Haarlems Dagblad
Engeland heeft Labour gekozen
Bij Churchill's
Heengaan.
Kort en bondig.
De nieuwe bonnen
In Snelle Reeks.
Japan voor de keus gesteld.
Hef oude en
Lagerhuis.
nieuwe
Churchill tot Britsche volk:
Het woord is aan
Men potte niet!
BOe Jaargang, Xo. 1808T
Bureaux: Groote Houtstr. 93
en Soendaplein 37, Haarlem
IJmuiden: Kennemerlaan 154.
Telef. 5437.
Tel.: Dir.-Hoofdred. 15054. Adm. 10724
Directeur-Hoofdredacteur: Robert Peereboom
Vrijdag 27 Juli 1945
Uitgaves van de Stichting
Voorlichting te Haarlem.
Abonnementen: p.week 31 ct.
per kwartaal 4.
Tel: Redactie 10600. Expeditie 14825.
DE Britsche Lagerhuisverkiezingen
hebben een overweldigende overwin
ning voor de Labour Party opgeleverd.
Labour steeg van 168 tot 390 zetels, de
Conservatieven daalden van 351 tot 195.
Enkele uitslagen moeten nog bekend wor
den gemaakt, maar zelfs als die alle on
gunstig voor de Labour Party zouden zijn,
zou zij in het nieuwe Huis toch nog over
een meerderheid van 140 stemmen beschik
ken. De kleine partijen hebben weinig
invloed op het resultaat gehad. De com
munisten stegen slechts van één zetel tot
twee in een Huis van 640 leden.
Ofschoon in Engeland verwacht werd,
dat de oppositie flinke zetelwinst zou be
halen, hadden weinigen een dergelijke
groote verschuiving een „landslide"
heet dat in de Britsche politiek voor
zien. Dat zooiets mogelijk is kenmerkt
een gezonde democratie.
Velen in ons land zal het verwonderen
dat Winston Churchill na een vijfjarig
premierschap, waarin hij zich als een
groot regeerder en strijder heeft doen
kennen en het volk uit een uiterst be
narde positie den weg naar de overwin
ning heeft gewezen, op zoo summiere
wijze wordt afgedankt. Nog geen drie
maanden zijn sinds de capitulatie van
Duitschland verstreken en hij wordt al
naar huis gestuurd, zelfs voor de oorlog
tegen Japan beslist is. Getuigt dat niet
van grove ondankbaarheid bij een groot
deel van zijn landgenooten?
Zoo moet men het niet zien. Dit waren
geen verkiezingen voor of tegen de per
soon Winston Churchill, maar voor of
tegen een bepaald politiek beleid. Wil
den de Engelschen een behoudende of een
vooruitstrevende politiek, nu Duitschland
verslagen was. de nederlaag van de Ja
panners zich aankondigde en de groote
nieuwe opgaaf, den vrede te winnen, naar
voren trad? Het antwoord op deze vraag
is duidelijk gegeven. Zij wenschen een
vooruitstrevende politiek, waarin sociale
verbeteringen en sterke internationale
toenadering op den voorgrond zullen staan.
Wie niet begrijpt dat de vraag van beleid
een landsbelang is, dat zich verre verheft
boven de waardeering van een persoon,
is de democratie een beetje vergeten.
Churchill was niet de leider van het Brit
sche volk, maar alleen de eerste minister,
verantwoordelijk voor zijn dadeni aan het
parlement, dat hem bij tijden het vuur
geducht aan de schenen had gelegd. Wel
besefte men zijn groote verdiensten voor
het land. Bij de verkiezingen hadden daar
om de oppositie-partijen, bij wijze van
erkenning, geen candidaat tegen hem per
soonlijk gesteld. Maar er kwam in zijn
district, Woodford (Essex), toch nog een
onafhankelijke candidaat, die zelfs tien
duizend stemmen haalde. Dat was niet
genoeg om Churchill te slaan; hij werd
aLs Lagerhuislid herkozen.
