aren door Holland.
Wijzigingen in het onderwijs.
Fietsbanden.
AGENDA
'OENSDAG 13 AUGUSTUS 1941
H A A R i; E M'S DAGBEAB
3
Een zwerftocht per wherry.
'Weer hebben we, een week lang, de bmnenwate-
m per wherry bevaren. En dat in Augustus, de
ir.ermaand met de zeer wankele weer-reputatie,
e deze bedenkelijke faam in 1941 opnieuw ge-
and doet. Maar toch! Toch herinner ik mij dien
oegeren zwerftocht over onze trekvaarten, tochten
i weteringen, over onze meren en kanalen. Die
iltrok zich ook in Augustus, nu twaalf jaar ge-
den. Hij ving aan met een krachtigen plensbui,
oen brak de zon door en acht dagen lang viel er
ien druppel regen meer en straalde gansch mooi-
olland in zonneglans.
Sindsdien blijf ik op een herhaling rekenen. Ook
i deze ervaring, die zich kenmerkte door de ont-
jt-bui, de lunch-bui, de avondbui en den nachte
ken zondvloed. Maar er was veel zon tusschenin.
i zulk wisselvallig weer biedt vergoedingen. Het
ithaalt u op een eindeloos variëerend wolkenspel,
hci'oge en lage luchten, stralende en dreigende,
auwe en kleurige. En als ge dit alles niet maar
s een litterair beeld beschouwt, dat onze dichters
n erkende inspiratie heeft geholpen, of als een
vestigde bron van scheppingskracht voor al onze
tilders, van de Gouden Eeuw tot op heden, wier
btiel gevoel voor kleur er zoozeer mee gediend
geweestals ge er dus zelf van weet te ge-
eten. is dit wel veel schooner- en boeiender dan
n heele week helblauwe hemel. Ge hebt er zelfs
buien, het 's ochtends leeghoozen van de boot
het missen van eenige picnics voor over.
Wij vertrokken ditmaal uit Leiden, gevieren in
1 goede schip Njord, dat nogal zwaar beladen was
:t koffers, jassen, dekzeilen, reserve-riemen en
101 kleinigheden waaraan vrouwelijke reisge-
oten wel en wij mannen niet plegen te denken.
zorgen voor sigaretten, pijpen, tabak en luci-
rs, op het laatste oogenblik ook nog, een A.N.W.B.-
art en in elk geval voor reisgeld en achten ons
ïlzijn daarmee verzekerd. Zij denken aan al het
erige.
Leiden grenst aan ons drukste en kleurigste cen-
im van zeilsport: de Kager Plassen, met Braasse-
jrmeer en Westsinder in de nabijheid en veel van
intieme binnenwateren die des roeiers vreugd
n. Dus koersen wij eerst daarheen.
Leiden zelf mag er ook wezen. Het heeft stads-
achten met veel eigen sfeer en rnaar weinig eigen
ank. Het; bezit traditie en schoonheid. Op een
ort slingervaart naar buiten bewondert ge op-
euw oude gevels maar nog meer dit geheele echte
jllandsche stadsbeeld, dat van eeuwen spreekt
knipoogt weer eens vriendelijk tegen den ver-
Berden steenen leeuw, die ergens in een klein
intje aan het water staat. Hij heeft wel wat ge
len: de verbinding van zijn achterdeel met den
ifispel in zijn staart, die nu eenzaam op een apart
etstukje rust, is hem ontvallen. Maar grimmig
stoer is hij gebleven.
Onder een spoorbrug glijden we nu door, langs
?urige huisjes en een molen die hopelijk steeds
houden zal blijven, want hij schijnt vergroejd
et het landschap, over smal slingerend water
sschen weilanden en bosschages door, naar War-
ind. Twee roeien er. twee wachten, behagelijk in
n stuurstoel geleund, op hun beurt. Immers zal
t vanouds geldende stelsel: om het halfuur wisse-
ook op deze reis weer gelden. En wij vermeien
s in de gedachte aan nog onbekende wateren met
nmer-bezochte, lieflijke kleine dorpen, die wij
idekken zullen. Wij verheugen ons in het voor
zicht van' al de sluizen waarin wij schutten en
de kettingen van ophaalbruggen waaraan wij
ngen zullenfomdat zij zelfs voor een wherry
lage doorvaart zullen bieden. Wij denken droo-
:rig aan pittoreske dorpsstraat!es, oude dorps-
rbergen en grillig-hellende biljarten in gelag-"
mers. met vele gestopte gaten in het laken, waar
de slechtste stooten de verrassendste caramboles
llen opleveren. Wij denken aan wandelingen als
zon ter kimme neigt en aan andere wande-
igen met het sleeptouw over den schouder, als
t water te smal voor roeien zal zijn en er ge-
igd zal moeten worden. Want velerlei is tenslotte
sportbeoefening op zoo'n roeitocht. En het ver-
jdt ons ook dat wij ondanks een zorgvuldig be
ideerden, door den A.N.W.B. uitgewerkten tocht-
:t-toelichting en een tweede, keurig-opgeschreven
ite die wij d-aaruit gedistilleerd hebben, geen
i deze beide reizen zullen maken maar wel een
'de, welker verloop door den gril van den dag
het weer yen de windrichting en het toeval zal
«•den bepaald. Het wordt een zwerftocht.
