s=,si,Bss^ Haarlems JDaablaa
De Dagbladpers.
Het woord is aan
Het woord is aan
Zondagmorgen een landing bij Balikpapan.
Zware slag voor Japansche defensie in Ned. O.-Indië.
Met 15 Juli electriciteit voor particulieren.
Strenge straffen bij overschrijding der helaas lage rantsoenen.
59e Jaargang, No. 18065 "T1 T 11 1 Maandag 2 Juli 1945
IJmuiden, Kennemerlaan 154. Abonnementen: per week 31'
cent, per kwartaal 4.-
Tel.: Dir.-Hoofdred. 15054, Adm. 10724. Directeur-Hoofdredacteur: Robert Peereboom Tel.: Redactie 10600. Expeditie 14825.
De vooroorlogsche Nederlandsche dag
bladpers had een uitstekenden naam in
binnen- en buitenland. Die was in de eer
ste plaats gegrond op haar volstrekte on
omkoopbaarheid. Ik weet wel dat de Duit-
schers en de N.S.B., toen zij in ons land
aan de macht kwamen, gepoogd hebben
haar te belasteren. Maar dat was slechts
ear. onderdeel van de leugencampagne van
de firma Goebbels Himmler. Het vond
dus geen geloof bij ons volk, te minder
omdat de Nazi's ook maar niet het gering
ste bewijs voor hun beweringen konden
aanvoeren.
Tijdens de bezetting werd later de in
druk gewekt, dat onze journalistiek zich
erg zwak getoond had. Die dat zeiden
wisten niet wat achter de schermen ge
beurd was. Zij wisten niet, dat in die eer
ste periode van de bezetting honderden
journalisten, waaronder de groote meer
derheid van de hoofdredacteuren, er het
werk bij hadden neergegooid en zich in
een onzekere ambteloosheid begaven, of
er door de Duitschers uitgegooid waren
wegens hun voortdurend verzet. De
kern van de journalistiek ging weg.
Aanvankelijk hadden de meesten nog ge
poogd. stand te houden. Zij saboteerden
intusschen de Duitsche berichtgeving,
door zooveel mogelijk weg te laten en in
andere gevallen steeds de herkomst van
het bericht erbij te zetten, waardoor het
publiek gewaarschuwd werd en het niet
geloofde. Hun gedachten werden voort
durend beheerscht door de martelende
vraag, of zij neen moesten gaan en daar
mee den Nazi's een machtig propaganda-
instrument afstaan, of blijven en voor
komen wat te voorkomen was. Menigeen
verlangde naar een woord van de Lon-
densche regeering. Het kabinet-De Geer
zweeg. Pas veel later kwamen instructies
voor de ambtenaren. Toen waren niet al
leen veel ambtenaren, maar ook veel
journalisten al uit eigen beweging ver
dwenen of ontslagen. Zij hadden zich. ter
wijl de Duitsche duimschroeven steeds
sterker aangedraaid werden, een grens
gesteld, die zij weigerden te overschrijden.
Bi; hun vei trek sterkte hen de overtui
ging, dat de massa van het Nederlandsche
volk ongevoelig zou zijn voor alle mid
delen der Duitsche propaganda. Als regel
kregen £0 wachtgeld van hun directies.
Door Duitsch toedoen kwamen N.S.B.-
journaüsten en medewerkers op hun
plaatsen. Het resultaat van den oorlog
was onzeker. In dien tijd stonden de kan
sen van de geallieerden er slecht voor.
Niettemin waren honderden journalisten
uit het vak gegaan of wegens hun houding
ontslagen.
Verrev es de meesten van hen staan er
nu nog naast, omdat hun oude bladen
tijdens de bezetting zijn blijven voortbe
staan en r.cg geen vergunning tot weder
verschijning hebben ontvangen. Volgens
het Persbesluit van September 1944 krij
gen zij die, als de zuivering van de be
drijven to' bevrediging van de autoritei
ten voltrokken is. Aan dien eisch is niet
moeilijk 'e voldoen en vele gemotiveerde
verzoeken om vergunning zijn dan ook
ingediend. Maar met de behandeling vlot
het tot dusver niet. Een van de oorzaken
is, dat het Persbesluit in andere opzichten
tekortkomingen toont en men het blijk
baar achteraf nog wil herzien.
