De Regeerings-
verklaring.
De Koningin tot haar volk:
Japan verwacht invasies.
Disïributienieuws
De Haarlemmer Houf.
Het Haarlemsche
Bevolkingsregister.
59e Jaargang, No, 18062 1 "I Donderdag 28 Juni 1945
Bureaux: Groote Houtstr. 93 I""11"! "g^ 1 H B 1 ^NT /*>T i /V Uitgave van de Stichting
en Soendaplein 37, Haarlem. I M M f t"f f j 71 J J Voorlichting te Haarlem.
IJmuiden, Kennemerlaan 154. Abonnementen: per week 31
cent, per kwartaal 4.-
Tel.: Dir.-Hoofdred. 15054, Adm. 10724. Directeur-Ifoofdredacteur: Robert Peerebooin Tel.: Redactie 10600, Expeditie 14825.
„Nu of nooit" heeft H. M. de Koningin
ons gisteravond toegeroepen en de minis
ter-president Prof. Ir. W. Schermerhorn,
dat woord overnemend, heeft eraan toege
voegd, dat misschien de inzet wel moet
heeten: erop of eronder. Hij heeft gespro
ken ais een man als de sterke, een
voudige Hollander, dien wij, ex-gijzelaars
in St. Michielsgestel ons zoo goed herin
neren. Het duurde lang: vijf kwartier. De
minister-president wilde blijkbaar geen
enkele klip in de zee van moeilijkheden,
die bevaren moet worden, negeer' n en
geen enkele richtlijn, geen enkel plan
verzwijgen. Zijn rede was breed en open
hartig: de taal van een overtuigden de
mocraat. Hij verklaarde zich bewust, nog
onvolledig te zijn. Hij opperde de moge
lijkheid, dat sommigen zijn woorden zou
den zien als schoone beloften zonder
meer. Alleen de daden zouden de recht
vaardiging kunnen brengen.
Openhartige taal: Minister-president
Schermerhorn wond er geen doekjes om
toen hij den toestand schilderde, waarin
wij verkeeren. Wij kampen met enorme
materieele tekorten. En de oogst zal slecht
zijn. Straks zullen de bondgenooten ons
niet meer kunnen helpen en zullen wij
onszelf moeten voeden. Alleen als de ge-
heele bevolking haar plicht verstaat zal
verlaging van de rantsoenen kunnen wor
den voorkomen. Wij zullen ons productie
apparaat op gang moeten brengen; dat
kan niet zonder vertraging gelukken.
Hard werken is het groote, universeele
recept. Maar bij dit alles komt het feit,
dat wij nog in corlo" ziin met Japan, dat
wij legers op de been moeten orengea en
aan hooge oorlogseischen voldoen, die ons
materieele herstel zullen belemmeren.
In zijn diagnose van den toestand, waar
in Nederland verkeert, vergat de minis
ter-président de heerschende gezagscrisis
en de zoo veelvuldig optredende corruptie
niet. Hij deed een beroep op de ambte
naren, die de menschen zijn, wier houding
en bereidwilligheid het vertrouwen in het
gezag moeten waarborgen. En zei duide
lijk. dat de regeering legen knoeiers hard
zal optreden.
De moeilijkheden, die formateurs bij
hun pogingen plegen te ondervinden, ble
ven vroeger achter gesloten deuren. Er
liepen hoogstens geruchten over. Deze
minister-president veiieide er -reel vr.r.
Hij en zijn mede-formateur hebben
in volstrekte overeenstemming gehandeld.
Zij lebben nieuwe tegenstellingen waar
genomen, waarmee zij rekening moesten
houden bij de formatie. Maar zij hebben
hun opdracht, een nationaal kabinet van
hersiel en vernieuwing te vormen, ge
handhaafd. Herstel niet alleen van al dat
gene. aat ons volk voor zijn materieele
bestaan noodig heeft, maar ook „van alles
en van alle instellingen, die zijn geestelijk
klimaat bepaalden en die het dierbaar
waren". Vernieuwing op die punten, waar
tekorten werden gevoeld.
