Het Nederlandsche Arbeidsfront
opgericht
Radiorede van ir.Muss.ert
tot de arbeiders.
IN ENKELE REGELS
H. J. Woudenberg tot leider benoemd
De le Mei 1942 is een historische datum geworden
in het bedrijfsleven van alle in Nederland levende
werkers. Van overheidswege is de zorg voor dc samen-
binding van alle bij het arbeidsproces betrokkenen,
werkgevers en werknemers, kleine zelfstandigen,
handwerkers e.d in één verband in handen gelegd van
het daartoe opgerichte Nederlandschc Arbeidsfront,
dat tot taak hoeft, de sociale en culturecle behoeften
van de Nederlandsc^e*Vverkers op te voeren en aan de
bevrediging van deze behoeften mede te werken.
De totstandkoming van dit Nederlandschc Arbeids
front heeft haar beslag gekregen door een verorde
ning, die 1 Mei 3942 is uitgevaardigd bij besluip van
den Rijkscommissaris, die den heer H. J. Woudenberg,
tot dusver Commissaris van het verbond van Neder
landsche Vakvereenigingen. daarbij benoemde tot Lei
der van het Nederlandsch Arbeidsfront (N.A.F.)
Onder gelijktijdige opheffing van het N.V.V. en na
dat verleden jaar reeds* de confessioneele vakbonden
waren opgeheven is in het N.A F. thans alles wat tot
dusver in ons land11 op het gebied van het bedrijfs
leven was georganiseerd een plaats aangewezen in
het alles overkoepelend lichaam, dat iedereen, die in
eenig opzicht bij het arbeidsproces in Nederland be
trokken is, plaats biedt en zijn maatschappelijke be-'
langen wenscht te behartigen.
DE INSTALLATIE VAN DEN HEER
WOUDENBERG.
Ir. een Vrijdagmorgen te 's-Gravenhage gehouden
bijeenkomst in het werkvertrek van den Rijkscommis
saris heeft deze een uiteenzetting gegeven van de
motieven, die geleid hebben tot de oprichting van het
N.A.F. In deze bijeenkomst was de heer Woudenberg
tegenwoordig alsmede een klein aantal autoriteiten.
Hierna volgde de reeds vermelde rede van den
Rijkscommissaris:
DE VERGADERING TE
AMSTERDAM.
Ter gelegenheid van de oprichting van het N.A.F.
heeft Vrijdagavond in het Concertgebouw te Amster
dam een belangrijke vergadering plaats gehad, waar
op de Leider van het N.A.F. een groote rede heeft
gehouden over de voorgeschiedenis, de tot standko-
ming en de toekomst van het N.A.F. Het Concertge
bouw was tot de laatste plaats bezet. Tot de eere-
gasten behoorden General Kommissar Schmidt als
vertegenwoordiger van den Rijkscommissaris, de ge
volmachtigden voor den Rijkscommissaris van Noord-
Holland, Zeeland, Zuid-Holland en Rotterdam, Gau-
amtsleiter Ungér, Kreisleiter Münzer, Dr. S. Schwebe'
en Dr. Völckers en verschillende vertegenwoordigers
van Duitsche instanties en organisaties.
Van de Nederlandsche gasten noemen wij: den
plaatsvervanger van den leider der N.S.B., C. van
Geelkerken, den Secretaris-generaal van het departe
ment van Volksvoorlichting en Kunsten, Prof. Dr. T.
Goedewaagen, den Directeur-generaal van de Neder
landsche Bank, mr. M. M. Rost van Tbnningen, den
gevolmachtigde van den leider der N.S.B. districts
leider J. W. de Ruiter, de burgemeesters van Amster
dam en Haarlem, de heeren J. Voute en S. L. A.
Plekker, den voorzitter van de Kamer van Koophan
del en Fabrieken voor Noord-Holland", Mr. F. W. H.
de Koek van Leeuwen, den directeur van de Ned.
Bank. den heer J. Robertson, den voorzitter van de
Nederlandsch-Duitsche Kuituurgemeenschap, den
heer H. C. van Maasdijk en den voorzitter van het
Verbond van Nederlandsche Journalisten, den heer P.
J. van Megchelen.
Nadat het symphonle-orkest van den Nederland-
schen Omroep onder leiding van Pierre Reinards een
Voortreffelijke uitvoering had gegeven van de ouver
ture Cyrano de Bergerac van Dr. Johan Wagenaar en
de oud-Hollandsche boerendansen van Julius Röntgen
sprak de organisatie-leider van het Nederlandsche
Arbeidsfront, de heer Ph..van Kampen, een kort be
groetingswoord.
REDE H. .T. WOUDENBERG.
Er loopen aldus de heer Woudenberg, sedert
maanden in het bijzonder de laatste. Weken tal van
geruchten door het land.
Geruchten die hun grond vinden in het feit, dat ik
en meerdere van mijn medewerkers in talrijke be'drijfs
bijeenkomsten getuigd hebben van een voor het le
vensbehoud der Nederlandsche menschen noodzake
lijke gemeensehapsorganisatic van den arbeid.
En wat wij hebben geprofeteerd en waarnaar velen
hebben* verlangd, wat door sommigen is gevreesd en
wat de negativisten bij voorbaat afgewezen,
Is vandaag tot stand gekomen nl. H Wt NEDER
LANDSCHE ARBEIDSFRONT..
Het is geen toeval, in elk geval is het van sym
bolische beteekenis, dat dit op den eersten Mei ge
schiedt. De eerste Mei is sedert het jaar 1889 dus on
geveer 50 jaren achtereen een hoogtij-dag geweest
voor de socialistische arbeidersbeweging, een dag. niet
van feest maar een dag van strijd, een dag van be
zinning, op den feilen klassenstrijd, die den arbeider
door een harteloos kapitalisme werd opgedrongen.
