sasarusasj Haarlems Uaablad
Met nieuwen moed
Kort en bondig.
De graven in de duinen
bij Haarlem.
Onze Terugkeer.
Het woord is aan s
Belevenissen van
Nederlandsch schip.
In Balikpapan worden vorderingen gemaakt.
Japansche olieaanvoer door invasie afgebroken.
59e Jaargang, No. 18066 TT 1 I "V Tl 1 Dinsdag 3 Juli 1945
IJmuiden, Kennemerlaan 154. Abonnementen: per' week 3f
cent. per kwartaal 4.-.
Tel.: Dir.-Hoofdred. 15054, Adm. 10724. Directeur-Hoofdredacteur: Robert Peereboom Tel.: Redactie 10600, Expeditie 14825.
Er is een opvolger van den Volkenbond
gesticht in San Francisco. Het Wereld-
handvest is onderteekend door de afge
vaardigden van vijftig naties. Wij; hebben
de voornaamste bepalingen van dat Hand
vest vermeld, en ook de hoofdpunten in de
redevoeringen, die op den laatsten dag
van de conferentie door een reeks staats
lieden werden gehouden. Een samenwer
king is geformu'cerd, waarin vijf groote
mogendheoen een sterk overheerschende
positie innemen en waarbij waarborgen
zijn vastgelegd voor het gewapend optre
den tegen een mogelijken aanvaller. Op
papier is deze samenwerking zoo sterk,
dat men haar in theorie onaantastbaar
kan noemen. Als dit instrument diplo
maten spreken gaarne van een instrument
volgens de letter zou worden toegepast,
zou er in de toekomst geen kans meer
zijn op een wereldoorlog. Zelfs niet op
een oorlog van bescheidener omvang.
Want hei ooric.gszuchtigstc volk zou het
niet aandurven, zulk een vereenigde
macht te trotseeren.
Om het Handvest van kracht te doen
worden, behoeft het nog de ratificaties
van al de betrokken parlementen. Dat zal
eenigen tijd eischen, ook omdat in som
mige landen, zooals het onze, het parle
ment nog zelfs niet in functie is hersteld.
Maar voor het einde van dit jaar zullen
de ratificaties er wel zijn. De eerste voor
spelling op dat punt was hoopvol. Zij
kwam van den President der Verenigde
Staten Truman, die op grond van de
heerschenóe stemming in het Amerikaan-
sche volk. in het Congres en in den Se
naat dorst te profeteeren, dat rati
ficatie spoedig een feit zou zijn. Dit
woord is een goed voorteeken voor het
Wereidhandvest en kondigt tevens de be
langrijkste verschillen met den ouden Vol
kenbond aan. Want die Bond, nu zes-en-
twintig jaar geleden te Parijs gesticht,
ondervond al binnen weinig maanden den
zwaarsten tegenslag, die hem in den aan
vang van zijn bestaan treffen kon. De
Senaat van de Vereenigde Staten weiger
de de ratificatie van het Statuut en Ame
rika bleef er buiten. Het gezag en de
macht van den Bond werden daardoor al
op noodlottige wijze verzwakt voor hij in
werking kon treden.
Nu zal het, als de voorteekenen niet
bedriegen, anders gaan. En spoedige rati
ficatie door de machtige Vereenigde Sta
ten, op d;t oogenblik zeker de machtigste
mogendheid ter wereld, zal een groote
aansporende uitwerking op de andere
deelnemers doen gelden. Als het dus alles
naar de le*! er en het voorschrift goed
verloopt, zullen wij het merkwaardige
schouwspel zich zien voltrekken, dat een
nieuwe wereldorganisatie tot verzekering
van den toekomstigen vrede tot stand
komt terwijl nog een groote oorlog, die
van de geallieerde mogendheden tegen
Japan, woedt.
Maar als dit theoretische succes behaald
en daarna Japan verslagen is, moet de
practijk nog komen. De ervaringen, die de
wereld in de periode 19191939 met den
Volkenbond niet alleen, maar met vele
internationale verdragen heeft opgedaan,
stemmen niet tot lichtvaardig optimisme.
