Hetgeen vereent. Verdere vooruitgang bij Balikpapan. Ziekenhuizen. Het woord is aan Een wilde staki De minister-president richt zich via ng in Rotterdam's haven. de radio tot de geheeleSevolking 59e Jaargang, No. 180G7 Tj IT 1 Woensdag 4 Juli 1943 Bureaux: Groote Houtstr. 93 E™1"! 1^ 9 C?® I 9 i^ST 9 Uitgave van de Stichting en Soendapiein 37, Haarlem. I 1 I 9 I I I III I B S III 1 1 Voorlichting te Haarlem. IJmuiden, Kennemerlaan 13, A IUHIQ XAJ. VA VA A^ent^wee, 31 Tel.: Dir.-Hoofdred. 15054, Adm. 10724. Directeur-Hoofdredacteur: Robert Peereboom Tel.: Redactie 10600, Expeditie 14825. Dinsdagavond is, nadat tijdens de be zetting al verscheidene geheime bijeen komsten in kleiner kring gehouden waren, de Haarlemsche afdeeling van die jonge, maar reeds krachtige instelling tot ver nieuwing van Nederlands staatkundig, economisch en cultureel leven, de Volks beweging, opgericht. Ik schrijf daarover onder den titel „Hetgeen vereent" omdat dat eigenlijk haar leidmotief is. Dat bleek dan ook in de rede van dr. P. J. Bouman, ■>eu de: oiè.erteekenaars van het Neder- landsche manifest der beweging, die de knappe inleider van dezen avond was. De Volksbeweging erkent de schakeeringen in ons geestelijk volksleven tenvolle. Maar zij ziet even helder de mogelijkheid, de handen ineen te slaan. Menschen van ver schillende geloofsbelijdenis hebben im mers toch een gemeenschappelijk terrein, waarop zij elkaar vinden kunnen, waarop zij een eendrachtigen wil tot gelding kun nen brengen en het goede van het kwade scheiden. Dien eendrachtigen wil, bezield door den drang tot vernieuwing die in ons volk leeft, hebben wij noodig om de ont zaglijke taak te verrichten, die voor ons ligt. De inleider zette uiteen dat de jonge Volksbeweging een voorgeschiedenis heeft van welhaast tien jaar. Die begon in ver spreide, toch reeds belangrijke bijeenkom sten van menschen, die voelden, dat de partij-politieke tegenstellingen niet meer overeenkwamen met hetgeen in ons volk leefde. Tijdens de bezetting trad de Neder- landsche Unie op, een oorlogskind welis waar. dat slechts tot kort leven gedoemd was na abnormaal snellen groei, maar dat in zijn vereeniging van vele schakeeringen toch ook op nieuw streven duidde. In latere bezettingsjaren werd de vernieu wing van ons staatkundig, economisch en cultureel leven een onderwerp van studie ondergronds en in de kampen, met name o.a. in St. Michielsgestel. Die studie leid de tot de verschijning van de Volksbewe ging in het openbaar, zoodra de bevrijding een feit was. Zoo groot bleek het antwoord op haar roepstem te zijn, zoovelen die vroeger tot allerlei politieke partijen be hoorden of geheel buiten het politieke leven stonden, gaven er gehoor aan, dat haar eerste voorzitter, prof. ir. Schermer- horn, door H.M. de Koningin tot kabinets formateur (met den heer Drees als part ner) benoemd werd en nu als minister president optreedt.. De Volksbeweging is niet „vooropgezet' een politieke partij. Dr. Bouman drukte het aldus uit: Ik kan mij voorstellen dat de oude partijen tot een gansch nieuwe samenwerking en een ander beleid zouden kunnen komen. Als dat niet gebeurt, als zij in haar oude fouten vervallen, zal de Volksbeweging moeten optreden. Als programpunt van primair belang bracht hij de vernieuwing van de demo cratie naar voren. Die kan alleen bereikt worden in een geest van elkander ver staan. Verschillende toepassingen van de democratie zijn denkbaar; de meeste men schen vereenzelvigen het begrip met den vorm, dien zij bij ervaring kennen. Maar onze toepassing van de democratie, die in hooge mate partij- en stembus-democratie was. had groote tekortkomingen Echte democratie leeft in dieperen zin. Zij bindt en houdt in, dat het volk ertoe opge voed moet worden. Zij kent niet alleen rechten, maar ook plichten van den mensch