Voor ons is ook de eerste Mei de dag van het lente
feest, het feest van den Arbeid.
En ^wanneer de oorlogsomstandigheden ons beper
kingen opleggen, ook bij de viering van/ dit belang
rijke feest, dan is het toch van groote symbolische
beteekenis, dat de schrede naar het socialisme van de
Daad: de vorming van een 'gemeenschap voor alle
werkers in Nederland op dezen dag kan worden ge
daan. En zooals in de natuur de eerste Mei een hoop
volle belofte is, van nieuwen groei, van nieuwe le
venskracht, zoo is ook de grondvesting van het Ne
derlandsche Arbeidsfront een belofte voor nieuw ge
luk door vernieuwe volkskracht.
Het Nederlandsche Arbeidsfront is vandaag bij be-
sluif van den Rijkscommissaris tot stand gekomen en
ik ben daarvan tot Leider benoemd.
Op den 15en Juli 194G werd ik benoemd tot Com
missaris van het N.V.V.dit geschiedde omdat het N.
V.V. als klassenstrijdorganisatie geen instrument der
volksgemeenschap zou kunnen zijn en de toenmalige
leiding zoo zwaar politiek belast was. dat voor een
positieve samenwerking in de groeiende Europeesche
volksgemeenschap geen waarborg aanwezig bleek.
Nadat het N.V.V. onder mijn leiding van Marxisti
sche of andere politieke invloeden was bevrijd, was
er voor de confessioneele vakbonden geen bestaan
meer.
De werkers in den nationalen arbeid hebben geen
antithese; hun kracht van de volksgemeenschap leeft
slechts in eendracht en samenwerking.
Wanneer wij er ernstig naar streven om de tegen
stellingen tusschen werkgevers en werknemer weg te
nemen en den arbeid in gemeenschaopelijk belang te
richten, dan is het ontoelaatbaar dat andere kunst-
mange tegenstellingen van religieuzen of politieken
aard in de bedrijven worden gebracht, om te trachten
langs dezen weg een voortdurende scheiding tusschen
de werkers te bewerkstelligen.
Daarom 'zijn dan ook het vorig jaar Juli de con
fessioneele vakbonden opgeheven en de georgani
seerde arbeiders in een organisatie gebracht.
Het i$ echter vanzelfsprekend, dat waar de geest
Hoofdredacteur: C. .7. van Tilburg, Heemstede
1*1 v. Hoofdredacteur: G. X. ïxvnders. Heemstede
Eerste medewerker: F. O. Ucrks. Haarlem
van den nieuwen Tijd eiseht, dat alle tegenstellingen
in den Arbeid en tusschen de arbeiders verdwijnen
moesten, zoo ver strekkend, dat ook de werkgevers
en werknemers niet meer als twee tegenover elkaar
staande onderhandelende partijen konden blijven be
staan, het Nederlandsch Verbond van Vakvereenigin
gen. als eenige Nederlandsche organisatie der werk
nemers nog niet zyn eindvorm had gevonden
Daartoe moeten in dezen tijd organen worden ge
schapen, die een geestesverandering kunnen bewerk
stelligen, waardoor de klassenstrijd overbodig wordt,
de klassenstrijd, die thans meer dan ooit schadelijk is.
Het is begrijpelijk, dat deze klassenstrijd eenmaal
ontstond, aldus betoogde spr.
£n wij allen, die vandaag tot het Nederlandsche
Arbeidsfront zijn toegetreden, wij hebben respect voor
die eerste pioniers in de arbeidersbeweging, die na
een arbeidsdag, van 12 en 14 uren nog de kracht en
de vitaliteit vonden om gedragen door hun veront
waardiging en gedragen door hun ideaal tot een be
tere samenleving, uittrokken om hun arbeidskamera
den tot organisatie tot gemeenschappelijk verzet aan
te sporen. Hun taak was niet gemakkelijk, zij werden
miskend, geterroriseerd, verguisd en zelfs gebrood
roofd. En de meesten hier uit de zaal weten uit er
varing te goed. wat het beteekent gehoond, miskend,
verguisd en ook gebroodroofd te worden, dan dat wij
zouden willen, dat het werk van die oude pioniers
vruchteloos zou zijn geweest, integendeel, wij nemen
op ons om hun werk in de nieuwe gemeenschaps
organisatie zijn bekroning te doen vinden.
Wij zullen den fakkel, dien zij ontstaken, verder
dragen, niet'om brand en verderf te stichten, maar
om Hcht te brengen in de duisternis van deze dagen.
Klassenstrijd was als gezegd, eens het aangewezen
strijdmiddel, waarvan men de arbeiders geen verwijt
kan maken.
Men kan echter den leiders der vakbeweging wel
verwijten, dat zij de teekenen des tijds niet hebben
verstaan en hardnekkig bleven vasthouden aan aller
lei vormen, die door de maatschappelijke ontwikkeling
reeds lang waren achterhaald. Spr. wees op de mach-
telooze pogingen, om de problemen, die aan den dag
getreden waren en land en volk naar den ondergang
voerden, op te lossen, doordat de inwendige strijd, die
in ons volk aan den dag trad, bleef voortduren.
De volks- en. vakbondleiders hadden moeten inzien
dat men in onderlinge samenwerking harmonisch ar
beiden moet aan de voortbrenging der levensbenoo-
digdheden der volksgenooten. Ziet men de dingen zoo
en het is de eenig juiste* manier om ze te zien, dan
verschijnt iedere onderlinge strijd tusschen volksge
nooten op economisch gebied als een betreurenswaar
dige omstandigheid, als een fout, ja als een misdaad
tegen het volksbelang.
