Een Oud Boekje. Land der honderdjarigen TOBIAS ,"30""50 DINSDAG 20 MEI 1941 HAARLEM'S DAGBLAD 3 Bij den Haagschen uitgever L. J. C. Boucher verschijnen af en toe oude Nederlandsche boekjes in gefacsimileerdè herdrukken. Dit geleerd-aan- doende woord wil eenvoudig zeggen, dat de oude uitgave nauwkeurig is nagebootst. Alleen in de friscbheid en smetteloosheid, die het nieuwe ken merken, wijken Bouchers* boekjes van de uit het grijs verleden bewaarde exemplaren af. Hetgeen ons doet begrijpen hoe die oude uitgaven er inder tijd bij hun eerste verschijning uitgezien moeten hebben. Tot „nagebootst antiek" op de boekenmarkt js men gelukkig bij mijn weten nooit overgegaan; de bekende prestaties van dien aard op de gebie den van schilderkunst en meubilair hebben in de litteratuur geen navolging gevonden. Boucher is zijn reeks aangevangen met de Kleine Gedigten voor Kinderen van den blijkbaar onster- felijken Hieronymus van Alphen, van wien verzen zooals „Cornelis had een glas gebroken, voor aan de straat; wijl hij de stukken had verstoken, hij wist geen raad" het merk der onvergankelijkheid hebben verworven. De eerste druk van deze klas siek verscheen in 1778. Vasthoudend aan dit tijd vak vervolgde de uitgever met „Nederlandsche Vogelen", zestien reproducties in zeven kleuren naar de uitgave van 17701829 een biologische merkwaardigheid en nu met het Vaderlandsch A-B Boek voor de Nederlandsche Jeugd (1781) dat in zooverre niet geheel is nagevolgd dat de taai en cijferoefeningen, die de oorspronkelijke uitgave van -W. Holtrop te Amsterdam bevatte, zijn weg gelaten. Het overige, het voor den tegenwoordigen lezer nog belangwekkende deel, geeft met zijn teksten en prentjes een goed denkbeeld van hetgeen an derhalve eeuw geleden tot voorlichting en opvoe ding der jeugd werd geschapen en bevat vele va- derlandsche wijsheden. Hetgeen zeggen wil dat in het algemeen de aard van den Nederlander er ken merkend uit spreekt. En zoo in het voorbijgaan deed het leergierige kind anno 1781 en later er ook nog heel wat warenkennis op. Lees bijvoorbeeld het hoofdstuk K, gewijd aan de koe, die gewaar deerd wordt als het nuttigste dier van ons land. De toelichting bepaalt zich niet tot melk, kaas, boter en vleesch maar strekt zich via de mest uit tot: „Van het Smeer maakt men Kaarsen. Vón de Huid maakt men Leder. Van het Hair maakt men Zitkussens, Matrassen en Vloerkleeden; ook dient het in den scheepsbouw tegen de Wormknaaging. Van de Beenderen maakt men Knoopen. Van de Hoornen maakt men Kammen, Kookers, Lym. Met één woord: alwat van de Koe komt, is goed". Onder de N. wordt het Vereenigde Nederland met nadruk als het Vaderland naar voren gebracht en gewaarschuwd dat dit niet slechts de een of andere provincie kan zijn. „Alle de zeven Provin- tiën met de aangrenzende Landen, die daartoe be- hooren, moeten begreepen worden onder het woord Vaderland: alle maaken zij immers te samen één aanzienlijk Gemeenebest uit". Dijken en Duinen krijgen natuurlijk hun volle vaderlandsche deel onder de D en treffend is het zulk een verheerlijking te lezen als onder E aan „de Eendragt of eensgezindheid" is gewijd. „Kin deren moeten eendragtig leven. Er moet Eendragt heerschen tussohen Vader en Moeder, tusschen een geheel Huisgezin, tusschen een geheel Maagschap, tusschen de Gebuuren, tussohen alle de Inwooners eener Stad of Plaats, tusschen Regenten en Onder- daanen". De boer vond volle erkenning in dit boekje. Hij opende het zelfs onder de A met deze korte ver klaring: „De Akkerman doet nutste werk Buiten hem zou men geen veldvruchten hebben en dus geen Brood, geen