Niet de eenvoudige leuze „het moet
alles anders worden" zal ons moeten lei
den, zei de minister-president. Het is ons
uit het hart gegrepen. Dit soort holle leuze
is veelal de taal van menschen, die praten
over dingen waar zij geen verstand van
hebben, zonder de moeite te nemen ze te
onderzoeken. Zij doet denken aan een
feestrede, een tafeltoast in gemeenplaat
sen. Met zulk leeg gepraat komt men tot
niets.
Er komt inderdaad een Noodparlement!
Bij de samenstelling zal de in het voor
jaar gevormde Nationale Adviescommissie
een belangrijke taak kunnen vervullen.
De regeering vertrouwt, dat de regeling
van dit Noodparlement zal worden aan
genomen in de vergadering van de in 1940
gefungeerd hebbende Staten-Generaal.
Die vergadering zal dus (na zuivering) bij
Koninklijk Besluit worden bijeengeroe
pen. En de regeering verwacht wel dat
de verkiezingen nog een jaar moeten wor
den uitgesteld, niet slechts om technische
redenen, maar ook omdat het volk zich
nog beraden moet. Maar zij wil zich niet
aan dat jaar binden, omdat zij overweegt,
dat belangrijke beslissingen eerder om een
volksuitspraak zouden kunnen vragen.
Ook in geval van een conflict met het
Noodparlement zou zij die uitlokken. Dat
beteeker.i dus: terugkeer naar een parle
mentair bewind, zij het dan in tijdelijke,
onvolmaakte vorm. En dat verheugt ons
bovenal. Moge het spoedig geschieden!
Het herstel van normale gezagsverhou
dingen zal zich natuurlijk uitstrekken tot
Provinciale Staten en gemeenteraden.
Wijziging van het uitvoeringsbesluit be
treffende de samenstelling van gemeente
raden wordt overwogen en dat kan geen
verwondering wekken, want er is veel
ernstige critiek op.
Bij dit alles treedt het herstel van nor
male gezagsverhoudingen op den voor
grond. De regeering verklaart dat het
Militair Gezag moet worden geliquideerd
op plaatsen, waar het burgerlijk bestuur
de taak even goed of beter vervullen kan.
Dat moet uiterlijk op 1 September, dus
binnen twee maanden, voltrokken zijn.
Uit den overvloed van plannen en
voornemens, die het nieuwe bewind ons
voorlegt, springen andere zeer belangrij
ke naar voren. Ik noem de vereffening
van onze rekening met Duitschland,
waarover een zeer vastberaden toon
wordt aangeslagen. Er zal aangedrongen
worden op teruggave van ons gestolen
A
LANDGENOOTEN,
Het nieuwe bewind is thans gevornW,
het eerste, dat op vaderlandschen bodem
is ontstaan na onze bevrijding en waar
van op twee na alle leden de bezetting
hebben meegemaakt.
Wij staan nu als volk in zijn geheel
klaar om te beginnen aan den opbouw
van onze toekomst.
Het visioefi, dat onzen helden en hel
dinnen voor den geest stond, toen zij hun
leven gaven voor recht en voor vrijheid,
willen wij thans tot werkelijkheid maken.
Nu is het wachten voorbij en tevens de
alom gevoelde onzekerheid. Het oogen-
blik is aangebroken, waarop vorm gege
ven kan worden aan onze toekomst.
De toekomst eischt een democratisch
beleid, met vastberadenheid uitgestippeld,
welk beleid u zoo straks in de regee-
ringsverklaring zal worden uiteengezet.
Ik behoef u niet te zeggen, dat er tal-
looze moeilijkheden en bezwaren, ja
soms schier onoverkomelijke, op onzen
weg liggen.