De redevoeringen in San Francisco gaven
daar dan ook geen blijk van. Zij verschil
den sterk van de gezwollen taal, waarin
de oude Volkenbond door zijn scheppers
verheerlijkt placht te worden. Vrijwel
alle woordvoerders legden nu het zwaarte
punt van hun rede op den ernstigen wil
tot samenwerking, die ontwikkeld zou
moeten worden en op de practijk, die
moeilijk zou zijn.
Door de deelneming van Amerika en de
onmiddellijke toetreding van Rusland zal
het Wereldhandvest, het United Nations'
Charter, een sterkere samenwerking kun
nen belichamen dan de oude Volkenbond
in 1919. Maar het grootste tekort dat den
ouden'Bond aankleefde en dat in den loop
van zijn bestaan steeds duidelijker werd:
dat hij geen Bond van volken maar
slechts een van regeeringen was, dat de
mensch er zich niet in opgenomen voelde,
kenmerkt ook dit Wereldhandvest, dat
zich trouwens niet meer met den naam
Volkenbond aandient. Het is een voort
zetting, zij het dan in indrukwekkender
vorm. van de oude politiek der interna
tionale verdragen. Een nauwere samen
werking voor de bevestiging van den
vrede dan wij vroeger kenden, een samen
werking van de volken zelf, zooals die
waarlijk belichaamd is in de achtenveertig
staten van Noord-Amerika en indertijd
werd voorgestaan in plannen voor de Ver
eenigde Staten van Europa, ontbreekt nog.
Een groote gedachte, een machtig élan
dat naar nieuwe vormen van samenwer
king drijft, doet zich nog niet gelden.
Maar daarom kan die wel komen De
naweeën van den vorigen oorlog hebben
wel bewezen, dat men het groote élan
niet onmiddellijk verwachten moet. Dit
maal zijn wij zelfs in slechter positie dan
in 1919, want er woedt nog een grcote
oorlog. En de vrede is niet voorbereid
terwijl de strijd tegen Duitschland gestre
den werd. Het United Nations' Charter,
dat trouwens ruimte biedt voor het schep
pen van „regionale" regelingen, zou ik
daarom slechts willen zien als het eerste
stuk voorbereiding. Er zal op voortge
bouwd kunnen worden. Met nieuwen moed
zal ook Nederland deze mogelijkheden
onder het oog moeten zien. Móeten zien,
want ons volksbestaan is ermee gemoeid.
De totalitaire oorlog heeft duidelijk ge
maakt. dat de kleine staten zich op eigen
houtje niet meer kunnen handhaven. Zij
GED. STATEN VAN NOORD-HOLLAND.
Met ingang van 1 Juli is door den minis
ter van Binnenlandsche Zaken benoemd
tot lid van het college van Ged. Staten
van Noord-Holland de heer L. v. d. Wal
te Amsterdam, oud-lid van dat college.
HALFWEG EN DE N. Z. H.
Maandag hebben de bewoners van Half
weg de eerste tram die na de bevrijding uit
Haarlem naar Amsterdam reed met ge
juich en een vlaggenversiering ontvangen.
De forensen uit Halfweg en Zwanenburg
hadden een comité gevormd voor een hul
diging. Bij het versierde tramhuisje speelde
de plaatselijke muziekvereeniging een „lang
zullen ze leven", toen de heeren Jhr. Ir. J.
Roëll en J. J. Jurrissen, directeur en adj.-
directeur der N. Z. H. als eersten den wa
gen verlieten. Zij werden hartelijk toege
sproken door den heer H. A. Stol van het
feestcomité. Hij overhandigde aan den wa
genbestuurder en de vier conducteurs een
vulpen en een vooroorlogsche sigaar. Bo
vendien was f 950 bijeengebracht als een
feestgave voor het ondersteuningsfonds der
N. Z. H. De heer Roëll zei dat hoewel de bo
venleiding ernstig gehavend was de N. Z. H.
toch alles gedaan heeft om den dienst zoo
spoedig mogelijk te hervatten.