Gij zult u wellicht afvragen waarom ik
over dit alles schrijf, omdat dit blad im
mers een verschijningsvergunning ten
deei is gevallen. Het antwoord is, dat ik
voor mijn collega's pleit en tevens voor
i landsbelang. De nieuwe regeering er
kent het als zoodanig, want in de Regee-
ringsverklaring zegt zij: „De zuivering
van de pers dient snel te geschieden. Over
de mogelijkheid tot verschijning of over
definitief verbod van op grond van het
Persbesluit verboden bladen zal zoo spoe
dig mogelijk een beslissing worden geno
men. Hierbij zullen in iéder geval de rech
ten van de bona fide illegale pers behoor
lijk gewaarborgd worden." Elders doet zij
deze uitspraak: „Er zal aan het volk ge
legenheid worden gegeven, zich een denk
beeld te vormen omtrent de vraagstukken
die thans de politieke scheidingslijnen be
palen en wel aan de hand van hetgeen
aan reëele plannen eenerzijds en aan op
positie anderzijds zichtbaar wordt. Het
beperkte geestelijke verkeer en de zeer
onvoldoende pers vertragen dit proces
zeer wezenlijk."
Geen wonder dat de Nederlandsche pers,
als geheel beschouwd, onvoldoende is zoo
lang zooveel van de beste beroeps
journalisten aan den kant staan. In de
journalistiek immers doen evenals in ieder
vak de beroepsmenschen het beste werk.
Ik heb in dezen tijd wel eens de mee
ning hooren verkondigen, dat die uitge
schakelde journalisten dan maar aan an
dere, nu verschijnende bladen moesten
gaan werken. Dat lijkt een heel eenvou
dige oplossing, maar is het niet. Journa
listen groeien met hun blad en voelen zich
alleen in de sfeer en opvattingen van dat
blad op hun plaats. In hun jeugd, hun
leertijd, veranderen zij wel eens van
werkkring, later zelden of nooit. Als zij
het wagen, loopt het veelal op een teleur
stelling uit. Aan het andere blad wil het
niet meer. De vertrouwde sfeer is weg,
zij kunnen hun beste werk niet geven. Om
een uitdrukking van dén minister-presi
dent, in ander verband gebruikt, te bezi
gen het „geestelijk klimaat" ligt hen niet.
Daarmee is tevens gezegd, dat het van
groot belang is de oude sferen van dag
bladen met een goed, soms groot verleden
spoedig te herstellen. Ik denk aan lande-
Herman Heuff t
Op den leeftijd van bijna 70 jaar is de
kunstschilder Herman Heuff Zondagmid
dag in zijn woning te Heemstede over
leden. Heuff was een rustelooze werker
tot hem in 1932 een groote ramp trof: hij
werd door een oogziekte blind. In lange
jaren van stoeren arbeid had hij als tee
kenaar, etser, lithograaf en schilder een
uitgebreid oeuvre tot stand gebracht.
Heuff beheerschte de techniek van zijn
vak in den meest uitgebreiden zin. Per fiets
en te voet maakte hij lange kunstreizen
door België, Frankrijk, Italië. Zijn mooiste
werk wellicht volbracht hij als etser,
maar ook als aquarellist en in olieverf
bereikte hij hoogtepunten in zijn kunnen.
Blindheid trof hem vlak voor de opening
van een tentoonstelling van zijn werk in
de Kunstzaal Kleykamp. H.M. de Koningin
bezocht die tentoonstelling en kocht werk
van hem aan. Zijn vitaliteit overwon den
«lag, die hem getroffen had en hem ge
werd het wonder, dat hij een nieuwe
uiting van zijn scheppingsdrang kon geven
in boetseeren. Zulke merkwaardige resul
taten bereikte de blinde schilder vooral in
dierenfiguren, dat hij ook met dit werk
weer groote belangstelling wekte. Twee
Jaar geleden viel hij ten prooi aan een
ongeneeslijke ziekte, die hem langzamer
hand uitputte. Hij streed voor zijn leven
zoolang hij kon. Hij klaagde niet. Zijn vele
vrienden bleven hem trouw bezoeken en
zijn heengaan zal met ontroering door hen
vernomen worden. Herman Heuff was een
goed, hartelijk mensch, die zelfs in zijn
zwaaiste beproevingen nog van zijn vita
liteit en opgewektheid aan anderen wist
mee te deelen. Hij had een onuitputtelijke
belangstelling in anderen en in het werk
van anderen. In zijn gastvrij huis bereid
den hij en de zijnen velen een goede ont
vangst.