jegens de samenleving. Engeland geeft een goed voorbeeld: de groote ver schuivingen bij Engelsche verkiezingen hebben kenmerkend aangetoond, dat de kiezers zich in de eerste plaats afvragen Wat is in het belang van het land? Gevaarlijk is het soort massa-democra tie, dat zich toelegt op goedkoope leuzen als: Meer loon, minder werk. Wij moeten naar hooger beleid streven, omschakelend van een politieke naar een sociale demo cratie, die zich bevrijdt van allerlei scheidslijnen van klasse en stand. En wij moeten ons volk van zijn plichten over' tuigen. Een ander belangrijk programmapunt is het kiesstelsel, ten aanzien waarvan de Inleider niet alleen de bekende voordeelen van de oude districtsverkiezingen boven evenredige vertegenwoordiging schetste, maar naast de politieke verkiezing ook een tweede stelde: die in het beroeps leven, waarin de staatsburger het best zijn stem uitbrengt. De gedachte dateert al van de middeleeuwen. Onze oude wa terschappen getuigen er nog van. Het is dus onnoodig er het woord corporatie bij te bezigen. De taak der politici zou zich in dit beeld van een dubbel stemrecht tot de lijn van het algemeene staatsbeleid beperken. De cultureele opbouw is een hoogst be langrijke en moeilijke taak. Wij moeten beseffen dat de moreele verwoesting, in ons volk teweeggebracht, nog erger is dan die van huizen en andere goederen. Er is een verwildering in de geesten ontstaan. Die te bestrijden is noodzakelijk. Men kan dan zeggen: begin bij u zeiven. Maar er zijn nu eenmaal menschen die het beter zien dan anderen. Zekere methoden van voorlichting en leiding zijn noodig. Zoo sprak dr. Bouman gisteravond tot zijn gehoor in eenvoudige, heldere taal. Ik zeg ronduit dat ik de Vdlksbeweging zie als een groote en noodzakelijke onder neming voor Herstel en Vernieuwing in ons volk, die mij met hoop vervult, te meer omdat zij nooit uitsluitend politieke partij wil worden, maar haar algemeene 'aal: zal blijven voortzetten als zij „een oolitieke spits" mocht krijgen. Zij is jong De Australische troepen hebben zich meester gemaakt van de startbaan en de plaats Sepinggan en rukken op zes mijl ten Oosten van Balikpapan, zoo deelt Mac- Arthur mede over den strijd bij Balikpapan. In het binnenland achter het oorspronkelijke bruggenhoofd is er weinig verandering. De bedrijvigheid is geconcentreerd op concen tratie. Volgens radio Sydney zijn de olie velden van Manggar en Sepinggan ver overd. Op N. W. Borneo is de Australische negende divisie 6^ mijl opgerukt langs de kustspoorlijn BeaufortJesselton, heeft de plaats Lumet ingenomen en is twee mijl naar het Noorden opgerukt zonder tegenstand te ontmoeten. Tot de geallieerde vlooteenheden welke aan de landingsoperaties bij Balikpa pan hebben deelgenomen, behoorde ook Hr. Ms. flottieljeleider „Tromp". Als Neder- landsch waarnemer gedurende deze opera ties doet in MacArthur's hoofdkwartier dienst kolonel Giebel. Voor het herstel van Balikpapan zullen speciale door petroleum gedreven smalspoorlocomotieven worden aangevoerd. Dit zijn legerlocomotieven spe ciaal bestemd voor het smalspoor, dat de olievelden, werven en fabrieken verbindt. De Japanners hebben op Borneo vele noodlandingsterreinen aangelegd en de be langrijkste vliegvelden uitgebreid en er startbanen gemaakt. Naar men gelooft, zijn de olievelden bij Balikpapan te Tanjoeng aan de Barito, die voor de invasie nog in een stadium van ex ploratie verkeerden, thans in productie ge bracht. De Japanners hebben ruwe olie van Tarakan naar Balikpapan verscheept, om deze aldaar te raffineeren. En hoewel de raffinaderijen te Balikpapan zwaar getroffen werden door onze luchtaanvallen, deden zij voortdurend wat zij konden om de produc tie gaande te houden. Ook hebben de Japan ners enkele van de tallooze kolenmijnen, die in verband met de economsiche