Haarlems Dagblad
Vervoermiddelen.
"Onderlingehulp
Onderduikerssteun
Ook de zee in Amerikaansche handen.
Neemt Koning Leopold
een besluit?
Prinses spoedig terug.
Venray geadopteerd.
Gas in Haarlem en
Omgeving.
Het woord is aan
60e Jaargang, No. 18074
Bureaux: Groote Houtstr. 93
en Soendaplein 37, Haarlem.
IJmuiden. Kennemerlaan 154.
Tel.: Dir.-Hoofdred. 15054. Adm. 10724.
Directeur-Hoofdredacteur: Robert Peereboom
Donderdag 12 Juli 1945
Uitgave van de Stichting
Voorlichting te Haarlem.
Abonnementen: per week 31
cent. per kwartaal 4.-
Tel.: Redactie 10600. Expeditie 14825.
Dagelijks verbetert er iets. Zelfs het
vervoer van personen heeft zijn aan
deeltje in dit heilzame proces. Er rijden
weer forensen-trams naar Amsterdam. De
stadstram vertoont zich ook op enkele
uren en zal eerstdaags haar diensten uit
breiden. Wie op de ondernemende ge
dachte komt, naar Arnhem of naar Zwolle
te gaan, kan zelfs dit stoute plan ver
wezenlijken, als hij op een welgekozen
punt gaat staan armzwaaien naar auto's
en over veel geduld beschikt.
Maar er hapert nog wel veel aan het
personen-vervoer. De herinnering aan de
tienduizenden auto's en de honderddui
zenden fietsen, die ons door de Duitschers
ontstolen zijn, stemt daarbij treurig. Een
auto heeft niet iedereen noodig. Een fiets
wel. Wij zijn altijd een fietsend volk ge
weest. Vóór den oorlog waren er, geloof
ik, drie millioen fietsen in Nederland.
Hoeveel zijn daar van over en wat is het
voor een triest zootje? De groote meer
derheid bestaat uit rammelend oudroest
op keiharde, dunne bandjes. Ik spreek uit
bittere, dagelijksche ervaring. Is er niets
te doen om verbetering in dezen toestand
te brengen? Kunnen wij bijvoorbeeld niet
een voorschot krijgen op het Nederland-
6che aandeel in de oorlogsbuit? een
voorschot in fietsen en auto's?
Het is waar dat het woord oorlogsbuit
in ons geval een beetje vreemd aandoet.
Wij hebben in dezen oorlog niet veel buit
gemaakt. Wij zijn zelf door den vijand uit
gebuit. Ons aandeel is in werkelijkheid: te
ruggave van een deel van het ons ontsto-
lene. Maar is dat niet reden temeer om er
ons een voorschot op te geven? Het zou
ook een sociale en een tactvolle daad zijn,
want het zou den arbeidslust aanwakke
ren, den ondernemingsgeest prikkelen en
de stemming in den lande verbeteren.
Ik wil u een enkel schril beeld geven
van den toestand zooals hij nu is. Het
betreft een zwaarbeproefde groep: de
doktoren.
Vijftig Haarlemsche artsen beschikken
niet over een behoorlijk vervoermiddel.
Dat is erg. Het beteekent, dat de verzor
ging van hun practijk voortdurend ver
traging ondervindt. Het beteekent ook,
dat zij vaak oververmoeid moeten zijn.
Het is tegen het belang van hun patiën
ten. Hun beroep behoort dus zeker tot
diegene, a:e aanspraak op behoorlijke
vervoermiddelen maken.
Er is een enquête onder de Haarlemsche
doktoren ingesteld met den hierboven ge
noemden uitslag. Citaten uit een aantal
brieven zijn mij voorgelegd. Ik laat een
kleine bloemlezing volgen:
„Ondergeteekende verzoekt dringend
om toewijzing van een auto, omdat op
den duur de practijk zonder snel vervoer-
midde' niet is vol te houden. Ik ben zestig
jaar en heb mij vijf jaar lang afgesloofd
op de fiets."
