Truman presideert te Potsdam.
Federale Unie.
Zeer gedurfde vlootaanval op Japan.
Leopold kan voorloopig niet regeeren.
Weinig nieuws der
conferentie.
Gezondheidstoestand
van Hare Majesteit.
Het woord is aan
Concentratiekamp
Oraniënburg.
WIELRIJDERS
Het feest der
naastenliefde.
«Oe Jaargang, No. 18079 If f Woensdag 18 Juli 1945
Bureaux: Groote Houtstr. 93 ftuHwJ "V® 1 1 5^"^ I Uitgave van de Stichting
en Soendaplein 37, Haarlem. I H f I Bil I Jm I II II III II I Voorlichting te Haarlem.
u—k—A XV4.VAXldI.10 &JIKA\A J—.:
Tel.: Dir.-Hoofdred. 15054, Adm. 10724. Directeur-Hoofdredacteur: Robert Peereboom Tel.: Redactie 10600. Expeditie 14825.
A LS een aantal of alle staten van. Euro-
■**- pa vereenigd werden in een Federale
Unie, als Vereenigde Staten ontstonden
volgens het Noord-Amerikaansche voor
beeld (dat lang niet het eenige ir» de we
reld is) zou dat niet slechts een samen
werking van regeeringen, maar een
samenvoeging van volken beteekenen.
Want Federale Unie gaat verder dan een
verdrag of een alliantie. Het is, wat
de naam trouwens aanduidt, een contract.
Bij dat contract stellen de deelnemende
staten een regeering, een senaat en een
parlement in, die boven hun eigen regee
ringen staan en het geheel besturen. Maar
zij hebben niet over alles zeggenschap!
Neen, de taak van het centrale bewind' is
beperkt. De deelnemende staten dragen
slechts een deel van hun „souvereine
rechten" er aan over. In de eerste plaats
geldt dat de landsverdediging. Geen van
de achtenveertig Vereenigde Staten van
Noord-Amerika mag er een eigen leger,
vloot of luchtmacht op na houden. De
landsverdediging is een federale instel
ling. Zoo is het ook gesteld met de bui-
tenlandsche betrekkingen. Geen van de
achtenveertig staten mag verdragen met
het buitenland sluiten of zelfs maar inter
nationale onderhandelingen voeren. Zij
hebben elk hun eigen staatshoofd (in
Amerika is dat de gouverneur van den
Staat) en hun eigen Eerste en Tweede
Kamer. Zij hebben dus ook, op het zeer
uitgebreide terrein van wetgeving dat zij
voor zichzelf hebben voorbehouden, hun
eigen wetten. Federale Unie grondt zich
juist op de gedachte, dat elk erin betrok
ken volk ongerept wordt gelaten in de
ontwikkeling van zijn eigenaard en rech
ten. Dus blijft de staat zijn eigen onder
wijs en opvoeding, zijn eigen strafwet
geving en politie, den bouw van zijn eigen
openbare werken om eenige van de
voornaamste bevoegdheden te noemen
verzorgen.
Wat is nu de positie van den gewonen
burgerzin de Federale Unie? Hij krijgt er
een tweede staatsburgerschap bij. Hij is
niet meer alleen burger van zijn eigen
staat, maar ook van het groote geheel, de
Unie. Hij trekt ter stembus niet alleen om
zijn eigen staatsparlement te helpen kie
zen, maar ook de afgevaardigden van zijn
staat in het federale parlement. En de
grenzen tusschen de deelnemende staten
bestaan nog wel. maar er zijn geen tol
grenzen meer. De douane's, de invoer
rechten die de verschillende staten hieven,
zijn vervallen. Er bestaat een vrijheid
van verkeer tusschen de staten onderling,
die het mogelijk maakt niet alleen de or
ganisatie van de verkeersmiddelen maar
ook de gansche productie en de arbeids
markt centraal te regelen. Dat zou bij
een nieuwe Unie niet onmiddellijk vol
trokken kunnen worden, maar er zou een
ontwikkeling ontstaan, die geleidelijk
meer bevoegdheden aan het centraal ge
zag toekende. Zooals dat ook in Amerika
gebeurd is.