<Udus van schoone verwachtingen vervuld glijden
vredig ter Kage, waar de zeilsport hoogtij viert
de roeiers zeldzaam zijn. Aan het einde van de
rietlaak opent het Zweiland zich breed voor ons.
is weinig wind, slechts een goedig zefiertje en
in voelt de roeier zich immer boven de zeilers
rheven. Hij snelt hen voorbij. Zij drijven statig
hun tientallen scheepsgedaanten over de meren,
og en wit en een beetje plechtig. Als het heusch
sait zijn ze sierlijk, sportief en bewegelijk, vol
snning en snelheid. Als het alleen maar ruischt
de zeilen liggen die schepen allemaal komiek-
:htop en gaan huns weegs met een droomerige
itigheid die doet denken aan een park met veel
ftige dames erinhooge, keurige dames jdie
caar hoogstens door een lorgnon een vluchtigen
k toewerpen.
Zoo zeilt men in een zuchtje.
Maar al spoedig zijn wij de zeilers kwijt. Want
een picnic die eerste dag maakt alles moge-
k en een siësta op een weide waarin alle ge-
ehte aan den dagelijkschen arbeid wordt weg-
droomd en vacantie-luiheid het zwaarbeproefde
mus ontspant glijden wij van de meren weg en
jpwetering binnen. Het is het dorp met de speel-
Jedhuisjes, de speelgoed-tuintjes en de speel-
ed-bruggetjes.die laatste bij tientallen. Het
zit veel kroos en veel riet, wordt bewoond door
iendelijke, belangstellende lieden en. ligt eigenlijk
elemaal buiten de wereld. Veel kleine dorpen
gen buiten de wereld. Het is heel prettig en als
ze maar weet te ontdekken zult gij dat zelf
idervinden. Zij komen uit het verleden en zijn
bleven zooals zij waren: schilderachtig en onge-
pt, vol van poppenhuisjes en kleur, ook in het
ater, dat somp een heel pdlet uitbeeldt als de
n erop licht en dan weer zoo helder is,'dat gij de
eine zilveren visschen weg ziet schieten van uw
imblad, het diepe riet invluchtend met feilen,
dijken staartzwaai. Dat is alles zoo mooi dat ge
voelt alsof ge hier allang zijt, want vele her
neringen sluiten zich nu aaneen en het Kantoor.
Conferentie, de Grondstoffen en meer nuchter-
den, gisteren nog volle werkelijkheid, worden
ar een ver verleden verdreven.
Gevieren in een wherry, met twee roeiend en
ee sturend en veel lading onder de dekzeilen,
ft ge zoowat acht kilometers per uur af. Maar niet
Rijpwetering. Daar wordt het veel minder. En
niet in allerlei andere streken waar veel
tlggetjes of waar sluizen zijn, of het kroos dik
eengedreven ligt in de bochten. Ge moet de
'rekkelijkheid van Tijd en van Snelheid, zelfs
n acht K.M. per uur, op zoo'n zwerftocht per
lerry aanvaarden.
Straks, op de Wijde Aa, zullen wij nochtans voort
ellen met wind mee en het sterntje zal met ons
eezweven op breeden wiekslag, in zeilvlucht,
oals de meeuwen het Oceaanschip volgen. Dat is
rdig van het sterntje: het erkent ons goede schip
zijn vaag maar vriendelijk reisdoel. En het
'gezelt ons tot Woubrugge, aan de Heimans-
ïtering tusschen Braassemer Meer en Ouden Rijn.
zar het Oude Raedthuys hotel is en vlak bij de
;de brug ligt in zoo bekoorlijke omgeving, dat zijn
istvrijheid ons naar binnen noodt.
Er zijn vergeeldp oude akten achter glas. Er is
ooi eikenhout dat ze jammer genoeg hebben
'ergeschilderd. Er is een eenvoudig maar goed
aal en een gelagkamer vol dorpelingen met wie
ij 's avonds inderdaad biljarten zullen. na de
andeling laygs de kleurige kleine huizen en een
izoek aan een scheepswerf om er een riem te
ten herstellen, die 's middags in Rijpwetering
in den knel is geraakt. Zij zullen dien riem zóó
KH'zien dat hij iets te zwaar maar onbreekbaar
ordt. Zij hebben daar zoo hun eigen groote
theepsopvattingen over.