De vakbondsbestuurders van alle kleur bleven hard
nekkig verbonden aan een stelsel, dat zij zoogenaamd
democratisch noemden, 'maar waarin *zij volkomen
waren vastgegroeid in het kapitalisme.
De oude vormen van vakbonden, die den ouden
ge^st bevatten, konden niet blijven bestaan. Men doet
nu eenmaal geen nieuwe jonge wijn in -oude lederen
zakken Daartoe is dan heden HET NEDERLAND
SCHE ARBEIDSFRONT opgericht.
Zeker, de oprichting van het N.A.F. zal sommigen
er toe brengen, de nieuwe organisatie te miskennen en
haar den rug toe te keeren.
Ik wil aldus spr. gaarne verklaren, "dat ik in de
twee jaren als Commissaris van 'het N.V.V. met de
vele bestuurders aangenaam heb samengewerkt, velen
heb leeren kennen als rechtschapen, eerlijke men
schen met werklust en werkkracht, en het kan mij
slechts ^pijten, dat ook bij onzen gang in den Nieu
wen Tijd vele vrienden afvallen en ook velen zwij
gend hun graf zullen vinden. Maar wij kunnen niet
blijven stilstaan, wij zetten er een streep onder, en
zetten den opmarsch voort naar den Nieuwen Tijd
en kunnen daarin niet verhinderd worden 'door wei
felmoedigheid, door vrees, door den kat uit d,en boom
kijkerij en zullen ons niet laten weerhouden door
geen enkele reactie van het diepste rood tot het
dyisterste zwart.
Spr. kwam vervolgens tot de beteekenis van het
N.A.F.
Wat het Arbeidsfront zal beteekenen en welke in
vloed daar ten gunste van de Werkers aan vastzit,'
kan blijken uit het feit, dat ons volk moet leven van
den arbeid van ongeveer 3Vz millioen werkers, ver
deeld over meer dan 700.000 bedrijven en bedrijfjes.
Hiervan zijn er ongeveer 8000 met vijftig en meer ar
beiders. Wij kunnen dus aannemen, dat er op den
duur ongeveer 10.000 vertrouwensmannen van het N.
A. F, in Nederland hun arbeid in de bedrijven zullen
verrichten, met hun medewerkers zal dat aantal wel
tot omstreeks 25 a 30.000 worden verhoogd.
Dit zijn dan alle belangelooze arbeiders aan de
ideëele taak van het N.A.F. Nog nooit is de mogelijk
heid tot zelfwerkzaamheid aan eigen lot en eigen
sociale positie zoo in de handen van de belangheb
benden zelf gelegd.
Spr. noemde voorts als onderdeelen van den ar
beid, waartoe het N.A.F. geroepen is, de behartiging
van de afdeeling „Sehoo..heid van den Arbeid", de
Rechtsbescherming, de Verhooging van de arbeidsbe-
kwaamheid, arbeidsproductiviteit en beroepsvorming,
de Vorming van het cultureele leven door de gemeen
schapsorganisatie „Vreugde en Arbeid" en de Op
richting van zelfhulp en ondersteuningsfondsen.
Vervolgens kondigde spr. een zeer ruim generaal
pardon aan. Dat wil zeggen, dat diegenen, die vóór 15
Juli 1940 lid waren van eenise erkende vakorgani
satie, wanneer zij vóór 1 Juli 1942 tot het Arbeidsfront
toetreden, alle rechten zullen hebben, die bij de regle
menten van het Arbeidsfront zijn omschreven en dat
de jarep, dat zij lid van hun vakbond waren, bij de
berekening van die rechten zullen medetellen.
Spr. eindigde met een beschouwing van het N.A F.
in zijn verhouding tot de gebeurtenissen onzer dagen
en sprak den wensch uit, dat de verheugende bood
schap van 1 Mei 1942 nieuwe mogelijkheden in ver
vulling zal doen gaan.
De bijeenkomst werd besloten met de Piet Hein-
rhapsodie van Dr. Peter van Anrooy
AVOND-ORGELCONCERT.
De eerstvolgende avond-orgelbespeling in de
Groote- of St.-Bavokerk te Haarlem zal plaats heb
ben op Dinsdag 5 Mei a.s. van 8 tot 9 uur.
Hun kracht bepaalt de sterkte van
het volk.
HILVERSUM, 1 Mei. Dc leider van de N.S.B. ir.
A. A. Mussert, heeft heden een radiorede gehouden,
waaraan het volgende is ontleend:
ARBEIDERS. VOLKSGENOOTEN!
Heden 1 Mei 1942 is het mij een voorrecht en een
behoefte om mij te wenden tot u. mijne volksgenoo
ten, die arbeiders zijt. om met u te spreken over den
arbeid en over het socialisme, dat komen moet.
Als ik zeg te willen spreken voor de Nederlandsche
arbeiders, dan is het uw yecht mij te vragen: wie be
doelt gij?
Mijn antwoord daarop is: ik bedoel alle werkende
menschen van hoog tot laag. aan wie de liefde voor
het werk ingeschapen is.
Er zijn twee soorten menschen. De eene soort be
staat uit hen, die liever lui dan moe zijn, die hun
werk zoo onverschillig mogelijk doen, die zooveel
mogelijk de kantjes er afloopen.
Onder arbeiders versta ik diegenen, die liefde heb
ben tot den arbeid, die in zich gevoelen den drang
tot het ten volle doen van den plicht, ook wanneer die
moeilijk is. Zij, die geen slaaf van den arbeid willen
zijn, dat de geheele menschelijke samenleving gegrond
vest is op den arbeid. Zij, die beseffen, dat zij dragers
zijn van een kostbaar goed: arbeidskracht.'
Zij zijn het tevens, die het niet kunnen verkroppen
als de arbeider wordt vernederd, als hij wordt uitge
buit, als hij van zijn arbeid wordt beroofd, als anderen,
ten koste van hemzelve, pasariteeren op zijn arbeid.