Nadat de aanwezigen het lied „Noord
Zuid, Noord, Zuid, wij gaan er weer op uit"
gezongen hadden, kon de tram, met 20 minu
ten „vertraging", vertrekken!
Deze week voltooiing van de
identificatie der slachtoffers.
De gerechtelijke geneeskundigen, belast
met de schouwing van onze, in de auinen
bij Haarlem begraven, door den S. D. sinds
October 1944 gefusilleerde landgenooten,
hebben hun werkzaamheden beëindigd. Een
aantal slachtoffers zijn bereids geïdentifi
ceerd; het zal echter geruimen tijd duren
aan de hand der gevonden herkenningstee
kenen de identiteit der nog niet geïdentifi
ceerde personen vast te stellen. Uit den aard
der zaak kan echter met de weder teraarde
bestelling der gevongen slachtoffers niet
worden gewacht.
In overleg en in volle overeenstemming
met het Militair Gezag, de rechterlijke
macht, den Politieken Opsporings Dienst en
de vertegenwoordigers der illegaliteit, is be
sloten Alle ter identificatie opgegravenen
worden, ieder afzonderlijk, in een groot ge
meenschappelijk graf bijgezet, zoodat de na
bestaanden op deze begraafplaats de juiste
plaats sullen kunnen vinden, waar hun
dierbaren rusten. Het ligt in de bedoeling
deze begraafplaats zoo in te deelen, dat de
verschillende groepen bij elkaar blijven.
Met klem wordt van de nabestaanden ge
vraagd hun dooden niet op^te vragen: een
verzoek tot teruggave kan eventueel alleen
dan worden ingewilligd, wanneer voor een
looden kist wordt gezorgd en tevens voor de
kisting en het transport.
Een mooi gelegen duinterrein aan den
Zeeweg is, naar wij Zaterdag reeds hebben
gemeld, beschikbaar gesteld om te dienen
als gemeenschappelijke laatste rustplaats
voor deze gevallenen. Het ligt in de bedoe
ling ook van hen die in Westerveld gecre
meerd zijn de verzamelde asch op dit kerk
hof bij te zetten. Gemeend wordt in den
geest van deze strijders te handelen door
hen groepsgewijs, zooals zij in hun laatste
uren bijeen waren, ter aarde te bestellen.
Ook de nabestaanden zullen hierin vrede
kunnen vinden, waar toch ieder in een af
zonderlijk graf wordt begraven. Ons land is
het op die wijze gegeven dezen martelaars
een blijvende laatste hulde te bewijzen.
Ten einde de definitieve identificatie te
kunnen voltooien zullen deze week de na
bestaanden van de slachtoffers verzocht
worden naar Amsterdam te komen. Ieder
krijgt een persoonlijke oproep.
Zij, die in den loop van deze week geen
oproep ontvangen hebben en meenen, dat
familieleden van hen na October 1944 in
Noord-Holland gefusilleerd zijn, worden ver
zocht zich schriftelijk te melden bij het
Bureau I. P. M. (kamer 206). Singel 208,
Amsterdam.
De terugkeer van Haarlems Dagblad
is voor zeer velen aanleiding geweest
om ons mondelinge en schriftelijke ge-
Iukwensehen te doen toekomen. Ook
hebben velen ons bloemen gezonden.
Wij danken voor zooveel blijken van
hartelijke belangstelling. Dat onze
lezers Haarlems Dagblad niet vergeten
waren en het met open armen ontvan
gen hebben, verheugt ons. Wij zijn ons
bewust van een verantwoordelijke taak
in een moeilijken tijd. De hartelijke
verwelkoming, ons ten deel gevallen,
is voor ons een extra aansporing om
or.s beste werk te leveren.
moeten tot een volstrekt gewaarborgd
verband behooren, om veilig te kunnen
zijn. Zij zullen een deel van hun souve-
reiniteit, dat zij zelf niet meer kunnen
uitoefenen, dienen prijs te geven om hun
vrijheid, hun zelfbestuur, hun regeerings-
vorm te kunnen behouden.