toestan den in 1932 gesloten waren, weer in gebruik gesteld, o.a. die te Sembelin Bingan op In het laatst van den oorlog was het bij Nederlandsche instanties bekend geworden, dat de Duitschers van plan waren niet al leen den dijk van den Haarlemmermeerpolder op 5 plaatsen te vernielen, maar ook de sluizen te IJmuiden. Daardoor zou een groot gedeelte van onze omgeving onder water ziin komen te staan, met alle ellendige ge volgen daaraan verbonden. Dit maakte het noodzakelijk voor onze organisaties uitge breide voorzorgen te nemen wat de zieken huisruimte betreft. Het aantal bedden werd vergroot door de installatie van eenige nood ziekenhuizen. Door de capitulatie voerden de Duitschers hun onheilsplannen gelukkig niet uit. De in dien tijd gemaakte zieken huisruimte is nu voor een ander doel be schikbaar gekomen. De Canadeezen ver leenden. dadelijk na de bevrilding hun me dewerking aan de verpleging van lijders aan honger-oedeem. Een ziekenhuis voor illegale werkers In Sarepta aan de Hazepaterslaan te Haarlem zal een ziekenhuis voor illegale werkers komen. Daaraan is, zoo werd ons verzekerd, groote behoefte, naast het rust oord voor illegalen dat in „Kareol" in Aer- denhout komt. De zieken r»aan dus naar Sarepta en de invaliden en zij die moeten nakuren naar „Kareol". Het Provinciaal Ziekenhuis bij Santpoort. Het ligt in de bedoeling het Provinciaal Ziekenhuis bij Santpoort, dat indertijd op last der Duitschers ontruimd werd, zoo spoedig mogelijk te heropenen. Verwacht kan worden dat niet alle paviljoens die daar zijn onmiddellijk voor krankzinnigenverple ging noodig zuilen zijn. Een deel der patiën ten is in andere inrichtingen opgenomen, terwijl ook velen, waarbij dit eenigszins mo gelijk was, naar huis gezonden werden. Het is nu aan te nemen dat het eenige jaren zal duren voor de patiënten in het Provinciaal Ziekenhuis weer even talrijk zullen zijn als voor den oorlog. Een ziekenhuis voor t.b.c-patiënten Daarom wordt gemeend, dat in het Pro vinciaal Ziekenhuis in den eersten tijd wel een paviljoen voor 300 a 400 patiënten be schikbaar gesteld kan worden om te worden ingericht voor ziekenhuis voor lijders aan tuberculose. De toestand dwingt daartoe, m den oorlogstijd is het aantal t.b.c.-patiënten zeer sterk toegenomen. Ook thans doet zich dit verschijnsel nog voor, hoewel de alge meene gezondheidstoestand, evenals elders in ons land, ook in onze omgeving veel ver beterd is, nu er een eind aan den oorlog ge komen is en de voedingstoestand zeer veel verbeterd is. Vergeleken bij het begin van dit jaar is het sterftecijfer te Haarlem bijna tot de helft teruggeloöpen. Een groot deel van de patiënten die leden aan ernstige on dervoeding is hersteld, maar toch zijn er nog die de gevolgen daarvan nog maar niet te boven kunnen komen. Dat thans het aantal t.b.c.-patiënten nog toeneemt, niettegenstaande de voedingstoe stand zooveel verbeterd is, wordt door de medici verklaard uit het feit, dat er men schen waren die in den oorlogstijd in ge zondheidstoestand achteruit gingen en de kiemen der besmetting al in zich droegen. Het betere voedsel heeft die ongelukkigen niet meer kunnen redden, zoodat nu de ge vreesde ziekte tot openbaring gekomen is. In de gewone ziekenhuizen is voor de t.b.c.-patiënten geen plaats. Nog steeds moet daar gewoekerd worden met de beschikbare bedden. De wachtlijst van patiënten die daar opgenomen móeten worden is al tot over de 700 gestegen en elke week komen ei nu nog wel 10 bij. Voor de verpleging van de t.b.c.