Kwade Erfenis. Flitsen. Balikpapa in feite reeds veroverd. Distributienieuws Het woord is aan s 5Se Jaargang, No. 18068 TT 1 T "I "I Donderdag 5 Juli 1945 Bureaux: Groote Houtstr. 93 1 C? I I /T /*T r\ I /T Uitgave van de Stichting en Soendaplein 37. Haarlem. 8 I j I J B I 1 I Jrf.jt.JS. Ill If 1 Voorlichting te Haarlem. IJmuiden. Kennemerlaan 154. JiVAVsAA AVJLiilM <Wl VJ A \*A. VA Abonnementen: per week 31 cent, per kwartaal 4.- Tel.: Dir.-Hoofdred. 15054. Adm. 10724 IHrertciir-nnofrircflarteiii*: Robert Peereboom Tel.: Redactie 10600. Expeditie 14825 De Australiërs op Borneo hebben het cen trale gebied van Balikpapan met inbegrip van 7 installaties in de haven en gasoline- fabrieken veroverd. Een speciale A. N. P.-Aneta correspon dent meldt, dat de Australiërs Sepinggang en het nabije vliegveld veel sneller dan werd verwacht veroverd hebben De commandant der Australische strijdkrachten heeft hulde gebracht aan het aanpassingsvermogen, de vindingrijkheid en den moed der speciale eenheden van het Nederlandsch-Indische le ger, die thans contact gekregen hebben met de Australische eenheden. Men kan wel reeds zeggen, aldus deze correspondent, dat Balikpapan in feite in ons bezit is. Nica heeft thans tweehonderd inlanders onder haar hoede die allen zwaar ziek zijn en me dische hulp behoeven. Zij worden nu door Nicadoktoren behandeld. Het meerendeel der bevrijde inlanders is niet tot werken in staat. Duizenden Indonesiërs die nog licha melijk fit waren zijn door de Japanners ge deporteerd en bevinden zich in het nog door de Japanners verdedigde gebied in de heuvels. Vóór de landing der geallieerden hebben de Japanners hun Europeesche gevangenen, onder wie ook vrouwen, weggehaald uit Ba likpapan en gedwongen bijna 350 K M. door onbegaanbaar oerwoudgebied te loopen naar Bandjermasin. Den dag voor de geallieerde landing hebben de Japs het hospitaal bij Balikpapan in brand gestoken Slechts twee patiënten zijn aan den vuurdood ontsnapt. Ook zijn in het gebied van dit rijke oliecen trum massagraven gevonden van dwangar beiders en hun gezinnen. Generaal MacArthur deelde Woensdag in zijn communiqué mede: de geheele Philip- pijnen zijn thans bevrijd en de veldtocht op de Philippijnen kan als geëindigd worden beschouwd. De Japanners hadden 23 divisies op de Phillippijnen en deze zijn practisch vernietigd. Bij luchtaanvallen op een Japansch con- vooi op de Gele Zee is een Japansche tor pedojager in brand geworpen en een tweede beschadigd, evenals transport- en patrouil levaartuigen. Ook op andere plaatsen wer den schepen met goed succes aangevallen, sommige werden tot zinken gebracht. Op 8 Japansche vliegvelden zijn aanvallen gedaan. De bezettingstijd heeft ons niet alleen veel ontnomen, maar ons ook veel kwaads nagelaten. Ik wil het nu niet over de ontwrichting van het maatschappelijk leven hebben, maar over de ontwrichting in den menschelijken geest. Tal van men sehen zijn zoover uit hun gewone levens- koers geraakt, dat zij die ook nu nog niet hebben kunnen terugvinden. Er zijn zoo veel ernstige gevallen, dat sommigen spreken van verwildering in het geestes leven. Nu moeten wij er niet te somber over worden. Er is een oud en vermaard geneesmiddel dat heet: de tijd. Het heelt niet alle wonden, maar wel vele. Ik ge loof dat zelfs de korte twee maanden, verstreken sinds onze bevrijding, al een heilzame uitwerking in lichte gevallen hebben doen gelden. De meeste ziekte verschijnselen zijn zoozeer in strijd met den aangeboren aard van den Nederlan der, dat de tijd hem daar wel af moet helpen, als het kwaad niet te diep wor telt. Maar in ernstiger gevallen is er meer noodig, waartoe voorlichting