Natuurlijk moet de grondwet van een
Federale Unie in zulk een vorm ontwor
pen worden, dat geen enkele staat er een
overheerschende positie in kan innemen.
Evenmin mogen een paar groote staten de
meerderheid in het federale parlement
verwerven. Die moeilijkheid kregen de
afgevaardigden van de dertien Amerikaan-
sche staten, die in 1787 te Philadelphia
bijeenkwamen en de grondwet schiepen,
(die nu nog steeds geldend is) op te lossen.
Zij tobden er maandenlang mee en het
dispuut liep zoo hoog, dat de afgevaardig
den van de kleine staten dreigden met
hun vertrek. Maar tenslotte werd een
voorstel van Connecticut aangenomen,
waarbij werd bepaald: dat in het Congres
de staten aantallen afgevaardigden zou
den hebben in verhouding tot hun bevol
kingscijfer, maar dat in den Senaat alle
Staten, groot of klein, gelijke vertegen
woordiging zouden hebben, namelijk elk
twee leden. Zoo is het nog steeds: de
Amerikaansche Senaat telt 96 leden, ver
tegenwoordigend 48 staten. En daarbij
werd bepaald, dat de Senaat de beslissing
kreeg in buitenlandsche aangelegenheden.
Dit wil niet zeggen, dat zulk een op
lossing in Europa voldoende zou zijn,
maar zij geeft een treffend voorbeeld.
Federale Unie is in velerlei vormen toe
te passen; hoofdzaak is de grondslag.
Hierbij moge opgemerkt worden dat zij
niet alleen eenheid heeft gebracht in
de Vereenigde Staten van Noord-Amerika,
maar ook in Argentinië, Brazilië, Canada,
Australië en Zuid-Afrika. Al deze Fede
rale Unies zijn min of meer naar het
Amerikaansche voorbeeld gemodelleerd.
Dit is ook het geval met de oudste van
alle, den Bondsstaat Zwitserland, een
miniatuur voorbeeld van Federale Unie,
dat in 1848 belangrijke wijzigingen onder
ging.
Het is tot dusver niet voorgekomen dat
staten, wier regeeringsvorm het consti-
tutioneele koningschap was, deel uitmaak
ten van een Federale Unie. Maar de ge
leerden op dit gebied, met name o.a. de
Franschman Proudhon, die in de vorige
eeuw de groote profeet van Federale Unie
was, achtten dit volstrekt uitvoerbaar.
Voor een land als het onze zou het, mocht
Federale Unie in Europa aan de orde ge
steld worden, onafwijsbare voorwaarde
zijn. En niet alleen voor Nederland: ook
bijvoorbeeld voor Denemarken, Zweden en
Noorwegen en waarschijnlijk eveneens
voor België. Wij moeten ons dus voor
stellen, dat indien zulk een Unie eens tot
stand zou komen en de deelnemers het
dus over de contractbepalingen eens zou
den kunnen worden geen geringe op-
De Driemogendhedenconferentie te Pots
dam is Dinsdagavond om 5 uur geopend.
De president van de Ver. Staten werd
door zijn twee collega's uitgenoodigd, de
vergaderingen van de conferentie te lei
den. Er hadden inleidende gedachten-
wisselingen plaats over kwesties, die een
besluit vereischten van de leiders der drie
mogendheden.
Besloten werd, dat de drie ministers
van buitenlandsche zaken regelmatig zul
len bijeenkomen om het voorbereidende
werk der conferentie uit te voeren.
Dinsdagmorgen tegen 12 uur hebben Stalin
en Molotof een bezoek gebracht aan presi
dent Truman en zijn minister van buiten
landsche zaken Byrnes. Er werd een bespre
king gevoerd, welke een uur duurde, waar
na een gemeenschappelijk noenmaal werd
gehouden.