Zijn afscheidswoord toont zijn eigen
begrip van de positie. Hij dankt het Brit
sche volk voor den steun,dien het hem heeft
verleend en voor de vriendschap die het
aan hem, zijn dienaar, heeft bewezen. Wie
dit sobere woord leest en zich de gillende
zelfverheerlijking van den gek van Berch-
tesgaden herinnert, verheugt zich in de
sfeer van het Westen en voelt zich op
nieuw gelukkig, dat wij van de nachtmer
rie hevriid en voor de beschaving gered
zijn
Churchill zelf heeft eens verklaard, dat
de beste Premier in oorlogstijd volstrekt
niet de beste Premier in vredestijd be
hoeft te zijn. Dit is nu juist een overwe
ging, die velen ten aanzien van hem heb
ben doen gelden. Hij heeft zich in zijn
lange politieke loopbaan doen kennen als
een koppige strijder en geestdriftige
vechtjas veeleer dan als een bouwer en
bevorderaar van samenwerking. In dit
opzicht herinnert hij aan een Franseh-
man, aan Georges Clemenceau, die in de
critieke periode van den eersten Wereld
oorlog premier werd en zijn program be
perkte tot de in hun kortheid grimmige
woorden: „Ik voer oorlog!"
Ook Clemenceau, de Tijger, wees het
volk den weg naar de overwinning. Hij
werd uitbundig gehuldigd. Maar toen hij
zich candidaat liet stellen voor het presi
dentschap van de Republiek koos men zijn
tegenstander. Bij de vredesonderhande
lingen was al gebleken, dat de strijder
geen bouwer was.
Het optreden van een Labour regeering
in Engeland zal de internationale toena
dering ten goede komen. Het zal vermoe
delijk ook de verhouding met Rusland
dienen. Te verwachten is, dat Ernest Be-
vin Eden's opvolger aan Buitenlandsche
Zaken zal zijn. Andere leiders van La
bour, die in de nieuwe regeering zeker
op den voorgrond zullen treden, zijn
Herbert Morrison, Sir Stafford Cripps,
Hugh Dalton, Greenwood. Henderson en
A. V. Alexander. De meesten hebben
langdurige ministerieele ervaring opge
daan in de coalitie-regeering en in vroe
gere Labour-kabinetten. Dat zooveel
links-vooruitstrevende regeeringen in
West-Europa aan het bewind zijn geko
men zal de eenheid in dit deel der wereld
kunnen bevorderen. R. P.
ZWEMMEN AAN DE KLEVERLAAN
De gemeentelijke zweminrichting aan de
Kleverlaan wordt, nu er stroom beschik
baar gesteld is, zoo spoedig mogelijk in ge
bruik gesteld. Gehoopt wordt dat de zwem
mers op i Augustus kunnen komen. Valt
het werk tegen dan wordt het 2 of 3
Augustus.
Attlee vorming van nieuw kabinet opgedragen.
De Enjjolsclie verkiezingen hebben een volledig succes voor de Labour Party
opgeleverd. Van de in totaal 640 zetels wist zij er 390 te verwerven, de conser
vatieven slechts 195.
Het resultaat van dezen uitslag is, dat Winston Churchill nog Donderdagavond
een bezoek bracht aan den Koning en het ontslag van het kabinet heeft aan
geboden. Een half uur later werd de leider van de Labour Party Clement Attlee
door den Koning ontvangen, die hem de vorming van een nieuw kabinet opdroeg.
De samenstelling daarvan zal waarschijnlijk morgen gepubliceerd worden.
Hedenmorgen was liet nog niet zeker, of Churchill naar Potsdam zou terug-
keeren. Attlee zou hem hiertoe hebben uitgenoodigd, maar men achtte het niet
onmogelijk, dat Churchill deze uitnoodiging niet zou aceepteeren, om „Attlee
niet te belemmeren in de uitwerking van de eigen politiek van Labour".
Over het algemeen heeft Labour in de
groote steden een zeer sterke meerderheid
behaald.