be hoort. Die moet snel gegeven worden, want wij moeten voortmaken met het herstel, om zoo spoedig mogelijk in volle actie te komen en niet langer afhankelijk te zijn van de hulp van anderen. Zij zui len ons die trouwens niet kunnen blijven geven. Zij zullen terecht aannemen, ge zien ons verleden, dat wij onze eigen zaken wel kunnen opknappen. In een bonte opsomming van het kwaad, dat zich voordoet, hooren" thuis: geknoei en omkooperij; diefstal in velerlei vorm; arbeidsschuwheid; angst voor nieuwe voedseltekorten, zich uitend in hervatting van het gehamster en steun aan den zwarten handel; angst voor nieuwe oor logen; gebrek aan eerbied voor het Recht; neiging tot nabootsing van zekere Duitsche methoden. Deze opsomming is niet volledig, maar zij noemt belangrijke symptomen van de kwaal. Ons volk moet van deze verschijn selen genezen, wil het naar aard en tra ditie weer zichzelf worden, hetgeen het nu niet is. Beoordeelaars van ons volkskarakter hebben onder zijn deugden steeds het sterk ontwikkeld rechtsgevoel genoemd. Dit doet gelooven in de heelende werking van den tijd. Maar ik schrik soms als ik zie, wélke menschen behooren tot de genen, die met hooge rechtsbeginselen en met eigen gevoelens van recht tijdelijk hebben afgerekend. Als zij zich eens in hun binnenkamer terugtrokken en zich bezonnen Hierbij sluit het symptoom: neiging tot nabootsing van zekere Duitsche methoden zich aan. Er moet zuivering zijn. De mis dadigers, de verraders, de oorlogswinst- makers, die vaak zwaar aan den vijand verdiend hebben, moeten hun straf krij gen. Het is betreurenswaard dat de zui vering onvoldoende is voorbereid en nu nog naar vaste richtlijnen zoekt en er zijn opmerkingen te maken over de categorie lichtere gevallen, die afzonderlijke be schouwing behoeven. Maar wij zullen het er over eens zijn, dat volgens Nederland- sche rechtsbeginselen en rechtsgevoel ge handeld moet worden. Als sommigen voorstaan, dat zekere Duitsche methoden nagebootst worden, staan zij een ver keerde zaak voor. Zooiets is beneden onze waardigheid en schaadt onze beschaving. Het schaadt ook degenen, die het voor staan. Beschaving is een hoog en kost baar goed en zuiverheid van rechtsopvat tingen is een van de eerste voorwaarden, die zij ons oplegt. Het is niet noodig uit te weiden over het geknoei op allerlei gebied en het ge brek aan ontzag voor het eigendom van anderen, dat zich bij zooveel menschen voordoet. Ik vraag alleen: is dit samen werken en opbouwen? Denken de bedrij vers van die daden, dat wij er zoo komen zullen? Is dit soms herstellen en ver nieuwen? Wie over die vragen zijn schou ders ophaalt is een slecht Nederlander. Hetzelfde geldt voor gevallen van om kooperij, waartoe ik reken dat sommigen zich met tabak en sigaretten laten betalen eer zij diensten, waartoe zij ambtshalve verplicht zijn, willen verleenen. Dat is onnederlandsch. Wij leven hier niet onder een dictatuur, waaronder zulke practijken regel zijn. God beware ons voor een dic tatuur. Voor de bij velen bestaande arbeids schuwheid bestaat de verklaring, dat zij in bezettingstijd het werken zijn afge leerd. Sommigen zijn in den zwarten han del gemakkelijker en royale^ aan de kost gekomen. Deze loopbaan biedt evenwel geen toekomst. De zwarte handel, die sterk verminderd is, al bestaat hij helaas nog op menig terrein, is ten ondergang gedoemd. Wie in ons land wil meedoen, zal hard moeten werken, in welken rang of stand hij ook verkeert. Het is bekend genoeg dat ieder, die een tijd van al dan niet gedwongen nietsdoen doormaakt, moeite heeft weer met zijn werk op gang te komen. Er is een zekere zelfoverwin ning toe noodig. Het is kinderachtig