Zij zijn het. die verlangend uitzien, naar den dag.
waarop dit alles tot het verleden zal behooren en al
te dikwijls wanhopen zij daaraan.
Deze mannen en vrouwen, of zij staan op de hoogste
posten, of op de eenvoudigste plaatsen op den akker,
in de fabrieken, in winkels, in huishoudingen, zij zijn
mijne mede-arbeiders, mijne volksgenooten, mijne
kameraden, want samen willen wij bouwen aan de
toekomst van o.ns volk, juist nu, nu het moeilijker is
dan ooit te vorèn. Tot hen richt ik mij nu, ais tot de
dragende kern der natie.
Hebben wij eenzelfde doel voor oogen? Hoevelen
zullen er dan zijn, dïe tot zichzelf zeggen: neen,, na
tuurlijk niet, want hij is nationaal-socialist en ik'ben
het heelemaal niet. Ik ben ervan overtuigd, dat wij
wel hetzelfde doel hebben en zal u daarom mijne
denkbeelden over den arbeid in het kort uiteen zetten,
dan kunt gij oordeelen.
Het Nederlandsche volk groot en sterk te maken,
te halen uit den put, waarin het gestort is door on
verantwoordelijk ên kortzichtig beleid van hen, die
eens het vertrouwen van het volk mochten genieten,
dat willen wij toch allen. Wij beschikken daarvoor op
dit oogenblik alleen over onzen bodem, en onze ar
beidskracht. Daarmede moeten wij het doen. Willen
wij omhoog komen, dan moeten wij den arbeid orga-
niseeren, zoo, dat er zoo weinig mogelijk van verloren
wordt in onderlinge tegenstrijdigheid, zoo, dat er zoo
veel mogelijk nuttig effect uit voorkomt voor ons volk.
Wij zijn bezig om straatarm te worden. Wij willen een
welvarend volk worden. Dat is alleen mogelijk als
alle beschikbare krachten op dit doel gericht worden.
Iedere arbeider moet zich weten dienaar van zijn
volk, drager van zijn volk, vechter voor zijn volk.
Zeker, hij arbeidt ook voor zichzelve en zijn gezin,
dat is de natuurlijkste zaak ter woreld, dat ligt in de
harten der menschen besloten Maar hij komt als ar
beider en als mensch op hooger plan, wanneer hij de
zekerheid heeft: ik werk voor mijn volk, wat ik pres
teer komt aan mijn volk ten goede efi ik krijg daarvan
mijn rechtvaardig deel. Hij heeft dan gemeenschaps
gevoel in den besten zin van het woord, d.i. hij is
socialist uit liefdé voor zijn volk, zijn natie. Zoo zie
ik den grondslag voor het nationaal-socialisme op het
gebied van den arbeid.
De beste organisatie van 'deze socialistische arbei
ders is, in nationale arbeidsgemeenschappen, die ieder
een taak voor het geheele volk te verrichten hebben.
Daar is dan in de eerste plaats de arbeidsgemeen
schap van alle boeren en boerenarbeiders, tuinders en
kweekers, die voor ons gansche volk uit den bodem
zullen halen, wat er uit te halen yalt. Een kind weet
nu, dat zonder hun arbeid en hun toewijding zelfs het
allernoodzakelijkste voedsel ons zou gaan ontbreken.
Het is een ontzaglijke prestatie om uit onze kleine
landoppervlakte zooveel te halen, dat een volk van
9 millioen menschen leven kan. Maar z.ij hebben de
natuurniet in de hand; zij ondervinden meer dan
anderen, dat bij hun arbeid Gods zegen onmisbaar is.
En zij zullen mijn groote bezorgdheid begrijpen, die ik
al sinds jaren tot uiting breng en die voort komt uit
het weten, dat millioenen kilogrammen voedsel ieder
jaar tot 1940 toe, moedwillig zijn vernietigd. Als wij
als volk de straf moeten dragen, voor dit bedreven
kwaad, dan is ons leed nog niet te overzien. Wat dit
betreft, kunnen wij slechts hopen op barmhartigheid
en intusschen naar eer en geweten ons best doen.
De Landstand moet beschouwd worden als begin
van de groote nationale arbeidsgemeenschap der voed
selvoorziening voor ons volk. Ik vertrouw, dat in ge-
stagen arbeid iets zeer goeds tot stand gebracht zal
worden. De tijd zal het leeren.
De tweede groote arbeidsgemeenschap is die van
allen, die werkzaam zijn in industrie, handel en
scheepvaart. De grondslag voor deze groote nationale
arbeidsgemeenschap die het nu zoo schaarsch ver
krijgt, tengevolge van den oorlogstoestand, straks in
ruime mate te kunnen verschaffen, wanneer de oorlog
voorbij is en de opbouw van het nieuwe Europa be
gint, De grondslag van deze nationale arbeidsgemeen
schap is de bedrijfsgemeenschap, de solidariteit van
allen, die werken in één en hetzelfde bedrijf van den
hoogste tot den laagste.
Heden 1 Mei heeft de Rijkscommissaris het Nèder-
landsche Arbeidsfront ingesteld onder leiding van
Woudenberg. Uit dit Arbeidsfront moet groeien deze
nationale arbeidsgemeenschap, die den klassenstrijd
en den schotjesgeest moet breken, die de solidariteit
der werkers moet vestigen en geleidelijk doch zeker
moet opbouwen de rechtszekerheid, die den volwaar-
digen, werkenden volksgenoot toekomt. Hieraan mede
te werken is een eervolle taak. voor een ieder die den
arbeid uit zijn vernedering wil opheffen. Het Neder
landsche volk zal eerst later de hooge waarde van
«leze daad van den Rijkscommissaris ten volle be
seffen. wanneer de vruchten daarvan geplukt zullen
worden.