Truman zal na afloop der conferentie
geen reis door Europa maken, zooals in het
voornemen lag, maar direct naar Washing
ton terugkeeren. Dit zou volgens een Ameri-
kaanschen radiocommentator gevolg zijn van
een Japansch vredesvoorstel, door Stalin
meegebracht. Een andere mogelijkheid zou
zijn, dat de Amerikaansche militaire chefs
een invasie in Japan niet meer zoo moeilijk
achten, tengevolge van de recente successen
der Amerikaansche bombardementen.
In politieke kringen te Londen blijft men
gelooven, dat de houding der Sovjet Unie t.
a. v. Japan op de conferentie nader zal wor
den gepreciseerd en waarschijnlijk veran
derd. Berichten uit Tsjoenking zouden een
optimistisch beeld geven, waaruit men kan
opmaken, dat China reden heeft van Rus
land effectieve hulp te verwachten. Toch
schijnt een oorlogsverklaring van de zijde
van Rusland weinig waarschijnlijk te zijn.
Het gebruik door de geallieerden van Russi
sche lucht- en marinebases lijkt wel het
maximum te zijn dat kan worden bereikt.
Geen nieuws.
De journalisten vinden het niet juist, dat
zij uit Potsdam worden geweerd.
Er komt geen nieuws los en de cor
respondent van Reuter merkt op, dat de
wereld zich voorloopig tevreden zal moeten
stellen met de wetenschap aangaande het
geen de belangrijke deelnemers aan de con
ferentie dagelijkseten.
Reuter schrijft nog over de sfeer van ge-
Ons spoorwegmateriaal
in Roemenië.
Een deel van ons rollend spoorweg-mate
riaal, met name b.v. Dieselwagens, is inder
tijd door de Duitschers naar Roemenië over
gebracht. De regeering is thans doende met
pogingen om dat terug te krijgen. Te dien
einde is onze consul-generaal in Roemenië
andere niet-Russisehe landen hebben daar
in het geheel nog geen vertegenwoordiging!
doende om te trachten die wagens hier
heen te doen terugkeeren. Maar eenvoudig
is dit werk niet, o.m. door den grooten af
stand en ook doordat de gedachtenwisseling
tusschen onze overheid hier en den Neder-
landschen consul-generaal ginds, tengevolge
van de slechte verbindingen, nog niet zoo
vlot gaat. E. v. R.
Diplomaten terug in Den Haag.
In het begin van de afgeloopen week kwam
de heer R. Baert, op het oogenblik zaakge
lastigde van België, weer eens in het Haagje,
waar hij allerlei besprekingen had te voeren
en voorts kon vaststellen, hoe keurig ver
zorgd, gedurende den oorlog, het fraaie huis
van de Belgische ambassade in Park Zorg
vliet is gebleven. Het had eenige gebroken
ruiten, maar die zijn vervangen.
De heer Baert vertrekt dezer dagen via
Brussel naar Engeland en hoopt dan van
5 Augustus af voor goed in de Residentie
te komen.
Aan het eind van de week kwam de Chi-
neesche ambassadeur aan, die zijn intrek in
Hotel de Oude Doelen nam. E. v. R.
heimzinnigheid, welke de besprekingen om
geeft en vervolgt dan: De kopstukken der
conferentie zijn ondergebracht binnen een
hooge omheining, welke wordt bewaakt alsof
een aanval van een paar gemechaniseerde
legers wordt verwacht. Zelfs werd, naar wij
lezen, aan personen als Montgomery en Zjoe-
kog de toegang ontzegd, daar de schildwach
ten geen genoegen namen met hun paspoor
ten. De werkelijke klacht betreft echter niet
zoozeer het feit, dat men niet wordt binnen
gelaten als wel, dat er geen nieuws naar
buiten komt. Men heeft deze conferentie
„de grootste verduistering van de geschie
denis" genoemd, en er is reden voor deze
omschrijving. Het laatste bevel, dat uit Ber
lijn gemeld wordt, is dat de Britsche offi
cieren voorzichtig moeten zijn met wat zij
tegen de pers zeggen, met andere wooraen.
zij zijn tamelijk duidelijk gewaarschuwd in
het geheel niet tegen de correspondenten te
praten.
