Haarlems Daablad
Bij Churchill's
Heengaan.
Engeland heeft Labour gekozen
Kort en bondig.
De nieuwe bonnen
In Snelle Reeks.
80«* .fnnrennjr. No. 18087 x x
TeTefidM37Ken"EmCr''1B" 154' l\A\Ali XVllllJ V^Vj J^lVAVA Abonnementen: p. week 31 ct.
Tel.- Dir-Hoofdred. 15054. Adm. 10724 Directeur-Hoofdredacteur: Robert Peereboom Tel: Redactie 10600 Expeditie 14825.
Vrij cine 27 Jnll 1943
DE Britsche Lagerhuieverkiezingen
hebben een overweldigende overwin
ning voor de Labour Party opgeleverd.
Labour steeg van 168 tot 390 zetels, de
Conservatieven daalden van 351 tot 195.
Enkele uitslagen moeten nog bekend wor
den gemaakt, maar zelfs als die alle on
gunstig voor de Labour Party zouden zijn,
zou zij in het nieuwe Huis toch nog over
een meerderheid van 140 stemmen beschik
ken. De kleine partijen hebben weinig
invloed op het resultaat gehad. De com
munisten stegen slechts van één zetel tot
twee in een Huis van 640 lerien.
Ofschoon in Engeland verwacht werd.
dat de oppositie flinke zetelwinst zou be
halen. hadden weinigen een dergelijke
groote verschuiving een ..landslide"
heet dat in de Britsche politiek voor
zien. Dat zcoiets mogelijk is kenmerkt
een gezonde democratie.
Velen in ons land zal het verwonderen
dat Winston Churchill r.a een vijfjarig
premierschap, waarin hij zich ais een
groot regeerder en strijder heeft doen
kennen en het volk uit een uiterst be
narde positie den weg naar de overwin
ning heeft gewezen, op zoo summiere
wijze wordt afgedankt. Nog geen drie
maanden zijn sinds de capitulatie van
Duitschland verstreken en hu wordt al
naar huis gestuurd, zelfs voor de oorlog
tegen Japan beslist is. Getuigt dat niet
van grove ondankbaarheid "oij een groot
deel van zijn landgenooten?
Zoo moet men het niet zien. Dn waren
geen verkiezingen voor of tegen de per
soon Winston Churchill, maar voor of
tegen een bepaald politiek beleid. Wil
den de Engelsehen een behoudende of een
vooruitstrevende politiek, nu Duitschland
verslagen was. de nederlaag van de Ja
panners zich aankondigde en de groote
nieuwe opgaaf, den vrede te winnen, naar
voren trad? Het antwoord op deze vraag
is duidelijk gegeven. Zij wenschen een
vooruitstrevende politiek, waarin sociale
verbeteringen en sterke internationale
toenadering op den voorgrond zullen staan.
Wie niet begrijpt dat de vraag van beleid
een landsbelang is. dat zich verre verheft
boven de waardeering van een persoon,
is de democratie eenbeetje vergeten.
Churchill was niet de leider van het Brit
sche volk, maar alleèn de eerste minister,
verantwoordelijk voor zijn daden aan het
parlement, dat hem bij tijden het vuur
geducht aan de schenen had gelegd. Wel
besefte men zijn groote verdiensten voor
het land. Bij de verkiezingen hadden daar
om de oppositie-partijen, bij wijze van
erkenning, geen candidaat tegen hem per
soonlijk gesteld. Maar er kwam in zijn
district, Woodford (Essex), toch nog een
onafhankelijke candidaat, die zelfs tien
duizend stemmen haalde. Dat was niet
genoeg om Churchill te slaan: hij werd
ais Lagerhuislid herkozen.