Er is al vaak gezegd dat het met onze
neutraliteit is afgeloopen. Dat is slechts
een aanduiding van de groote verande
ringen in onze verhouding tot het buiten
land, die te wachten zijn. Wij kunnen ons
beter daarop voorbereiden en met nieu
wen moed de toekomst ingaan dan te zeg
gen, zooals sommigen: Over twintig jaar
is er weer oorlog. Want dat is zwart
gallige onzin, even vaag en onbewezen
als de taal van den man, die beweerde
dat er spoedig oorlog tusschen Engeland
Amerika en Rusland zou zijn. R. P.
Conflict bij Amsterdamschen
P.O.D. opgelost.
De sectie voorlichting Militair Gezag deelt
mede, dat in verband met de moeilijkheden
bij den Politieken Opsporingsdienst te Am
sterdam de huidige en de vroegere leiding
van den dienst bijeen zijn geweest. In 'n zeer
openhartige bespreking werden alle misver
standen opgelost. Naar aanleiding van deze
bespreking hebben de heeren Coops, Dijk
stra, Stheeman en van der Tak besloten ge
zamenlijk aan het M. G. te verzoeken, dit
viermanschap met de leiding te belasten.
Het M. G. heeft hierin toegestemd. Het
viermanschap zal een regeling treffen met
het personeel, dat ontslag genomen heeft.
Hiermede is het conflict bij den P. O. D.
opgelost.
RUDOLF MENGELBERG GESCHORST
Dr. Rudolf Mengelberg is voor den tijd
van één jaar geschorst als directeur van de
N.V. het Concertgebouw te Amsterdam.
PERSONALIA
Ds. W. C. v. d. Brink te Heemstede
staat op een tweetal voor predikant bij de
Gereformeerde Kerk te Amsterdam. Evenzoo
Ds. E. G. Teylingen te IJmuiden Oost.
Ds. I. P.. v. d. Waal te Haarlem is be
roepen bij de Ned. Herv. Kerk te 's Gra-
venhage.
Op een tweetal voor Zaandam staat Ds.
D. Henstra van de Christ. Geref. Kerk in
Haarlem Noord.
Ds. E. Frater, Doopsgezind predikant
te Haarlem heeft tegen 1 September ontslag
gevraagd als jeugdpredikant en wijkprediker
te Bloemendaal.
BEDRIJFSGEMEENSCHAP P. E. N.
Door leden van het personeel van het Pro
vinciaal Electriciteitsbedrijf van Noordhol
land te Bloemendaal werd een bedrijfsge-
meenschap gesticht.
Het streven is, dat deze bedrijf sgemeen-
schap de eenige werknemersorganisatie
wordt, waartoe elk lid van het personeel
ongeacht zijn godsdienstige of politieke over
tuiging behoort. Zij behartigt de be
langen van de leden in den meest uitge-
breiden zin op democratischen grondslag,
terwijl zij daarbij tevens beoogt de belangen
van het bedrijf te dienen.
i
Bacon:
Er is niets te vreezen dan de
vrees.
Aan aanval van zelfmoord
vliegtuigen ontsnapt.
In een haven aan de Westkust der Ver.
Staten is onlangs aangekomen een Neder
landsch troepentransportschip, dat in het
Okinawa-Ishima gebied aan hevige aanval
len onderworpen is geweest. Nauwelijks
waren daar namelijk de laatste soldaten van
boord gegaan of er werd alarm voor lucht
aanvallen gegeven. De Nederlandsche ge
zagvoerder L. N. van den Deren uit Oegst-
geest had juist een Amerikaansehen generaal
aan boord. Hij snelde naar de brug, waar
de eerste officier J. Mohlenpage de wacht
betrok.
Van een groep zelfmoord-toestellen, door
twee Japansche vliegtuigen beschermd, zet
ten er twee koers naar het schip. Een van
die vliegtuigen werd, toen het tot op twin
tig meter genaderd was, door een Ameri
kaansehen schutter getroffen, waarbij zoo
wel de piloot als de met springlading gevul
de neus van het vliegtuig geraakt werden.
