VenkcJt
Werkzaamheden van
tunnelbouw vorderen
den
gestadig
AGENDA
Een stofgeval.
JCuu&t en £ettecen
ompen of.
Akkertje
TOBIAS
SDAG 26 AUGUSTUS 1941
HAARLE M'S DAGBLAD
3
NAT. SOC. BEWEGING IN NEDERLAND.
DE JORDANER
bekend door de Radio, spreekt DONDERDAG
28 AUGUSTUS A.S. om 8 uur n.m. in „DE
LEEUWERIK", Kruisstraat 30.
Kaarten a 15 ets. in het Kringhuis, Ged. Oude
Gracht 84,
(Adv. Ingez. Med.)
handhaaft zijn kwaliteitsbeginsel
De moord te Delft.
door hem vertrouwelijk zullen worden behandeld.
Het A.N.P. verneemt nog omtrent den moord
te Delft op den 19-jarigen H. de Man aldaar, dat
de verdachte J. van Blerkom Zaterdagmiddag j.l.
nog in Rijswijk (Z.-H.) is gezien, waar hij in een
bedrijf practisch werkte. Vermoedelijk heeft hij
gehoord, dat hij door de politie gezocht werd, waar
na hij de vlucht heeft genomen.
OPWEKKINGSSAMENKOMSTEN.
Op Donderdag 28 Augustus a.s. des avonds om
half 8 zal de heer K. Rozendal, Evangelist te 's-Gra-
enhage spreken in de Zuiderkapel aan de Zuider
straat no. 15 te Haarlem. Donderdag 4 September
spreekt de heer J. A. Bruyn uit Wassenaar over den
profeet Daniël.
GEVONDEN VOORWERPEN.
Inlichtingen aan het Bureau van Politie. Smedestraat te
Haarlem, uitsluitend tusschen 11 en 13 uur.
Terug te bekomen bij: Harb, Junoplantsoen 15. beursje
t. i.; Verhagen, Thorbeckestraat 32. geld; Schouten.
Zaanenlaan 105, horloge; v. d. Vegt, Emostraat 39, horloge;
Soer, Schotersingel 167, spoorwoning, jongensjas; Fischer.
Saenredamstraat 97 rd,, halsketting; Raaphorst, A. v. d.
Goesstraat 31, regenmantel; Hoeve. Meester Lottelaan
24 a, oorbel; Butot, Populierstraat 11, portemonnaie m. i.;
Swetsloot, Oranjeboomstraat 179 rd, pakje tabak; Beeks,
Prol. v. d. Waalsstraat 27, ring; Zandbergen, Alb. Thym-
straat 38, kinderschoen; Mulder, Wouwermanstraat 68,
rijwieltasch; Heinen, Emostraat 29, tasch met gereedschap.
Heden:
DINSDAG 26 AUGUSTUS.
Groote of St. Bavokerk: Orgelconcert 7.458.45
uur.
Luxor Theater: „De Zigeunerbaron", 2.30, 6.30
en 8.45 uur.
Frans Hals Theater: „Pygmalion" geprolongeerd,
2.30, 6.30 en 8.45 uur.
Rembrandt Theater: „Duikbootenkoers
West!", 2.30, 6.30 en 8.45 uur.
Palace: „Schoonpapa knapt het op", 2, 6.30 en
8.45 uur.
Frans Hals Museum: Tentoonstelling Oude Kunst,
124 uur.
WOENSDAG 27 AUGUSTUS.
Groote of St. Bavokerk: Concert H.O.V., 7.30
uur.
Bioscooptheaters: Voorstellingen des middags en
des avonds.
Frans Hals Museum: Tentoonstelling Oude Kunst,
124 uur
Nachtdienst Apotheken.
De volgende apotheken te Haarlem zijn van des
avonds acht tot des morgens acht uur (ook op
Zondag) geopend:
Bosch en Vaart-apotheek, Bosch en Vaartstraat.
26, Tel. 13290.
H. Remmers en Zoon, Kruisstraat 6. Tel. 10354.
Noorder Apotheek, Jan Gijzenkade 181, Tel.
23821.
Te Heemstede is geopend:
Heemsteedsche Apotheek, Binnenweg 98, Tel.