en futloos die te ontloopen. Bovendien is werken geen last, maar een van de beste dingen die ons in het leven gegeven zijn Wie het schuwt zal daar met lusteloos heid en onvrede voor moeten betalen. Als er één menschenreeht is, waarvoor wij moeten strijden, dan is dat recht op arbeid. Maar arbeidsschuwheid verdient bestrijding. Bij sommigen doet zich ook nu weer angst gelden. Het zijn in hoofdzaak men schen, die ook in de bezettingsjaren steeds VLEESCH EN SOEP Beef stew en Vegetable stew zullen in het vervolg niet meer op de vleeschbonnen wor den verkocht, maar als soep beschouwd worden. De kruideniers worden deze week bevoorraad met blikken soep voor bon 83. GROENTE Op bon 36 van de M. G. kaart werden de groentehandelaars in Haarlem als volgt be voorraad: 24 Juni: 250 gram aardbeien en 250 gram bessen of kruisbessen, 30 Juni: 1 krop sla, 250 gram spercieboonen, 250 gram spinazie: 3 Juli: 1 bos peen en 250 gram andijvie of postelein. MARGARINE Het publiek wordt in de gelegenheid ge steld een winkelier te kiezen voor het koo- pen van margarine. Uiterlijk 7 Juli moet de bestelbon K 12 (rood en blauw) bij den ge kozen winkelier ingeleverd worden. Alleen detaillisten die vroeger margarine verkoch ten mogen deze bonnen aannemen, dus geen slagers. RIJSTBONNEN In het vervolg kunnen bonnen voor rijst en kindermeel bij de distributiediensten steeds omgewisseld worden voor rantsoenbonnen voor brood. 250 gram rijst of kindermeel staat gelijk met 400 gram brood. De geroofde kunstschatten. Hoewel de openbare verzamelingen zoo goed als in tact zijn gebleven, blijken de particuliere collecties, die gerekend moeten worden tot het nationale kunstbezit te be hooren. zwaar gehavend te zijn. „Geld spielt keine Rolle" was in deze het devies van den vijand, die zich uit den bodemloo- zen put van de Nederlandsche Bank de noo- dige middelen verschafte. Er zijn plannen beraamd om tot restitutie van het verloren gegane te komen. Te Londen bestaat een internationale com missie voor de restitutie van gestolen kunst schatten,* enz. Het is van het grootste belang, dat het Nederlandsche bureau dat met die commis sie samenwerkt zoo volledig mogelijk inge licht wordt omtrent hetgeen aan kunstbe zit in ons land verloren is gegaan. Immers slechts op grond van deze gegevens zullen in Duitschland de kunstvoorwerpen geïdenti ficeerd kunnen worden en te zijner tijd ge restitueerd. Door internationaal overleg werden de volgende beginselen door de geallieerden aanvaard: le alle aankoopen voor of door den vijand sedert 10 Mei 1940 worden als roof be schouwd, daar deze op fictieve betalingen berusten. 2e Alle door den Nederlandschen staat in gediende eischen tot teruggave van te herkennen voorwerpen zullen worden inge willigd. Indien zulks onmogelijk zal blij ken na een nog nader te bepalen termijn zullen mogelijkheden worden overwogen voor vervanging van een gelijkwaardig object. 3e Om tot goede resultaten te komen en op medewerking van de Duitsche instan ties invloed uit te oefenen heeft S. H. A. E. F. het totale openbare en particuliere kunstbezit van Duitschland geblokkeerd als pand voor het geroofde uit de voor malig bezette landen. Er zijn in Duitschland meer dan 500 op slagplaatsen, tot aan de nok gevuld met objecten, zij staan onder bewaking. in angst hebben gezeten. Nu hamsteren zij weer levensmiddelen en bevorderen den zwarten handel. Wat zij doen is tegen het Nederlandsche belang. Zij kletsen over een mogelijken oorlog van de Weste lijke geallieerden tegen Rusland en too- nen daarmee niets te begrijpen van den werkelijken toestand. Zij leuteren over een nieuwen wereldoorlog binnen twintig jaar en praten