De derde groote arbeidsgemeenschap is die van
allen, die werkzaam zijn op het gebied van de volks
gezondheid, dus de medici, de apothekers, de ver
pleegsters, kinderverzorgsters, keu-meesters, sociale
De 29-jarige'arbeider B. H. uit Groningen en zijn echt-
genoote zijn aangehouden, verdacht van een groot aantal
rijwieldiefstallen.
In de Kinkerstraat te Amsterdam is een 3-jarig kind
uit het raam van de eerste verdieping gevallen. Het kind
liep een hersenschudding op.
Een 53-jarige man is In de Oude Hoogstraat te Am
sterdam door een auto aangereden en zeer zwaar ge
wond.
Het 7-jarig meisje M. Heemskerk te Rijnsburg is bij
het spelen door een paard en wagen aangereden en op
slag gedood.
Op de Gelderschekade is een glazenwasscher.'die met
zijn kar niet snel genoeg uit den weg kon komen, door
een tram aangereden. De man kreeg een breuk aan den
rugwervelkolom.
Naar Reuter meldt, heeft het Huis van Afgevaardig
den te Canberra een voorstel verworpen tot afschaffing
van de bepalingen dié de regeering beletten de dienst
plichtigen buiten Australië te doen vechten.
Een Britsch vliegtuig is. toen het gisterochtend over
Casablanca vloog, terstond dopr de Fransche lucht
afweer beschoten, terwijl Fransche Jagers opstegen, zoo
meldt het D. N. B.
yerkers en werksters in Winterhulp en Yolksdienst
enz. Zij allen hebben te samen tot taak te waken
over den gezondheidstoestand van ons volk, dezen op te
voeren tot de grootst mogelijke hoogte. Wij moeten
de kinderen door deze oorlogsjaren heensiepen' zoo
onbeschadigd mogelijk.
Het moet toch een vreugde en een voldoening zijn
voor allen, die. op dit gebied werkzaam zijn, te weten
welk een hooge roeping voor hen is weggelegd. Met
dankbaarheid en groote erkentelijkheid ben ik vervuld
ten aanzien van hen, die in het verleden zich op dit
gebied verdienstelijk hebben gemaakt, want zij zijn
het. aan wie het Nederlandsche volk dankt, dat het
in Mei 1940 op dit punt althans vooraan stond Nu de
groote nationale arbeidsgemeenschap gevormd moet
worden om onder nieuwe omstandigheden verdei- te
gaan, zullen onnutte schotjes, uit politieke verdeeldheid
ontstaan, moeten worden omvergehaald.
Werkers op het front van de volksgezondheid en
de sociale zorg, op u rust voor een 'groot gedeelte de
verantwoordelijkheid voor de toekomst van uw volk.
Wanneer gij uw plicht doet in het besef van de hoog
heid van uw roeping, dan kunt gij veel verwerken,
wat u nu nog hindert.
De vierde groote arbeidsgemeenschap is die van
opvoeding en onderwijs Allen, van de jongste be
waarschoolonderwijzeres tot den oudsten professor,
van den gymnastiekonderwijzer tot de leidinggevende
personen in de lichamelijke opvoeding, protestant of
katholiek of buiten kerkelijk verband staande, niette
genstaande hun verscheidenheid, niettegenstaande
onderling gekrakeel, zij zijn Nederlandsche werkers,
die het Nederlandsche jonge volk voor het leven ge
schikt moeten maken en dientengevolge een hooge
roeping te vervullen hebben en een verantwoordelijk
heid dragen, die niemand hen kan of wil afnemen. De
noodzakelijke eenheid, omdat het gaat om de jeugd
van één volk, behoeft hier geenszins het karakter van
staatsabsolutisme aan te nemen. Ook hier kan ver
scheidenheid bloei beteekenen. mits die verscheiden
heid niet berust op de parlementaire politieke ver
deeldheid, maar op natuurlijke gronden en mits die
verscheidenheid niet kunstmatig ten behoeve van pro
fiteurs en machtswellustelingen. Ik geloof aan den
groeieaden wil tot samenwerking van alle zich hun
verantwoordelijkheid bewuste werkers op het gebied
van onderwijs en opvoeding.
Dc vijfde groote arbeidsgemeenschap wordt ge
vormd door de dragers van de Nederlandsche
cultuur: schrijvers, dichters, denkers, schilders,
beeldhouwers. architecten, tooneelkunstenaars,
zangers en-allen, die weten hun roeping te heb
ben op cultureel terrein. Wanneer een geheel volk
straks achter ziin kunstenaar staat, dan zullen de
kunstenaars zich niet meer eenzaam voelen, dan
zullen zij, gedragen door hun volk, aan hun volk
het beste en het hoogste geven, wat God als moge
lijkheid in hem gelegd heeft en wat zijzelve door
ingespannen arbeid hebben ontwikkeld. Een lui en
ingebeeld kunstenaar is een nietsnut/en een idioot.
Een hardwerkend, worstelend, zijn kleinheid in
zijn grootheid beseffend kunstenaar is een gave
Gods voor zijn volk, Als zoodanig dient hij te
worden gerespecteerd, maar voor alles in de ge
legenheid te worden gesteld om zich te ontplooien
als werker in dienst van zijn volk.
De zesde groote arbeidsgemeenschap wordt ge
vormd door de dienaren van den staat, de ambte
naren en de politie en voorts door hen, die bij het
rechtswezen zijn. De staat is geen doel maar
middel. Doel is het welzijn van het volk en daar
toe is onontbeerlijk een krachtige, goéd georgani
seerde staat, waarvan de .dienaren gevoi-md wor
den door menschen, die een groote mate van ge
meenschapsgevoel hebben,' die dus socialist zijn.