-patiënten is daaromeen speciaal ziekenhuis noodig, ook omdat het voor de maatschappij ge- wenscht is dat het besmettingsgevaar, dat ernstige lijders opleveren, vermeden wordt. en dat is haar recht en deugd. Wij hebben een jonge beweging noodig om te kunnen slagen. Zij roept nu leden tot zich uit alle kringen der samenleving. Het lijdt geen twijfel dat haar oproep ook hier verstaan zal worden. Wij móeten gaan werken op den grondslag van hetgeen vereent! R. P. Laoet, waar een honderdtal Javanen te werk gesteld werden. De totale kolenproductie wordt echter op slechts ongeveer 20.000 ton geschat. De Japanners hebben tevens twee ijzer fabrieken geïnstalleerd te Bandjermasin, waar afval gesmolten wordt. Ook heeft de vijand de kolenindustrie te Batoelitjin doen herleven, en de mangaanmijnen te Kataba- roe, waar vroeger Chineezen werkten en Japanners voor de expeditie zorgden, weer in exploitatie gebracht. Tal van Javanen werden gedwongen om dienst te doen op de rubberplantages. Ontruimen de Japanners Java? De „Manchester Guardian" publiceert hedenmorgen een verklaring van radio New Delhi, dat de Japanners begonnen zijn Java te ontruimen. Indien dit bericht bevestigd wordt, zou deze evacuatie beteekenen, dat deze het gevolg is van de landingen der ge allieerden op Borneo en de voortdurende versterkingen der Amerikaansche strijd krachten op Okinawa, waardoor de verbin dingen ter zee der Japanners zijn afgesne den. Voorts wordt bericht, dat de Japanners in Canton tienduizend man stormtroepen hebben gevormd om een verwachte invasie in Zuid-China te kunnen afslaan. „De groote slag om den vrede." In een radiorede tot de bevolking der Ver. Staten en andere exporteerende landen heeft H. Lehmann, directeur-generaal van de U. N. R. R. A. een plan tot het winnen van „den eersten grooten slag van den vrede" den slag tegen den aongersnood en de ziekte, die, naar hij waarschuwend zeide, het volk van Europa dezen winter be dreigt, als volgt uiteen gezet: 1. De V. S. moeten 8 millioen liter gecon denseerde melk voor de ondervoede kinde ren der bevrijde gebieden terzijde stellen. 2. Verscheidene millioenen stuks vee moe ten worden ingeblikt voor onmiddellijken ex port. 3. In de Ver. Staten moet rantsoenee ring van zeep worden ingevoerd. 4. De ex porteerende landen moeten hun verbruik van vet verminderen. 5. Ieder land moet als doel van zijn voedingspolitiek het besliste beginsel aanvaarden, dat het zijn eerlijke deel zal bijdragen in de behoeften der vol ken van de bevrijde gebieden. Door zulk een maatregel kunnen wij in de Ver. Staten onze beloften aan de bevrijde landen van Europa inlossen, zeide Lehmann. Gambetta: Dit is de groote leus van dezen tijd: arbeid, altijd ar beid, nogmaals arbeid. (Rede van 24 Juni 1872) Maatregelen tegen besmettelijke ziekten. Evenals elders zijn ook in Haarlem en omgeving uitgebreide maatregelen genomen ter bestrijding van het gevaar van epide mieën. Dit is noodig omdat er veel arbeiders en krijgsgevangenen uit het buitenland ko men. Aan de grenzen wordt wel medische controle toegepast, maar daarmee kan niet volstaan worden. Tot heden is gebleken dat de getroffen maatregelen zeer goed werken. Er is te Haarlem slechts één geval van vlek- typhus voorgekomen, maar gelukkig waren de omstandigheden zoo, dat niet behoefde gevreesd te worden dat die lijder hier an deren besmet had. Verder zijn uitgebreide voorzorgen genomen, toen bleek dat te Haar lem eenige personen waren aangekomen, die in Maastricht in een perceel vertoefd had den waar, naar pas later geconstateerd was, iemand aan viektyphus leed. Natuurijk zijn zulke voorzorgen voor de betrokkenen wel minder aangenaam, maar de meesten billij ken dit en bovendien is het noodig om de gemeenschap zooveel mogelijk te behoeden tegen het besmettingsgevaar. Uitgebreide voorzorgsmaatregelen worden door de geneeskundige autoriteiten ook noodig geacht als over eenigen tijd het ver keer met de tropen weer hersteld wordt. Dan is het gevaar van besmetting met cho lera en pest niet geheel denkbeeldig, vooral omdat het weerstandsvermogen van de be volking van ons land nog niet