Bier, geen Linnen, noch iets van 't geen elk mensoh noodig heeft om te leeven". De Moeder en de Vader krijgen natuurlijk hun volle beurt in het kleine boek van 1781. En daar- tusschen in werd het leergierige kind uit de aoht- tiende eeuw, ofschoon er nog geen flauw vermoe den van de latere wereldbeheerschende beteekenis van dit product bestond, al overtuigd van het groote belang van de Olie met deze woorden: „Oordeel uit dit alles, of er wel iets van grooter gerijf is in ons land dan de olie". Maar ik moet er bij zeggen dat dit niet petroleumbronnen gold, die Nederland nim mer bezeten heeft, maar olie uit raap-, vlas- of hennepzaad. De papierindustrie wordt niet vergeten. Haar technisch beleid is sindsdien nogal wat verbeterd, maar in enkele hoofdzaken lijkt het er toch nog op. De Quakzalver, toen nog thuis behoorend onder de Q, krijgt er ongenadig van langs maar het heeft hem niet kunnen uitroeien, zooals de volgende anderhalve eeuw bewezen hebben. Leugenachtig gepoch en landlooperij wei-den hen in 1781 voor namelijk verweten. Onder de X wordt Xantippe uit de verre Griek- sche Oudheid opgedolven als een Wyf uit den ouden tijd, zeer berucht om haaren knorrigen en boozen aart. En wij besluiten met Zout en Zeep, die den zelfden dienst in 't lichamelijke doen als verstand en deugd in 't zecfelijke. Een aardige vergelijking. Voor dit alles vraagt Boucher slechts Negentien Stuyvers. R. P. ENGELSCHE UITZENDINGEN B. N. O. 's GRAVENHAGE, 20 Mei. (ANP) Morgen, 21 I Mei, begint de B. N. O. in haar Engelsche program ma van 22 uur met een nieuwe serie lezingen geti- teld: The Dutch achievements in the Netherland s East Indies. Deze zendingen zullen het geheele le ven in onzen Oost behandelen en doen uitkomen wat ons land in Oost-Indië heeft gepresteerd. Voorts verzoekt B. N. O. den bladen de volgende verbetering in de gisteren doorgegeven aanvulling op het radiopragramma aan te willen brengen: Donderdag: National features of the Netherlands. Zaterdag: Dutch news reel. AGENDA DINSDAG 20 MEI: Groote Kerk: Orgelbespeling van 89 uur. Gemeentelijke Concertzaal: Concert „Zang en Vriendschap", 8 uur. Luxor Theater: „Mag dat wel Erika?". 2.30, 6.30 en 8.45 uur. Frans Hals Theater: „Morgen word ik ge arresteerd", 2.30, 6.30 en 8.45 uur. Palace: „Tusschen Hamburg en Haïti", 2.30, 6.30 en 8.45 uur. Rembrandt Theater: „Een stem uit den aether". 2.30, 6.30 en 8.45 uur. Frans Hals Museum: Tentoonstelling van werken van leden vgn „Kunst Zij Ons Doel", 104 uur. WOENSDAG 21 MEI. Kamer van Koophandel: Vergadering, 2 uur. Bioscooptheaters- Voorstellingen des middags en des avonds. Frans Hals Museum: Tentoonstelling van werken Van leden van „Kunst Zij Ons Doel", 104 uur. Een alleszins verantwoorde beleg ging, juist nü, zoo'n degelijke en duurzame Lachappelle-vloer, die U voorgoed van alle vloerzorgen ver lost I Nu kunt U nog kiezen uit de zelfde prachtige Lachappelle-kwali- teiten van vroeger: uit Slavonisch eiken, mahonie of Australisch yarrah. Vraagt nog heden ons boekje! O*1 iUu»ue Macro Adre» Woonplaa" - - (Adv. Ingez. Med.) EXAMENS. AMSTERDAM, 19 Mei. Geslaagd C. Koning te Haarlem. Apothekersassistent-examen. heer ONTEIGENING. De Regeeringscommissaris voor Haarlem heeft uit overweging, dat een gedeelte van de in aanbouw zijnde Eksterstraat in Haarlem-Noord zich nog in particuliere handen bevindt, hetgeen den verde ren afbouw van de straat alsmede de rioleering bemoeilijkt, besloten voorloopig goed te keurén het plan tot onteigening in het belang der volkshuis vesting ten narne der gemeente Haarlem van on bebouwde en bebouwde pevceelen, benoodisd voor