En tenslotte gaan wij mannen te ruste op veld-
sdden in de tooneelzaal van het hotel, in een
Japkamer van 140 M2. oppervlakte met een töo-
tel en een romantisch boschdécor daarop, met
n katheder en opeengestapelde stoelen en een
n buffet met gootsteen, dewelke ons tot doorloo-
ende waschtafel moet dienep en als zoodanig voor-
effelijk voldoen. De bierpomp blijkt afgesloten
zijn.
Dat is de eerste dag geweest.
WIE ZAAIT ZAL OOGSTEN Zwaar beladen wagens zijn het teeken van den
noesten arbeid op het land, waar thans „alle hens aan dek" zijn om het rijpe
graan binnen te halen. (Het Zuiden-Fonteyn)
De nieuwe regeling der
overheidsbesturen
De band tusschen afgevaardigden en
politieke partij verbroken Verorde
ning geschiedde in overleg met de be
voegde Nederlandschc instanties.
De parlementaire vergadering ver
vangen door één man. De verorde
ning grondslag voor een nieuwe con
stitutie?
's-GfeAVENHAGE, 12 Augustus. In de dage-
lijksche persconferentie heeft heden dr. Rabl de
volgende toelichting gegeven op de in het heden
verschenen verordeningenblad opgenomen verorde
ning betreffende het bestuur der provincies, ge
meenten enz.
Bij beschouwing van de verordening no. 152/41 is
het 't beste uit te gaan van de beschouwingen over
het thema „Parlementarisme en ontbinding van de
partij", die dezer dagen zijn gehouden in de Deut
sche Zeitung in den Niederlanden. Zooals men weet,
v erbiedt de Nederlhndsche grondwet in art. 89 aan
de leden der Tweede Kamer van de Staten Generaal
bij het uitbrengen van hun stem bevelen van hun
kiezers te aanvaarden of ruggespraak met hen te
houden. Een bepaling in denzelfden geest bevat art.
72 van de Provinciale wet en artikel 51 van de
Gemeentewet. De bedoeling van deze bepalingen
is de afgevaardigden onafhankelijk te maken van
alle invloeden van buiten, aanwijzingen en be
velen. Volgens den wil van den wetgever moest het
onbeïnvloede inzicht en het ovei'leg onder eigen
verantwoordelijkheid het eenige richtsnoer voor het
optreden der afgevaardigden zijn. De Nederland-
sche wetgeving wees dus de gedachte der een
zijdige politieke vertegenwoordiging van belangen
en groepen af en de afgevaardigde behoorde zich
daarentegen bij de uitoefening van zijn mandaat
uitsluitend te laten leiden door zijn inzicht en zijn
geweten. De gang van zaken nu heeft bewezen,
dat dit denkbeeld niet in practijk te brengen was.
Veeleer is de band, die de afgevaardigde vroeger
met de patricische geslachten of adelijke families
verbond, overgegaan in een band met de politieke
partij, waartoe de afgevaardigde behoorde. Dit feit
is weliswaar niet tot uitdrukking gekomen in de
geschreven Nederlandsche rechtsorde, maar daarom
is het niet minder juridische werkelijkheid.
Het stelsel van den band der afgevaardigden met
de partijen was afhankelijk van de voorwaarde, dat_
de partijen, die hel droegen, in feite ook dragers
van de politieke meeningsvorming en verantwoor
delijkheid waren en bleven. Deze voorwaarde is
uiterlijk na den herfst van vorig jaar in toenemende
mate vervallen. De politieke meeningvorming vol
trok zich bij het Nederlandsche volk ten slotte niet
meer binnen het bestek der parlementaire partijen
van vroeger, doch binnen den kring van andere
organisaties, bewegingen fen groepen. De partijen
hebben deze situatie ook erkend en zich ten slotte
onthouden van alle activiteit, die rechtstreeks in het
openbaar aan den dag trad. Maar zelfs indien zij dit
niet hadden gewild, had haar na 22 Juni geen
'Verkzaamheid meer toegestaan kunnen worden,
want in het bezet Nederlandsche gebied kan nog
slechts, nadat de oorlog tusschen Europa en het
bolsjewisme is ontbrand, één criterium voor de
politieke meeningsvorming bestaan, en wel dat van
den strijd en de bereidheid tot den strijd tegen het
bolsjewisme. Alle andere tegenstellingen zijn daar
tegenover van ondergeschikte beteekenis en aan
niemand kan wox-den toegestaan het Nederlandsche
volk met tactische tegenstellingen van de partij
politiek bezig te houden en het daardoor af te voe
ren van bezinning op het fundamenteele politieke
probleem van het eigen bestaan. Concreet gesproken
is het van belang, dat het Nederlandsche volk in
den strijd tegen het bolsjewisme partij kiest. Daar
tegenover is evenwel zonder belang, of het treffen
van zekere practische maatregelen door bepaalde
fracties uit overwegingen van partij tactiek wordt
bevorderd of tegengewerkt.