28197
(De onlangs te Venlo ten nadeele
van de Nederlandsche Spoorwegen
gestolen partij stof voor costuums
is door de recherche achterhaald
en de dader gearresteerd.)
Onze Nederlandsche Sporen
Hadden korten gelee
Een flink kwantum stof verloren
Zoo'n verlies valt lang niet mee.
Men ging ijverig aan 't zoeken
En veel stof werd opgejaagd
Tot in zeer verborgen hoeken,
Maar nu is men ook geslaagd.
Kundige recherche zette
Zich den besten stofbril op
En zij tikte, in het nette,
Stof en dader op den kop.
Deze laatste zal het oordeel
Dat hij koesterde voordien
Over 't stoffelijke voordeel
Van zijn daad, nu wel herzien.
't Geeft hem stof tot overwegen:
Deze stof leek meer dan tof,
Maar nu blijkt ze daarentegen
Minder nog dan stof een sof.
r. GASUS.
TOONEELSTUKKEN.
Het onbewoonde Eiland. Tooneelspel
in drie bedrijven van A. D e f r e s n e.
(Uitg. Scheltens en Giltay, Amster
dam).
Tot de zes „eervol vermelde" stukken van de in
1940 door de gemeente Amsterdam uitgeschreven
tooneelprijsvraag behoorde ook „Het onbewoonde
Eiland", het tooneelspel van A. Defresne, dat thans
bij Scheltens en Giltay is verschenen en in het
komende seizoen door Het Nederlandsch Tooneel
zal worden gespeeld. Het is een stuk waarin fan
tasie en realisme elkander telkens en dikwijls
op de meest onverwachte oogenblikken afwis
selen en dat daarom niet alleen zeer hooge eischen
aan den regisseur en de spelers, maar ook aan het
publiek zal stellen. Want het publiek zal met den
schrijver in zijn fantasie mee moeten gaan, de
schoonheid moeten ontdekken ook in, ja soms zelfs
ondanks het meest drastische realisme. Zoo ooit,
dan past op dit stuk het bekende: „du sublime au
ridicule, il n'y a qu' un pas", want het lachwek
kende volgt herhaaldelijk zonder eenigen over
gang op het verhevene; gezonde volkshumor en
Een excavateur met een capaciteit van 400 M3 Der uur graaft een talud.
(Foto S. Baarda)
De strijd tegen den
aartsvijand het water
fantasie, ze zijn als het ware in „Het onbewoonde
Eiland" door elkaar gestrengeld.
Is het niet reeds een groote waag om in een
Amsterdamsch volkslogement waarvan de sfeer
even aan Nachtasyl herinnert op Hartjesdag een
oud heertje te laten binnenkomen, dat heel het
gezelschap er toe brengt hem in zijn fantasie te
volgen, naar het „onbewoonde eiland" in een
denkbeeldige schuit, die enkel bestaat uit omge
keerde tafels, zeilen, lappen en stokken?
Wat als een „spel" is begonnen, wordt voor deze
menschen werkelijkheid, al vallen ze dan ook tel
kens en op het meest onverwachts van de
fantasie in de realiteit terug en omgekeerd. Maar
allen zonder onderscheid vinden op dat „onbe
woonde eiland" de waarheid, dikwijls tot eigen
groote ontsteltenis. Valsche diamanten worden er
tot gruis getrapt en schijnbaar waardelooze prul
laria blijken er edelsteenen te zijn. Zoo is het er
ook met de menschen, die in het. land der fantasie
en waarheid schijn en werkelijkheid leeren on
derscheiden en zich zelf en de anderen tot in hun
diepste wezen leeren kennen. De hier gevonden
waarheid is eigenlijk heel eenvoudig. Het oude
heertje verkondigt haar: „Als er twee menschen
zijn, die samen hooren, dan moeten die niet te
gauw zeggen „ik ga van je weg, of ga je van mij
weg, want als er een iets overkomt dan kan de
andere hem helpen!" maar tót deze waarheid ko
men ze pas na zeer pijnlijke ontdekkingen en he
vige botsingen.
Ondanks veel ruwheid en verwordenheid is het
slotaccoord van deze wonderlijk klinkende sym-
phonie er een van harmonie en liefde. De schrijver
laat zijn gezelschap aan het slot het land van de
waarheid en de schoonheid binnendrijven, waar
„het leven de moeite van het leven waard is".