„Hierbij deel ik u mede, dat ik helaas
over geen enkel vervoermiddel meer be
schik, zelfs niet over een fiets. Een bij
zondere omstandigheid veroorzaakt mijn
polikliniek in IJmuiden, die ik alleen op
een geleende fiets kan bereiken."
„Mijn auto is door de Duitschers ge
stolen. Mijn motor is na vier oorlogsjaren
totaal op; hij staakt bijna dagelijks."
„Nog steeds ben ik niet in het bezit
van een behoorlijk vervoermiddel. Overal
heb ik getracht een auto te krijgen; de
prijs van een Ford 1938 bedraagt 15.000.
Een klein Fiatje werd mij uit sympathie
aangeboden voor het luttele bedrag van
5000. De motor, die ik te leen heb, werkt
de helft van den tijd niet."
„Zooals het nu is gaat het niet langer.
Ik heb een oude Opel, die ondergedoken
was en nu weer op den weg is gebracht,
maar hij is zoo volkomen op, dat ik ieder
oogenblik naar huis gesleept moet wor
den. Op deze manier kan ik mijn verlos
kundige practijk niet met den hiervoor
vereischten spoed uitoefenen."
„De sterke uitbreiding van mijn practijk
in drie ziekenhuizen, waarvan één ver af
gelegen is, en daarbij de groote reeksen
keuringen van repatrieerenden en mili
tairen, maken de behoefte aan een snel
vervoermiddel wel heel dringend. Onder
geteekende bezit alleen een fiets met een
autoped-voorwiel."
„Ik verzoek dringend, voor toewijzing
van een auto in aanmerking te mogen
komen, aangezien mijn eenige bruikbare
vervoermiddel een fiets met massieve
banden is. Mijn motor is volkomen afge
reden."
„Mijn eenige vervoermiddel is de fiets
(met onbetrouwbare banden) van mijn
vrouw
Deze sprekende kleine bloemlezing leg ik
niet alleen aan een belangstellend publiek
maar ook aan onze vele autoriteiten, mili
taire en burgerlijke, voor. Zij zullen zeg
gen dat de klacht niet nieuw voor hen is
en dat groote bezwaren „hoogerop" te
overwinnen zijn. Maar misschien heeft
het hoogere ressort haar nog niet in dezen
vorm onder oogen gehad. Zij geeft een
treffend beeld van den algemeenen toe
stand, want er zijn nog veel meer men-
schen, die voor hun beroep dringend be
hoefte hebben aan een vervoermiddel en
al blij zouden zijn als zij tenminste een
berijdbare fiets hadden. De dokters, en
daarmee de volksgezondheid, vooropstel
lend. worde dus deze poging tot vermur
wing van hooge machthebbers gelanceerd.
Ook hen is het allicht opgevallen, dat er
menschen in auto's rijden, die zij blijkbaar
niet voor dringend werk noodig hebben..
R. P.
uit de Haarlemsche
gemeentekas
De onderduikers werden in zeer veel ge
vallen financieel gesteund door het N. S. F.
maar er waren er ook die hun uitkeering
ontvingen uit de Haarlemsche gemeentekas,
hoewel er hier een N. S. B. gemeentebestuur
was. Dit was mogelijk door de activiteit en
den moed van ambtenaren van den dienst
van Sociale Zaken.
Toen op den dollen Dinsdag in September
de N. S. B. directeur van Sociale Zaken te
Haarlem een veilig heenkomen zocht, heeft
de waarnemend directeur, die een goede va
derlander is, een begin gemaakt met het
steunen van onderduikers. Daarvoor had hij
natuurlijk de medewerking van verschillen
de ambtenaren noodig,want het gemeente
bestuur mocht niets bemerken. Steun via
Werkloozenzorg kon niet gegeven worden,
maar wel via Armenzorg. Er werden al spoe
dig 300 a 400 onderduikers uit de gemeente
kas gesteund.
Groote spanning was er toen in Februari
de N. S. B. directeur weer genoeg moed ver
zameld had om naar Haarlem terug te kee-
ren. Men slaagde er evenwel in den burge
meester te overtuigen van de wenschelijk-
heid zijn kameraad in het belang van den
Dienst met verlof te sturen! Daardoor was
het gevaar voor de onderduikers en de amb
tenaren gelukkig geweken.