Uit dezen staat van zaken heeft verordening nr.
120/41 de consequentie getrokken en zij heeft acht
van de negen politièke partijen in totaal, die ver
tegenwoordigd (varen in de Staten-Generaal, ont
bonden. Ecliter mag nog steeds de wettelijk bepaal
de belangrijke bevoegdheid blijven bestaan van de
afgevaardigden, die aan deze partijen waren ver
bonden om binnen het kader der publiek rechtelijke
vertegenwoordigende lichamen in provincie en ge
meente autonome bepalingen uit te vaardigen, be
grootingen vast te stellen en het toezicht op haai
uitvoering te houden. De vraag werd geopperd, of
deze toestand kon voortduren. De overheid is na
rijpe overweging van den staat van zaken tot de
slotsom gekomen, dat dit niet mogelijk is. Zij is vol
gens het geldende volkenrecht verantwoordelijk
voor de openbare orde en de veiligheid t an 't open
bare leven in de bezette Nederlandsche gebieden en
zij kon zich niet verhelen, dat de bovengeschreven
toestand een acuut gevaar voor deze rechtsgoederen
met zich bracht. Zij was derhalve verplicht de noo-
dige maatregelen van bestuursrechtelijken aard ter
handhaving' van de ongeschondenheid dezer rechts
goederen te nemen en heeft dit in verordening nr.
156/41 gedaan.
De inhoud van deze verordening is, naar op den
voorgrond moet worden gesteld, met de bevoegde
Nederlandsche instanties uitvoerig besproken. Uit
gaande van de politieke en juridische feiten, die op
het huidige tijdstip den toon aangeven, is ook in
stemming van alle betrokken Nederlandsche instan
ties met de onderhavige regeling bereikt. Het is dus
geen octrooi, maar een regeling, die op Duitsch-
Nederlandsche overeenstemming berust en in vele
opzichten van de zij (je der betrokken Nederlandsche
ministeries zelfs zeer is toegejuicht.
De leidende gedachten van de verordening zijn de
volgende-
1. Aan het hoofd van provincie en gemeente staat In de
toekomst niet meer een parlementaire vergadering., doch
één man, de Commissaris der Provincie, resp. de Burge
meester. In zijn handen berust de geheele macht, die tot
djfisverre verdeeld was over den 'Commissaris der Provln-
ole. Gedeputeerde Staten en Provinciale Staten, resp. den
Burgemeester, het college van B. en W. en den Gemeen
teraad. De Commissaris der Provincie resp. de Burge
meester, op wien thans alle bevoegdheden binnen het
kader van het provinciale resp. gemeentebestuur zijn
overgegaan, draagt derhalve voortaan ook de algeheele
verantwoordelijkheid voor het openbaar bestuur van zijn
gebied
2. De Commissaris der Provincie resp. de Burgemeester
bzehoeft evenwel den feitelijken en deskundigen raad
van mannen, die vertrouwd en vergroeid zijn met het
cultureele, economische en sociale leven van provincie
resp. gemeente, Hij kan zijn taak niet los van de bevol
king volbrengen. Hem moeten derhalve raadgevers terzijde
treden, wier taak het is hem bij de leiding van het be
stuur te adviseeren, hem wenken te verschaffen en bij
de burgerij begrip voor zijn maatregelen te wekken.
3. Leiding van het bestuur en verstrekking van advies
worden duidelijk gescheiden. Niemand kan op beide ge
bieden tegelijkertijd werkzaam zijn. Door toepassing van
dit beginsel wordt de bepaling van duidelijk omschreven
aansprakelijkheden het beste gediend.
4. Daar het den Commissaris der provincie, resp. den
Burgemeester om technische redenen onmogelijk is de
zaken alleen af te handelen, wordt gezorgd dat als zijn
vertegenwoordigers bestuursraden resp. wethouders wor
den aangewezen. Bestuursraden en wethouders zullen
afgezien van enkele uitzonderingen op het gebied van het
bestuur der gemeente dit ambt als hoofdberoep ver
vullen en de hoedanigheid van ambtenaren hebben. Het
doel van dezen maatregel is een volstrekt zakelijk, onbe-
invloed en onvooringenomen bestuur te waarborgen. Het
vroegere stelsel, waarbij de gedeputeerden en wethouders
lieden waren, die hun werkzaamheid als nevenberoep en
derhalve opzettelijk of onbedoeld niet geheel vrij
van persoonlijke, maatschappelijke of zakelijke overwe
gingen verrichtten, is daarmede «fgeschaft.