Zijn afscheidswoord toont zijn eigen
begrip van de positie. Hij dankt het Brit
sche volk voor den steun,dien het hem heeft
verleend en voor de vriendschap die het
aan hem, zijn dienaar, heeft bewezen. Wie
dit sobere woord ieest en zich de gillende
zelfverheerlijking van den gek van Berch-
tesgaden herinnert, verheugt zich in de
sfeer van het Westen en voelt zich op
nieuw gelukkig, dat wij van de nachtmer
rie bevrijd en voor de beschaving gered
zijn.
Churchill zelf heeft eens verklaard, dat
de beste Premier in oorlogstijd volstrekt
niet de beste Premier in vredestijd be
hoeft te zijn. Dit is nu juist een overwe
ging, die velen ten aanzien van hem heb
ben doen gelden. Hij heeft zich in zijn
lange politieke loopbaan doen kennen als
een koppige strijder en geestdriftige
vechtjas veeleer dan als een bouwer en
bevorderaar van samenwerking. In dit
opzicht herinnert hij aan een Fransch-
man, aan Georges Clemenceau, die in de
critieke periode van den eersten Wereld
oorlog premier werd en zijn program be
perkte tot de in hun kortheid grimmige
woorden: „Ik voer oorlog!"
Ook Clemenceau, de Tijger, wees het
volk den weg naar de overwinning. Hij
werd uitbundig gehuldigd. Maar toen hij
zich candidaat liet stellen voor het presi
dentschap van de Republiek koos men zijn
tegenstander. Bij de vredesonderhande
lingen was al gebleken, dat de strijder
geen bouwer was.
Het optreden van een Labour regeering
in Engeland zal de internationale toena
dering ten goede komen. Het zal vermoe
delijk ook de verhouding met Rusland
dienen. Te verwachten is, dat Ernest Be-
vin Eden's opvolger aan Buitenlandsche
Zaken zal zijn. Andere leiders van La
bour. die in de nieuwe regeering zeker
op den voorgrond zullen treden, zijn
Herbert Morrison, Sir Stafford Cripps.
Hugh Dalton. Greenwood, Henderson en
A. V. Alexander De meesten hebben
langdurige ministerieele ervaring opge
daan in de coalitie-regeering en in vroe
gere Labour-kabinetten. Dat zooveel
links-vooruitstrevende regeeringen in
West-Europa aan het bewind zijn geko
men zal de eenheid in dit deel der wereld
kunnen bevorderen. R. P.
ZWEMMEN AAN DE KLEVERLAAN
De gemeentelijke zweminrichting aan de
Kleverlaan wordt, nu er stroom besehik-
baai gesteld is. zoo spoedig mogelijk in ge
bruik gesteld. Gehoopt wordt dat de zwem
mers op 1 Augustus kunnen komen. Valt
het werk tegen dan wordt het 2 of 3
Augustus.
Attlee vorming van nieuw kabinet opgedragen.
De Eiigeholie verkiezingen hebben oen volledig suivcw voor de Ijüboui' Party
opgeleverd. Van de in totaal 6-10 zetels wist zij er :t»0 te verwerven, de eon-er-
vatieven sleelits 195.
Het resultaat van dezen uitslag; is. «lat Winston ('luirehill nog Donderdag»toud
een bezoek bracht aan den Koning en het ontslag van het kabinet heeft aan
geboden. Een half uur later werd de leider van de labour Party Clement Attlee
door den Koning ontvangen, die hein de vorming van een nieuw kabinet 0|Klroc#t.
De samenstelling daarvan zal waarschijnlijk morgen gepubliceerd worden.
Hedenmorgen was liet nog niet zeker, of Churchill naar Potsdam zou tcrug-
keeren. Attlee zou hem hiertoe hebben uitgenoodigd, maar men «clitto het niet
onmogelijk, dat Churchill deze uitniKxligiiig niet zou accepteer*-», om ..Attlee
niet te belemmeren in de uitwerking van de eigen politiek van labour".
