Goede Muziek.
Spraaktempo.
(jCunst en £ettecea.j
TOBIAS
DONDERDAG 15 MEI 1941
H A A R T. E M'S DAGBLAD
De jaarvergadering van de Haarlemsche Orkest
Vereeniging heeft een afspiegeling in nuchtere fei
ten en cijfers gegeven van de sterk groeiende be
langstelling in goede muziek, die een der verheu
gende verschijnselen van dezen tijd is. Daarvan
heeft de Beethoven-cyclus, waarmee het winter
seizoen besloten werd, een wel bijzonder indruk
wekkend beeld geboden, want de Concertzaal bleek
te klein om de muziekminnenden te herbergen,
zoodat men zelfs een aantal aanvragen van kaarten
heeft moeten weigeren. De H.O.V. heeft al vele
malen een Beethoven-cyclus gegeven, Men krijgt
de neiging dien als een jaarlijksche gebeurtenis te
gaan beschouwen. Maar van een teveel is kennelijk
nog geen sprake. Veeleer zal de ervaring van dit
jaar er dirigenten er^ bestuur toe inspireeren, er
de volgende maal nog maar eens een verlengstuk
aan te zetten. Ook ziet men den tijd naderen waarin
de kans op meer reeksen concerten, bijzonderlijk
aan groote componisten gewijd, tot verwezenlij
king zou kunnen komen. Geen hunner doet vermoe
delijk een zoo algemeen verhoord beroep op de
liefhebbers van Muziek met een groote M als Beet
hoven, maar de Bach-vcreerders zijn talrijk en
namen als Debussy, Tschaikowsky, later wellicht
Bruckner komen van zelf in de gedachte.
In het jaarverslag van den H.O.V.-secretaris P.
de Waard, dat het vereenigingsjaar 1 October 1939
—30 September 1940 gold, is melding gemaakt van
101 conceren. Er werden achttien ledenconcerten
gegeven en in totaal niet minder dan vierenveertig
volksconcerten, hetgeen opnieuw bewijst met hoe-
•eel toewijding er aan gewerkt wordt om de goede
muziek tot de groote massa te brengen. Daarvan
tbben wij trouwens in het pas besloten winter-
tizoen nog meer bewijzen gekregen door het succes
an een reeks paedagogïsche concerten, die in dit
ölad met warmte is aanbevolen en door artikelen
er toelichtingen gesteund. Door zulk werk bouwt
de H.O.V. een nieuwen aanhang voor de toekomst.
Waartoe de jeugdconcerten, die centra van jonge,
geestdriftige belangstelling die voor den oudere, die
ze bijwoont zoo buitengewoon aantrekkelijk zijn
en hem kunnen doen genieten van vaak-gehoorde
werken alsof hij ze voor de tweede of derde maal
hoort, niet minder bijdragen.
In financieelen zin zijn voor de H.O.V. beter tij-
Jden aangebroken al is men nog lang niet waar men
wezen wil, want er hapert nog Veel te veel aan de
bezoldiging der musici. Maar met toegenomen over
heidssteun en belangrijke steun van bevriende zijde
het Comité Vrienden van de H.O.V. is terecht
gehuldigd heeft men het nu toch al zoover ge
bracht dat er geen schulden meer zijn en dat de
lengte van het speelseizoen van 7 tot 9'/> maand is
uitgedijd, zoodat het volledig-actieve vereenigings
jaar uit vroeger tijd weer in zicht begint te komen.
De voortdurend stijgende ontvangsten uit entrees
(stemmen natuurlijk bijzonder hoopvol voor de toe
komst. De oude beweringen van hen, die voor
gaven dat een bevolkingscentrum als Haarlem en
omgeving met zijn 250.000 inwoners geen behoefte
aan een eigen orkest zou hebben zullen nu wel
(voorgoed verstomd zijn. De arbeidstaak van het
'orkest had zich trouwens in het verslag-jaar al
zoover buiten Haarlem uitgebreid dat in negen
andere plaatsen medewerking werd gegeven, t.w.
in Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, Delft, IJmui-
den, Eindhoven, Bloemendaal, Arnhem, Hengelo en
Hilversum. Het sinds eenige jaren bestaande H.O.V.-
Ikoor toont zich een steeds waardiger bondgenoot
en heeft zijn bestaansrecht ten volle bewezen.