Naast de schaduwen kan ik echter God
dank op sterke lichtpunten wijzen: het
feit, dat wij in den donkeren tijd, die
achter ons ligt, naar elkaar gegroeid zijn,
het duidelijk merkbare verlangen naar
eendracht, de groeiende gemeenschapszin
en het onderling vertrouwen en naasten
liefde.
Een onzer eerste plichten tegenover
God, tegenover onze volksgemeenschap
en tegenover onszelf is den bestaanden
drang naar saamhoorigheid verder te
ontwikkelen en het hoogste en beste wat
in ons leeft in dienst te stellen van onze
volksgemeenschap.
Wij willen ons ertoe zetten onszelf
geestelijk op ie bouwen onze kinderen,
elkeen naar eigen overtuiging, opdat wij
als volk de moeilijkheden, die wij op
onzen weg zullen ondervinden, te boven
kunnen komen.
Immers, wij willen trachten voortrek
kers en baanbrekers te zijn voor den
nieuwen tijd, die voor ons ligt.
Een wereldtekort aan grondstoffen, aan
afgewerkte goederen en aan sommige
soorten van voedsel en hierbij zij niet
vergeten de gebrekkige mogelijkheden
bezit of vervanging daarvan en op scha
rt -«receding Ten aanzien van annexatie
het vol1: worde,: geraadpleegd. Er
zal niet worden geduld, dat ons tekort
wordt gedaan terwille van den opbouw
van het Duitsche bedrijfsleven.
De noodzaak van het inschakelen van
alle deskundige en ervaren krachten
blijkt kenmerkend ten aanzien van de
beraamde plan-politiek. Een algemeen
sociaal-economisch-financiëel plan voor
herstel van het Nederlandsche productie
vermogen zal door een wetenschappelijk
bureau worden ontworpen. Het wordt
een Driejarenplan, ingeleid door een
Noodpian-1945.
Van groote beteekenis is de korte aan
duiding van het sluiten van internatio
nale productie-overeenkomsten om onzen
uitvoer werkelijken grondslag te verlee-
nen. Het internationaal beleid het is
hier al eerder geschreven zal veel ver
nieuwing vereischen en de erkenning
blijkt uit de benoeming van twee minis
ters alleen daarvoor, met prof. Gerbran-
dy als bijzonder adviseur op den achter
grond
Ik vestig uw aandacht op de belangrijke
passages in ons uitvoerig overzicht van
de regeeringsverklaring, die Sociale za
ken betreffen. Het waarborgen van een
minimum levensstandaard, de wachtgeld
regeling (met uitsluiting van hen, die
redelijken arbeid weigeren) en de onder
nemingsraden vormen daar kernpun
ten in.
Niet minder belangrijk, op den duur, is
de nieuwe geest die uit de paragraaf On
derwijs spreekt, omdat het element
Opvoeding sterk naar voren wordt ge
bracht. Een groote herziening is op til.
De regeering zal krachtig optreden in
zake de zuivering. Moge haar volledige
wijsheid in dit netelige probleem ten deel
vailen! En moge het snel opgelost wor
den! Er is veel waarop ik in latere ar
tikelen moet terugkomen.
De ministerpresident heeft dé gevalle
nen op treffende wijze herdacht, den
bondgenooten dank gebracht en een hulde
aan de Koningin betuigd, die ons aller
instemming heeft.
R. P.
TEGEN DEN ZWARTEN HANDEL
Ruim 400 politiemannen hebben Woens
dag te Rotterdam een razzia gehouden tegen
den zwarten handel. Enkele verzamelpunten
van zwarte handelaars werden afgesloten,
224 voorloopige arrestaties werden verricht,
veel goederen en geld werden in beslaggeno
men. 35 arrestanten werden in arrest ge
houden.
NIEUWE LEIDER DER K. P. M.