Over het algemeen heeft Labour in de
groote steden een zeer sterke meerderheid
behaald. In Londen won Labour 21 zetels,
vrijwel alle ten koste van de conservatie
ven. Van de 62 L-ondensche zetels zyn er 41
behaald door Labour. 19 door de conserva
tieven. 1 door een onafhankelijke en 1 door
de communisten. In Huil. Manchester en
Liverpool leed de regeering onverwachte
nederlagen. In Manchester verwierf Labour
9 van de 10 zetels, in Liverpool 8 van de 11
In Glasgow behield de regeerings-coalitie
slechts 5 van de 15 zetels. Ook in Birming
ham maakte Labour winst
De liberale partij is wel zeer zwaar ge
havend: de bekende liberale leiders werden
alle verslagen.
Vele vooraanstaande conservatieven wer
den in hun districten verslagen, zoo de mi
nisters Brendan Bracken, Amery. Hore Be-
üsha en Grigg. Ook de liberale" leider Sin
clair en zijn bekende Dartijgenoot Beve-
ridge moesten de nederlaag lijden. Chur
chill is in zijn district herkozen; de groote
partijen hadden hier geen tegencandidaten
gesteld, als blijk van waardeering voor het
groote werk door Churchill in de oorlogs
jaren verricht. Ook Anthony Eden is her
kozen.
Hef oude en nieuwe
Lagerhuis.
nieuw oud
Conservatieven 195 351 156
Labour 390 168 222
Nationale Liberalen 14 25 11
Liberalen 11 18 7
Onafhankelijken 10 16 6
Ulster-Unionisten 9 9
Nationale Labourpartij 5 5
Nationalen 1 5 4
Onafh. Nationalen 2 2
Onafh. Labourpartij 3 3
Commonwealth 1 4 3
Communisten 2 1 1
Schotsche Nationalisten 1 l
Iersche Nationalisten 2 2
Conservatieven kregen
1.300'000 stemmen minder
Het aantal stemmen, dat op de Labour
partij werd uitgebracht bij de jongste
Engelsche verkiezingen heeft bedragen
11.941.501 tegen 8.292.288 bij de vorige ver
kiezingen in 1935. Het aaTital stemmen voor
de conservatieven bedroeg 9.056.672 tegen
10 358 634 in 1935: voor de liberaal-nationalen
779.781 tegen 840.034; op de onafhankelijken
werden uitgebracht 539.228 stemmen tegen
155 957; op de nationalen 137.718 tegen
op de Commonwealth-partij 127.730
:n (deze partij bestond in 1935 nog
niet); op de communisten 102.780 tegen
27.117 en op de onafhankelijke labourpartij
46.679 tegen 139 577 stemmen.
In 1935 traden nog eenige partijen op,
welke thans niet aan de verkiezing hebben
deelgenomen, n.l. de Nationaal-Labour
Party, welke ln 1935 353.061 stemmen ver
wierf, de Samuel-llberalen, welke 1.357.500
stemmen verwierven en de onafhankelijke
liberalen, welke 65.150 stemmen kregen.
De Nieuwe Britsche Premier.
Clement Richard Attlee, leider van de
Labour Party, is geboren in 1883 en dus 62
jaar oud. De Koning van Engeland heeft
hem belast met de vorming van een nieuwe
regeering, waarin hij ongetwijfeld zal sla
gen omdat zijn party de volstrekte meerder
heid in het nieuwe parlement heeft, zoodat
wij al kunnen spreken van den nieuwen
Britschen Premier.
Attlee werd advocaat in 1905. was jaren
lang lector in Sociale Wetenschap trad in
den eersten Wereldoorlog in militairen dienst
en bereikte den rang van majoor, was bur
gemeester van Shepney van 1919 tot 1920 en
werd tot lid van het Lagerhuis gekozen in
1922. Hij trad eerst op als parlementair secre
taris van Ramsay MacDonald en was onder
staatssecretaris van het departement van
Oorlog in de eerste en Postmaster-General
in de tweede Labour-regeering. Sinds 1931
bekleedde hy verschillende posten in de
leiding van de Labour Party, tot hy Arthur
Henderson (senior) als leider der partij op
volgde. In de coalitie-regeering-Churchill
gedurende den tweeden Wereldoorlog was
hij minister van Binnenlandsche Zaken.