APELDOORN, 18 JULI. De behande
lende geneesheer van H.M. de Koningin
heeft hedenmorgen het volgende bulletin
uitgegeven;
Tengevolge van een gevatte kou lijdt
H.7VI. de Koningin sedert eenige dagen aan
een acute longaandoening, die aanvanke
lijk zorg baarde.
Sedert neemt de ziekte een gunstig ver
loop, al zal een geruimen tijd rust nog
nood-ig zijn. Indien zich geen bijzonder
heden voordoen, zullen geen verdere bul
letins worden uitgegeven.
Arts Haverkamp.
Nog steeds clandestien vieesch.
Naar ons gebleken is blijven de clan
destiene slachtingen voortduren. Nu hebben
de zwarte handelaren zich blijkbaar weer
toegelegd op het slachten van schapen.
Naar hun oordeel is de schapenmarkt vrij.
In de eerste plaats is dit onjuist. Alleen
erkende schapenhouders mogen thans
zonder speciale aankoopvergunning schapen
aankoopen, maar zelfs al was de markt vrij,
dan kan nog geen enkel excuus door de
clandestiene slachters voor hun handelwijze
worden aangevoerd, want de maatregelen
voor een eerlijke verdeeling der beschik
bare voorraden moeten door ie£er worden
nageleefd. En dat houdt in, wat dit geval
betreft, waar er geen enkele mededeeling
is dat schapen vrij mogen worden geslacht,
dat het slachten zelf ongeoorloofd is en
evenzeer het koopen van het op deze manier
beschikbaar gekomen vleeseh.
Voltaire:
Die een pen heeft, heeft
strijd.
Er zijn nog zestig Hollanders.
In het Duitsche concentratiekamp Ora
niënburg vertoeven nog ongeveer zestig Hol
landers, die er door de Duitschers indertijd
als politieke gevangenen zijn heengebracht.
De meesten van hen, of wellicht allen, kon
den tengevolge van ziekte en verzwakking
niet vertrekken, toen de beulen destijds het
grootste deel van de kampbevolking naar
het Noorden brachten. Ook gevangenen van
andere nationaliteit bleven achter. Uit een.
brief van een der onzen, een Heemsteder,
dien hij op 23 Juni schreef, is ons medege
deeld dat het kamp nu onder Russisch toe
zicht staat. De Hollanders kunnen geen
vervoergelegenheid krijgen om naar het va
derland terug te keeren. Zij leven vrijwel
afgsioten van de buitenwereld. Er waren ook
een aantal Franschen, die eind Juni vertrok
ken zijn, nadat de Fransche autoriteiten
vliegtuigen hadden gezonden om hen te ha
len. De Heemsteder heeft zijn brief aan een
der Franschen meegegeven, die hem in Parijs
heeft gepost: op die wijze heeft hij eindelijk
een levensteeken aan zijn vrouw en zoon
kunnen geven. Hij vroeg in dien brief om de
zending van drie vliegtuigen uit Nederland,
om hem en zijn lotgenooten af te halen. Is
dit mogelijk? Als het niet mogelijk mocht
zijn, wat kan er dan gedaan worden om deze
zwaarbeproefde landgenooten naar het va
derland en hun gezin terug te brengen? Wij
richten deze vraag in het openbaar tot alle
autoriteiten, die haar beantwoorden kunnen
en bereid zijn iets te doen. Tot dusver heeft
de vrouw van den briefschrijver geen succes
gehad met haar pogingen. Haar man is ge
vaarlijk ziek geweest o.nder het Duitsche
„bewind" in Oraniënburg en nog zeer ver
zwakt en vermagerd. Hij is indertijd gearres
teerd toen de Duitschers ontdekten, dat hij
Joden in zijn huis verborgen had. Zij stalen
ook zijn inboedel. Wat wordt voor dezen man
en de anderen gedaan?