Het vliegtuig spatte uiteen en de vleugels
stortten in zee, maar de motor trof en be
schadigde het bovendek, terwijl een golf
benzine en olie over gezagvoerder en eers
ten officier heensloeg. Gelukkig was op dat
moment niemand aan het rooken en waren
ook geen electrische installaties in gebruik,
anders zou één vonk het heele schip in
lichterlaaie gezet hebben. Het valsche gebit
van den Japanschen piloot viel neer vlak
bij den gezagvoerder, die het als souvenir
bewaard heeft.
De Australische zevende divisie heeft
bij Balikpapan een strook strand ter leng
te van 3 mijl bezet ten Oosten van de
haven en is 2500 yards 2250 meter)
landinwaarts gedrongen tegen stugger
wordenden tegenstand.
De helft van Klandasan, het woonge
bied der Europeanen in het Westen, is
ingenomen en de landingstroepen rukken
Oostelijk op over open terrein naar het
dorpje Stalkoedo.
Ook landinwaarts zijn goede vorderin
gen gemaakt. Hier is hooggelegen gebied
ingenomen, maar de Australiërs hadden
de belangrijke streek der olietanks, lig
gende ten N.W. van het opmarsch gebied,
nog niet bereikt. De Australiërs leden
zeer weinig verliezen bij het bereiken
van hun aanvankelijke doelen, doch tegen
het vallen van den nacht werd de tegen
stand hardnekkiger. Zij rukten toen land
inwaarts op, gesteund door marinegeschut
en bommenwerpers. Het bij tusschen-
poozen afgegeven kanonvuur uit de kust-
batterijen op de Geallieerde schepen ge
durende de vroege stadia van den aanval
stierf spoedig uit, terwijl de Japansche
mortieren, die den linkerflank bestook
ten, spoedig tot zwijgen werden gebracht.
Op bevredigende wijze komen voorraden
aan land.
Amerikaansche bommenwerpers -zware,
middelzware en jagers, hebben krachtigen
steun verleend aan de grondtroepen.
Jaehttoestellen der marine, opgestegen
van vliegdekschepen, hebben aanvallen
gedaan op transportwegen in het binnen
land
Bij het contingent van het Nederland
sche leger bevinden zich oliedeskundigen.
Deze zullen de installaties herstellen, die
zij zelve in 1942 hebben vernield en die
later werden gebombardeerd, nadat zij
door de Japanners hersteld waren.
Aan den anderen, den Noord-Westelijken
kant van Borneo, bevindt de Australi
sche negende divisie zich thans ot> onge
veer 30 mijl van Jesselton, het Noorde
lijke kopstation van de spoorlijn langs
de kust.
De beteekenis der landing.
De landing van de Geallieerden schijnt
de Japanners te hebben afgesneden van
de vitale oliebronnen in Ned. Indië. Wel
hebben de Japs nog de belangrijkste olie
bronnen in Ned. Indië in bezit. n.l. Plad-
joe en Soengei Gerong in Zuid-Sumatra,
alsmede eénige kleine olieterreinen op
Java, maar al die bronnen ziin nu prae-
tisch waardeloos voor hen. Het Japan
sche commando zal niet langer olie in
tankbooten naar Japan kunnen aanvoe
ren. De invasie van Balikpaoan heeft de
Geallieerde blokkade voltooid. Jar>an zal
thans vermoedelijk gebruik moeten maken
van zijn voorraden synthetische olie in
het moederland.
Japansche schepen vernietigd.
Een Britsche duikboot, opereerende in
het Zuid-Westen van den Stillen Oceaan,
onder Amerikaansche controle, heeft een
Japanschen kruiser van de „Hagoero"-
klasse tot zinken gebracht. Voorts meldt
het communiqué, dat Amerikaansche
duikbooten in de wateren van het verre
Oosten tien vijandelijke vaartuigen tot
zinken hebben gebracht.
Evacuatie van Singapore.