Toen twee maanden geleden de Labour
Party de coalitie verliet, trad hij af
De Oude Britsche Premier.
Winston Spencer Churchill, leider van de
Conservatieve Party, geboren in 1874 en
dus 71 jaar oud. Zyn vader, Lord Randolph
Churchill, was eveneens een bekend poli
ticus en gedurende korten tijd minister. Hij
stamt uit een oud adeliyk geslacht, waarvan
het hoofd de hertog van Marlborough was.
Zijn moeder was een Amerikaansche. het
geen altyd veel invloed op zijn houding en
optreden heeft gehad. Hij was van 1895—1900
beroepsofficier en streed in verschillende
koloniale oorlogen. In 1900 werd hij lid van
het Lagerhuis en zat zes jaar als conserva
tief. !n 1906 werd hij liberaal, in 1924 keerde
hy tot de Conservatieve Partij terug. Chur
chill bekleedde een lange reeks minister
schappen tot hij in 1940 premier werd. Ge
durende eenige jaren na den eersten Wereld
oorlog stond hij buiten het parlement. Hij
heeft zich ook onderscheiden als een
brillant journalist en een dozijn boeken
over militaire, politieke en biografische
onderwerpen gepubliceerd.
Churchill tot Britsche volk;
Churchill heeft Donderdagavond een
afscheidsboodschap tot het Britsche volk
gericht. Hij geeft hierin de verzekering,
dat „alle plannen gemaakt en alle voor
bereidingen getroffen zijn voor den
oorlog tegen Japan, en dat ,.de resulta
ten wellicht veel eerder zullen komen
dan wij tot dusver het recht hadden te
verwachten."
Vervolgens zegt Churchill, dat hij als
gevolg van den uitslag der algemeene ver
kiezingen zijn ambt neerlegt. „Er blijft
mij nog slechts over", zoo vervolgt hy
dan, „het Britsche volk. waarvoor ik ln
deze gevaarvolle jaren ben opgetreden,
uit den grond van mijn hart mijn dank
te betuigen voor den onwankelbaren en
onophoudelyken steun, dien het mij tij
dens het uitoefenen van mijn ambt heeft
verleend, alsmede voor de vele uitingen
van vriendschap, welke het aan mij, den
dienaar van het Britsche volk. heeft be
wezen."
Prof. Laski, voorzitter van het dage-
lijksch bestuur der Labour Party, heeft
verklaard: Namens de Britsche arbeiders
partij wil ik Churchill dank zeggen voor
de groote diensten, die hij deze natie
heeft bewezen. Het Britsche volk heeft
gekozen en wij danken het Britsche volk
voor dit bewijs van de volkomen ryp-
heid der Britsche democratie.
Eden verklaarde: Ik ben nog steeds
verlangend te doen wat ik kan om on2e
natie te helpen het hoofd omhoog te
houden, zooals het het recht en de trots
heeft om te doen. Over den uitslag der
verkiezingen zeide hy: Ik betreur diep
dit besluit der natie, maar aanvaard het
omdat ik in de democratie geloof.
Met neuslengte geslagen
De Liberale Partij kreeg een gevoeligen
slag door de nederlaag van haar leider Sir
Archibald Sinclair, minister v. d Lucht
vaart in het Coalitiekabinet HIJ eindigde
als nummer drie ln een scherpen strijd, die
gewonnen werd door den conservatief Gan-
dar Dower. op wien 5564 stemmen werden
uitgebracht. Mc. Innes. candidaat der La
bour Party verkreeg 5558 stemmen, dus
slechts 6 stemmen minder Sir Archibald
Sinclair moest zich met 5503 stemmen te
vreden stellen.