Bij al deze verheugende feiten is de waarde van
ide artistieke leiding natuurlijk een factor van groote
ibeteekenis. Voorzitter mr. A. Beets heeft den bei
den dirigenten, Marinus Adam en Toon Verhey een
|dank gebracht dien zij zeker voor hun artistieken
arbeid verdienen. Er is sinds het verslagjaar op
30 September 1940 verstreken was, trouwens nog
verdere stijging in waar te nemen geweest. Toen
indertijd, na de benoeming van Frits Schuurman
tot dirigent van het Residentie-Orkest en het be
kende overgangs-seizoen waarin zeven orkestlei
ders achtereenvolgens den volke voorgevoerd wer-
(den, besloten werd tot een ongewone oplossing: de.
benoeming van twee eerste dirigenten, schudden
sommigen het hoofd, spraken van twee kapiteins
op één schip en meenden te voorzien dat dit niet
slagen zou. Maar het artistieke heil van het orkest
is er mee gebaat gebleken. De samenwerking der
(beide gezagvoerders is kennelijk zeer goed, hun
arbeids verdeel ing zeer gewenscht bij een zoo
'groot aantal concerten als gegeven moet worden
'niet minder en na drie jaar zullen zij zeker beiden
met voldoening op hun werk terugzien.
Er wordt hard en enthousiast gewerkt bij de
iH.O.V.; ge kunt daarvan een indruk opdoen niet
alleen bij de musici maar ook in een gesprek met
[den voorzitter of een ander lid van het dagelijksch
'bestuur, dat heel wat meer te verrichten heeft
dan verreweg de meeste verenigingsbesturen.. En
look bij den zeer ijverigen administrateur, den heer
JLuyken, als ge eens even het hoofd door het
loket steekt en hem een paar belangstellende
(gen stelt.
I Het crescendo blijkt sempre crescendo te wor-
jden, heeft de secretaris in onvervalscht-muzikale
taal in zijn jaarverslag gezegd. Het heeft er alles
van en wie aan den voortdurenden groei en ont
wikkeling van de stad Haarlem en de streek Zuid-
Kennemerland denkt voegt er aan toe: zoo moet
het ook zijn in het algemeen cultureel belang van
deze stad en deze streek, die een bloeiende, op hoog
I muzikaal peil staande orkestvereniging behoeven!
R. P.
N.V. HOLLANDSCHE KUNSTZIJDE-
INDUSTRIE.
De N.V. Hollandsche kunstzijde-industrie keert
een dividend van 8 procent uit over 1940 (v.j. 4 pet.)
Naar de bollenvelden.
A.s. Zondag zullen, naar de K.N.A.C. meldt, vele
bollenvelden al van de bloemen zijn ontdaan; hier
tegenover staat echter dat de latere tulpenrassen,
w.o. de populaire Mendel- en Triumph-tulpen, in
bloei komen. Deze zullen, tezamen met wat van de
vroegere bloeiende tulpen en hyacinten is overge
bleven, nog een interessant beeld bieden en eén
uitstapje naar de bollenstreek tot een genoegen
maken.
JUBILEUM G. C. OUT.
Op 19 Mei hoopt de heer G. C. Out den dag te
herdenken, waarop hij 25 jaar geleden in ge-
meentedient te Haarlem. De heer Out is thans
I werkzaam bij den Ophaal en Stortingsdienst.
NIEUWE UITGAVEN.
Bij den uitgever J. Philip Kruseman te Den
Haag verschenen de volgende nieuwe boeken:
„Na jaren wachten" door Emilie Loi-ing, ver
taald door C. Dumoulin^Goedkoop; „Een kleine en
een groote liefde" door Anny von Panhuys, ge-
i autoriseerde vertaling van Jeanne de Kruyff; „Toen
de zon opkwam" door Helen Topping Miller, ver-
i taling van Joanne Janzen en „In Ballingschap om
bestwil" door James B. Hendryx, vertaling van
J. A. W. van Hacht.
WAT POET U MET ONZE
3AMFDTTEN?