Vele vooraanstaande conservatieven wer
den in hun districten verslagen, zoo de mi
nisters Brendan Bracken, Amery. Hore Be-
lisha en Grigg. Ook de liberale leider Sin
clair en zijn bekende partijgenoot Beve-
ridge moesten de nederlaag lijden. Chur
chill is in zijn district herkozen; de groote
partijen hadden hier geen tegencandidaten
gesteld, als blijk van waardeering voor het
groote werk door Churchill in de oorlogs
jaren verricht. Ook Anthony Eden is her
kozen.
nieuw oud
Conservatieven
195
351
156
Labour
390
168
222
Nationale Liberalen
14
25
11
Liberalen
11
18
7
Onafhankelijken
10
16
6
Uls ter-U nionis tea
9
9
Nationale LabourpartiJ
5
5
Nationalen
1
5
4
Onafh. Nationalen
2
2
Onafh. LabourpartiJ
3
3
Commonwealth
1
4
3
Communisten
2
1
4-
1
Schotsche Nationalisten
1
1
Iersche Nationalisten
2
-
2
De Nieuwe Britsche Premier.
Clement Richard Attlee, leider van de
Labour Party, is geboren, in 1883 en dus 62
jaar oud. De Koning van Engeland heeft
hem belast met de vorming van een nieuwe
regeering, waarin hij ongetwijfeld zal sla
gen omdat zijn partij de volstrekte meerder
heid in het nieuwe parlement heeft, zoodat
wij al kunnen spreken van den nieuwen
Britschen Premier.
Attlee werd advocaat in 1905, was jaren
lang lector in Sociale Wetenschap trad in
den eersten Wereldoorlog in militairen dienst
en bereikte den rang van majoor, was bur
gemeester van Shepney van 1919 tot 1920 en
werd tot lid van het Lagerhuis gekozen in
1922. Hij trad eerst op als parlementair secre
taris van Ramsay MacDonald en was onder
staatssecretaris van het departement van
Oorlog in de eerste en Postmaster-General
in de tweede Labour-regeering. Sinds 1931
bekleedde hij verschillende posten in de
leiding van de Labour Party, tot hij Arthur
Henderson (senior) als leider der partij op
volgde. In de coalitie-regeering-Churchill
gedurende den tweeden Wereldoorlog was
hij minister van Binnenlandsche Zaken.
Toen twee maanden geleden de Labour
Party de coalitie verliet, trad hij af.
De Oude Britsche Premier.
Winston Spencer Churchill, leider van de
Conservatieve Partij, is geboren in 1874 en
dus 71 jaar oud. Zijn vader, Lord Randolph
Churchill, was eveneens een bekend poli
ticus en gedurende korten tijd minister. Hij
stamt uit een oud adellijk geslacht, waarvan
het hoofd de hertog van Marlborough was.
Zijn moeder was een Amerikaansche, het
geen altijd veel invloed op zijn houding en
optreden heeft gehad. Hij was van 18951900
beroepsofficier en streed in verschillende
koloniale oorlogen. In 1900 werd hij lid van
het Lagerhuis en zat zes jaar als conserva
tief, in 1906 werd hij liberaal, in 1924 keerde
hij tot de Conservatieve Partij terug. Chur
chill bekleedde een lange reeks minister
schappen tot hij in 1940 premier werd. Ge
durende eenige jaren na den eersten Wereld
oorlog stond hij buiten het parlement. Hij
heeft zich ook onderscheiden als een
brïllant journalist en een dozijn boeken
over militaire, politieke en biografische
onderwerpen gepubliceerd.
Openluchtbijeenkomst
Ned. Deugdgem.
Donderdagavond hield de afd. Haarlem
der Nederlandsche Jeugdgemeenschap een
openbare bijeenkomst op het terrein aan de
Paviljoenslaan. Door het regenachtige weer
moest het programma sterk worden bekort;
desalniettemin was de belangstelling groot.