BINNENLAND
Prins Bernhard heeft Donderdag een
bezoek gebracht aan Zaandam. De Prin9
kwam per sportvliegtuig.
De Venus" van de K. N. S, M is uit
Londen te IJmuiden aangekomen met 1600
ton stukgoederen.
„Commentaar", de uitgave van Mili
tair Gezag, deelt mede, dat er besprekin
gen gevoerd worden omtrent koppeling van
het gasdistrlbutlenet van de Staatsmijnen
en eventueele gasnetten in het Oosten des
lands, met dat van het Roergebied. Aan
gezien verschillende gasfabrieken aldaar
nog geheel of gedeeltelijk Intact zijn, is er
voldoende gasproductie mogelijk óm een
belangrijke hoeveelheid gas" aan Nederland
te kunnen leveren
In verband met de verplichte in
levering van bankbiljetten van f 100.
zijn de in het kamp ,,De Kroon" te Oude
Pekela geïnterneerde vrouwelijke N.S.B.'ers
voor den dag gekomen met een totaal be
drag van f 200 000. De vrouwen hadden het
geld verstopt tusschen haar kleeren. zoo
dat het bij fouilleering niet ls opgemerkt.
Tot secretaris-generaal van het depar
tement van Sociale Zaken is benoemd mr.
dr. A. A. van Rhijn. oud-mlnlster van
Landbouw en Visscherij.
De regeering heeft een plan opgesteld
tot den aankoop van hout, namelijk 450.000
M3. ln Zweden en van 160.000 M3. ln de
Vereenigde Staten en Canada.
BUITENLAND
Laval heeft by de Spaansche autori
teiten een verzoek tot vrijlating ingediend
Radio Tokio meldt dat de geallieerde
troepen, die op het eiland Sambang of Poe-
ket geland waren, zich thans teruggetrok
ken hebben De Japansche stellingen lig
gen nog steeds onder het vuur van de ge
allieerde kruisers.
Hel woord is aan
Maxim Gorki:
De mensch wordt groot
door te pogen, liooger te
reiken dan hij kan.
Geldig van 29 Juli t./m. 4 Augustus:
161. 162. 163. 177. 178 400 gram brood.
179 600 gram biscuit
R 33 250 gram rijst of- kindermeel
164 200 gram bloem
165 1 tablet chocolade (55 gram)
166. R 34 125 gram suiker
167 100 gram vette kaas voorinleveren
uiterlijk 28 Juli)
168. R 35. R 36 2 liter melk.
169. 170. 180 1 kg aardappelen.
171 100 gram versch vleesch of 4 oz. (112
gr.» vleesch in blik of 4 oz. <112 gr.)
vlsch in blik.
172 4 oz. 1112 gr vleesch in blik of 4 oz.
(112 gr I visch ln blik.
Nog geldige bonnen tot en met 4 Aug.:
151 125 gram boter
152. 153. 154 125 gram margarine
155 100 gram kaas
GB 501. GC 501 (inlegvel) 4 1&2 liter melk.
De levering van rijst of kindermeel ls
afhankelijk van den voorraad bij de win
keliers. de keuze berust derhalve niet bil
het publiek.
Op de bonnen 171 zal zoo mogelijk
versch vleesch worden afgeleverd; is dit niet
mogeiyk, dan zal vleesch of vlsch in blik
worden verstrekt.
Bovengenoemde bonnen, met uitzonde
ring van die voor melk en vette kaas. mo
gen eerst bij aflevering der goederen aan
de winkeliers worden afgegeven. Ongeoor
loofde voorinlevering kan tot misbruik ten
nadeele van het publiek aanleiding geven.
BIJ deelneming aan de warme maaltijden
uit de Centrale Keuken moeten de bonnen
171 voor vleesch en de bonnen 169 en 170
voor aardappelen worden Ingeleverd.
Zelfverzorgers moeten op door de distri
butiediensten aan te geven dagen aldaar
Inleveren
graan: 161. 162. 163. 177. 178, 179:
vleesch: 171. 172: melk: 168, R 35. R 36;
aardappelen: 169. 170, 180.