Rijdt niet in het midden van den rij
weg. Rijdt niet naast elkaar. Kijkt rechts
en links en achterom, alvorens n een weg
oversteekt. Weest voorzichtig
De vloot- en luchtbombardementen op
Japan worden met den dag heviger.
In het communiqué van admiraal Ni-
mitz wordt gemeld, dat de gecombineerde
Britsch-Amerikaansche vloot gisteren een
hevig bombardement op het gebied van
Hitatsji op Hondsjoe heeft uitgevoerd.
Zelfs de grootste slagschepen kwamen op
minder dan tien mijl van de Japansche
kust om een gebied van twintig mijl diep
te, waar een half millioen Japanners wer
ken, onder vuur te kunnen nemen. In
den daarop volgenden nacht werden 1500
ton brisantgranaten op de industrie-centra
afgevuurd. Enkele van de grootste Ja
pansche fabrieken voor oorlogsmachine
rieën kregen de volle laag vambijna 9 ton
explosieve stoffen. De geheele vloot na
derde keer op keer in volle vaart de kust
om dan om te keeren, waarbij de salvo's
achterwaarts werden afgeschoten. Deze
zeer gedurfde operatie was een van de
grootste nachtelijke vlootbombardemen-
ten van den oorlog. Van Okinawa opge
stegen formaties Thunderbolts, Mustangs,
Liberators en Mitchells deden heftige
De Belgische Kamer van afgevaardigden
heeft Dinsdagmiddag een wet aangenomen,
waarin verklaard wordt, dat koning Leopold
zyn constitutioneele functies niet mag her
vatten zoolang beide huizen van het parle
ment niet verklaard hebben, dat hü weer
mag regeeren.
De uitslag van de stemming hierover was:
98 voor de wet, 6 er tegen; 32 leden onthiel
den zich van stemming.
gaaf! Nederland en Indië, met behoud
van het koningschap, de geheele regee
ringsvorm en de eigen wetgeving op ver
reweg de meeste gebieden, evenals de
andere deelnemende staten een deel van
hun souvereiniteit zouden afstaan aan een
grooter geheel, dat in ruil daarvoor hun
defensie zou waarborgen en dus hun vei
ligheid verzekeren, de buitenlandsche be
trekkingen verzorgen, de munteenheid
vaststellen, de tolgrenzen tusschen de sta
ten opheffen en een tweede staatsburger
schap voor allen scheppen.
Dit is geen „voorstel". Dit artikel oppert
wel wenschelijkheden. Zij betreffen een
groote gedachte, in andere werelddeelen
en in het kleine Zwitsersche voorbeeld
reeds verwezenlijkt, die bestudeering en
beschouwing verdient en zich opdringt
aan ieder die zich afvraagt, hoe Europa
zich herstellen en vernieuwen moet, hoe
het een nieuwe levensvorm kan krijgen na
het herhaaldelijk falen van de oude. Hier
over meer in een volgend artikel.
R. P.
Voor de stemming over het wetsontwerp
werd een brief van den koning, door mi
nister-president Van Acker voorgelezen,
bevattende o.m. de verklaring, dat de koning
van meening is, dat het volk anders denkt
over zijn aftreden dan het parlement en dat
hij zich verplicht acht tegemoet te komen
aan het verlangen van die groote groep, die
zijn aanblijven zou wenschen.