Alle uitkeeringen aan de onderduikers
kwamen voor rekening der gemeente, hoe
wel zij als werkloozen door het rijk gesteund
hadden moeten worden. Van de goed-gezin-
de hoofdambtenaren in den Haag was van
te voren de toezegging verkregen, dat dit na
de bevrijding verrekend zou worden. Die be
lofte wordt nagekomen, zoodat Haarlem nu
bezig is de rekening voor het rijk op te
maken.
Weer doodelijk ongeluk
te Haarlem.
Hedenmorgen half acht zouden eenige
personen van het Frans Halsplein te Haar
lem per vrachtauto met aanhangwagen naar
Haarlemmermeer vervoerd worden om erw
ten te plukken. Omdat de twee wagens
geheel vol waren, wilde de chauffeur, die
zelfs nog twee vrouwen in zijn cabine plaats
had laten nemen, wegrijden. Aan hen, die
niet mee konden, verklaarde hij, dat hij zoo
snel mogelijk terug zou komen, om ze te
halen. De 37-jarige D. Bragt, Rosenhagen-
tsraat 16, wilde blijkbaar niet wachten. Hij
probeerde tusschen de twee reeds in bewe
ging zijnde wagens in den aanhangwagen te
klimmen, maar omdat de koppelstang glad
was, gleed hij er af, met het gevolg, dat het
rechter-voor- en -achterwiel van den aan
hangwagen over zijn lichaam reed. De dood
trad onmiddellijk in. Het lijk is naar het
St. Elisabeths-Gasthuis vervoerd.
HET ONGELUK IN DE GIERSTRAAT.
De twee meisjes, die Woensdagmorgen bij
een auto-ongeluk in de Gierstraat te Haar
lem om het leven kwamen, waren Elizabeth
J. van Schaik, Thorbeckestraat 29, en Anje
R. Hendriks, Celebesstraat 28. Het meisje,
dat ernstig gewond werd. is Areke van Ben-
tem. Lotterstraat 16. Hedenmorgen was haar
toestand bevredigend; er werd geen levens
gevaar aanwezig geacht. Van de zijde der
politie vernemen we nader, dat de bestuur
der van de aanrijdende auto een ruimte van
pl.m. 60 cm tusschen de twee wagens heeft
gehad om te passeeren, zonder over het
trottoir te moeten rijden.
AUDIËNTIE COMMISSARIS DER
KONINGIN.
De audiëntie van den Commissaris der Ko
ningin in de provincie Noord-Holland zal
volgende week niet als gebruikelijk op
Woensdag worden gehouden, maar op Don
derdag 19 Juli van 10—12 uur.
e groote Amerikaansche vlootmacht
nabij het Japansche hoofdeiland
Honsjoe heeft zjjn groote aanvallen voort
gezet. Een nieuw bombardement van To
kio en omgeving duurde 12 uur. Geduren
de dezen tijd beukten 1200 geallieerde
machines, die in zes golven kwamen op
zetten, vliegvelden en militaire installa
ties. Zes en twintig van de aanvallende
vliegtuigen werden neergehaald en een
aantal beschadigd, voegde radio Tokio aan
zijn mededeeling toe. De toestand is thans
zoo, dat niet alleen de lucht boven dit
Japansche eiland door de Amerikanen be-
heerscht wordt, maar dat de Amerikaan
sche vloot volledig meester is van de zee
tot aan de Japansche kust. Twee honderd
vijftig Japansche oorlogsschepen van
groote tonnage werden door de marine
der Ver. Staten tot zinken gebracht, zoo
verklaarde de minister van marine James
Forrestal.
De aanvallen van de vliegende forten
zouden de Japansche vliegtuigproductie
tot de helft terugbrengen. Het maximum
bedroeg 1500 vliegtuigen per maand. Aan
deze aanvallen hebben 10 tot 16 vliegdek
schepen deelgenomen en op Maandag en
Dinsdag werden gemiddeld 3400 vluchten
gemaakt. Sedert 1 Jan. 1944 hebben de
vliegtuigen van Amerikaansche vliegdek
schepen ongeveer 10.000 vliegtuigen ver
nield. De Japanners verkeeren nu in de
zelfde situatie als de Duitschers op het
einde van den oorlog; ze bezitten nog
vliegtuigen, maar hebben tekort aan ben
zine.