onzin. Omdat er twintig jaar gelegen hebben tusschen de twee wereldoorlogen, die de historie kent gaat dit toch niet zoo voort! Ik zou het niet eens vermelden als het ook niet teeken van slapheid en demoralisatie was. Wij zijn niet kier om in angst te zitten. Wij moeten durf en energie toonen. Dat althans viel er in den oorlogstijd te lee- ren. Nu nog hardleersch? Een enkel woord tot slot over de wilde staking in Rotterdam, om volle instem ming te betuigen met de scherpe critiek, die de minister-president zoowel op de werkgevers als op de werknemers in dit conflict heeft geuit. Van beide zijden is er schuld aan het momenteele gevaar voor onze voedselvoorziening, dat ontstaan is en dat onze bondgenooten, die ons zoo krachtig pogen te helpen, wel bitter moet stemmen. Terecht! Er moet veel veranderen in Nederland. Ieder op zijn plaats heeft de plicht, daar aan mee te werken en zijn persoonlijke verantwoordelijkheid te beseffen. R. P. De staking te Rotterdam. Woensdagmiddag werd door het A. N. P. uit Rotterdam gemeld, dat de stakers ge probeerd hebben de staking uit te breiden door posten uit te zetten voor de woningen van vaste arbeiders, die uit vrees voor mo lestatie daardoor niet aan den arbeid wilden gaan. De stakers lieten alleen toe, dat het spe cifieke Roode Kruiswerk ten behoeve van de ziekenhuizen en kleine kinderen niet stilstaat. Inmiddels heeft ook de burgemeester van Rotterdam een beroep op de havenarbeiders gedaan om de verbetering in de voedsel positie niet in gevaar te brengen en opge wekt dat allen de handen in een slaan, ten einde de groote moeilijkheden van dezen tijd te overwinnen. Voor den zender „Herrijzend Nederland" heeft „de Patriot" Woensdagavond een rede gehouden over de staking in Rotterdam. Gezegd werd, dat de minister-president duidelijke taal gesproken heeft. Er is met klem van redenen, in goed Hollandsch. be toogd, dat deze wilde stakingsmethóden, rondweg ontoelaatbaar zijn. De regeering vertrouwt stellig, dat het beroep op den ge meenschapszin van werkgevers en arbei ders alle twee, succes zal hebben en dat nie mand in ons vaderland op sociaal gebied eigen rechter zal gaan spelen of den weg opzoeken van een zinloos avontuur. Er werd op gewezen, dat de regeering duidelijke taal gesproken heeft zoowel tegen werkgevers als arbeiders. Niemand kan zeg gen, dat de regeering den kant van de werk gevers heeft gekozen. „De regeering heeft duidelijk laten uit komen, dat er in Rotterdam, aan den voor avond van het conflict ernstige beleids fouten zijn gemaakt. Te moeizaam is het overleg geweest tusschen de Scheepvaart- vereeniging en de vakbeweging, over een loonsverhooging, die vlot tot stand had moeten komen." De radio-spreker vervolgde, nadat hij op gemerkt* had, dat het een zaak is van „erop of er onder", niet de arbeiders er op en de werkgevers er onder, of omgekeerd, maar Nederland gered, of Nederland ernstig ge wond: „Welnu, luisteraars, u vraagt u allen af, hoe de Rotterdamsche staking zal afloopen, en welke middelen er wederzijds zullen worden gebruikt. Ik wil daar op dit oogen- blik alleen het volgende van zeggen: Een van de leiders der eenheids-vakbeweging heeft Woensdagochtend op de vergadering uitgeroepen, iets in de trant van: „laat de regeering maar geweld gebruiken", enz. Hij meent dus, dat alle contact tusschen overheid en de Rotterdamsche havenarbei ders geschieden moet in een sfeer van bot ten, stompzinnigen machtsstrijd. Hij meent, dat wij voor de vraag staan van: „onder het iuk door, of een bloedbad aanrichten". Die opvatting laten wij voor zijn rekening, en voor zijn rekening alleen. De regeering denkt daar principieel anders over. Wan neer