Van Acker verklaarde na de voorlezing,
dat de regeering de verantwoordelijkheid
voor de betrokken passages uit den brief
niet op zich kon nemen en dat deze onaange
naam herinnerden aan fascistische slagzin
nen. De conclusie van den koning luidt in-
tusschen (volgens den brief) ,,Ik kon niet
zonder mijn eed te breken toegeven aan het
verlangen van hen, die mij wilden doen af
treden". Leopold zou niet eerder afstand
willen doen dan nadat er algemeene verkie
zingen zouden hebben plaats gehad. Voorts
doet de koning een beroep op Vlamingen en
Walen om samen te werken en zich achter
den regent te scharen.
Later verklaarde Van Acker nog, dat de
regeering het in strijd achtte met de Belgi
sche grondwet, wanneer de koning door
middel van een referendum uitspraak zou
willen laten doen over zijn al dan niet aan
blijven. Officieel is voorts bekend gemaakt,
dat een regeeringsamendement op de wet,
volgens welke de positie van den vorst on
derzocht zal worden door een wettig comité,
is aangenomen door een rechterlijk comité
uit de Kamer van afgevaardigden. Het
amendement betrof de bekrachtiging van de
bevoegdheden van den regent.
De zes katholieke leden van het ministerie
Van Acker hebben ontslag genomen. Hun
portefeuilles zijn verdeeld onder de tien
overgebleven leden van zijn kabinet, com
munisten, liberalen en socialisten.
aanvallen op het Japansche eiland Kioes-
joe. Halverwege de Oostkust deden zich
geweldige ontploffingen voor, waarvan de
rook kilometers hoog opsteeg. Ook de
andere eilanden tusschen Kioesjoe en
Okinawa kregen hun deel van den bom-
menlast.
De activiteit te land op Borneo bepaalde
zich tot patrouilles, alleen ten Oosten van
den berg Batokhahpar werden kleine ter
reinwinsten gemaakt, d.i. ongeveer 6 mijl
ten N.O. van Balikpapan.
Tijdens vluchten boven Borneo werden
ruim 100 rivierschepen vernield; aan an
dere schepen werd zware schade en ver
liezen aan dood en en gewonden toege
bracht.
't Hoofdkwartier van de Scholenactie
voor Venray is verplaatst naar de le H.
B. S. B, aan de Zijlvest, tel. 11595. In
handkarren en bakfietsen heeft men
prachtige aanbiedingen ontvangen, maar
men zou ook graag over vrachtauto's, wa
gens met paard en eenige verhuiswagens
de beschikkinig krijgen. Zou dat niet
kunnen? En als het koffietijd is, wie wil
dan zoo'n dapper zwoegend stel jongens
en meisjes als het zijn deur voorbij gaat
gelegenheid geven hun boterham binnen
op te eten?
Na een bezoek aan Venray is gebleken,
dat er aan alles gebrek is en dat de bur
gerij daar zelf ongeveer 20.000 mijnen
moet opruimen. Is het dan niet veel ge
makkelijker alleen maar wat te moeten
offeren, zonder eenig levensgevaar? Laat
daarom de inzamelingsactie volgende
week werkelijk een feest van de naas
tenliefde zijn.
De jeugd geeft het goede
voorbeeld.
In de laatste 3 weken zijn al een 55-tal
jongeren, leden van de Doopsgezinde
Jeugd Beweging en in den winter reeds
met een behoorlijke dosis theoretische ken
nis van land- en tuinbouw uitgerust, naar
boeren in verschillende deelen van het land
afgevoerd om met alle voorkomende werk
zaamheden te helpen en dus ook met het
binnenhalen van den oogst. Een laatste
groep staat klaar om dezer dagen te ver
trekken. Wie volgt?
VERLAGING GROENTE- EN
FRUITPRIJZEN.
Als gevolg van het onderhoud, dat de pro
vinciale commissie uit de veilingen in
Noord-Holland gehad heeft met den Minister
van landbouw Ir. L. S. Mansholt, over de
hooge groente- en fruitprijzen, wordt met
ingang van heden de handelswinst op groen
ten en fruit voor handelaren met 50 ver
laagd.