Over de situatie op Borneo meldt het
communiqué van MacArthur, dat Austra-
Ii6rs van de zevende divisie een Japansch
verzetscentrum op den Batochampar, on
geveer 10 K.M. ten N.O. van Balikpapan
aanvallen. De troepen stootten diep in de
Japansche linies door en bereikten een
punt minder dan een kilometer van dezen
heuvel verwijderd. Zij ontmoetten mid-
delmatigen weerstand, doch moesten uit
gestrekte mijnenvelden door. Andere
Australische troepen braken door de eer
ste Japanneesche verdedigingslinie rond
het veroverde Manggar heen en bereikten
een punt ongeveer 2 K.M. N.O. van dit
vliegveld.
Op Sabang (Sumatra) is door 200 vlieg-
Onder het motto, dat Nederland zich
zelf in de eerste plaats zal moeten
helpen, is een onderlinge steunactie
van de provinciën op touw gezet. Zuid-
Holland (zonder Den Haag, dat zelf al
zwaar getroffen is) zal Zeeland en Noord-
Brabant helpen, Groningen en Drente
zullen Limburg bijstaan, Friesland,
Utrecht en het Gooi zijn aangewezen
voor hulp aan Gelderland. Noord-Holland
en Overijssel zij ter reserve en correc
tie bestemd. Amsterdam zal een nog
nader aan te wijzen getroffen stad voor
zijn rekening nemen. Het is natuurlijk
niet de bedoeling „rommel" te zenden,
maar werkelijk dingen, waaraan in de
getroffen gebieden groote behoefte be
staat. zooals huisraad, keuken- en eet-,
gerei, dekens, kleeding, schoeisel, ge
reedschap, gordijnen, enz.
Friesland is bijvoorbeeld al daadwer
kelijk begonnen hulp te verleenen. In
het zeer zwaar getroffen Limburgsche
plaatsje Montfort is een Friesche aanne
mer met eigen personeel, dat in een
groote zaal gehuisvest is, en met eigen
hulpmateriaal begonnen aan het herstel
der vele verwoeste huizen en den bouw
van noodwoningen. Elders in Limburg
heeft een aannemer uit Noord-Holland
zijn voorbeeld gevolgd.
tuigen van 2 Britsche vliegkampschepen
een aanval gedaan.
De Chineezen maken vorderingen in de
richting van Woetsjau, de belangrijke stad
aan de Sikiang, 130 mijl ten W. van Kan
ton in Z. China.
Bij hun offensief in Birma hebben de
Japanners aan de Sittang verder terrein
gewonnen. De plaats Miitkio ging ver
loren.
De Belgische regent. Prins Karei, is
heden naar Salzburg vertrokken om Ko
ning Leopold te bezoeken. Hij wordt
vergezeld door Robert Gillon, president
van den senaat, en Frans Cauwelaart,
president van de kamer van afgevaar
digden. In Belgische regeeringskringen
wordt dit beschouwd als een aanwijzing,
dat het bijna zeker is, dat Koning Leo
pold zijn troon zal prijsgeven.
Prinses Juliana heeft Woensdag verklaard
dit week-einde te New-York scheep te zul
len gaan naar Europa.
Op een persconferentie te Ottawa heeft
Prinses Juliana uiting gegeven aan haar
groote dankbaarheid jegens het Canadee-
sche volk. Zij wilde het nu geen vaarwel
zeggen, daar zij nog eenmaal hoopt terug
te komen om een bezoek te brengen aan
Stornoway.
De Prinses zei, dat de Duitschers veel
meubilair uit het paleis te Soestdijk weg
genomen hadden, maar er is nog genoeg
overgebleven om te zitten en te slapen.
Het paleis zal de verblijfplaats der kinderen
worden.
Beatrix en Irene hebben een Canadeesche
school bezocht en kunnen de Engelsche taal
spreken, lezen en schrijven. Maar thuis werd
er Nederlandsch gesproken.