5. Nopens het toezicht op de werkzaamheid van provin
cie en gemeenten worden duidelijke rechtsverhoudingen
ingevoerd. Het toezicht op de gemeenten oefenen in het
algemeen de Commissarissen der Provincies, slechts de
gemeenten Den Haag. Amsterdam en Rotterdam staan
onmiddellijk onder toezicht van den Secretaris-Generaal
van het Ministerie van Binnenlandsche Zaken. De provinJ
clën) staan onder toezicht van denzelfden Secretaris-Gene
raal. In Waterstaatsaangelegenheden is het deskundig
toezicht van den Secretaris-Generaal van het Ministerie
van Waterstaat gewaarborgd.
6. Van bijzonder belang is de invoering van het recht,
dat de autoriteit, die toezicht oefent, heeft tegenover de
instantie, die aan dit toezicht is onderworpen. Daardoor
wordt de provincie de tusschen-, de gemeente de onderste
afdeeling van een uniform, ondeelbaar staatsbestuur. De
lagere instantie kan zich niet tegenover een bevel van
een centrale autoriteit van centrale regeering beroepen op
bijzondere bevoegdheden of autonome rechten. De conse
quente toepassing van dit beginsel moet beschouwd wor
den als onmisbare vooiwaarde voor een geordend, door
tastend bestuur, vooral met het oog op de thans bestaande
behoefte.
Het Nederlandsche volk zal op een later tijdstip gelegen
heid krijgen uit te maken, of verordening nr. 152/41, die
de bezettende overheid^ als maatregel van zuiver
stuursrechtelijk karakter in overeenstemming met het
geldende volkenrecht ter handhaving van de openbare
orde en van de veiligheid van het openbare leven heeft
getroffen, zich er ook niet toe le.ent onder de gewijzigde
omstandigheden van een toekomstige situatie als grond
slag voor de nieuwe Nederlandsche constitutie in den
ruiinsten zin te dienen. Men moet in dit verband vooral
niet uit het oog verliezen, dat wat hier is ingevoerd, -
autoritaire verstrakking van de bestuursorganisatie
provincie en gemeente reeds sedert vele jaren door de
beste koppen van de Nederlandsche bestuursleer en
stuurspractijk met aandrang is geelscht.
BETALINGSVERKEER MET NOORWEGEN.
's-GRAVENHAGE. 13 Augustus. Het Neder
landsche Clearinginstituut maakt, onder verwijzing
naar het besluit betreffende het betalingsverkeer met
Noorwegen d.d. 3 Februari 1941 bekend, dat thans
eveneens wederzijdsche betalingen in het verzeke-
rings- inclusief herverzekeringsverkeer, voor zoover de
verplichtingen in rijksmark, guldens of Noorsche kro
nen zijn uitgedrukt, binnen het kader Van de regeling
van het betalingsverkeer met Noorwegen kunnen wor
den afgewikkeld.
Voor de overmaking naar Noorwegen is vergunning
van het Deviezeninstituut noodig.
BEDRIJFS VERGUNNINGENBES LUIT 1941 EN
VOEDSELVOORZIENING.
's-GRAVENHAGE, 12 Augustus. In de Staats
courant van 12 dezer is afgekondigd het ..Bedrijfs-
vergunningen besluit 1941 uitvoeringsbeschikking
voedselvoorziening", volgens welk de aanvragen voor
een vergynning tot het vestigen en uitbreiden van be
drijven, betrekking hebbend op producten en artikelen,
als bedoeld in artikel 1 van het Organisatiebesluit
voedselvoorziening 1941, moeten worden ingediend bij
den directeur-generaal van de voelselvoorziening. Te
vens vermeldt het besluit de gegevens, welke in de
aanvragen moeten worden vermeld.
ZOMER-EXCURSIE TUINBOUW.
De afdeeling Blocmencfaal en omstreken organi
seert een Zomeravcond-excursie op Vrijdag 15 Aug.
des avonds om 8 uur naar Thijsse's Hof.
Op Vrijdag 29 Augustus wordt een excursie gehou
den naar het buiten „Kennemeroord" te Heemstede.
Meer invloed van den Slaat op het Bijzonder
Onderwijs. Duitsch op de Lagere Schoof.
Een 8-jarige cursus. Bij het M.O. een Ned.
Instelling voor Volksche opvoeding.