Zijn vroegere medewerking als teeke
naar aan Haarlems Dagblad herinneren
wij ons met dankbaarheid.
ZUIVERINGSCOMMISSIES VOOR
OFFICIEREN
De minister van oorlog heeft twee com
missies geinstalleerd. welke belast zijn met
het onderzoek naar de gedragingen van de
beroeps- en reserve-officieren der konink
lijke landmacht na de capitulatie. Deze com
missies (welke een onderzoek zullen instel
len naar de houding der officieren, die in
krijgsgevangenschap waren en van hen die
in Nederland verhieven) staan onder leiding
resp. van luit.-generaal J. J. G. baron van
Voorst tot Voorst en van generaal-majoor
Koot.
In zijn installatierede wees de minister
van oorlog erop. dat van den officier in het
nieuwe Nederlandsche leger niet alleen een
groote kennis en vakbekwaamheid, maar
ook een sterker karakter wordt gevraagd.
Wil het toekomstige leger van den goeden
geest doordrongen zijn. dan zal juist voor
het officierskorps een strenge heoordeeling
noodzakelijk zijn. De officier immers heeft
den eed van „onderwerping aan de krijgs
tucht, gehoorzaamheid aan de wet en trouw
aan de Koningin" gezworen. Daarom zullen
alle officieren die in krijgsgevangenschap
gingen, of die tijdens de bezetting in Neder
land verblijf hielden, voor de commissie die
nen te verschijnen, waarhij alleen zijn uitge
zonderd de beroepsofficieren, die de eere
woordverklaringen niet geteekend hebben en
daarvoor in 1940 door den bezetter terstond
in krijgsgevangenschap zijn gevoerd. Daarna
zal in een anderen vorm en niet algemeen
de beoordeeling van de gedragingen der
officieren tijdens de oorlogsdagen noodig
zijn. eveneens van hen, die altijd buiten den
greep van den vijand bleven.
i
In dit nummer hervatten wij een van
ouds bekend rubriekje onder den ouden
titel. Het zal velen genoegen doen het
weer te zien.
HET VERBODEN KERKCONCERT.
De Vereeniging Koninginnedag deelt ons
naar aanleiding van de uiteenzetting van
het Militair Gezag over het verboden Kerk-
concert mede, dat zij de door dat Gezag ge
nomen beslissing volkomen billijkt. Zij had
zich harerzijds er van overtuigd, dat de be
treffende artisten, ondanks hun blijven op
treden in den bezettingstijd, goede vader
landers zijn, die bij de zuivering stellig
goed bevonden zullen worden Deze artisten
waren door de afdeeling Kleverpark, die het
concert verzorgde gekozen, omdat zij allen
in dat kwartier wonen.
De algemeene regel, dat de nog niet defi
nitief goedgekeurde artisten, op de voorloo-
pige vergunning slechts met een beperkt
programma mogen optreden, was inderdaad
geschonden. De vereeniging* die dit terrein
niet volkomen beheerscht, had dit punt
overgelaten aan de artisten en het Concert
bureau Alphenaar. Zij heeft reeds in de
geheel volle kerk haar excuses aan het
publiek aangeboden.
Daar de officieele zuivering langer zal du
ren dan men wel zou willen, zal het concert
tot wat lateren tijd worden uitgesteld.
Lavater:
Wie niet voorwaarts streeft
meent het niet ernstig mei
zichzelven.