Mej. Jo Kijne. voorzitster der afd. Haarlem,
sprak het inïeidingswoord, waarna de vlag
werd ontplooid. Ad van Mook uit het hoofd
bestuur der N. J. G. zeide daarop: Wij moe
ten beter samenwerken dan vóór 1940, toen
slechts 35 der jeugd georganiseerd was.
Verder weidde hij uit over de stichtings
bijeenkomst van de N. J. G. die Woensdag
j.l. te Utrecht werd gehouden. Vervolgens
sprak rector E. J. M. Paap uit het districts-
bestuur der N. J. G. Hij wees erop dat de
Duitschers misbruik hadden gemaakt van
de waarheid dat wie de jeugd heeft de toe
komst heeft. Dezen misstap zal men hier
niet doen. De hoofdpunten der N. J. G. zijn
n.l. waarheid, gerechtigheid en naastenlief
de. Alle drie de sprekers wezen vooral op
het feit dat de Nederlandsche Jeugdgemeen
schap nu wel opgericht is, maar dat zij haar
levenskracht zal moeten putten uit de wer
kelijke samenwerking tusschen de verschil
lende jeugdorganisaties, waarin de geheele
Nederlandsche jeugd dan ook georganiseerd
moet zijn, anders kan kwalijk van een g e-
meenschap gesproken worden. Er werd
op deze bijeenkomst ook een demonstratie
van volksdansen gegeven. Onder de aan
wezigen bevond zich de heer D. J. A. Geluk,
adviseur voor onderwijs voor den burg. van
Haarlem.
Churchill heeft Donderdagavond een
afscheidsboodschap tot het Britsche volk
gericht. Hij geeft hierin de verzekering,
dat ,,alle plannen gemaakt en alle voor
bereidingen getroffen" zijn voor den
oorlog tegen Japan, en dat ,,de resulta
ten wellicht veel eerder zullen komen
dan wij tot dusver het recht hadden te
verwachten."
Vervolgens zegt Churchill, dat hij als
gevolg van den uitslag der algemeene ver
kiezingen zijn ambt neerlegt. ,,Er blijft
mij nog slechts over", zoo vervolgt hij
dan, „het Britsche volk, waarvoor ik in
deze gevaarvolle jaren ben opgetreden,
uit den grond van mijn hart mijn dank
te betuigen voor den onwankelbaren en
onophoudelijken steun, dien het mij tij
dens het uitoefenen van mijn ambt heeft
verleend, alsmede voor de vele uitingen
van vriendschap, welke het aan mij, den
dienaar van het Britsche volk, heeft be
wezen."
Jenever of benzine?
„Laat eens even kijken, vriend" zei een
agent van politie, toen hij Donderdagnacht
op zijn ronde door ..Haarlem een man ont
moette, die een zak op z'n rug droeg. Zoo
iets is natuurlijk altijd erg verdacht. In
plaats van antwoord op die vraag te geven,
nam de man de beenen en op de Bakenes-
sergracht wierp hij den zak in het water.
De man werd toch gegrepen en de zak kon,
voordat hij in het troebele water van onze
oude gracht verdween, worden opgevischt.
Er bleek een flesch in te zitten, althans de
scherven daarvan, want de flesch was ge
broken. De politie was natuurlijk erg nieuws
gierig te weten, wat er in de flesch gezeten
had. „Benzine", zei de gearresteerde nacht
wandelaar. De politie berook de scherven
en er werd met de lippen gesmakt. „Wat
zei je, benzine?" De politie kwam tot een
heel andere conclusie en meende, den geur
van een bekend vocht, waarvan de bron in
Schiedam moet zijn geweest, te herkennen.
Ten slotte bekende de man, dat er jenever
in de flesch gezeten had, maar hij wilde
niet zeggen, waar hij de drank vandaan had,
Hiernaar stelt de politie thans een onder
zoek in. Vermoed wordt, dat zij afkomstig
is van een clandestiene distilleerderij.
BINNENLAND
Behalve de 5200 paarden, die dezer
dagen uit Duitschland naar Nederland te
ruggebracht worden, zullen ook 2000 wa
gens de grens in de goede richting over
schrijden.