het voor- oorlogsche peil bereikt heeft JONGETJE ONDER DE TRAM GERAAKT. Dinsdagmiddag waren eenige kinderen op de bunkers aan de Dreef te Haarlem aan het spelen. De elfjarige Cornelis Scherpen- zeel, Klein Heiligland 52 zwart, liep achter uit den bunker af en geraakte onder een uit de richting Heemstede naderende tram. De bestuurder kon wegens den korten af stand niet tijdig stoppen. Het jongetje werd naar de Maria-Stichting vervoerd, waar bleek dat zijn borstkas was ingedrukt. Reeds bij aankomst aldaar was hij overleden. Dinsdagavond heeft de minister-president Prof. Ir. W. Schermerhorn over de radio het woord tot het Nederlandsche volk ge richt naar aanleiding van een staking in de haven van Rotterdam en wat daarmee sa menhangt. In zijn inleiding merkte Prof. Schermerhorn op: „Er zijn dingen in ons land gaande, die het voor de regeering nood zakelijk maken, zich in duidelijke en klare taal tot u allen te richten". Voorts werd ge constateerd, dat het hierbij om levensbe langen van ons volk gaat. „Aan den eenen kant de absolute noodzakelijkheid om te komen tot rechtvaardige sociale toestanden, aan den anderen kant de wetenschap, dat het onmogelijk is deze te verwezenlijken in een wereld van chaos". In de regeeringsver- klaring van verleden week is het stand punt van de regeering vermeld, zij wil van het arbeidsleven een rechtsorde maken, waarin ieder die daarbij betrokken is de hem toekomende plaats in neemt en een rechtvaardig loon in redelijke arbeidsom standigheden ontvangt. De hoop dat de werkgevers en werknemers te Rotterdam na de bevrijding met elkaar rondom de tafel waren gaan zitten om uit te maken welke mogelijkheden er aanwezig zijn om tot mensch waardige toestanden te geraken, is niet vervuld. De oude methode werd gehandhaafd, die tot een conflict leid de. „Wij" zoo vervolgde de minister-pre sident „willen gerechtvaardigde en ver antwoordelijke sociale toestanden, in ge meenschappelijk overleg met alle betrokke nen vastgesteld. Zulks onder toezicht van de regeering. Heeft dit overleg eenmaal een resultaat gehad, dat door de regeering is aanvaard, dan moeten wij tezamen daarvoor ook staan, met alle kracht en alle gezag, dat de overheid kan opbrengen. Dan pas heeft de overheid ook het moreele recht om krachtige maatregelen te nemen, tegenover hen, die deze orde, deze afspraken om welke motieven dan ook trachten te ver breken. Deze weg is te Rotterdam door niemand gevolgd. „Ook niet door de arbeiders, die om de wille van een zekere controle op diefstal van de zijde der N. B. S. waarbij vermoedelijk te snel geschoten is het op een conflict hebben laten aankomen". De minister-president wilde toegeven dat mis schien de wijze van optreden van de N. B. S. in dit geval anders had kunnen en mis schien zelfs moeten zijn, maar is dat op zich zelf alleen een voldoende argument om zon der overleg een staking te proclameeren. Een eisch tot loonsverhooging door de zich achter de staking stellende eenheidsvakbe weging werd ingewilligd, maar gelijktijdig kwamen nog 12 andere eischen naar voren en de staking werd gehandhaafd. Een gedeel te der 12 eischen is als billijk te beschou wen. Zij behooren tot die groep verlangens die in een gesprek over wenschelijke toe standen al lang aan een nadere beschou wing hadden moeten zijn onderworpen. „Met niet alle eischen is dat 't geval; Wij be grijpen volkomen, dat de arbeiders vragen om schoenen, maar weten de Rotterdamsche havenarbeiders wel. dat elders duizenden van hun kameraden ook nauwelijks schoe nen en klompen hebben? En dat ook dui zenden anderen in den lande met hun klee ding in de grootste moeilijkheden ver- keeren?" „Gaat het nu eigenlijk wel aan, dat die arbeiders, die werken op de meest kwetsbare punten van ons productieproces (in de mij nen en voor de voedselvoorziening) eischen