GEEF 2F LIEVER 0*V
WINKELIER TERL»S. WV
KUNNEN ZE VOOR WAT
BETERS GEBRUI KEN:
(Adu. Ingez. Med.)
(Een geleerde heeft het spraak
tempo van een aantal volken ge
meten en is tot de conclusie ge
komen dat de Franschen met 350
lettergrepen per minuut het snelst
spreken, de inboorlingen van Po-
lynesië met 50 woorden per mi
nuut het traagst.)
't Is toch wat met die geleerden,
Die in dienst der wetenschap
Reeds zoo velerlei presteerden,
Altijd even spits en knap.
Welke volken 't snelste spreken
Intresseert u wellicht niet.
Maar die vraag werd ook bekeken,
Zooals u hierboven ziet.
Franschen plegen snel te praten,
Dat beseffen wij ook wel.
Maar nog niet in welke mate,
Nu weet men precies hoe snel.
Polynesiërs daarentegen
Spreken zeer bijzonder traag,
Dat besef had 'k nooit verkregen,
Maar 'k geloof 't natuurlijk graag.
Knap om zooiets uit te plussen,
Dat ontken ik zeker niet,
Maar ik snap niet goed intusschen
Welk belang men erin ziet.
Wat wij nu van tempo hoorden
Is wel een merkwaardigheid.
Maar 't belangrijkste van woorden
Blijft toch maar de kwaliteit.
Tentoonstelling van bloemen-
schikking en ceramiek.
In de toonkamers van de ..Kerkuil". Nieuwe
Gr.acht 23 te Haarlem wordt van Donderdag 15 tot
en met Zondag 25 Mei een tentoonstelling gehou
den van ceramiek en glaswerk. De expositie die
hedenmiddag geopend wordt omvat ceramiek van
„De Porceleyne Fles" uit Delft, mevrouw Th. Her
mansHofstede Crull, Judith Révész, F. R. Wilden-
haen en van Bert Nienhuis. Vooral het werk van
dezen laatsten kunstenaar munt uit door ongemeen
fraaie vorm en afwerking.
Bijzonder interessant is de bloemschikking op Ja-
pansche wijze door Emili^ van Walree, die gedi
plomeerd is aan de Ikenobo-school Rokkaku-Dö tc
Kyoto. De eigenaardige doch zeer rustige en harmo
nische wijze van bloemschikking toont duidelijk de
vele mogelijkheden die er bij het schikken van bloe
men en planten bestaan ter verrijking van de
artistieke functie van schalen en vazen. In eenige
vevrtekken op de eerste verdieping is fraai glas
werk van A. D. Copier te bewonderen. Ongetwij
feld zal deze zeldzame tentoonstelling veel bezoe
kers trekken. Zij tenslotte nog vermeld, dat de
bloemen beschikbaar gesteld zijn door de firma's:
Kweekerij Terra Nova te Aalsmeer en C. G. van
Tubergen's bloembollen en zaadhandel te Haarlem.
Geen schoeiïng van beton of ijzeren balken. De oplossing is gevonden in het
vlechten van lijshout. De ruimten tusschen de drie „vlechttuinen" worden
opgevuld met rietzoden.
(Foto Pax Holland)
BRANDSTOF VOOR DEN KOMENDEN WINTER. Op verschillende plaatsen
in West-Friesland worden thans op dc landerijen de turven gestoken.
(Foto Pax Holland)
De visscherij in (lezen tijd.
Besprekingen in het agrarisch huis.
's GRAVENHAGE, 15 Mei. Dezer dagen is in
het Agrarische Huis in den Haag een kameraad
schappelijke bijeenkomst gehouden tusschen de
vakgroep visscherij van het Ned. Agrarisch Frant
en den Duitschen commissaris voor de visscherij,
dr. Budenböhmer en een vertegenwoordiger van
de Duitsche oorlogsmarine.