Tot directeur der Koninklijke Paketvaart
Maatschappij, als opvolger van den onlangs
overleden directeur den heer C. ter Poorten,
is door den Raad van Bestuur benoemd de
onderdirecteur Jhr. I. H. J. Backer, wonende
te Haarlem.
Jhr. Backer heeft reeds een 31-jarige loop
baan bij deze groote scheepvaartmaatschap
pij achter den rug. In 1914 vertrok hij als
jong employé naar Nederlandsch-Indië en
diende de maatschappij achtereenvolgens
daar, later te Sydney (Australië) en te San
Francisco (V. S.) waarna hij in 1920 repa
trieerde en op het hoofdkantoor te Amster
dam werd werkzaam gesteld.
aan vervoer dringt voorloopig de ge
dachte, dat wij onze toekomst geheel in
eigen hand hebben, naar den achter
grond.
Gaarne doe ik een beroep op de vriend
schap onzer bondgenooten om ons zoo
veel in hun vermogen ligt tegemoet te
komen. Wij zijn hun erkentelijk voor hun
geschenken en voor hetgeen zij ons leve
ren in onzen nood.
Ook doe ik een beroep op hen om te
bereiken, dat uit Nederland geroofde en
als zoodanig te herkennen goederen, die
in Duitschland worden aangetroffen, zoo
spoedig als dat kan aan Nederland wor
den teruggegeven.
Wij zullen onzen bondgenooten in gees
telijk opzicht hun hulp vergoeden door
een steunpilaar te zijn in het nieuw ont
staande Europa en wanneer wij ons land
weder kunnen opbouwen, zullen wij hun
toonen, dat wij sterk zijn.
Ik%eb mij overtuigd van de verwoes
tingen en van het gebrek, dat er ge
leden wordt in de meest geteisterde
streken; ik doe een klemmend beroep op
allen die iets bezitten, dat den bitteren
nood kan lenigen, dit af te staan ten be
hoeve van onze zoo zwaar beproefde
broeders en zusters; zij hebben letterlijk
aan alles gebrek, aan het meest eenvou
dige en allerhoodigste.
Als wij ons straks mogen verheugen
in de bevrijding van grooter Nederland
onder de keerkringen, waaraan onze jon
gelingschap zoo bereid is zijn beste
krachten te geven, zal op ons de plicht
rusten het vernieuwde koninkrijk op te
bouwen.
De taak die ons wacht, en de verant
woordelijkheid, zoowel ten opzichte van
het vaderland als ten opzichte van ons
koninklijk zijn ontzaglijk groot. Op dit
historisch oogenblik geldt voorzeker de
spreuk: nu of nooit.
Wij aanvaarden met vertioi-wen die
taak; ons jongste verleden heeft bewe
zen wat wij kunnen. Zij zal blijken niet
te groot of te zwaar voor ons te zijn.
God zal ons helpen.
Nadat de Koningin had gesproken, heeft
prof. ir. W. Schermerhorn de regeerings
verklaring afgelegd, welke elders in dit
blad is opgenomen.
Groente.
De Haarlemsche Distributiedienst deelt
mede, dat de groentehandelaren op M. G.
bon 36 nog zullen bevoorraad worden met
a. 1 bos peen per bon
b. Va bloemkool le soort per bon of
1 bloemkool 2e soort per bon.
c. 250 gram snijboonen per bon.
d. 250 gram postelein of andijvie p. bon.
Klompen en schoeisel.
Voor enkele groepen der bevolking
wordt de gelegenheid opengesteld aan het
Distributiebureau Zijlstraat 62, Haarlem,
aanvragen in te dienen voor een paar
klompen.
Voorloopig geldt het alleen voor de
menschen die werkzaam zijn bij de voed
selvoorziening en voor kinderen van kin
derrijke gezinnen. Bij het aanvragen moet
de Tweede Distributiestamkaart meege
nomen worden.