Men is tooneelschrijver of men is het niet. Bor-
dewijk bewees in zijn drie tooneelstukken, welke
ik onlangs besprak, het niet te zijn: Defresne is het,
zooals het weer in „Het onbewoonde Eiland" blijkt,
volkomen. Zijn stuk is voortreffelijk gebouwd, de
dialoog is in zijn drastische uitdrukkingswijze
prachtig levend en ook de menschen blijven dat
heel het stuk door ondanks de meest fantastische
en wonderlijke situatie, waarin Defresne hen soma
plaatst. Het stuk met zijn rijke verbeelding is vol
komen als tooneel gedacht en toch.... en toch,
vrees ik voor de opvoering. Zullen de spelers den
schrijver in al zijn plotselinge overgangen kunnen
volgen, zal de leider op de planken met levende
menschen een even groot regisseur blijken te zijn
als de schrijver? En hoe zal het publiek reageeren?
Zal het soepel genoeg zijn om spelers en schrijver
te volgen? Met welk een vrees en beven zal da
première van dit stuk van Defresne tegemoet wor
den gezien! Het kan een triomf maar ook een groote
val worden. Laten wij èn voor het publiek èn voor
de spelers hopen, dat het een triomf moge zijn. De
schrijver heeft er de stof voor gegeven.
J. B. SCHUIL.
Kiespijn P
?em
*n
(Adv. Ingez. Med.)
FRANS HALS-MUSEUM.
Vierde Concerfweek.
De concerten, die in deze weck op 25, 27 en 29
Aug. des namiddags in het Frans Hals-Museum
gegeven worden staan wat muzikaal gehalte der
werken en peil der uitvoering betreft bij die der
vorige week niet ten achter.
Het programma bevat voor viool en piano: da
laatste der 12 voor viool cn continuo geschreven So
nates van Archangelo Corelli en de Sonate in Es gr. t,
van Paul Hindemith; voor zang en piano: een Recita
tief en Aria uit „Semele" van G. F. Handel en 4 Liede
ren van Alph. Diepenbrock; voor piano solo: de Fan
tasie op. 77 van Beethoven en de Variaties over een
eigen thema op. 21 no. 1 van Brahms.
Uitvoerenden zijn de violist Jan Hesmerg, de alt
zangeres Akke de Vries en de pianiste Ans Bouter.
Corelli's 12de Sonate bestaat uit een reeks variaties
op „La Follia" („Los Folies d'Espagne"), een lange
reeks, die evenals Beethovens 32 Variaties voor
piano in haar geheel sterk aan een Chaconne doet
denken. Er bestaan verschillende bewerkingen van,
o.a. van Leonard; Hesmerg koos echter de oorspron
kelijke lezing, en zijn voordracht gaf Maandagmiddag
den indruk van uitstekende violistische en muzika
le kwaliteiten, al was in het snelle figurenwerk af
en toe een niet onberispelijk zuivere toon waar te
nemen. Ook de pianiste Ans Bouter heeft in dit werk
een belangrijke taak; beider samenspel was voortref
felijk. Niet minder hoog stond dit in Hindemith's So
nate, een werk uit 's componisten jongen tijd, dat
slechts 2 hoofddoelen bevat Het eerste daarvan toont
invloeden van Brahms en Rich. Strauss de combi
natie is niet zoo zonderling als ze schijnt, want
Strauss werd aanvankelijk in de traditie van Brahms
muzikaal opgevoed maar het klinkt werkelijk
zoo frisch. dat men de enkele atavismen nauwelijks
bespeurt. Veel oorspronkelijker, maar ook moeilijker
te bevatten is het tweede hoofddeel; de mooie klank
combinaties maken echter ook reeds het onbevangen
luisteren naar dit stuk tot een genot, vooral wanneer
alles zoo gevoelig en in volkomen onderlinge overeen
stemming gespeeld wordt als Jan Hesmerg en Ans
Bouter dat doen.