Deze bijeenkomst werd geleid door ir. W. F. Ger-
hardt, die na een korte begroeting het woord gaf
aan den heer M. Vrolijk, hoofd van de afdeeling
Noordzeevisscherij van deze vakgroep.
Op historische gronden bepleitte spr. de inscha
keling van Nederland, om in nauwe samenwerking
met het Duitsche bedrijfsleven zijn plaats in het
nieuwe Europa te verkrijgen en mede te werken
dit werelddeel van visscheriiproducten te voorzien
Als de problemen, welke nu aan de orde zijn,
noemde spr.: 1. in het bedrijf houden van de va
rende vloot, desnoods uitbreiding; 2. probeeren ha
ring te visschen; 3. import van haring en andere
visch, voor de voedselvoorziening van ons volk:
4. de export, meest van zoetwatcrvisch, zoo te re
gelen, dat visscher en exporteur hierin een bestaan
kunnen vinden.
De verschillende deskundigen behandelden ach
tereenvolgens deze vier punten. Op openhartige
wijze beantwoordde dr. Budenböhmer de door de
verschillende sectieleiders gestelde vragen en be
sprak de voorkomende problemen op een ieder be
vredigende en veel opheldering brengende wijze.
(A. N. P)
EXAMENS.
Academische opleiding.
Bevorderd tot arts de heeren L. A. G. Hissink
(Soerabaja), E. N. Ploem (Den Haag), S. Walch
.Bringin) en M. J. Hagen (Nieuwe Pekela); ge
slaagd voor het artsexamen le ged.: de heeren R.
A. Soeters (Amsterdam) en J. Kaan (Amsterdam).
Bevorderd tot doctor in de wis- en natuurkunde
op proefschrift getiteld: „Bijdrage tot de kennis
der substitutie in de benzeenkem De bromeering
van phenol in de gasphase", B. W. Speekman, ge
boren te Amsterdam.
Geslagd voor het doctoraal examen pharmacie:
mej. N. Ziekenoppasser. Geslagd voor het candi-
daatsexamen wis- en natuurkunde (j): N. P. de
Boed. Geslaagd voor het candidaatsexamen rechten:
H. van Krimpen.
Geslaagd aan de Leidsche Universiteit voor het
candidaatsexamen Indisch recht, G. A. Betke, te
Heemstede.
Machinisten.
Geslaagd voor voorloopig diploma M. G. Spaan.
IJmuiden-Oost.
HAARL. WEER- EN STERRENKUNDIGE KRING.
Dr. J. J. Raimond Jr., directeur van het Plane
tarium der Haagsche Courant, zal Vrijdagavond 16
Mei voor den Haarl. Weer- en Sterrenkundigen
Kring in hotel „Lion d'Or te Haarlem een voor
dracht honden over het onderwerp: „De energie
bron van de zon".
Het afgeloopen Tooneelseizoen.
Cees Laseur en Cor Ruys hebben met hun gezel
schappen in dit afgeloopen seizoen samengewerkt,
waardoor het hun mogelijk was stukken met
grootere bezetting op hun repertoire te nemen.
De opvoering van ..Hamlet" en „Het Spel der Ver
gissingen" zouden zonder die combinatie dan ook
niet wel mogelijk zijn geweest. Slechts eenmaal
iivhet geestige blijspel ..Ingeborg" van Kurt Götz
zagen wij Laseur en Ruys samenspelen en het
resultaat was niet onbevredigend hoewel het en-
semblespel minder afgestemd en de eenheid ook
minder groot was dan anders bij de voorstellin
gen van Het Centraal Tooneel.
De opvoering van Hamlet werd een groot per
soonlijk succes voor Gysbert Tersteeg, die de
titelrol bezield, met jeugdig elan en noblesse
speelde. Deze nieuwe Hamlet was de verrassing
van deze vertooning, die overigens door een te
zwakke bezetting der andere rollen en een te ar
melijke ja zelfs burgerlijke aankleeding te
leurstelde. Een flinke revanche nam Het Centraal
Tooneel met de vroolijke. van geest tintelende
voorstelling van Het spel der Vergissingen, een
Shakespeare-opvoering, die haar voortreffelijke
kwaliteiten ook bij het publiek een blijvend suc
ces mocht behalen.