Men zij er op attent, dat binnenkort ook
lederschoeisel te Haarlem kan worden
verwacht. Het feit, dat men dan voor een
paar klompen in aanmerking gekomen is,
kan van grooten invloed zijn bij de be
oordeeling van een binnengekomen aan
vrage voor dit schoeisel.
2/5 van de boomen
zijn verdwenen.
De Haarlemsche Hout heeft door den
oorlog veel geleden. De grootste schuld
dragen daarvan de Duitschers, die er een
vesting van gemaakt hebben. Vooral voor
het graven van de tankgrachten zijn veel
boomen gerooid. Daarenboven heeft de
brandstoffennood nog vele burgers aan
leiding gegeven te vellen. De burgers stel
den zich in het algemeen tevreden met
dunne exemplaren, maar de Duitschers of
ferden voor de uitvoering van hun plan
nen ook vele mooie zware op. Bij elkaar is
ongeveer 2/5 van het aantal boomen uit
onz. Hout verdwenen.
Bij het gemeentebestuur en den direc
teur van den dienst voor den Hout en de
Plantsoenen bestaat het voornemen alles
te doen wat mogelijk is om het mooie cul
tuurbezit weer in volle glorie te herstellen.
Gemakkelijk is 'at niet, want als de tank
grachten dicht gegooid worden krijgt men
groote open plekken, die niet gemakkelijk
te vullen zijn. Daarbij komt nog dat er in
den laatsten tijd weinig aan het onderhoud
gedaan was zoodat er toch al zouden er geen
vernielingen gekomen zijn, iets gedaan had
moeten worden om den Hout te „verjon
gen". Er is een commissie van deskundigen
benoemd om daarover een advies uit te
brengen.
Deze commissie ziet tevens de mo
gelijkheid onder oogen een gedeelte
van de tankgrachten, die de Duit
schers in den Hout gegraven hebben,
te behouden als waterpartij. In het
zonder wordt daarbij gedacht aan het
gedeelte van den Hout tusschen de
Fonteinlaan en de Hertenkamp.
Met belangstelling zal het oordeel van
de deskundigen over dit vraagstuk tege
moet gezien worden.
Door de oorlogsomstandigheden zijn vrij
wel in alle gemeenten, ook in Haarlem, de
Bevolkingsregisters danig in de war. Er is
niet allien groote achtermaar er
is ook veel met opzet in de war gébracht om
daardoor mogelijk te maken dat velen aan
deportatie, arrestatie en zelfs aan de dood
straf ontkwamen. De achterstand wordt ge
leidelijk ingehaald, maar er zijn ook kaarten
zoekgeraakt.
Daarom is het evenals in andere gemeen
ten noodig het Bevolkingsregister te recon-
strueeren. Te zijner tijd worden de inge
zetenen met hun bescheiden opgeroepen
voor een algemeene controle.
In enkele gemeenten waar het geheele re
gister vernietigd is, moet een volkstelling ge
houden worden.
Op het Haarlemsche Bevolkingsbureau is,
naar men ons verklaarde, door vele ambte
naren met kracht meegewerkt om de Duit
schers, waar dit eenigszins mogelijk was, een
rad voor oogen te draaien. Vele kaarten
werden gelicht", terwijl ook duizenden per
soonsbewijzen vervalscht werden. Eenige
ambtenaren waarvan het „geknoei" door de
Duitschers werd achterhaald, kwamen in
moeilijkheden, moesten onderduiken, of
werden naar Vught gezonden.
Dankbaar zullen vele Haarlemmers die
medewerking van de goede vaderlanders ge
denken
Moeilijkheden door de onvolledigheid der
registers hebben zich te Haarlem nog niet
voorgedaan. Steeds konden bezwaren onder
vangen worden, zoodat huwelijken, ge
boorte-aangiften gewoon konden doorgaan.
Er komen thans op het bureau te Haar
lem zeer vele aangiften binnen van Haar
lemmers die in het buitenland zijn overle
den. Die mededeelingen komen vooral van
het Roode Kruis en de B.S.. maar slechts
een gedeelte draagt zoo'n officieel karakter
dat zij onmiddellijk in de registers verwerkt
kunnen worden. Naar alle gevallen wordt
een officieel onderzoek ingesteld.