stellen, welke zij door staking kracht bij zetteneenvoudig omdat zij meenen een en ander te kunnen afdwingen? Vergeten zij daarbij vooral niet, dat het tenslotte ook gaat ten koste van hun medearbeiders? Er zijn 2000 paar schoenen, weliswaar ge bruikt, in de haven van Rotterdam aange voerd. Dit is niet voldoende, maar de aan- vulling kost tijd en nogmaals: er zijn meer arbeiders in Nederland, die om schoenen verlegen zitten. De minister-president ging vervolgens in op den eisch der stakers „verplichte orga nisatie voor alle havenarbeiders" In rede voeringen is dit zoo uitgelegd, dat bedoeld wordt een verplicht lidmaatschap van de een heidsvakbeweging. Dit kan de regeering niet aanvaarden. Het Nederlandsche volk heeft het recht om zich in vrijheid te orga- niseeren, zooals het zelf wenscht. In de prak tijk is na den oorlog de eenheidsvakbewe- ginig een vierde vakorganisatie geworden en de regeering is ten volle bereid deze nieuwe organisatie te erkennen, echter op een voorwaarde en deze is, dat zij de spel regels, die nu eenmaal bij het scheppen van geregelde toestanden en sociale rechtvaar digheid in ons arbeidsleven moeten gelden, erkenten er naar handelt. Wij verstaan daaronder, dat men beerid is, indien er moeilijkheden zijn, te beginnen met bij de bevoegde instanties te trachten gehoor te vinden voor gerechtvaardigde wensehen en niet begint met wilde stakingen en pas daar na het gesprek tracht aan te knoopen". Het kan zijn, dat een enkele maal een der gelijke spontane staking uitbreekt. De re geering eïscht op zijn minst de omge keerde volgorde. Al dezulken die den weg van de wilde staking gaan. waarbij niet te voren een redelijk overleg plaats vindt, zul len de regeering vierkant tegenover zich. vinden. Tenslotte wees de minister-president er op, dat er door de staking te Rotterdam, gevaar dreigt voor de voedselvoorziening. Er liggen 6 schepen in de haven te wachten en een belangrijk aantal, naar Nederland onderweg, zal bij dezen gang van zaken naar andere dan Nederlandsche havens worden, verwezen. Onze voedselvoorziening ver keert dus inderdaad in gevaar. Een beroep wordt gedaan op de arbeiders om de staking op te heffen. „Een beroep van de regeering, die ook weet, dat de toestanden zooals thans ontketend zijn ons volk ten verderve voe ren en dat zij den bitteren plicht heeft zich hiertegen tenslotte te verzetten, ook te ver zetten naar beide kanten, zoowel naar den kant van het recht als naar den kant van de orde". Ook op de werkgevers wordt een beroep gedaan om zich bewust te zijn dafc ook zij een gemeenschappelijke functie heb ben, waarin zij naast en niet tegenover de arbeiders behooren te staan. De toestand op heden. Heden werd uit Rotterdam geseind: Het ontbreken van radiotoestellen in Rotterdam heeft tot gevolg gehad, dat slechts weinige arbeiders Dinsdagavond kennis hebben ge nomen van de rede van den minister-pre sident, prof. ir. W. Schermerhorn. De rede is eerst vanmorgen in druk algemeen ver spreid. Het gevolg is, dat vandaag het werk in de Rotterdamsche haven nog niet is her vat. De eenheidsvakbeweging zal in den loop van den dag opnieuw vergaderen. Overbrenging van N.S B.-eu naar Duinlust Heden z-ijn ongeveer 200 geinterneerde N. S. B.-ers uit Heemstede overgebracht naar Duinlust in O verveen, waardoor daar nu in. totaal circa 500 N. S. B.-ers zijn geïnter neerd. Door deze concentratie zal hét mis schien mogelijk zijn één of meer scholen weer aan haar oorspronkelijke bestemming terug te geven. Bij het Gewestelijk Comman do der B. S. zit iii elk geval het ernstig stre ven voor mede te werken aan een zoo goed mogelijke functioneering van het onderwijs. Het groote belang wordt ingezien, dat de jeugd op normale wijze het onderwijs kan volgen.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1945 | | pagina 1