De Prinses had hen zelf geleerd de moe
dertaal te lezen en te schrijven.
Ter gelegenheid van het vertrek van de
Prinses heeft de gouverneur-generaal Graaf
Athlone een diner gegeven.
Haarlem, Heemstede en Bloemenaaal heb
ben het Limburgsche dorp Venray, dat zoo
zwaar onder het oorlogsgeweld te lijden
heeft gehad, geadopteerd. M£t medewerking
van de leerlingen der H.B.S.en, Gymnasia
en Lycea, die zich bijzonder enthousiast
voor de plannen toonen, zal een groote in
zamelingsactie van goederen van 2329 Juli
a.s. worden gehouden. Het moet een feest
van naastenliefde en gemeenschapszin wor
den. Zuid heeft Noord geholpen van karige
rantsoenen, laat Noord nu ook Zuid en Oost
helpen met alles waarmee het kan helpen,
van een spijker tot een bed, het moet hulp
zijn die het karakter van het offer heeft.
Nadere bijzonderheden over deze actie
volgen nog.
OOK DE K XVIII.
Tot de 12 Nederlandsche onderzeebooten
welke in den jongsten wereldoorlog verloren
gingen behoort o.a. ook de K XVIII. Dit
vaartuig genoot een internationale vermaard
heid door de groote reis welke prof. dr. ir.
F. A. Vening Meinesz er mee maakte ten
behoeve van zijn zwaartekracht-onderzoe
kingen.
Naar wij vernemen is te verwachten dat
in de tweede helft van de maand Augustus
in Haarlem en omgeving gas geleverd zal
worden.
Marcus Aurelius:
De beste manier om zich op
iemand te wreken is, niet op
hem te gelijken.
De berechting van N.S.B.-ers.
In een persconferentie van M. G. te
's Gravenhage werd medegedeeld, dat in het
tribunalenbesluit deze wijziging is aange
bracht, dat verdachten voortaan voor onbe-
paalden tijd kunnen worden geinterneerd en
niet, zooals aanvankelijk was bepaald, voor
maximaal tien jaar.
Dat er in het Zuiden niet eerder tot het
instellen van tribunalen en bijzondere ge
rechtshoven was overgegaan, vond zijn re
den in de omstandigheid, dat men ernstige
repressailles van Duitsche zijde verwachtte,
indien b.v. doodvonnissen werden uitge
sproken.
Men zal voorts aldus deelde prof. van
Bemmelen mede er toe moeten overgaan
een groot aantal lichte gevallen, in afwach
ting van latere berechting, uit de internee-
ring te ontslaan, omdat men dezen winter
niet met 100.000 a 200.000 gevangenen in de
kampen kan blijven zitten, die een enorme
kampruimte en 40.000 man bewakingstroe
pen zouden vereischen. In Brabant heeft
men al de ervaring opgedaan, dat lieden, die
op losse geruchten waren vastgezet en later
werden losgelaten, in hun woonplaats niet
meer geduld werden. De menschen zullen
er aan moeten wennen dat voor dezulken en
voor hen, die hun straf hebben ondergaan,
weer een plaats in de maatschappij moet zijn
Majoor Claessens gaf een overzicht van
de organisatie der inbewaringstelling, waar
bij de illegaliteit kan adviseeren en actief
optreden. Er wordt naar gestreefd dat ver
dachten zoo spoedig mogelijk zullen wor
den gehoord. Van het op te maken proces
verbaal krijgt de verdachte een exemplaar
mee naar het kamp, een gaat naar het tri
bunaal, een naar den chef M. G. en een
naar het archief van den P. O. D.
Prof. van Bemmelen deelde nog mede, dat
een verdachte eenmaal contact mag hebben
met een advocaat, in een zeer bijzonder ge
val tweemaal. Deze krijgt inzage van de
stukken, tenzij het algemeen belang zich
daartegen verzet en in ieder geval van het
proces-verbaal.