Reeds nu is te zeggen dat helaas vele
honderden Haarlemmers in Duitsche
werkkampen en gevangenissen zyn over
leden. Een verpleger van het kamp te
Rees deelde mede dat daar alleen reeds
37 mannen uit Haarlem om het leven ge
komen zyn.
In Japan begint men voortdurend meer
bevreesd te worden voor het naderen van
de Geallieerden. En waar de nieuwe aan
val zal komen weet men niet. Nu heeft
het Japansche nieuwsbureau Domei weer
in een bericht gezegd, dat Malakka het
slagveld in de toekomst kan zijn en het
voorspelde „aanstaande Geallieerde lan
dingen" op Malakka. De inwoners treffen
derhalve defensieve voorbereidingen, al
dus vervolgt het bericht. Vermoedelijk
om zich tegen de Japanners te verdedigen.
De mogelijkheden in het Verre Oosten
zijn echter zoo groot, dat Domei in een
ander bericht meldt, dat Japan voorbe
reid is op een invasie op het Chineesche
continent, welke invasie een eerste stap
kan beteekenen voor landingen der Ge
allieerden op het Japansche vasteland.
„Het Japansche leger en de Japansche
vloot zijn evenwel volkomen op de vijan
delijke plannen voorbereid", zoo zegt men
in Tokio.
Volgens een mededeeling van radio
Tokio zouden de Geallieerden landings
pogingen ondernemen op een niet nader
genoemd eiland halverwege Okinawa en
het Japansche moederland. Een invasie-
vloot van 200 schepen bewoog zich in de
richting van de eilanden Amai en Kikia,
gelegen op slechts 150 mijl van Japan.
Ook zouden volgens radio Tokio groote
Geallieerde vloten zich concentreeren ter
hoogte van Okinawa. Van Geallieerde zijde
is hierover echter nog niets gemeld.
De strijd op Loezon.
Over den strijd op de Philippijnen wordt
medegedeeld, dat de beide Amerikaansche
colonnes in de Cagayan-vallei op Noord-
Loezon contact hebben gemaakt en een
corridor hebben gevormd door de vallei
naar Aparri op de Noordkust. Hierdoor
wordt Noord-Loezon verticaal in twee
segmenten gesneden. De resten van het
eens machtige veertiende Japansche le
ger zijn in drie omsineelingsgebieden, elk
met verscheidene duizenden man, ge
splitst. Later is gemeld, dat geheel Loezon
bevrijd was.
Op Borneo zijn de Australische patrouil
les zeven mijl Zuidwaarts opgerukt uit
Seria. Zij veroverden Kuala Belait, dat
vroeger havenfaciliteiten voor de olievel
den van Seria bood.
Nederlandsche jagerpiloten in actie.
Thans kan worden bekend gemaakt, dat
Nederlandsche jagerpiloten reeds gedu
rende eenigen tijd in actie zijn geweest
tegen Japanners, van vooruitgeschoven
eilandenbases in Ned.-Indië uit. Ze gaan
dagelijks op zendingen uit en bombardee
ren en bestoken Japansche verdedigings
stellingen op Ned.-Indische eilanden, die
zich binnen bereik hunner bases bevinden.
De meesten van deze piloten zijn opgeleid
te Jackson in Mississippi, waar een oplei
ding was gevestigd voor Nederlandsche
vliegers.
Vlaggeschip getroffen.
Op 2 Mei hebben twee Japansche zelf
moordvliegtuigen het vlaggeschip van
admiraal Marc A. Mitcher, de Bunker
Hill, bij Okinawa getroffen. 373 leden der
bemanning werden gedood, 19 worden
vermist, 264 werden gewond tijdens den
brand die na de treffers ontstond.