den aanleg van het westelijk gedeelte van de Ek sterstraat. VERNIEUWING SPEELTUIN. Aan den speeltuin der speeltuinvereniging „Meerlebosch" nabij de Nachtegaalstraat dienen eenige voorzieningen te worden getroffen, n.l. het bijwerken van het terrein en het maken van een nieuwe afrastering. Voor een en ander heeft de Regeeringscommissaris voor Haarlem een bedrag van f 2700 beschikbaar gesteld Het antilopenhuis van den Amsterdamsclien Dierentuin is verrijkt met een volwassen koedoe, een kostbaar exemplaar uit de Afrikaansche bush-steppe. iFoto Pax Holland) Prijsbeheerschings-insfanties blijven actief. Politieagenten-met-prijslijst. Een Haagsche correspondent schrijft ons: De afdeeling-Prijsbeheersching van den dienst van den Gemachtigde voor de prijzen, welke is belast met de zorg prijsopdrijving te voorkomen en op te sporen is nog geen half jaar oud en dus mag men niet verwachten, dat een dergelijk ap paraat reeds tot in de perfectie is uitgebalanceerd. In Duitschland is men reeds vier jaar geleden met de prijsbeheersching begonnen en onder veel rusti ger omstandigheden 'dan wij die thans kennen. Der halve zou het niet billijk zijn nu reeds- vergelijkin gen te gaan maken, al mogen de resultaten die tot dusver ten onzent werden geboekt zeker niet onbe vredigend wordèn genoemd. In ieder geval kan men van dezen dienst niet zeggen, dat het „alweer een ambtelijke instantie" is die dus krachtens haar antecedenten langzaam- werkend en onpractisch zou zijn. Het tegendeel is het geval. In dien betrekkelijk korten tijd werd niet alleen het geheele tot dusver onb.xende ap paraat opgebouwd, doch tevens werden reeds vele overtredingen achterhaald en nuttige maatregelen ter bescherming van ons economisch" leven getrof fen. De .straffen die door de Inspecteurs voor de Prijsbeheersching werden opgelegd, waren meestal lang niet malsch en het ligt in de bedoeling, naar Mr. J. A. M. Pott, hoofd van de afdeeling-Prijs beheersching, ons dezer dagen mededeelde binnen kort nog hardere slagen uit te deelen. Er wordt hierbij zeker niet de lijn getrokken: een winkelier die vandaag een z.g.n. Tuchtbeschikking tot een bedrag van idem zooveel maal honderd gulden de boeten zijn ongelimiteerd thuis gestuurd krijgt moet binnen 19 a 14 dagen het volle pond betaald hebben. Alleen voor een boete van meer dan 500 gulden kan het slachtoffer in beroep gaan, en wel uitsluitend bij den Gemachtigde voor de Prijzen; dus min of meer „in het hol van den leeuw". Hij kan daartoe echter van de diensten van een advocaat gebruik maken. Ook hier kan de zaak evenwel niet getraineerd worden, want een snel vonnis wordt ook hier geveld. De inspecteurs voor de prijsbeheersching, die een groote macht en zelfstandigheid genieten, kunnen echter geen vrijheidsstraffen opleggen. Mede hier toe werd dezer dagen het ambt van „economi- schen rechter" ingesteld. Het kan voorkomen, dat de inspecteur voor de prijsbeheersching van oordeel is, dat een „prijsopdrijver" eenigen tijd uit de maatschappij verbannen moet worden, in zoo'n geval geeft de Prijzeninspecteur de zaak in handen van den economischen rechter. Momenteel behandelt ieder der vijf prijzen- inspecteurs reeds ongeveer 200 zaken per week, wat dus voor het geheele land op circa 1000 ge vallen per week neerkomt. Hoe meer het prijs- beheerschïngsapparaat „ingewerkt" raakt, des te grooter zal dit aantal worden. Want naarmate de controle intensiever wordt, blijkt het aantal „ont maskeringen" toe te nemen. Dit heeft reeds ertoe geleid, dat naast iederen inspecteur enkele adjunct inspecteurs zijn benoemd. Zoodoende telt de af