men van den kant der stakingsleiding niet gedaan wil maken met een grove, een onvaderlandsche machtspolitiek, dan zijn er nog andere mogelijkheden denkbaar meest afschuwelijke. Andere mogelijkhe den, zeg ik. Want het laat zich denken, dat er een beroep gedaan zou worden op de da delijk door dit conflict bedreigde burgerij, een beroep op ieders vrijwillige medewer king, om de schepen met voedsel in elk geval gelost te krijgen. Aan de regeering zal het niet liggen. Luisteraars, ik spreek de stellige verwach ting uit, tot slot, dat orde en recht zullen zegepralen. Hoe dan ook, en met welke mid delen dan ook. Moge het zijn door goed- Nederlandsch overleg, in besef van onder linge verantwoordelijkheid en gemeenschap pelijke burgerzin. Deze zaak moet gewonnen worden. Voor Nederland." In het uittreksel dat wij in ons vorig num mer gaven van de radio-rede, die de mi nister-president Dinsdagavond gehouden heeft, bleek, dat naast critiek op de hou ding der havenarbeiders, ook de houding der werkgevers veroordeeld werd. Ter aan vulling daarvan geven wij nog de volgende passage, die Prof. Ir. Schermerhorn liet volgen op zijn verklaring, dat de regeering de hoop had, dat, na de bevrijding bij het begin van het nieuwe werk in de Rotter damsche haven alle betrokkenen (werkge vers en werknemers) met elkaar rondom de tafel waren gaan zitten, om uit te maken, welke mogelijkheden er aanwezig waren om tot menschwaardige toestanden te geraken. „Uit hetgeen ons door publicaties en me- dedeelingen duidelijk is geworden, moeten wij helaas vaststellen, dat dit niet is ge beurd, dat de oude methode van „voortwer- ken, totdat er van den kant van de arbei ders bezwaren worden ingebracht", opnieuw is toegepast. Dat de werkgevers ook nu weer geprobeerd hebben hoever men kon gaan in vasthouden van het eene eind van het touw, in plaats van in gezamenlijk overleg, in bewustzijn van de verantwoordelijkheid voor het geheele arbeidsmilieu en voor het Nederlandsche volk, vast te stellen hoe het eigenlijk moet zijn. Ook nu weer hebben wij van werkgevers kant het weinig verheffende schouwspel ge- i Xavier Privas: Wilt gij vrij en sterk zijn, werk! Wilt gij geëerd zijn, werk! Wilt ge uw trots, uw vreugde en uw gezondheid behouden werk! zien van „weigeren en daarna toch toe staan", van „eerst afwijzen of half-aanvaar- den en ten slotte aanvaarden". Dat is geen kracht. Dat is zwakheid. Dat is niet hetgeen deze regeering wenscht." De burgemeester roept vrijwilligers op. Het A.N.P. meldt heden uit Rotterdam: Nu ook hedenochtend het werk in de ha vens niet is hervat, heeft de burgemeester affiches laten aanplakken, waarin hij een dringend beroep doet op de burgery van Rotterdam om zich vrijwillig beschikbaar te stellen voor de werkzaamheden, die tenge volge van de staking zyn stilgelegd. In den oproep staat o.m.: „De voedsel voorziening wordt zeer ernstig bedreigd. De staking staat bovendien ook een bespreking der rechtmatige grieven van de arbeiders in den weg. Zoolang zij voortduurt, kan er niet onderhandeld worden. De werkgevers hebben zich tegenover mij uitdrukkelijk be reid verklaard de onderhandelingen tè her vatten, zoodra de staking is opgeheven en op korten termijn naar een oplossing te streven. Ik blijf de hoop koesteren, dat de arbeiders het werk zullen opnemen. De be langen der bevolking gedoogen echter niet daarop nog langer te wachten". De samenwerkende vakorganisaties heb ben eveneens strooibiljetten verspreid, waar in zij kennis geven, dat het gezag het noo dig heeft geoordeeld vrijwilligers op te roe pen, hetgeen voor de bonden aanleiding is een laatste dringend beroep tot de stakers te richten om weder