De zangeres Akke de Vries hoorden we tevoren
alleen op leerlingen-uitvoeringen: toen trok haar
mooie altstem terstond de aandacht. Zij zong Handei's
Recit. en Aria krachtig. Diepenbrock's Liederen ge
voelig en intelligent. Haar goede, duidelijke uitspraak
van het Epgelsch. het Duitsch en het Fransch moge
daarbij nog vermeld worden. Die Liederen van Die
penbrock: „Es war ein alter König". „Kann ich im
Busen heisse Wünsche tragen". „Les Chats" en „En
Sourdine" hoort men zelden. De eigen muzikale na
tuur van den componist spreekt zich daarin duidelijk
uit maar van een verband met aard en bestemming
der teksten hebben we niet zooveel kunnen bemerken,
behoudens dan de weergave van den nachtegalenzang
bij den laatsten regel van „En Sourdine".
Ans Bouter speelde de pianopartijen van „bege
leidingen" kan men niet spreken zeer mooi en in
volkomen aansluiting met den zang. Haar interpre
tatie van Beethoven's Fantasleop. 77 hoorden we
vroeger al eens; de toen gemaakte opmerking over
haar te ruim pedaalgebruik in 't begin en aan het
slot konden nu nog gelden Een voortreffelijken in
druk als pianiste hoeft zij gemaakt met de vertolking
van Brahms' Variaties. Men hoort deze zelden: ze
zijn rijk aan interessante muzikale fijnheden de
5de b.v. is een canon in de omkeering pianistisch
zeer- wijdgrepig en vaak onhandig, en nagenoeg vol
komen zonder uiterlijk effect. Door dit werk te kie
zen vermeed Ans Bouter dus de platgetreden paden
en stelde haar eigen persoon op den achtergrond. Dat
zij het tot bloeiend leven wist te wekken strekt haar
tot grooten lof. Technisch was haar spel volkomen
gaaf en haar geheugen faalde geen oogenblik.
De concerten van deze week zijn dus ook weer een
gang naar het Frans Halsmuseum dubbel en dwars
waard. Daar is wat cohoons te hooren, dat men ntet
alle dagen hoort.
K. DE JON®
onder alle omstandigheden!
(Adv. Ingez. Med.)
fonderend vallen de duizenden kilo's zware
blokken op de ijzeren damplanken, die in l
e honderdtallen in den grond gedreven
rden. Het heele terrein tusschen het Noord- 1
kanaal en den betonweg naar Amsterdam, i
ar de Amsterdamsche Ballast Mij. bezig is f
den bouw van het eerste gedeelte van de
laaltunnels is bezaaid met allerlei zware 1
machines, électromotoren, graaf werktuigen, t
onmolens, enz., het wordt doorsneden door
i aantal smalspoorlijnen, waarlangs zes 1
omotieven van 170 PK een honderdtal kip- 1
ren zonder ophouden hen en weer rijden.
0 worden dagelijks enorme hoeveelheden i
ma verplaatst, op hoopen gegooid op het 1
rein of binnenkort vervoerd naar een c
iger, waar het op schuiten zal worden ge- 1
en voor verder transport.
wordt hard gewerkt aan den tunnelbouw. Een
e 200 arbeiders zijn er aan het werk. Zij be-
in de verschillende machines, die het vernuf- c
nenschdo.m aan zich dienstbaar heeft gemaakt, 1
raven en spitten en boren, die een hoeveelheid
verzetten, waarvoor vroeger duizenden paren 1
erde armen noodig waren. In de bouwputten 1
de eerste sluizen en de vroegere werken van
foordzeekanaal krioelde het van arbeiders, als 1
m in een mierennest; hier werken nog geen 1
nan aan ëen werk van veel grooteren omvang, j
het eerste groote kanaalwerk, dat hier tus-
1 1865 en 1875 werd uitgevoerd werd gezegd.
nen het werk niet kon zien door de vele ar- 1
rs, wanneer men het werk van den tunnel-
r doorkruist, is een arbeider een zeldzaam i
hijnsel.