Prins Bernhard heeft Donderdag een
bezoek gebracht aan Zaandam. De Prins
kwam per sportvliegtuig.
De „Venus" van de K. N. S. M. is uit
Londen te IJmuiden aangekomen met 1600
ton stukgoederen.
„Commentaar", de uitgave van Mili
tair Gezag, deelt mede, dat er besprekin
gen gevoerd worden omtrent koppeling van
het gasdistributienet van de Staatsmijnen
en eventueele gasnetten in het Oosten des
lands, met dat van het Roergebied. Aan
gezien verschillende gasfabrieken aldaar
nog geheel of gedeeltelijk intact zijn, is er
voldoende gasproductie mogelijk om een
belangrijke hoeveelheid gas aan Nederland
te kunnen leveren.
In verband met de verplichte in
levering van bankbiljetten van f 100.
zijn de in het kamp „De Kroon" te Oude
Pekela geïnterneerde vrouwelijke N.S.B.'ers
voor den dag gekomen met een totaal be
drag van f 200.000. De vrouwen hadden het
geld verstopt tusschen haar kleeren, zoo
dat het bij fouilleering niet is opgemerkt.
Tot secretaris-generaal van het depar
tement van Sociale Zaken is benoemd mr.
dr. A. A. van Rhijn, oud-minister van
Landbouw en Visscherij.
De regeering heeft een plan opgesteld
tot den aankoop van hout, namelijk 450.000
M3. in Zweden en van 160.000 M3. in de
Vereenigde Staten en Canada.
BUITENLAND
Laval heeft bij de Spaansche autori
teiten een verzoek tot vrijlating ingediend.
Radio Tokio meldt dat de geallieerde
troepen, die op het eiland Sambang of Poe-
ket geland waren, zich thans teruggetrok
ken hebben. De Japansche stellingen lig
gen nog steeds onder het vuur van de ge
allieerde kruisers.
Maxim Gorki:
De mensch wordt groot
door te pogen, hooger te
reiken dan hij kan.
169,
171
172
Geldig van 29 Juli t./m. 4 Augustus:
161, 162, 163, 177, 178 400 gram brood.
179 600 gram biscuit
R 33 250 gram rijst of kindermeel
164 200 gram bloem
165 1 tablet chocolade (55 gram)
166, R 34 125 gram suiker
167 1 00 gram vette kaas (voorinleveren
Uiterlijk 28 Juli).
168, R 35, R 36 2 liter melk.
170, 180 1 kg. aardappelen.
100 gram versch vleesch of 4 oz. (112
gr.) vleesch in blik of 4 oz. (112 gr.)
visch in blik.
4 oz. (112 gr.) vleesch in blik of 4 oz.
(112 gr.) visch in blik.
Nog geldige bonnen tot en met 4 Aug.:
151 125 gram boter
152, 153, 154 125 gram margarine
155 100 gram kaas
GB 501, GC 501 (inlegvel) 4 1&2 liter melk.
De levering van rijst of kindermeel is
afhankelijk van den voorraad bij de win
keliers, de keuze berust derhalve niet bij
bet publiek.
Op de bonnen 171 zal zoo mogelijk
versch vleesch worden afgeleverd; is dit niet
mogelijk, dan zal vleesch of visch in blik
worden verstrekt.
Bovengenoemde bonnen, met uitzonde
ring van die voor melk en vette kaas, mo
gen eerst bij aflevering der goederen aan
de winkeliers worden afgegeven. Ongeoor
loofde voorinlevering kan tot misbruik ten
nadeele van het publiek aanleiding geven.
Bij deelneming aan de warme maaltijden
uit de Centrale Keuken moeten de bonnen
171 voor vleesch en de bonnen 169 en 170
voor aardappelen worden ingeleverd.
Zelfverzorgers moeten op door de distri
butiediensten aan te geven dagen aldaar
inleveren
graan: 161, 162, 163, 177, 178, 179;
vleesch: 171, 172; melk: 168, R 35, R 36;
aardappelen: 169, 170, 180.