's GRAVENHAGE, 12 Augustus;. Hedenavond'
heeft de Secretaris-generaal van het Departement
van Opvoeding, Wetenschap en Cultuurbescherming
Prof. Dr. J. van Dam, Voor de radio een rede
gehouden, waarin hij o.m. het volgende zcide:
Het is het overgroote deel van het Nederlandsche
volk reeds geruimen tijd duidelijk geworden, dat de
wereld van vóór 10 Mei 1940 onder geen enkele
omstandigheid meer kan terugkeeren. Wij zullen
onszelf op verschillende punten moeten herzien en
het is noodzakelijk om zich reeds thans een voor
stelling te vormen van de veranderingen, die te
verwachten zijn. Bij alles, wat thans gebeurt en
bij alles, wat komt, hebben wij het algemeen Ne
derlandsche belang, de Nederlandsche toekomst,
vó'ór alles in het oog te houden.
Onze onder wij swetgevng maakt het voor het
centrale gezag op eenige punten onmogelijk, al
gemeen regelend op te treden. Wij weten, dat deze
toestand voortvloeit uit de historische ontwikke
ling, waarin gaandeweg voor het bijzonder onder
wijs een plaats is ingeruimd, welke gelijk is aan
de plaats, die het openbaar onderwijs bekleedde.
De algemeene vrijheid van onderwijs, welke
steeds richtsnoer is geweest van onze geheele on-
derwijswetgeving, brengt in de tegenwoordige om
standigheden bepaalde bezwaren met zich mede.
Niet in de eerste plaats bezwaren van principieelen
aard, want het recht op bijzonder onderwijs wordt
ook thans voor hen, die daaraan behoefte gevoelen,
volkomen erkend, doch wfel bezwaren van algemeen
bestuurlijken aard.
In dit verband herinnerde spr. aan de kortelings
van kracht geworden verordening op de benoemin
gen en ontslagen van leerkrachten bij het bijzon
der onderwijs.
Rust- en orde aldus betoogde spr verder
moeten op onze scholen worden gehandhaafd.
„Onder onze jeugd" zoo vervolgde hij, „is
echter nog altijd hier en daar een geest van ver
zet en opstandigheid vaardig, die volkomen in strijd
is met het belang van ons volk en een goede "samen
werking met het Duitsdie volk en de geestelijke
en stoffelijke toekomst van die jeugd ernstig in'
gevaar brengt
Deze jeugd heeft ten deele nog steeds niet be
grepen. dat een dergelijke houding in een tijd,
waarin Europa tegen het bolsjewisme moet vech
ten om zijn beschaving te handhaven, niet geduld
kan worden en ons onwaardig is. Ik wil ruiterlijk
erkennen, dat de onderwijzers en leeraren er in
het algemeen toe medewerken, de jeugd rustig te
houden en te zorgen, dat er'geen incidenten ont
staan. Ik breng hun daarvoor graag hulde. Toch
komen er nog steeds gevallen voor, die van on
verstand getuigen, gevallen, die door den invloed
van den onderwijzer vaak hadden kunnen worden
vermeden. Daar de maatregelen, die het Departe
ment van Opvoeding, Wetenschap en Cultuurbe
scherming daartegen kan nemen, nog niet doel
treffend genoeg waren, heeft de Rijkscommissaris
aan den Secretaris-generaal van dat Departement
bevoegdheid gegeven, zoo noodig door te tasten en
bij gebleken onwil van het schoolbestuur, aan bij
zondere scholen docenten te schorse» of te ont
slaan, leerlingen weg te sturen, de school te slui
ten of aa nde macht van het schoolbestuur te ont
trekken.
Waar te dezen aanzien moeilijkheden mochten
dreigen gaf spr. in overweging de tusschenkoms'
in te roepen van Dr. D. C. Noordiik, inspecteur van
het onderwijs in algemeenen dienst.
Ook op het gebied van leerplan en leermiddelen
aan de bijzondere scholen heeft de Rijkscommissaris
den Secretaris-Generaal nieuwe bevoegdheden ver
leend. Het principïeele karakter der bijzondere
school blijft daarbij onaangetast. Het gaat veeleer
om in hoofdzaak technische dingen. De bestaande
wetgeving aldus spr. biedt wel eenige moge
lijkheden, ook bij het bijzonder onderwijs bepaalde
algemeene richtlijnen voor te schrijven, doch na
gezette overweging is het noodzakelijk gebleken
dat aan het Departement de mogelijkheid wordt ge
geven, om naar bevind van zaken wijzigingen o 1
aanvullingen voor te schrijven. De belangrijkste
kwestie is daarbij natuurlijk de vraag, of op de Ne
derlandsche lagere school het Duitsch zal worden
ingevoerd Na de mededeelingen. die daarover a1
vroeger zijn gedaan, bestaat er in den lande belang
stelling daarvoor en zelfs een zekere onrust omtrent
den omvang van dat onderwijs. Ik ben in staat, deze
onrust weg te nemen.