JUBILEUM DR. J. L. TOMBROCK
Dr. J. L Tombrock, die Zondag zijn zilve
ren jubileum als arts te Heemstede herdacht,
heeft veel belangstelling ondervonden Er
waren tal van bloemstukken en de receptie
was zeer druk bezocht. Pastoor C. van Mier-
lo sprak woorden van dank en gelukwensch
namens de patiënten en overhandigde den
jubilaris een enveloppe met inhoud, bene
vens een album met handteekeningen. Dr.
Laeijendecker voerde het woord namens de
Heemsteedsche doctoren; hij deed zijn ge
lukwensch vergezeld gaan van een boekwerk.
Onder de vele bezoekers was o.a. de burge
meester van Heemstede, Jhr. J. P. W. v.
Doorn.
Na 45 dag;cii van opeenvolgende aanvallen op het gebied van Balikpapan. waarbij
de laatste 16 dagen bijna 3000 ton bommen zijn neergeworpen, zijn Anstralisclie
troepen daar aan land gegaan en hebben er een stevig bruggenhoofd gevórmd.
De Australiërs gingen aan land na een intensief bombardement uit de lucht en
van de vloot. Aan de operaties wordt deelgenomen door eenheden van de Ameri
ka ansche, Australische en Nederlandsche vloot. De grondtroepen rukten snel
landinwaarts De verliezen waren gering.
Het communiqué van MacArthur deelt
verder nog mede, dat de Japansche sleutel
defensies op Borneo thans geïsoleerd of ver
pletterd zijn met de derde landing, volgende
op de inneming van de Japansche bases op
Tarakan en in de Broeneibaai benevens van
de olievelden van Miri en Seria. De snel
heid, de verrassing en de schok van deze drie
operaties hebben de beheersching van Bor
neo verzekerd en een wig gedreven in het
Zuiden, waardoor Oost-Indië wordt gesple
ten, aldus het communique.
De troepen waren er in twee uur in ge
slaagd een bruggehoofd te vestigen van
ongeveer \V± mijl lengte en a mijl
diepte. Generaal Mac Arthur voerde per
soonlijk het opperbevel tijdens de operatie.
De eerste 5000 man, die gevormd werden
door de Australische 7e divisie en een troe
pencontingent van het Ned. Indische leger,
gingen Zondagmorgen om 8.55 uur aan land.
Zij ontmoetten slechts geringen tegenstand,
waardoor de verliezen zeer gering waren.
Later nam de Japansche tegenstand echter
toe. Uit luchtverkenningen was gebleken,
dat de verdediging bestond uit een driedub
bele prikkeldraadversperring met een tien
voet breede gracht. Aan de landing werd
deelgenomen door meer dan 300 schepen.
Kort nadat de landing was verricht ver
klaarde generaal Mac Arthur: ,,Ik denk,
dat wij vandaag grootendeels de rekening
hebben vereffend van het geval van de
Straat van Makassar van ZVi jaar terug".
De generaal doelde hierbij op den strijd van
22—24 Januari 1942, toen 4 Aiherikaansche
destroyers tegen een geweldige overmacht
hadden getracht een Japansch convooi tegen
te houden, dat in Zuidelijke richting door
de Straat van Makassar trok.
De strategische straat van Makassar, de
poort naar de Flores- en Java-zeeën wordt
thans beheerscht door onze schepen zoowel
als uit de lucht en door de duikbooten, zoo
zegt het communiqué nog. De ontwikkeling
van de reeds bestaande luchtfaciliteiten op
Balikpapan zal onzen vliegtuigen van alle
categorieën de gelegenheid geven de vijan
delijke verbindingen te land en ter zee te
verbreken en kapot te slaan van Timor tot
Oost Sumatra.
Balikpapan was een der rijkste oliegebie-
den, die den Japanners in handen waren
gevallen en van productiestandpunt gezien
misschien nog belangrijker dan Tarakan,
Miri of Seria. Er staan twee groote moderne
raffinaderijen, die de ruwe olie verwerken
van de verder Noordelijk gelegen olievelden
van Koetai, vanwaar de olie meerendeels
door een buisleiding naar de raffinaderijen
wordt gepompt.