Kapitein Oud gaf een overzicht van den
juridischen grondslag der inbewaringstelling
die te vinden is in art. 16 van het besluit
Bijzondere Staat van Beleg, waarbij iedereen
in het belang van de veiligheid van den
staat in bewaring kan worden gesteld met
uitzondering van eenige met name genoem
de autoriteiten. Leden van den jeugdstorm
boven 18 jaar worden in bewaring gesteld,
tusschen 16 en 18 jaar wordt dit aan het
beleid van den opsporingsambtenaar over
gelaten. Beneden 16 jaar wordt niet tot in
bewaringstelling overgegaan. Ook kan wor
den overgegaan tot het aanwijzen van een
bepaalde verblijfplaats, dit kan zijn een
kamp, maar ook het eigen huis, zoogenaamd
huisarrest. Verder bestaat er beperkte bewe-
gingSvHiV»*i7r? o*-<
Op het depdi anient van Economische Za
ken ligt een ontwerp Koninklijk Besluit
voor de bedrijfszuivering gereed (waarin te
vens een omschrijving wordt gegeven van het
begrip collaboratie) dat binnenkort in het
Staatsblad zal worden opgenomen. Daarin
wordt vastgesteld, dat iemand, die in rede
lijkheid de overtuiging had, dat hij door
voor de Duitschers te werken een Neder
landsch belang diende, niet wegens colla
boratie zal worden veroordeeld.
Prof. van Bemmelen lichtte dit nog toe in
een persconferentie van M. G. Hij deelde
mede, dat collaboratie geacht wordt aanwe
zig te zijn als daardoor opzettelijk hulp aan
den vijand is verstrekt en een Nederlandsch
belang ernstig is geschaad. Het oppakken
van collaborateurs is veel moeilijker dan dat
van N.S.B.'ers, omdat het lidmaatschap van
de N.S.B. gemakkelijk is te bewijzen, maar
collaboratie niet altijd. Als een collabora
teur niet wordt opgepakt, beteekent dat
nog niet, dat hij niet veroordeeld zal wor
den. Ernstige en klaarblijkelijke collabo
rateurs worden opgepakt, maar men moet
oppassen, dat men geen ongelukken veroor
zaakt en onze industrie in gevaar brengt
door in groo+pn öo'o'o leiders op te
pakken
HET ROOKVEK*»OA> V VUK V1SCH.
Het rookverbod voor paling en versche
visch is afgekondigd, omdat zoo wordt
nader aan het A. N. P. gemeld gerookte
visch een voedingsbodem vormt voor ty-
phusbacillen. Het is dus niet omdat het
rooken onvoldoende zou zijn uitgevoerd,
maar omdat tijdens het transport de gerook
te visch gemakkelijk met typhusbacillen
wordt geïnfecteerd.
350 rookerijen met ongeveer 3500 man per
soneel worden door dit verbod getroffen.
Amsterdam en andere plaatsen in Noord-
Holland zullen nu meer versche paling krij
gen, terwijl naar andere plaatsen meer houd
bare versche visch zal worden vervoerd.
DE SUIKER-FABRICAGE.
De vooruitzichten voor den komenden
suikeroogst zijn niet gunstig. Te verwachten
is, dat in geheel Nederland 500 a 600 mil
lioen suikerbieten zullen kunnen worden ver
werkt tot ca. 70.000 ton suiker. In normale
jaren werden in Nederland 1800 millioen bie
ten uitgezaaid en de consumptie gedurende
den oorlog bedroeg 200.000 ton suiker p. jaar.
zoodat er een belangrijk tekort zal zijn, dat
aangevuld zou kunnen worden door invoer
van witsuiker en ook van ruwe rietsuiker,
in welk geval onze veredelings-raffinage
industrie weer op gang zou kunnen komen.
Welkom
Te Rotterdam is het grootste convooi aan
gekomen, dat sinds de bevrijding de haven
binnenliep. Het bestond uit niet minder den
18 schepen, n.l. 6 Nederlandsche, 6 Ameri
kaansche en 4 Engelsche, benevens een
Noorsch en een Zweedsch schip. De lading
bestond voornamelijk uit levensmiddelen en
stukgoederen.
Ten behoeve van het Roode Kruiswerk in
Nederland zijn bovendien te Rotterdam be
langrijke transporten met levensmiddelen en
geneesmiddelen uit België en Denemarken
gearriveerd.