deeling-Prijsbeheersching thans ongever 100 per sonen; een aantal dat binnenkort ongetwijfeld nog eenige uitbreiding zal moeten ondergaan. Het moet echter ook weer niet te groot worden, daar dit aan het snelle en doeltreffende functionneeren van het apparaat niet ten goede zou komen. En een der eerste vereïschten is een vlotte behandeling met een snel vonnis. CONTROLE OP DEN WINKELIER. Een der laatste preventieve maatregelen van de afdeeling-Prijsbeheersching is de verplichting voor de winkeliers tot het prijzen van een groot aantal artikelen. Een politieagent behoeft hierdoor slechts z'n blik over een étalage te laten gaan, om te controleeren of, er geen ongeoorloofde prijzen worden gevraagd Weliswaar ontbreekt het hen thans nog aan een uitvoerige prijslijst, doch ook hieraan wordt gewerkt. De afdeeling-Prijsbeheersching zal n.l. bin nenkort overgaan tot „documenteeren", het geen wil .zeggen dat aan alle politiecorpsen in den lande kleine boekjes zullen worden ver strekt, die vol gedrukt zijn met een massa „prijzcn-wetenschap". Men verwacht hiermede aan allen die krachtens hun functie den strijd moeten voeren tegen ongeoorloofde prijsopdrij ving een nieuw en doeltreffend wapen in de hand te kunnen geven. Met name voor de politie in de groote steden, die reeds een deel van haar corps heeft gereserveerd voor de controle op de prijsvoorschriften en de ham- sterwet, zal dit „documentatie-materiaal" naar het oordeel der autoriteiten, van groote waarde kunnen zijn om het gestelde doel billijke prijzen en geen woekerwinst te dienen cn te benaderen. CONTROLE OP GROOTHANDEL EN FABRIKANT. De z.g. „verticale" controle d.i. de controle op den groothandel en op de fabrikanten blijft in handen van de ambtenaren der diverse Rijks- bureaux. Is er dus een fabriek die vermoedelijk te veel vraagt voor haar textielproducten, dan reizen er één of meer ambtenaren van het Rijks bureau voor de textiel heen, zoomede een vertegen woordiger van den Accountantsdienst, die dan te zamen grondig nagaan hoe het geval in elkaar zit. Want de officieele instanties begrijpen heel goed dat het kwaad, ook al wordt de in over treding zijnde winkelier gestraft. vaak dieper schuilt. Het is immers dikwijls zoo dat de winke lier te duur verkoopt, omdat de grossier hem te veel liet betalen, terwijl dan bij het verdere on derzoek weer blijkt, dat de grossier door den fa brikant is afgezet. In zoo'n geval worden straf fen uitgedeld over de geheele linie; straffen die. naar mate men de bron meer nadert, in scherpte en gevoeligheid toenemen. VIJANDELIJK VERMOGEN. De commissaris-generaal van Financiën en Eco nomie heeft bepaald, dat voor alle onder toezicht van de Deutsche Revisions- und Freuhand-Aktien- gesellschaft, Zweigniederlassung den Haag, staande vijandelijke vermogens per kalenderjaar een be- heersreeht van f 1. pro mille verschuldigd is. 800 Amsterdammertjes waren Maandag de gast van Winterhulp. Een uitstapje naar Zandvoort stond op het programma. In vollen ren naar zee. (Foto 'Pax Holland) (Men heeft berekend dat Bulgarije 3000 honderd- of meer jarigen telt. hetgeen hooger is dan eenig der land.) Wat is 't gare in Bulgaren, Dat zoo vele honderd jaren En zelfs dikwijls langer tijd. 't Leven weten te bewaren. Nou, ik kan het niet verklaren Maar het is een vaststaand feit. Mooglijk zijn ze extra sterken Door het altijd buiten werken In een zeer gezond klimaat; Mooglijk is het ook het eten Dat ze klaar te maken weten, Dat hun constitutie baat. 