De Nederlanders verwoestten de meeste
installaties voor de Japanner* er in 1942
aankwamen, maar men gelooft, dat de Ja-
Het ministerie van handel en nijverheid
maakt bekend, dat is besloten met ingang
van 15 Juli a.s. een begin te maken met de
electriciteitslevering aan de particuliere ver
bruikers in het geheele land. Dit brengt met
zich mede, dat de electriciteitsbedrijven
reeds vóór dien datum een begin zullen ma
ken met het onder stroom zetten van ka
bels, maar dat wil echter niet zeggen, dat
iedereen dan weer vrij is stroom te gebrui
ken. De kolenpositie is zeer ernstig, zoodat
de stroomlevering slechts mogelijk is, als het
publiek zich zeer groote beperkingen op
legt en zich houdt aan de rantsoenen. Deze
rantsoenen zullen ook van kracht zijn voor
verbruikers in het Zuiden en het Oosten
van het land, die reeds eenigen tijd stroom
hadden.
De rantsoenen zijn vastgesteld voor pe
rioden van omstreeks 60 dagen.
December-Januari 26 KWU.
Februari-Maart 19 KWU.
April-Mei 12 KWU.
lijke, maar ook aan vele provinciale en
plaatselijke dagbladen, naar wier terug
keer onder de vertrouwde leiders, met
vertrouwde redacteuren, hun vroegere
lezers reikhalzend uitzien. Daarom spreek
ik de hoop uit dat de „zoo spoedig moge
lijke" verschijningsvergunningen, waar
van de Regeeringsverklaring gewaagt,
door den betrokken Minister of het M.G.
inderdaad ten spoedigste zullen worden
verleend. Het zal een opluchting in den
lande geven. Het zal weer een stap voor
uit zijn. R. P.
Juni-Juli 8 KWU.
Augustus-September 12 KWU.
October-November 23 KWU.
Deze rantsoenen gelden uitsluitend voor
verlichting en huishoudelijk verbruik.
Voor diegenen, die uitsluitend of in
hoofdzaak electrisch koken gelden de vol
gende rantsoenen: voor gezinnen van 2 per
sonen 85 KWU. per periode: voor elk gezins
lid meer 15 KWU. per periode extra; voor al
leen wone.ude personen, die zelf koken
42% KWU. per periode.
Verbruikers, die in het bezit zijn van een
electrisch heetwater-apparaat, dat op nacht-
stroom wordt ingeschakeld, ontvangen per
inwonend gezinslid per periode: voor heet-
waterbereiding ten behoeve van een bad 40
KWU.; voor heetwaterbereiding ten be
hoeve van een douche of keuken 20 KWU.
Voor inwonende personen, niet tot het
gezin van den verbruiker behoorende, kan
de verbruiker een rantsoenverhooging aan
vragen bij het electriciteitsbedrijf. Door de
distributiediensten zal binnenkort een en
quête worden gehouden ter bepaling van de
gezinsgrootte voor die verbruikers, die elec
trisch koken.
Rantsoenoverschrijdingen zullen streng
worden bestraft. Den oersten keer 14 dagen
afsluiten, den tweeden keer 3 maanden.. Bij
den eersten keer kan als daarvoor termen
bestaan nog volstaan worden met een ern
stige waarschuwing.
Afsluiting van electriciteit zal steeds me
debrengen, dat ook de gastoevoer wordt af
gesneden; ook omgekeerd. Indien O.oor een
straat, een wijk, een dorp of een stad te veel
stroom wordt afgenomen, zal tot afsluiting
van een geheele groep van verbruikers kun
nen worden overgegaan.
panners er in geslaagd waren voor het einde
van dat jaar de productie op geringe schaal
weer aan den gang te brengen.
De jaarlijksche productie van stookolie en
benzine zou 15 millioen barrels bedragen
(1 barrel 159 liter).
Balikpapan is een onderafdeeling van de
afdeeling Samarinda der residentie Zuider
en Oosterafdeeling van Borneo. De plaats
telde bij het uitbreken van den oorlog onge
veer 50.000 inwoners, w.o. zeer veel beamb
ten en arbeiders van de Bataafsche Petro
leum Maatschappij.
Bommenregen op Japan.