Het is noodzakelijk, dat er op den duur een toe
stand ontstaat, waarbij elke Nederlander eenigs-
zins vertrouwd raakt met de Duitsche taal, waar
door de mogelijkheid voor alle Nederlanders, om
naar Duitschland te gaan. met Duitschers om ti
gaan of bij gebleken werkloosheid Tn Duitschland t<
gaan werken, wordt vergroot.
In de eerste plaats kan een dergelijke mogelijk
heid er slechts toe medewerken, het contact ei
het vriendschappelijk vgrkeer te bevorderen, wat
voor de toekomst van ons volk in een toekomstig
Europa niet anders dan gunstig kan zijn. Maar in de
tweede plaats juich ik haar ook van taalkundig
standpunt toe. Er is geen twijfel aan, dat hét Ne-
derlandsch ik heb dat al vaker betoogd thans
sterker dan vroeger is blootgesteld aan Duitschen
invloed en dat die invloed voor de zuiverheid van
onze taal gevaarlijker is dan b.v. die van 't Fra'nsch
en van het Engelsch, het gevolg van de groote ge
lijkenis, die er, naast aanzienlijke verschillen, tus
schen het Duitsch en het Nederlandsch bestaat.
Dien invloed kan men alleen weren of ten goede
keeren, als men zelf 't Duitsch kent. Hoe beter het
onderwijs in het Duitsch is, des te meer Komt dn
ook aan het Nederlandsch ten goede. Aan den ande
ren kant is het mijn vaste overtuiging, dat men met
het onderwijs in een vreemde taal, en vooral in hei
zoo verwante Duitsch, niet mag beginnen, voordal
het kind voldoende kennis van den bouw en de
spraakkunst van zijn eigen taal heeft verworven en
de geestelijke rijpheid bezit, om de beginselen van
een vreemde taal in zich op te nemen. Dit heeft mij.
daarbij gesteund door de adviezen van deskundigen
Onder deskundige leiding van prof. dr. Th. J. Stomps waren talrijke belang
stellenden^ Dinsdag in de gelegenheid in den Hortus Botanicus te Amsterdam
den bloei van de Victoria Regia te'bewonderen. (Pax Holland-de Haan)
er toe geleid, de eerste zes jaren van de lagere
school geheel vrij te laten van dit onderwijs en met
het Duitsch pas in de 7e klasse een begin te maken.
Dit onderwijs begint zoo spoedig mogelijk, met het
nieuwe schooljaar 1941-42. In den volgenden cursus
zal er dan aan de lagere school een achtste school
jaar worden toegevoegd, eveneens met onderwijs in
het Duitsch. Daarmede zal dan het van verschillen
de zijden reeds lang gewenschte achtste schooljaar
een feit geworden zijn.
Wij krijgen dus met ingang van 1942-43 een Ne
derlandsche volksschool van 8 leerjaren, terwijl in
de twee hoogste leerjaren Duitsch en wel 3 uur per
week per jaar, zal worden onderwezen. Deze thans
gevallen principieele beslissing stelt het departe
ment in staat, aan de uitwerking ervan in de prac
tijk en met name aan de kwesties van de aanslui
ting tusschen L. O. en V. H. M. O. en tusschen L. O.
en U. L. O te beginnen.
Een voor alle scholen verplicht gesteld Duitsch
leerboek is in bewerking.' Het zal na dei zomer-
vacantie in gebruik worden genomen.
Ten aanzien van het M. O. deelde spr. mede: Bij
het begin van den nieuwen cursus zal een belang
wekkende proefneming op onderwijsgebied worden
ondernomen: Er zal worden geopend een Neder
landsche instelling voor volksche opvoeding (afge
kort N. I. V. O.), die in den trant van de Duitsche
National-Politische Erziehungsanstalt zal worden
ingericht, maar op Nederlandsche leest zal worden
geschoeid. In deze school worden jongens van den
leeftijd, die geschikt is voor de middelbare school,
opgenomen. Zij leven daar als in een kostschool en
ontvangen een opvoeding, die gericht is op een har
monische ontwikkeling van geest en lichaam. Naast
de studie van de belangrijkste vakken van het M. O.
(waarbij Nederlandsch het hoofdvak is) staat een
veelzijdige ontwikkeling op 't gebied van lichaams
oefeningen en sport. Binnenkort volgen er over deze
N. I. V. O. nadere mededeelingn.
Intusschen wacht dus vooral het lager onderwijs
een jaar, waarin belangrijke dingen worden voor
bereid. Onnoodig te zeggen, dat ook het onderwijs
in het Nederlandsch, zoowel als andere onderdeelen
van het leerplan aan een nauwgezet onderzoek zul
len worden onderworpen. Mededeelingen daarover
volgen nog.
Het probleem der rijwielbanden
Wordt in onze lage landen
Een steeds ernstiger probleem,
Velen zoeken een systeem
Om dit euvel t'ondervangen.