't Zit misschien ook in een streven Om gezond en kalm te leven Ver van al wat schaden kan; Om zich weinig zorg te maken En nooit uit het lood te raken, Ook een sparend levensplan. Hoe ook, 't volk van de Bulgaren Leeft in ongekende scharen, Tot, en boven, honderd jaren, Voor zij dalen in het graf; Deze wel zeer oud van dagen, Die zich aldus taai gedragen, Moge 't lange leven schragen Met veel waarlijk welbehagen En mijn hoed gaat voor hen af. Centraal Genootschap voor Kinder- lierstellings. en Vacantiekolonies. Verpleging op gang gehouden. Het Centraal Genootschap voor Kinderherstel- lings- en Vacantiekolonies heeft te Utrecht zijn ge wone jaarlijksche algemeene vergadering gehou den. De voorzitter, dr. A. Schuckink Kool, herinnerde er in zijn openingswoord aan hoe ondanks alle moeilijkheden het Centraal Genootschap toch de verpleging van zwakke kinderen nog voldoende op gang heeft kunnen houden. Wèl dreigen er op fi nancieel gebied moeilijkheden, doch men roeit mei de rienjen die men heeft. De verpleegprijs werd onveranderd op f 1.70 per dag gelaten, hoewel de kosten belangrijk hooger werden. Het Genootschap achtte het echter beter afstand te doen van een gedeelte van het kapitaal, teneinde daardoor bij te kunnen dragen aan een verhooging van den weerstand van ons volk. De jaarverslagen en de rekening en verantwoor ding werden na korte discussie goedgekeurd. Tot nieuwe leden van het hoofdbestuur werden gekozen mevrouw J. C. Beukerde Kruyff van Dorssen, mevrouw M. Ketelaarvan Goch en arts W. J. Lojenga; herkozen werd de heer W. M. Met man. Als nieuw lid van den Raad van Toezicht werd gekozen de heer F. W. Ludwig, notaris te Amsterdam. Een verandering in de statuten werd aangebracht, waardoor hoofdbestuursleden niet meer om de vier jaar, doch om de 8 jaar niet meer herkiesbaar zullen zijn. Vervolgens werd door den directeur van het Ge nootschap, den heer H. C. Snel een voordracht ge houden over de nazorg der verpleegde kinderen. De met zeer groote aandacht aangehoorde rede gaf aanleiding tot belangrijke discussies, waarop de vergadering besloot de Centrale Raad voor Kin deruitzending te verzoeken het vraagstuk van de nazorg der kinderen in volle omvang in studie te willen nemen en als Genootschap zelf ter hand te nemen, wat als voor de hand liggend uitvoerbaar is. Tot slot van de zeer geslaagde vergadering werd de film „Het Paradijs der KindeJ-en" vertoond, welke door den heer L. A. Landsmeer werd toe gelicht. Zoute boontjes!. wem1 elt van Waar het bacteriën, beschermen r^2Meldiswe'^ (Adv. Ingez. Med.) De heer A. J. Loerakker nam afscheid. Afgetreden voorzitter van „St. Deus Deditw hartelijk toegesproken. Zooals men weet is de heer A. J. Loerakker afgetreden als voorzitter en bestuurslid van den Nederlandschen R.K. Landarbeidersbond „St. Deus Dedit". Maandagmiddag heeft hij officieel afscheid genomen in hotel „Lion d'Or" te Haarlem. Behalve het hoofdbestuur van den Bond waren o.m. aan wezig de heeren A. C. de Bruyn en H. J. Kuiper namens het R.K. Werkliedenverbond. M. Ruppert, H. Oudekerk en P. Hohman. namens den Ned. Chr. Landarbeidersbond en prof. A. Cleophas, geestelijk adviseur van den Bond. De voorzitter van „St Deus Dedit", de heer C. J. van Ploeg opende de rij van sprekers. Verder werd nog het woord ge voerd door de heeren A. C. de Bruyn, M. Ruppert en W. Th. van Beek. Deze laatste sprak namens net personeel van den Bond en bedankte den schei denden voorzitter voor de wijze waarop deze als chef werkzaam is geweest.. Tenslotte heeft deken P. J. Kok uit Den Haag, oud-geestelijk adviseur van den Bond en de heer J. Driehuls uit Vinken veen, namens den bestuursraad nog waardeerende woorden tot den heer Loerakker gesproken. Ook de voorzitter van