Werkers in staat, provincie of gemeente: het is
geenszins de bedoeling om u uit uw arbeid te
stooten, omdat gij geen nationaal-socialist zijt of
u daarvan niet oewust' zijt. Plichtsgetrouwe wer
kers, die nationaal-socialist waren, werden door de
democratie uit hun ambt ontzet; Van Geelkerken,
graaf d'Ansembourg en ik waren de eerste slacht
offers. Wij hebben ondervonden wat dit beteekent
en wij willen dit dus waarlijk niet aan anderen
aandoen. Maar de toekomst van -ons volk eischt,
ook al zien dit velen nog niet in, een sterken
nationaal-socialistïschen staat, die opgenomen moet
kunnen worden in een bond van Germaansche
nationaal-socialistische staten, "zij, die in overheids
dienst zijn, en daaraan niet willen mede doen,
daarvan ben ik zeker, zullen hun plaats moeten
ruimen, maar zij, die loyaal hun plicht doen, hoe
moeilijk het hun ook is, zij bewijzen ons volle in
dezen moeilijken overgangstijd groote diensten,
waarvoor wij hen heden op den dag van den
arbeid willen danken van ganscher harte.
Arbeiders van Nederland. Gij zult begrepen heb
ben, dat het onze socialistische taak is om in ons
volk als kern te bouwen een groote werkgemeen
schap van alle Nederlandsche arbeiders van hoog
tot laag. Om te produceeren zijn grondstoffen en
arbeidskrachten noodig.
Wij zijn arm, aan grondstoffen, het
zal een heele toer voor ons zijn om straks de
noodige grondstoffen te verkrijgen als de oorlog
voorbij zal zijn. De staatsleiding en de leiding van
het economisch leven zullen in harmonie met el-
kandei het mogelijke moeten doen om dit te be
reiken. De organisatie van den arbeid hebben wij
zelf beter in de hand. Daaraan beginnen wij reeds
nu. Door dien arbeid zullen wij nieuwe welvaart
moeten scheppen. Wij «richten onze krachten op
hetzelfde doel. De wagen van het Nederlandsche
volle is vastgeloopen m de' modder, de verant
woordelijken zijn er van door. Het is logisch, dat
nu wij den wagen er weer uit moeten halen, wij
niet zoo dwaas zullen zijn om ieder te laten trek
ken aan den kant, dien hij wil. De tegentrekkers
moeten, zoo noodig in den letterlijken zin, op hun
vingers getikt worden.
Ik begrijp volkomen, dat het leven voor hon
derdduizenden nu uiterst moeilijk is, dat het nood
zakelijke (jikwijls ontbeerd wordt, dat de huis
vrouwen met ontzaglijke moeilijkheden te kampen
hebben. Het is slecht, want het is bewust onwaar
heidsprekend dit te schuiven op rekening van de
z.g. nieuyre orde. Een kind kan weten, dat Europa
en dus ook ons land in een oorlog o,p leven en
dood gewikkeld is tegen de Sovjet-kolos in het
Oosten en de kapitalistische kolos in het Westen.
Deze worsteling eischt ontzaglijke offers aan
goed en bloed. Maar ik heb het onwrikbare ge
loof, dat Europa zal winnen- tegen de dreigende
slavernij, die het tweespan van Joodschen bloede,
communisme en kapitalisme over ons wil brengen.
Uit de 'worsteling van dezen tijd ontstaat een
nieuw Europa van socialistische volkeren, waarin
de werkers als volwaardige volksgenooten. ja als
kern der natie zullen worden gerespecteerd en
dientengevolge hun rechtvaartüg aandeel zullen
krijgen in de welvaart van ons volk.
Nog is het op 1 Mei 1942 winter in de harten
van vele arbeiders, dïe niet gelooven kunnen aan
een toekomst, waarin weer plaats zal zijn voor een
gulle, hartelijke lachj waarin weer mogelijk zal
zijn voor de aanschaffing van behoorlijke levens
middelen, kleeding en huisraad, waarin blijmoer
digheid zal zijn, waarin de mensch zijn Schepper
zal danken voor "het rijkdom van het leven en zijn
goedheid.
Dit geloof heb ik wel. Ook op dit gebied pro
beer ik een goed voorwerker te zijn voor mijn ar
beidskameraden. Het geloof en vertrouwen komen,
dat tenslotte alles zal recht komen als wij in
harmonie met elkander onzen plicht willen doen.
Uit haat en nijd is nooit iets goeds tot stand
gekomen, uit den wil tot samenwerking, tot el
kander begrijpen, zal nieuw leven ontspruiten.
Namens al onze volksgenooten, die in mij var-
trouwen stellen, dank ik u, arbeiders van Neder
land voor al hetgeen gij in u, arbeid van het afge-
loopen arbeidsjaar voor het Nederlandsche volk
gedaan hebt. Voor mijzelve vraag ik van u, dat
gij nauwlettend zult willen toezien of ik aan het
einde van mijn leven door u erkend zal kunnen
worden als de eerste arbeider van ons volk. Deze
erkenning zal het grootste zijn, dat ik verlang te
verdienen.
Het Nederlandsche volk moet kunnen rekenen
op zijn dragende kern: de arbeiders. De plichts
getrouwe onbekende soldaten van den arbeid. Zoo
zeker als de hoogte van een volk bepaald wordt
door de kracht van het genie, zoo zeker wordt de
sterkte van een volk bepaald door de kracht van
den arbeid. Deze kracht willen wij versterken uit
liefde voor volk en vaderland.