WATER EN NOG EENS WATER. -
ons lage landje met zijn drassigen bodem is l
rater de aartsvijand van hen, die in dien bodem
en werken. Een vijand echter, die gerespec-
dient te worden want hij scherpte het ver
van onze waterbouwkundigen, die wel voor
groot deel hun vermaardheid aan dezen aarts-
id te danken hebben. Hoe talrijk en hoe groot
loeilijkheden ook waren, steeds heeft men die
len overwinnen.
ik bij den tunnelbouw te Velsen. Ongeveer 25
inder het maaiveld komt de tunnelbodem te
n; een put van deze diepte moet dus gegraven
ien. En droog gehouden.
EEN KISTDAM IN HET
NOORZEEKADAAL.
enorme bouwput is door een kistdam, die in i
Noordzeekanaal is gebouwd, van dit kanaal
sloten. Deze kistdam bestaat uit twee rijen, 5
tan elkaar staande ijzeren damplanken. De
ite daartusschen is met grond aangevuld. Op
wijze is een waterdichte muur verkregen, die
veilige bescherming vormt voor het geheele
De voor dezen kistdam gebruikte planken
ien een lengte tot 22 M. De damwand wordt
eenige in het kanaal geplaatste beschermings-
rs tegen „schadevaringen" beveiligd.
DRIE SOORTEN WATER.
ater is water, zegt de leek, maar de tunnel-
vers onderscheiden drie soorten water en tegen
dezer soorten moeten bijzondere maatregelen
«nen worden.
aar is in de eerste plaats het grondwater waar
de bovenkant ongeveer gelijk staat met het
aigeveer N.A.P. liggend kanaalpeil. Dit grond-
ir gaat tot 4 M.-N.A.P. Onder dit grondwater
tot de kleilaag die op 16 M.-N.A.P. ligt, het
no ater. Om het grondwater te verwijderen
t men een ringleiding van 70 bronnen rondom
geheele werk geslagen. Op al deze 70 bronnen
dt reeds gepompt. Voor het bovenwater worden j
neer 50 bronnen gemaakt, zoodat voor het
ighouden van het werk boven de kleilaag on-
«r 120 bronnen noodig zijn.
«1 krijgen we onder de ongfeveer 70 c-M. dikke
laag het spanningswater. Dit spanningswater
it met groote kracht onder tegen den kleilaag
Wanneer men in deze kleilaag een gat boorde
het water hoog opspuiten. Deze spanning moet
verwijderd worden. Dit geschiedt eveneens door
maken van bronnen. Deze bronnen liggen 32
ander het maaiveld. Een 50-tal is noodig om het
mingswater te verwijderen. Het is een heele
ive, het maken van deze bronnen. Zware ijzeren
en worden electrisch in den grond gedreven en
ma de grond er uit gepulsd. Wanneer de pomp
ten zijn geplaats worden de buizen er weer
ehaald. Voor het maken van zoo'n bron heeft
i, met inbegrip van het verwijderen der buizen
ïveer een week noodig.
e hier boven genoemde ongeveer 170 bronnen
alleen voor ontwatering van het gedeelte van
werk ten N. van den weg. Het andere deel, ten
fan den weg is van grooteren omvang.
AFGRAVING IN DRIE TALUDS.
ooals reeds is gezegd, moet een bouwput ge
likt worden van 25 M. diep. De afgraving ge-
iedt in drie taluds; het eerste talud gaat tot 8
N'.A.P., het tweede tot de kleilaag (16 M.-N. A.
het derde tot den bodem. Voor het graven
ikt men gebruik van een excavateur, die een
iciteit heeft van 400 M3. per uur. Wanneer het
k in zijn vollen omvang is zullen voor de drie
ids drie van zulke enorme machines in bedrijf
den gesteld.
EEN HEIBLOKJF VAN 6000 K.G.
linnen de eerste ontgraving wordt, nabij den
dam een bouwkuip geheid, om diepte te krij-
- De grond wordt daar slechts tot één talud
igraven. waarna men met den bouwkuip lood-
it naar beneden gaat. De ruimte laat hier het
ken van drie taluds niet toe. Deze bouwkruip
!t een doorsnede van 45 M. De bovenkant van
kuip ligt 5 M. onder het maaiveld. Met behulp
i twee Figee-heistellingen worden damplanken
van 27% M. lengte in den bodem geheid; deze dam
planken reiken dan tot 32% M. onder het maai
veld. Deze heistellingen zijn 32 M. hoog en een
blok van 6000 KG wordt gebruikt om de zware
ijzeren planken in den bodem te heien. Het laatste
gedeelte wordt er met pompen voor gespoten.