In „Ze wisten, wat ze wilden" van Sidney Ho
ward vond Laseur in Tony, den uitbundigen. kin
derlijken en warmbloedigen Italiaan een hem
prachtig liggende rol. die hij brillant speelde. Hij
werd in dit stuk voortreffelijk ter 2ijde gestaan
door Rie Gilhuijs en Teulings.
In „Het Concert", het bijna reeds klassieke blij
spel van Hermann Bahr, was het succes voor het
kwartet Laseur, Remmelts, Rie Gilhuys en Mary
Dresselhuys. Een opvoering van fijn. afgestemd
ensemble-spel, waarin wij Het Centraal Tooneel
op zijn best zagen. Van „Het versteende Woud",
van Robert Sherwood, een stuk van romantische
handeling maar harde realiteit, gaf dit gezelschap
onder regie van Joan Remmelts een boeiende ver
tooning- Van de tooneelbewerking van „Sara Bur
gerhart" van Hans van der Waal kan ik weinig
goeds zeggen. De bewerker toonde al heel weinig
égards tegenover de schrijfster en de uitstekende
opvoering kon deze fout en dit gebrek aan eerbied
voor een klassieken roman niet goed maken.
Cor Ruys gaf al zijn komische kracht in de
titelrol van „Held tegen wil en dank" van Sergo
Pugliese, een blijspel, dat zijn succes enkel en al
leen aan het spel van dezen komiek dankte.
„Het Paradijs", een blijspel van Mr. J. H. Pen
ning kon Ruys echter niet tot een succes bren
gen. hoeveel moeite hij er ook voor deed. Het stuk
miste er de kwaliteiten voor en moest dan ook na
eenige voorstellingen van het repertoire verdwij
nen.
De tooneelgroep „Het Masker" opende haar sei
zoen met „Twaalf in de Jurybank", in welk stuk
Ladislaus Bus Feketee de fouten van het jury
stelsel in Amerika op scherpe wijze hekelt. Dit
tooneelspel boeide meer door milieuschildering
dan handeling, al kregen in de laatste tafereelen
dan ook Cruys Voorbergh en Willy Haak gelegen
heid tot sterk spel, waar zij dankbaar gebruik van
maakten. In „Familiefeest", het charmante stuk
van Dodie Smith kon Het Masker zich van zijn
beste zijde toonen. Het was een fijn-afgestemde
vertooning. waarin zelfs de kleinste rol uitmun
tend vertolkt werd.
Een voortreffelijke opvoering gaf dit gezelschap
ook van Rebecca van Daphne du Maurier. Ge
serreerd sterk spel zagen wij vooral van de
hoofdpersonen, maar als geheel maakte dit stuk
ondanks zijn pakkende speelscènes toch een
wat ouderwetschen, melodramatischen indruk. In
het laatst van het seizoen bracht Het Masker nog
een blijspel van Galdoni De Jaloersche Gierig
aard ten tooneele. De opvoering had zwier en
charme, de aankleeding en de decors getuigden van
fijnen smaak, maar deze goede eigenschappen
konden de zwakheden van dit blijspel met zijn ge
forceerde intrige toch niet verdoezelen. Een succes
werd het dan ook niet.
Van Dalsum heeft met een nieuw opgericht ge
selschap „Studio" het Muzieklyceum te Am
sterdam bespeeld. Het was een eenigszins gewaag
de proefneming, omdat het gebouw te veel buiten
het centrum der stad is gelegen en geen eigenlijk
tooneel bezit en ik twijfel er dan ook aan. of zÜ
in het volgend seizoen herhaald zal worden.
„Het Huis der gebroken Harten" van Shaw,
waarmee Studio opende, bleek een wat verbrok
keld stuk te zijn, maar de dialoog was als al
tijd bij dezen Ier geestig en sprankelend. Van
dit werk van Shaw en van „De Sterkste" van
Keith Winter een fel bewogen, sterk -speelstuk
gaf het gezelschap boeiende, artistiek hoog
staande opvoeringen, wa_arin Loudi Nijhoff vooral
uitblonk„Maria Boodschap" van Claudel zagen
wij van Studio in een indrukwekkende voorstel
ling, waarin de sfeer van dit mysteriespel prach
tig getroffen was.