Het Rijksmuziekkorps van den
Rijksarbeidsdienst
De ronde, sappige klank van dit korps, dat
stevig gegrondvest is op de ruim bezette partijen
van tuba's en baritons, en langs de middenkleuren
van trombones, hoorns, saxolones uitvloeit naar
de lichtstralende en overrijk bezette trompetten,
heeft ons drie volle uren bezig gehouden, en dik
wijls ook verrast. Want e&n verrassing is het zeker,
wanneer van de twaalf trompettisten er vijf hun
instrument verruilen voor de fanfaretrompet met
haar stridenten klank, en, als bliezen zij van de
hooge burchtmuurtinnen, ons luide het „Wachter,
wat is er van den nacht" toezingen. Prof. Herms
Niel, die de kunst verstaat om met zeer eenvoudige
harmonische middelen (men hoort de drie hoofd-
harmonieen) een toonstuk op te bouwen, is niet
mindér bedreven in de taaK om zijn overrijk bezet
orkest op z'n voordeeligst te laten saflen, hiertoe
mede in staat gesteld door een tot in uitersten
doorgevoerde discipline. Uit het bovenstaande leide
men niet af, met een fanfarekorps te doen te hebc
ben; neen, de partij der klarinetten wedijvert iri
aantal (en in kwaliteit) met die van het klein
koper, en het korps zou dus zeer goed in staat zijn
om composities in grooten vorm ten gehoore te
brengen. Het bepaalde zich er toe, marschen en
soldatenliederen te geven, op een enkele uitzonde
ring na alle van Herms Niel. Op het podium
waren de resteerendé plaatsen ingenomen door de
leden van een groot mannenkoor. Wie al die tek
sten maakte? Wij komen het niet te weten, zoo
min als een 25 jaren geleden, toen de Italiaansche
dagbladen heele pagina's wijdden aan dikwijls
mooie verzen, en in dit land van Rossini en Verdi
ook de melodieën oprezen als korenbloemen en
papavers in het veld. Maar toch, een enkele maal
vex-nemen we den naam van den tekstdichter. Het
aïj^dige lied „Blonde Rie" is uit de pen gevloeid
van onderoff. Carolus Hartmann, en Hij heeft al
reeds, zoogoed als Herms Niel, veel genoegen be
leefd'van zijn geesteskind, dat dezen avond wei'd
vertroeteld, gewiegd door allen die de kraamkamer
vulden; dan weer wakker gemaakt en nogmaals
gewiegd en nog eens en nog weer.
Naast het uitbundig succes dezer allereerste uit
voering was er nog een tweede, maar ook de
overige stukken van het uitgebreide programma
klonken in de frischheid vdta eerste uitvoeringen
en brachten een prettige stemming in de zaal,
waarin wij o.m. ODinerkten den Commissaris van
Noord-Holland mr. A. J. Backer, .burgemeester S.
Plekker en den Ortskommandant Maj. Flöhl.
G. J. KALT.
RADIO PROGRAMMA
ZONDAG 3 MEI"1942. HILVERSUM I, 415,5 M.
6.45 Gramofoonmuziek 6.50 Ochtendgymnastiek. 7.00
Gramofoonmuziek. 7.45 Ochtendgymnastiek. 7.55 Gramo-
foonmuziek. 8.00 B. N. O. Nieuwsberichten. 8.15 Gramo
foonmuziek. 9.15 Voor de huisvrouw. 9.20 Gramofoonmu
ziek. 10.15 Gerard van Krevelen en zijn orkest en soliste
(opn.l. 11.00 Voor de kleuters. 11.20 Ensemble Jack der
Kinderen en solist. 12.00 Het Amhemsche Strijkkwartet
en piano. 12.40 Alnjanak. 12.45 B. N. O. Nieuws- en econo
mische berichten. 13.00 Actueel nieuws voor boer en tuin
der. 13.15 Rianovoordracht. 14.00 De Melodisten, soliste
en gramofoonmuziek. 15.00 Voor de vrouw. 15.45 Zang met
pianobegeleiding. 16.00 Bijbellezing. 16.20 Zang
met pianobegeleiding, 16.45 Voor de jeugd 17.15
B. N. O. Nieuws-, economische en beursberichten. 17.30
Frans Wouters en zijn orkest. 18.00 Landmans Lust. 18.30
Frans Wouters en zijn orkest. 18.50 B. N. O. Nieuwsbe-
rechten. 19.00 B. N. O. Internationaal economisch praatje.
19.10 Utrechtsch Stedelijk Orkest en solist. Vanaf 20.15
alleen voor de Radio-Centrales die over een lijnverbin
ding met de studio beschikken. 20.15 Gramofoonmuziek.
20.35 Utrechtsch Stedelijk Orkest en solist. 21.20 Gramo
foonmuziek. 21.45 B. N. O. Neiuwsberlchten. 22.00 B. N. O.
Politiek praatje. 22.10 U raadt wat wij draalen. 23.10—
24.00 Gramofoonmuziek.
HILVERSUM II. 301.5 M.
6.458.15 Zie Hilversum I. 8.15 Gramofoonmuziek. 9.15
Klassieke kamermuziek (gr.pl.). 10.00 Morgenwijding. 10.15
Amhemsche Orkestvereeniging en solist (opn.). 10.40 Aan
de bron. 10.50 Pianovo',rdracht. 11.30 Reportage. 11.40 Ne
derlandsch Kamerorkest (opn.). 12.00 Klaas van Beeck en
zijn orkest. 12.45 B. N. O. Nieuws- en economische berich
ten. 13.00 Amusementsorkest, solist en gramofoonmuziek.
14.00 Viool, piano en gramofoonmuziek. 15.00 Bert van
Dinteren en zijn orkest. 15.45 „Het vierde ongeluk", luis-
terflits. 16.00 Otto Hendriks, en zijn orkest en orgelspel.