Bijna 600 vliegende reuzenvestigen, de
grootste luchtvloot die ooit tegen Japan is
uitgezonden, hebben het recordgewicht van
4000 ton brandbommen Zondag vóór het
aanbreken van den dag geworpen op vier
Japansche steden. De doelen waren Koere,
Japansche vlootbasis, Sjimonoseki, Oebe,
het groote steenkool- en magnesiumcen
trum, en Moemamoto, het transportcentrum.
Demei heeft heden verklaard, dat de ma
rine-installaties te Koere ,,eenige schade"
hebben opgeloopen. Er aan toegevoegd werd,
dat de vijandelijke actie in een uitgestrekt
gebied rond de stad branden had veroorzaakt,
AFSCHEID G. A. LUITINGH
In de kerkvoogdenkamer van de Groote of
St. Bavokerk is Zaterdagmiddag afscheid ge
nomen van den heer G. A. Luitingh, die zijn
ambt als koster van die kerk neerlegt. De
heer H. Franken Jr. sprak woorden van dank
namens het college van kerkvoogden, welk
college een herinneringsbord laat maken dat
later zal worden aangeboden; de heer J. C.
Kramer deed zulks namens het college van
diakenen, onder aanbieding van een oor
konde in lijst, de heer Dorrepaal bood na
mens het bestuur van de kiesvereeniging
„Evangelie en belijdenis" een boekwerk óp
het gebied van de kerkelijke kunst aan;
verder is namens de „kerkwacht" aangebo
den een bloemstuk. In den loop van den
middag is voorts afscheid genomen namens
onderscheidene collegas. Ook verscheidene
predikanten kwamen ter receptie.
DE TRAM
Heden, Maandag, heeft de N. Z. H ook een
beperkten dienst op de lijn Zandvoort
HaarlemAmsterdam hervat. Voorloopig
zullen in onze omgeving in hoofdzaak alleen
forensen daarvan gebruik kunnen maken,
omdat er voorrangs-
kaarten zijn uitgegeten, voor andere reizi
gers zal er dus wel geen plaats overblijven,
of men moet 's middags naar Amsterdam
willen gaan, om den volgenden morgen te
rug te komen, want de forensen reizen im
mers 's morgens naar Amsterdam en 's mid
dags naar Haarlem. De Amsterdammers zon
der voorrangskaart hebben daarentegen veel
kans 's morgens naar Haarlem te komen en
's middags terug te keeren
Er was vanmorgen reeds veel ambitie voor
den tocht naar Amsterdam. In de Tempeliers
straat stonden de gegadigden in dikke rijen.
Al het beschikbare materiaal was in dienst,
maar alle forensen werden vervoerd. Er
wordt evenwel op aangedrongen vroeg te ko
men en het vooral niet op de laatste tram te
laten aankomen.
Op de lijn HaarlemHeemstede zijn weer
twee haltes vervallen, namelijk Hazepaters-
laan en de Adriaan Pauwlaan. De halte den
Hout is evenwel hersteld.
Voorloopig kan de N. Z. H haar diensten
nog niet uitbreiden. Dit hangt af van de
verbetering van de kolenpositie in ons land.
Doodelijk ongeval
bij motorraces.
Bij de motorraces, die Zondagmiddag in
het stadion te Amsterdam werden gehouden,
is een zeer ernstig ongeluk gebeurd. Bij de
finale in de 175 cm3. klasse begon de motor
rijder Huybrechts te slingeren. Daardoor
raakte het stuur van zijn motor die van den
naast hem rijdenden motorracer de Vleesch-
houwer. Deze laatste trachtte hem te ont
wijken door snel naar boven te schieten
maar kwam daarbij tegen de balustrade aan.
De derde motorrac*r Bron reed op belden
in, zoodat alle drie kwamen te vallen. De
Vleeschhouwer kreeg de drie motoren op
zich waardoor hij levensgevaarlijk gewond
werd. Hij liep een schedelbasisfractuur op en
is in het Wilhelminagasthuis waarheen hij
werd overgebracht, overleden.
Bron kreeg inwendige kneuzingen, terwijl
Huybrechts minder ernstig gewond werd.
Beiden zijn eveneens in het Wilhelmina
gasthuis opgenomen. De races werden na dit
ongeval afgelast.