den N.C.B., den heer A. Moors en de voorzitter van den Ned. R.K. Boerenbond Ir. E. Iieymeyer slochten zich hierbij aan. Den heer Loerakker werd tijdens deze bijeen komst door het bestur van den Bond een complete uitgave van de Katholieke Encyclopedie aangebo den, terwijl zijn echtgenoote een fraaie bloemen hulde werd gebracht. Tevens ontving hij van den Ned. Chr. Landarbeidersbond drie boekwerken en van het personeel van den Bond een foto-combinatie welke de voornaamste hoogtepunten uit het leven va'n den oud-bondsvoorzitter weergeven. In een der zalen van Lion d'Or volgde hierna een drukbezochte receptie, waarbij o.m. van hun belangstelling: blijk gaven de heeren G. Kampschoër, burgemester van Monster en vorzitter van den L. T. B„ C. A. J. van Baar, secretaris van den L.T.B., A. J. M. Angenent, centraal bestuurder van den Ned. R.K. Volksbond, 'W. van Willige, wnd. hoofd redacteur van de Nieuwe Haarl. Courant, Th. M. van Waveren namens het besluuur van den Bond van Werkgevers in het bloembollenbedrijf en namens den Bedrijfsraad van het Bloembollenbedrijf, R. J. Veldhuizen namens de Patroonsvereeniging van de Bloembollenstreek, Th. F. van Rijn namens den L. T. B.-kring Bloembollenstreek, F. Spit, namens den R.K. Bond van Overheidspersoneel, deputaties van de Spoor- en Tramwegpersoneel Ver. „St. Rafaël". den R.K. Transportarbeidersbond, den R.K. Metaalbewerkersbond. den R.K. bakkersbond, den R.K. Grafischen Bond, den R.K. Fabrieks- arbeidersbond, den R.K. H.K.W.-bond, den R.K. Bouwvakarbeidersbond en den R.K. Textielarbeiders bond. Werken van den schilder Cornelis Spoor. Een tentoonstelling in Kunsthandel Leffelaar. In Kunsthandel Leffelaar te Haarlem, Wagenweg 'D2 wordt van 24 Mei tot 14 Juni a s. een tentoon stelling gehouden van werken van wijlen Cornelis Spoor, die in 1867 te 's-Gravenhage werd geboren. Hij werd aanvankelijk voor violist opgeleid, doch later wijdde hij zich geheel aan de schilderkunst, "ij bezocht de Quellinusschool en de Rijks-Aca demie voor Beeldende Kunsten te Amsterdam. Daarna werkte hij onder leiding van Willem Maris, wiens kunst eveneens invloed heeft gehad op zijn artistieke vorming. C. Spoor overleed in 1928 te Heemstede waar hij langen tijd gewoond heeft. Her oeuvre van dezen begaafden kunstenaar be staat hoofdzakelijk uit portretten, figuren en bloemstukken. Uit de nagelaten werken is voor deze tentoon stelling een keuze gedaan die van den arbeid van den kunstenaar een uitnemenden indruk geeft. De collectie is samengesteld uit particuliere vef- zamelingcn en familie-bezit. De bekende schrijfster Marie C. van Zeggelen, zal met een inleiding tot des schilders werk. de ten toonstelling op Zaterdagmiddag 24 Mei a.s. te 3 uur openen. LICHAMELIJKE OEFENING. Van regeeringswege is bepaald, dat voor 1 Mei 1941 moet worden vastgesteld het bedrag, dat per leerling resp. voor de openbare scholen voor ge woon- en uitgebreid lager onderwijs moet worden vastgesteld aan belooning van vakonderwijzers in de lichamelijke opvoeding. De Regeeringscommissaris voor Haarlem heeft deze bedragen vastgesteld resp. op f 2.13 en f 10.01. F VAN DE WALLE OVERLEDEN. '.MSTF.RDAy IP Mei N33' He' Volk" meldt - overleden de heer Fr. van de Walle. oud-tweede voorzitter van het Nederlandsch Verbond van Vak verenigingen. Uit het meubelmakersbedrijf voort gekomen, had hij zich al spoedig in de vakbeweging ingewerk*. In 1919 was hij tweede secretaris van het N V.Vin 1920 secretaris en in 1923 tweede voorzitter; het vorige jaar in Januari was hij ge- pensionneerd.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1941 | | pagina 5