Fietsers zien in stil verlangen
Uit naar den gewieksten man,
Die de redding brengen kan.
Houten banden moeten 't 'wezen
Heb ik kortgelêe gelezen,
Dat was wat, maar blijkoaar heeft
Die de proef niet overleefd.
Toen las 'k van een band van veeren,
IJzren mag ik preciseeren,
Zet men deze proeven voort?
'k Heb er niets meer van gehoord.
Daarna, las ik weder nader
Heeft een voorbandlooze vader
't Wiel van zoontje's autoped
In zijn voorvork vastgezet.
En het nieuwste is een stalen
Band vervaardigd van spiralen;
Alles bij elkaar een lijst
Die wel op z'n minst bewijst,
Dat men niet bij lekke banden
Neerzit in de lage landen
Verder demonstreert ze nog
Dat ook zonder gummi toch
Banden, om het zoo te schrijven,
Als begrip zeer rekbaar blijven.
Al 't vernuft brengt, naar ik hoop,
Binnenkort wel iets te koop.
Dat als band om te verkeeren
Elke proef trotsch kan t rotseeren,
Zoodat men na korten tijd
Weer van lek tot lekker rijdt.
P. GASUS.
GEVONDEN VOORWERPEN.
Inlichtingen aan het Bureau van Politic, Smedestraat te
Haarlem, 'uitsluitend tusschen II en 13 uur.
Terug te bekomen bij: Theel. Lange Annastraat 19,
armband: De Haan, Zocherstraat 17, beurs m. 1.: Joolen,
Wilhelminapark 33, bril; Spoor, Brouwerstraat 8. bril;
Bureau van Politie, Smedestraat. notitieboekje; v. Stein,
Zaanenlaan 27, étui m. i Borawitz, Schermerstraat 10 zw.,
dameshorloge; De Haan, Prof. v. d. Waalsstraat 24, dames
horloge; Wijnands, Vredenrijkstraat 29, regenjas; Smit,
Reigerstraat 92, regenjas; Smit, G. v. Bouillonstraat 65,
regenjas; Hansen, Kerkstraat 10 rd., halsketting; Hansen,
Kerkstraat 10 rd.. knop v. parapluie; Vredegoor, Nijl-
straat 9, kano; Wielden, Jarfsweg 16, halsketting; Boden-
stoff, Barbarossastraat I, kano; v. Vliet, Pieter Kiesstraat
63 rd., pakje bev. shawls; Wijnands, Tuchthuisstraat 14,
taschje m. i.; Beekman, Damaststraat 26, vulpotlood}
Dirks, Hagenstraat 33„ wagentje.
ALLE-DAG-KERK HAARLEM.
Bij den dienst van de Alle-Dag-Kerk op Donder
dag 14 Augustus des avonds tén 7 uur zal de heer
Anton Johannes Diel zijn medewerking verleenen
en eenige zangnummers tén gehoore brengen. Voor
ganger bij den kerkdienst Is Ds. Knot.
De^AlIe-Dag-Kerk wordt gehouden in de Groote
kerk; ingang Klokhuisplein. Toegang en plaatsen zijn
kosteloos.
Heden:
WOENSDAG 13 AUGUSTUS.
Rembrandt Theater: „-De bruigom uit Brazilië".
2.30. 6.30 en 8.45 uur.
Palace: „De Kribbebijter", 2. 6.30 en 8.45 uur.
Luxor Theater: Benjamino Gigli in Marionet
ten", 2.30. 6.30 en 8.45 uur.
Frans Hals Theater: Anny en Anny", 2.30, 6.30
en 8.45 uur.
Frans Hals Museum: Tentoonstelling Oude Kunst,
124 uur.
Zand voort: Groot Badhuis: Theater „Da
levende poppenkast", 8 uur.
DONDERDAG 14 AUGUSTUS.
Gem. Concertzaal: Volksconcert H.O.V., 8 uur.
Groote Kerk: Orgelbespeling, 34 uur.
Hof van Holland: Vergadering Metselaarspatroons
vereeniging.
Bioscooptheaters: Voorstellingen des middags en
des avonds.
Frans Hals Museum: Tentoonstelling Oude Kunst
124 uur.
Nachtdienst Apotheken.
De volgende apotheken te Haarlem zyn van des
avonds acht tot des morgens acht uur (ook op
Zondag) geopend:
Firma C. G. Loomeijer en Zn., Barteljorisstraat
11, Tel. 10175.
Park-Apotheek, Kleverparkweg 13, Tel. 11793.
Teyler Apotheek, Teylerplein 79, Tel. 17946.
Te Heemstede is geopend:
Heemsteedsche Apotheek, Binnenweg 98, TeL
28197.