aan den slag te gaan. Het Concertqebouw-orkest. De eereraad voor de muziek heeft uitspraak gedaan over de houding van de artistieke leiding en de dirigenten van het Concert gebouw te Amsterdam. De eereraad is van oordeel, dat Prof. dr. Willem Mengelberg zich dermate heeft schuldig gemaakt aan voor een man in zijn positie ontoelaatbare handelingen in strijd met de nationale eer. dat hij nooit weer den dirigentstaf in Nederland behoort op te heffen. Op de houding van Eduard van Beinum wordt critiek geoefend. Hij heeft concessies gedaan ten koste van wat een kunstenaar van zijn beteekenis verschuldigd is tegen over de kunst en tegenover de nationale eer. Niettemin heeft hij karakter en moed getoond door een pertinente weigering op 6 December 1943, welk^schrij- ven voor hem niet zonder risico was. De eereraad was van meening dat de heer Van Beinum na de feestweek zijn gewone werk aan het Concertgebouw weer kan her vatten. Ten aanzien van den tweeden dirigent J, Koetsier zijn geen feiten aan het licht ge komen die aanleiding geven een uitspraak over hem te doen. Over Dr. Rud. Mengelberg zegt de eere raad, dat hij overtuigd is van zijn goede trouw waarmede hij het beleid heeft gevoerd, maar anderzijds worden de objectieve se- sultaten ervan zoo nadeelig geacht voor de Nederlandsche zaak ,dat gemeend wordt, dat hij niet de rechte man op deze plaats Is. DE KONINGIN BEZOEKT DEN HAAG 'v.L 7'."''"dag, zal de Koningin een officieel bezoek aan den Haag brengen, 's Morgens kwart voor 12 komt H.M. bij het viaduct aan de Laan van Nieuw Oost-Indië aan. Na de begroeting wordt naar het Noordeinde gereden. Na een korte plechtig heid ter herdenking van de dooden zal H.M. in de balconzaal van het paleis vooraan staande figuren van stad en provincie ont vangen. alsmede fieur<m uit de burgerlijke illegale GEÏNTERNEERDE NSB-ERS IN DUINRUST De 500 NSB-ers. die in Overveen zijn bij eengebracht, verblijven daar in Duinrust, niet Duinlust. zooals gisteren is gemeld. Zij staan daar onder toezicht van Militair Gezag. ZUIVERING PERSONEEL PROV. GRIFFIE EN PROV. WATERSTAAT De termijn binnen welken gerechtvaar digde klachten bestaande tegen personeel van de Prov. Griffie en den Prov. Water staat kunnen worden ingebracht is ver lengd tot 7 Juli 1945. De volksbeweging. In de Dinsdagavond gehouden oprich- tings-vergadering werd het bestuur van de afdeeling Haarlem der Nederlandsche Volksbeweging als volgt samengesteld: Mr. F. J. D. Theyse, voorzitter; Dr. E. Emmen, vice-voorzitter; Dr. C. Groene- veld, secretaris; M. J. A. Hendriks, pen ningmeester: Dr. P. J. Louwen, mevr. A. D. L. de ClercqVan Lennep, W. C. N. Holt, P. J. Kapteyn, C. F. W. van Lier, Ir. M. H. Maas en Dr. H. Wamsteker. Twee heeren, die niet ter vergadering aanwezig waren, zullen nog voor het be stuurslidmaatschap worden uitgenoodigd. Binnenkort zullen twee openbare verga deringen belegd worden. Er is een inbraak gepleegd in een ga rage aan de Gasthuisstraat te Haarlem. Een motor-carrier met goede banden is gestolen. De schriftelijke examens voor de hoofdacte worden te Haarlem gehouden op 26 Juli a.s. De mondelinge examens begin nen op 7 Aug. De candidaten zijn vrij in de keuze van de plaats waar zij examen willen doen, Den Haag, Haarlem, Utrecht enz. Voorzitter der Haarlemsche commissie is de heer Th. Brouwer, inspecteur L.O. te Zaan dam, Wilhelminapark 27 Haarlem, bij wien de aanmelding vóór 10 Juli moet geschieden. De bekende schrijfster en schilderes Marie van Zeggelen, die vroeger te Haarlem woonde maar nu op het kasteel Zoelen te Zoelen verblijft, wordt Zondag 8 Juli 75 jaar.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1945 | | pagina 1