De onder Japansche controle staande
omroep op Java heeft bekend gemaakt,
dat de Japanneezen plannen hebben tot
evacuatie van de burgers uit Singapore,
voor zoover zij geen essentieele werk
zaamheden verrichten, tegen half Juli.
4 MILLIOEN DUITSCHE ARBEIDERS
NAAR DE SOVJET-UNIE?
Ook de kwestie van het gebruik van
Duitsche werkkrachten bij den wederopbouw,
van de verwoeste landen zal, naar verluidt!
een onderwerp van gesprek vormen in de
komende samenkomst van de „Big Three".
Men meent te Londen te weten, dat de
Sovjet-Unie het voornemen heeft vier mil-
lioen Duitsche arbeiders op te eischen. In
dien Churchill en Truman dit verlangen in
willigen, zouden talrijke krijgsgevangenen,
die zich thans in Engelsch-Amerikaansche
Interneeringskampen bevinden, naar de Sov-
iet-Unie moeten worden gezonden
MOSKOU WIL DEELNEMEN AAN
BESPREKINGEN OVER TANGER
Een verzoek van de Sovjet-Unie tot deel
neming aan de voorgenomen besprekingen
tusschen Frankrijk, Engeland en de Ver.
Staten over den toekomstigen status van Tan-
ger, die heden te Parijs zouden zijn be
gonnen, heeft op het laatste oogenblik tot
uitstel dezer conferentie geleid. Het Is
thans onzeker, wanneer zij zal worden ge
opend. Men meent, dat de Sovjet-ambassa
deur te Parijs Zondagavond het desbetref
fende verzoek heeft gericht tot den Fran-
schen minister van buitenlandsche zaken
Bidault, die hierover Maandag een langdu
rig onderhoud heeft gehad m°t eeneraal De
Gaulle.
GEEN FIETSBANDEN UIT ENGELAND
Engeland heeft dèn uitvoer van rijwiel
banden verboden, zoodat fietsend Nederland
voorloopig niet behoeft te rekenen op aan
voer van banden uit Engelan-'
BINNENLAND
Prinses Juliana is in Ottawa aangeko
men. „Wat zijn ze gegroeid!" riep de Prinses
uit, toen zij haar kinderen, die zij in geen
3 maanden gezien had, omhelsde. De Prin
ses, die nu ongeveer 10 dagen in Ottawa
blijft, zei, dat zij later nog wel eens terug
zou komen, want het zou moeilijk zijn Ca
nada voor goed vaarwel te moeten zeggen.
Trouwens er zijn geen afstanden meer.
30 a 40 pet. van het nationaal vermo
gen in ons land is verdwenen zoo zei mi
nister Ir. H. Vos in een rede voor de S. D.
A. P. in den Haag.
In een rede die minister Drees in den
Haag hield deelde hij mede dat van het stu
dentencorps in ons iand 10 pet. in den ver-
ze tstrijd is gevallen.
De gasverstrekking te Utrecht begint
15 Juli.
BUITENLAND
Minister-president Churchill zal niet
gerechtigd zijn' bij de komende verkiezingen
zijn stem uit te brengen. Bij vergissing is
nl. zijn naam weggelaten van de lijst van
kiezers van het district, waaronder Downing
street 10 valt. Toen in den zomer van 1943
de identiteitskaarten, waaruit de lijsten
worden opgesteld, werden ingewisseld te
gen nieuwe, was Churchill afwezig.
Tot minister van buitenlandsche zaken
der Ver. Staten is benoemd Byrnes. De se
naat heeft met algemeene stemmen de be
noeming bevestigd.
Volgens Domei verwacht de bevolking
van Kioesjoe, het meest Zuidelijke eiland
van Japan, waar zich de groote steden Naga
saki en Foekoeoka bevinden, dat dit eiland
het tooneel zal worden voor de eerstvolgen
de geallieerde invasie.
In Mexico zal een volledige legerreor-
ganisatie worden doorgevoerd, van de 700
generaals zullen er 400 a 500 op pensioen
gaan.