Het- Residentie-Tooneel kan op een mooi sei
zoen terug zien. Dit hard werkende gezelschap
heeft in Den Haag zijn publiek gevonden en de
belangstelling voor zijn voorstellingen was dan
ook zeer groot. Jammer genoeg speelden de Ha
genaars maar weinig te Haarlem en wanneer zij
hierheen kwamen dan was het meestal nog met
het reeds oude succes-blijspel „Toontje
heeft een paard geteekend". Als nieuwe voorstel
lingen gaf Het Residentie-Tooneel hier voor
de Vereeniging Geloof en Wetenschap Von-
del's Lucifer onder regie van Johan de Meester,
een dynamische opvoering waarin 't dramatisch
element vooral sterk geaccentueerd was. „Dertig
seconden liefde" van Aldo Benedetti, dat hier
gespeeld werd, kon ik waardeeren als een amu
sant bedenksel en het blijspel gaf Mimi Boes-
nach gelegenheid tot pétillant, geestig spel.
„Thee voor Twee", een blijspelletje van Karl
Sloboda was ook niet meer dan een licht ge
valletje. Het werd vlot en levendig gespeeld, voor
al door Theo Frenkel. die er een heel dankbare
rol in had.
In Amsterdam zag ik nog in een zeer goede
vertooning „In Koning Karel's gouden Dagen"
van Shaw. niet een der sterkste stukken van de
zen schrijver, waarin vermoeiend lang gepraat
wordt, en De Kersentuin van Anton Tsjechow,
dat vooral milieu-schildering en stemmingen met
fijne, teere toetsen geeft.
Van „De Storm" van Shakespeare hebben al
leen de Hagenaars mogen genieten. 'Ik las zeer
veel goeds van deze opvoering en de regie van
Johan de Meester, maar omdat ik in dit overzicht
alleen schrijf over wat ik zelf gezien heb, kan ik
het hier alleen maar vermelden.
J. B. SCHUIL.
VI iegen vangs t.
Prof. dr. Wilhelm Pindcr. die
gisteren voor de Nederlandsch-
Duitsche Cultuurgemeenschap
heeft gesproken. (Men zie pag. 4)
('Foto Stapf Bilderdienst)
ONTHEFFING WINKELSLUITING.
De regeeringscommissaris voor Haarlem verzoekt
ons mede te deelen, dat hij ten aanzien van de
winkels op de door de speeltuinvereeniging „Welte
vreden" op 24 en 25 Mei 1941 in het perceel aan
de Cheribonstraat no. 15 te Haarlem te houden ten
toonstelling ingevolge de winkelsluitingswet 1930
ontheffing heeft verleend van de verbodsbepalin
gen van die wet in dier voege, dat die winkels op
Zondag 25 Mei 1941 van des voormiddags 10 uur tot
des namiddags 10 uur voor het publiek mogen ge
opend blijven, daarin mag worden verkocht en het
verkochte medegenomen.
J. VAN SCHOONHOVEN.
Accountant en Belastingadviseur.
RECHTHUISSTRAAT 17.
TELEF. 22792 HAARLEM.
(Adv. Ingez. Med.)
AGENDA
Heden:
DONDERDAG 15 MEI.
R=mbrandt Theater: „De Komedianten" in
,,'n Rare Familie". 2.30 en 7.30 uur.
Palace: „Huzarenkoorts". 2, 6.30 en 8.45 uur.
Luxor Theater: „Renate in het kwartet", 2.30,
6.30 en 8.45 uur.
Frans Hals Theater Monica" 2.30 6.30 en
45 uur
Frans Hals Museum l'enlounstellmg van werken
an leden van „Kunst Zij Ons Hnel". 104 uur
VRIJDAG 16 MEI
Bioscooptheaters Voorstellingen des middags en
•les avonds.
Nieuw programma.
Frans Hals Museum: Tentoonstelling van werken
van leden van „Kunst Zij Ons Doel", 10—4 uur.