Onophoudelijk ploft het zware blok op de plan
ken, die met eiken slag dieper in den bodem ver
dwijnen.
Elders staat een Menck-Heistelling, die een hoogte
heeft van 24 M. en waar gewerkt wordt met een
heiblok van 4500 KG. Hiermede worden dam
planken ingeheid, waarvan de bovenkant 4 M.
in den putbodem verdwijnt. Men gebruikt hier
voor een los opgezetten „oplanger", die wanneer
de plank op diepte zit, weer uit den grond getrok
ken wordt.
Zoo is dus de bouw van onzen kanaaltunnel, die
zooals men weet zal bestaan uit een tunnel voor
de spoorlijn HaarlemAlkmaar en uit een tunnel
voor het snelverkeer, in vollen gang. Onder leiding
van opzichter J. de Graaf hebben wij het grootsche
werk dat nog maar een onderdeel van den totalen
bouw vormt, bezichtigd.
Er zit niet veel poëzie in zulk een werk; het is
klei, ijzer en stoom, en vooral kracht, mechanische
kracht, die bergen (grond) kan verzetten. Het is
grauw en somber; maar wanneer men door een
deskundige de werkwijze hoort uiteenzetten krijgt
men bewondering voor de knappe mam\en, die
hun hoofden er over gebroken hebben.
Het is een werk van nationalen omvang en be-
teekennis en wanneer 't gereed is zullen hinderden,
duizenden tot in lengte van jaren van de resultaten
van den arbeid dezer knappe mannen kunnen pro
fiteered
S. B.
Kerkconcert Gijs Betlis en Albert
de Klerk.
Maandag 1 September geven twee bekende stad-
genooten, Gijs Beths, de concertmeester van de
H.O.V. en Albert de Klerk, die dezen zomer den
Prix d'excellence voor orgel behaalde, een concert
in de Groote Kerk met een zeer aantrekkelijk pro
gramma. De violist speelt werken van Bach en
Reger. Van den eersten de beroemde Chaconne
waarmee de tweede Partita voor solo-viool besluit,
een werk dat steeds gegolden heeft als een der
hoogtepunten van de vioollitteratuur en waarvan
Albert Schweitzer zegt: „Uit één thema toovert
Bach hier een geheele wereld te voorschijn; het is
alsof smart en vreugde met elkaar vechten en ten
slotte beide zich in een groote resignatie samen
vinden". Van Reger speelt Beths Prealudium, Air
en Gigue uit Opus 103a, muziek die tot de mooiste
iyriek en tot de klaarste concepties behoort van
den rijkbegaafden meester.
Albert de Klerk opent met de zeer geestige Pre
ludium en Fuga in F. van Buxtehude, een werk
van buitengewone frischheid en levendigheid. Als
tweede nummer speelt de organist een Suite van
Du Mage, merkwaardige Fraqsche barokmuziek,
die gelegenheid geeft het orgel van de Groote Kerk
in al zijn karakteristieke pracht van klankmoge
lijkheden te hooren. Verder vermeldt het pro
gramma de 3e Choral van César Franck, het heer
lijke orgelwerk waarmee le Père angélique zijn
zoo belangriike productie besloot. En tenslotte zal
Albert de Klerk als bijzondere attractie een im
provisatie in vier deelen spelen op thema's door
het publiek verstrekt. Verzocht wordt deze thema's,
oude of nieuwe, Maandag vóór 6 uur ten huize van
den organist, Duvenvoordeslraat 92, te bezorgen,
ten einde hem gelegenheid te geven daaruit een
geschikte keuze te doen. Een uitzonderlijke gele
genheid wordt aldus geboden om den jongen kun
stenaar in zijn scheppende kracht te hooren.
Wederom wordt dus aan het Haarlemsche mu-
ziekminnend publiek een avond van groot kunst
genot geboden.
Het antieke „Huys 1624" te Hoorn, dat gerestaureerd is, wordt als historisch
museum ingericht. Een foto van het typisch exterieur en het fraaie interieur.
(Foto Pax-Holland-De Haan m)
Op buurjochie passen....
