat in 10 jaar
steeg van 385 tot 510 Het is aan te nemen dat het
aantal Haarlemsche leerlingen op die onderwijs
inrichting in dat tijdsverloop ook wat is toegenomen.
Interessant is tenslotte te berekenen hoeveel jonge
lui uit Haarlem cn omgeving een H.B.S., Gymnasium
of Lyceum bezoeken.
Tellen wij alle openbare en bijzondere scholen
(ook het Kennemer Lyceum) tezamen' dan blijkt dat
er nu in totaal 3400 jongelui onderwijs ontvangen,
tegen 2306 aan het einde van 1930. Een toeneming
dus van 1096, of bijna 50 pCt.
De bevolking van Haarlem en omgeving nam in
die 10 jaar slechts toe met 20 pCt.
Uit de hierboven aangehaalde cijfers blijkt in-
tusschen dat de toeneming van het aantal jongelui
dat H.B.S. of Gymnasium bezoekt in de omstreken
sterker is toegenomen dan in Haarlem zelf. Dit is
trouwens wel te verklaren, omdat het een bekend
feit is, dat in verhouding meer jongelui uit wel
varende forensen-gemeenten Middelbaar of Voor
bereidend Hooger Onderwijs krijgen, dan uit een
woon- en werkgemeente als Haarlem is.
VAN T.
Opnieuw trekken de collectanten van „Win
terhulp" er deze week op uit om op ljjsten bij
dragen in te zamelen voor hulpbehoevende
landgenooten.
Misschien zullen sommigen mompelen: „al
weer?" Maar als die vragers even nadenken, zul-
dén zij zelf gemakkelijk het antwoord kunnen
geven. Elk weet immers, dat mede als een
gevolg van de tijdsomstandigheden het aan
tal personen dat aanspraak maakt op bijstand,
zeer groot is.
Het aantal aanvragen dat bij „Winterhulp" te
Haarlem is ingekomen loopt in de duizenden en
nog steeds komen er nieuwe.
Te Haarlem is meer uitgekeerd dan ontvan
gen is, wat mogelijk was, doordat in andere ge
meenten meer opgehaald werd, dan voor de eer
ste uitkeeringen noodig was.
De uitkeeringen die Winterhulp" doet heb
ben zoo verzekerde de secretaris van de af-
deeling Haarlem ons een permanent karakter.
Wie eenmaal een uitkeering kreeg, komt ook,
tenzij zijn omstandigheden ten gunste verande
ren, voor verdere hulp in aanmerking. Daar
voor behoeft dan geen nieuwe aanvraag te wor
den ingediend. Deze wijze van werken maakt het
natuurlijk noodig, dat „Winterhulp" voortdurend
over nieuwe inkomsten kan blijven beschikken.
Vandaar de geregelde inzamelingen.
Bovendien is het zelfs noodig dat er een climax
zit in het bedrag dat voor de uitkeeringen be
schikbaar komt. want wij wezen er
reeds op behalve de oude gevallen heeft men
steeds weer nieuwe.
Vandaar dat met klem wordt aangedrongen op
medewerking van allen die in staat zijn een
offer te brengen aan deze weldadigheid die aan
alle behoeftige landgenooten ten goede komt. Het
devies van „Winterhulp" is: Voor het volk door
het volk.
Te Haarlem trekken thans 350 collectanten
door de gemeente. Zij hopen in het belang
der vele hulpbehoevenden op een goede
oogst.
Wie niet thuis is als de collectan^n komen kan
zijn gift gireeren. Het gironummer van den pen
ningmeester van de Haarlemsche afdeeling is:
395300.
Zij, die zich met ingang van 1 April per
kwartaal abonneeren, ontvangen de in
Maart nog te verschijnen nummers gratis.
DE ADMINISTRATIE.
HEDEN: 10 PAGINA'S.
R. P.: Inkomen der Haarlemmers.
pag. 1
P. Gasus: Springrecord. pag. 1
De persoonsbewijzen. pag. 1
Van T.: M. O. en V. H. O. in Haar
lem en Omgeving. pag. 1
Eigenaardigheden in Haarlem en om
geving. pag. 3
Flitsen. pag. 3
D.: Overheidszorg pag. 3
J- B. Schuil: De bonte spelers van
Alkmaar. pag, 6
Droste's Tooneelvereeniging
pag. 6
K. de Jong: Het Fransche lied. pag. 6
Chr. Oratoriumvereeniging.
pag. 6
Criticus: HaarlemD. O. S. pag. 7
V. S. V. Afdeellngskampioen. pag. 7