17.15 B. N. O. Nieuws-, economische- en beursberichten.
17.30 Duettenprogramma. 18,00 Omroeporkest. 18.30 Het
nieuwe socialisme, causerie. 18.45 Omroeporkest. 19.15 Po
litiek weekpraatje. 19.30 B. N. O. Nieuwsberichten. 19.40
Spiegel van den dag. 19.50 B. N. O. Friesch praatje over
actueele vragen. 20.00 Gramofoonmuziek. Vanaf 20.15
alleen voor de Radio-Centrales die over een lijnverbin
ding met de studio beschikken. 20.15 Theo Uden MaÊman
en zijn dansorkest. 20.45 Muzikale actualiteiten van de
week. 21.00 Gramofoonmuziek. 21.45 B. N. O. Nieuwsbe
richten. 22.00 Gewijde koorz. (gr.pl.) 22.0522.10 Avondw.
MAANDAG 4 MF.I 1942. HILVERSUM I, 415.5 Al.
8.00 Gramofoonmuziek. 8.15 De, zin van het boer zijn.
8.30 Gramofoonmuziek. 9.00 B. N.; O. Nieuwsberichten. 9.15
Eigen opnamen. 9.55 Gramofoonmuziek. 10.15 Zondagmor
gen zonder zorgen. 11.30 De stem der S.S. 11.45 Neerlands
stem van het Oostfront. 12.00 B. N. O. Nieuwsberichten
en populair actueel praatje. 12.15 Gevraagde platen. 12.40
Uit Berlijn- Het Duitsche Volksconcert. 14.00 Amusements
orkest en solist. 14.30 Reportage. 15.10 Zang met pianobe
geleiding. 15.30 „Für jeden etwas. radiopotpourri. 16.40
Reportage. 17.00 Zondagmiddagcabaret. 17.45 B. N. O.
Sportuitslagen en Oostlandpraatje. 18.00 Reportage over de
Demonstratie van den Nederlandschen Arbeidsdienst op
Houtrust te 's Gravenhage. 18.20 Sport van den dag. 18.50
B. N. O. Nieuwsberichten. 19.10 Viool, cello en piano. Van
af 20.15 alleen voor de Radio-Centrales. 20.15 Zang met
pianobegeleiding. 20.40 Klarinet, cello, piano en gramo
foonmuziek. Ca. 21.25 Gramofoonmuziek. 21.45 B. N. O.
Nieuwsberichten. 22.0 B. N. O. Militair overzicht. 22.10
Gramofoonmuziek. 22.45 Dansmuziek (gr.pl.) 23.1524.00
Gramofoonmuziek.
HILVERSUM II, 301.5 M.
8,00 Gewijde muziek (opn. en gr.pl.). 8.30 Gramofoon
muziek. 9.00 B. N. O. Nieuwsberichten. 9.15 Luisterspel:
De Eik op de Brink. 9.45 Gramofoonmuziek. 10.00 Voor den
kerkgang klinkt de lofzang (opn.). 10.30 Studiodienst.
11.45 Psalmen en geestelijke liederen (opn.). 12.01 B. N. O.
Nieuwsberichten en populair actueel praatje. 12.15 Solis
tenconcert. 12.40 Een soldaat spreekt tot de jeugd. 13.00
Gramofoonmuziek. 13.05 Nederlandsch Verbond voor Slb-
bekunde: „Wie en wat waren onze voorouders". 13.20 Ge
rard van Krevelen en zijn orkest en soliste. 14.00 Neder
landsche schrijvers spreken over eigen werk. 14.20 Om-
roep-Symphonie-Orkest, solist en zang met pianobegelei
ding. 15.00 Bij den I80sten terugkeer van den geboortedag
van Joh. Gottlieb Christian Fichte. 16.20 Piano voordracht.
17.00 Duitsche taalcursus. 17.25 Gramofoonmuziek. 17.30
Voordracht. 17.50 Für jeden etwas. radiopotpourri. 18.30
'In Holland staat een huis. klankbeeld. 19.00 Bert van Din-
teren en zyn orkest. 19.30 B. N. O. Nieuwsberichten. 19.40
Spiegel van den dag. 19.50 B. N. O. Militair weekoverzicht.
20.00 B. N. O. Engelsche uitzending: „Dutch News Reel".
(Voor de Radio-Centrales: Orkest Malando en solist). (Van
af 20.15 alleen voor de Radio-Centrales die over een lijn
verbinding met de studio beschikken). 20.45 De 1001
Nachtzangers en het orkest Van Klaas van Beeck (opn.).
21.15 Bert van Dinteren en zijn orkest. 21.45 B. N. O.
Nieuwsberichten. 22.00—22.10 Gramofoonmuziek.
Professor Herms Niel gaf Vrijdagavond in het Gemeentelijk Concertgebouw te Haar
lem, dat geheel gevuld was, een concert. Vooral het Hollandlicd, „Die Blonde Rie",
had veel suroes. De maker van dit lied, onderofficier Hartmann, werd op enthousiaste
wijze gehuldigd, waarbij ook dc blonde Rie zelf, of was het misschien de blonde Ans?,
op het tooneel kwam. (foto Peperkamp)
De stierenverkooplng voor Hollar Is Noorderkwartier te Schagen genoot Donderdag
de belangstelling van vrijwel de fcpheele veehouderij In den kop van Noord Holland.
Een overzicht van het door tien vorecnigingen Ingezonden materiaal.
Pax Holland-de Iiaan-c
Nu de Zondag zich uitnemend leent om eens een kijkje te nemen op de tentoonstelling
„Het Duitsche boek in het Heden" in de Vleeschhal te Haarlem, geven wij hierboven
nog een overzichtfoto van deze expositie, die een leerzaam overzicht geeft van wat
den laatsten tijd in Duitschland op de boekenmarkt verschenen is.
(foto Peperkamp)