De bonnen zijn met ingang van Zondag
29 Juli geldig Er mag evenwel reeds des
Zaterdags 28 Juli op worden gekocht, met
uitzondering van de artikelen melk en
aardappelen, welke eerst op Maandag 29
Juli mogen worden gekocht. Winkeliers,
die voortijdig op de bonnen verkoopen, zul
len niet worden herbevoorraad.
De bekende Haarlemsche pianist Roel
Riphagen geeft a.s. Zaterdag een recital in
den Stadsschouwburg te Haarlem. Het pro
gramma bevat werken van Mozart, Liszt en
Debussy.
Gisteren vierde de heer C. de Gooier,
Floresstraat 112. zijn zilveren ambtsjubi
leum bij de Ned. Spoorwegen, waar hij
thans de positie van adjunct-commies be
kleedt. Hy werd toegesproken door den sta
tionschef en enkele collega's. De bloemen
hulde was overweldigend. Er zal nog een
oorkonde worden gegeven, die door het
personeel uit zyn werkkring met de hand
wordt geteekend.
Er wordt herhaaldelyk Ingebroken in
woningen, die door N. S. B.-ers verlaten
zyn en waarin allerlei huisraad enz. is ach
tergelaten In den nacht van Woensdag op
Donderdag is weer ingebroken in een woning
aan de Zaanenlaan. Alles wat in het huis
aanwezig is, huisraad, kleedingstukken,
beddegoed, vloerkleeden enz. is gestolen.
Men potte niet!-
Het ministerie van financiën deelt
mede: Sinds de inlevering van de
honderd-gulden-biljetten bestaat er
bij het publiek eenige neiging, de bil
jetten van f 25 en f 10 te schuwen
en zich het bezit te verzekeren van
biljetten van f 2.50 en van f l, bene
vens van zinken munten. Voor deze
houding bestaat geen enkele grond.
Het ligt namelijk in het voornemen,
om wanneer lot verdere verplichte
inlevering van bank- en muntbiljet
ten wordt overgegaan, de groote en
de kleine coupures gelijkelijk te
treffen, terwijl ook met betrekking
tot het zinken geld maatregelen zul
len worden genomen.
De regeering doet daarom een drin
gend beroep op alle burgers om niet
door het oppotten van bepaalde soor
ten van geld en het weigeren van de
groote bankbiljetten het betalings
verkeer te bemoeilijken.
Japan voor de keus gesteld:
overgave of algeheele vernietiging.
De Ver. Stalen, Engeland en Uhina
hebben In een gemeenschappelijke ver
klaring van Japan geélsclit. dat het
zijn tegenstand opgeeft, aangezien an
ders het geheele moederland volkomen
vernietigd zal worden.
De proclamatie wijst op de „vreeselijke
duidelijkheid" van het voorbeeld van
Duitschland en zegt dan „de ontzaggelijke
strijdkrachten te land. op zee en ui de
lucht van de Ver. Stalen, het Britsche Rijk
en China, vele malen versterkt door legers
en luchtvloten uit het Westen maken zich
op Japan de laatste slagen toe te brengen.
Het totale gebruik van onze militaire macht
zal ae volledige vernietiging beteekenen
van de Japansche gewapende macht en
de volslagen verwoesting van Japan zelf.
De proclamatie roept Japan op den weg
van dc rede te gaan en zegt ..de geallieer
de voorwaarden zijn de verwijdering van de
schuldigen aan den oorlog, en het vestigen
van een vredelievende nieuwe orde. Tot dit
tot stand is gebracht zal het Japansche ge
bied bezet worden om te verzekeren dat de
Japansche souvereinitelt beperkt blijft tot
de drie groote Japansche eilanden, dat Ja
pan volkomen ontwapend wordt «n dat de
vrijheid van godsdienst, sprekaf* en den
ken hersteld wordt."