De bonnen zijn met ingang van Zondag
29 Juli geldig. Er mag evenwel reeds des
Zaterdags 28 Juli op worden gekocht, met.
uitzondering van de artikelen melk en
aardappelen, welke eerst op Maandag 29
Juli mogen worden gekocht. Winkeliers,
die voortijdig op de bonnen verkoopen, zul
len niet worden herbevoorraad.
De bekende Haarlemsche pianist Roel
Riphagen geeft a.s. Zaterdag een recital in
den Stadsschouwburg te Haarlem. Het pro
gramma bevat werken van Mozart, Liszt en
Debussy.
Gisteren vierde de heer C. de Gooier,
Floresstraat 112, zijn zilveren ambtsjubi
leum bij de Ned. Spoorwegen, waar hij
thans de positie van adjunct-commies be
kleedt. Hij werd toegesproken door den sta
tionschef en enkele collega's. De bloemen
hulde was overweldigend. Er zal nog een
oorkonde worden gegeven, die door het
personeel uit zijn werkkring met de hand
wordt geteekend.
Er wordt herhaaldelijk ingebroken In.
woningen, dié door N. S. B.-ers verlaten
zijn en waarin allerlei huisraad enz. is ach
tergelaten. In den nacht van Woensdag op
Donderdag is weer ingebroken in een woning
aan de Zaanenlaan. Alles wat in het huis
aanwezig is, huisraad, kleedingstukken,
beddegoed, vloerkleeden enz. is gestolen.
Woensdag 1 Augustus viert de heer J.
A. Lingg zijn 25-jarig jubilé bij de licht-
drukkerij en binderij der firma Anton d3
Rooy, Schagchelstraat te Haarlem.
Het ministerie van financiën deelt
mede: Sinds de inlevering van de
honderd-gulden-biljetten bestaat er
bij het publiek eenige neiging, de bil
jetten van f 25 en f 10 te schuwen
en zich het bezit te verzekeren van
biljetten van 2.50 en van f 1, bene
vens van .zinken munten. Voor deze
houding bestaat geen enkele grond.
Het ligt namelijk in het voornemen,
om wanneer tot verdere verplichte
inlevering van bank- en muntbiljet
ten wordt overgegaan, de groote en
de kleine coupures gelijkelijk te
treffen, terwijl ook met betrekking
tot het zinken geld maatregelen zul
len worden genomen.
De regeering doet daarom een drin
gend beroep op alle burgers om niet
door het oppotten van bepaalde soor
ten van geld en het weigeren van de
groote bankbiljetten het betalings
verkeer te bemoeilijken.
De Ver. Staten, Engeland en China
hebben in een gemeenschappelijke ver
klaring van Japan geëischt, dat het
zijn tegenstand opgeeft, aangezien an
ders het geheele moederland volkomen
vernietigd zal worden.
De proclamatie wijst op de „vreeselijke
duidelijkheid" van het voorbeeld van
Duitschland en zegt dan „de ontzaggelijke
strijdkrachten te land, op zee en in de
lucht van de Ver. Staten, het Britsche Rijk
en China, vele malen versterkt door legers
en luchtvloten uit het Westen maken zich
op Japan de laatste slagen toe te brengen.
Het totale gebruik van onze militaire macht
zal de volledige vernietiging beteekenen
van de Japansche gewapende macht en
de volslagen verwoesting van Japan zelf.
De proclamatie roept Japan op den weg
van de rede te gaan én zegt „de geallieer
de voorwaarden zijn de verwijdering van de
schuldigen aan den oorlog, en het vestigen,
van een vredelievende nieuwe orde. Tot dit
tot stand is gebracht zal het Japansche ge
bied bezet worden om te verzekeren dat de
Japansche souvereiniteit beperkt blijft tot
de drie groote Japansche eilanden, dat Ja
pan volkomen ontwapend wordt en dat de
vrijheid van godsdienst, spreken en den
ken hersteld wordt."
