De Belgische
Koning.
Heden slotconferentie te Potsdam?
Laval in Oostenrijk aangekomen.
Weygand in proces-Pétain gehoord.
De man die weet,
maar zwijgt.
Hef woord is aan
Steeds groeiende Japansche verliezen
Schoolactie Venray-
Nijmegen.
Distributienieuws
"Gezondheidstoestand
der Koningin.
«Oe Jaargang No. 18(>»1 mm w lV^k. 1 Woensdag 1 Augustas 1945
Bureaux: Groote Houtstr. 93 *"™HI T TP 1 C I 1 I^V B ^^1 Uitgave van de Stichting
en Soendapiein 37, Haarlem I 111111 I F- III I M 1 I Voorlichting te Haarlem.
IJmuiden: Kennemerlaan 154. A A dfc A Jfc 'iké' VA A Abonnementen: p.week 31 ct
Telef. 5437. per kwartaal 4.
Tel Dir.-Hoofdred. 15054. Adm. 10724 Directeur-Hoofdredacteur: Robert Peereboom Tel: Redactie 10600. Expeditie 14825.
LEOPOLD III, Koning der Belgen, is nu
vier-en-veertig jaar oud. Zijn vader,
Koning Albert, heeft in den eersten we
reldoorlog roem geoogst door zijn leiding
van het hardnekkige verzet der Belgen
tegen den Duitschen overweldiger. De
inval in België was toen de aanleiding tot
Engelands intrede in den oorlog. Want de
onschendbaarheid van het Belgische
grondgebied was gewaarborgd door een
verdrag, door de groote mogendheden on
derteekend. Toen Duitschland dit verdrag
schond en de rijkskanselier Bethmann-
Hollweg het achteloos betitelde als „een
vodje papier", ging een kreet van veront
waardiging in de wereld op. Het was
slechts een voorlooper van hetgeen
Duitschland later als woordbreker prestee-
ren zou, ondanks de bittere ervaring die
het met dezen overval opdeed. Want het
feit, dat Engeland in den oorlog kwam
veel later gevolgd door de Vereenigde
Staten besliste over Duitschlands lot.
België werd veroverd, op een klein uit
hoekje in het Zuidwesten na. De Koning
en de regeering vestigden zich in het
Fransche plaatsje Saint-Adrene bij Le
Havre. Terwijl de bevolking vier jaar en
vier maanden lang de Duitsche bezetting
moest ondergaan (sommigen vergeten wel
eens, dat het Belgische volk tweemaal
deze ellende heeft moeten doorstaan)
streed het Belgische leger, aan de zijde
der geallieerden, den ganschen oorlog uit.
Het defileerde met de overwinnaars in
Parijs en werd ontzaglijk toegejuicht. In
de groote geallieerde landen zoowel als in
zijn eigen land werd Koning Albert als
de verpersoonlijking van België's kranige
houding, ja als een held geëerd.
Zijn opvolger is een gansch ander lot
beschoreii. Toch heeft de Fortuin dezen
koningszoon aanvankelijk zoo sterk be
gunstigd. Hij was als kroonprins al popu
lair. In uiterlijk en optreden overtrof hij
zijn vader vooral door de zekerheid en
het zelfbewustzijn, die hem schenen te
kenmerken. Zijn uitgesproken belangstel
ling voor de Vlamingen trok ook in ons
land de aandacht. Hij trad in 1926 in het
huwelijk met de Zweedsdhe prinses Astrid
en haar lieftallige persoonlijkheid ver
overde het Belgische volk. Drie kinderen
werden het kroonprinselijk paar geboren.
Toen in 1934 Koning Albert, door een on
geluk in de Ardennen, plotseling om het
leven kwam, besteeg zijn zoon als Leopold
III den troon in een atmosfeer ^an ver
trouwen, onder algemeenen bijval. Het
jonge Koningspaar was geliefd in zijn land
en gold als een idylle in de wereld. Die
sfeer van geluk zou spoedig wreed ver
stoord worden.
Want reeds in het volgende jaar ge
beurde het ongeluk, dat Koningin Astrid
het leven kostte. De Koning reed zelf zijn
auto op een weg langs een Zwitsersch
meer, toen een kleine onachtzaamheid
den wagen in botsing bracht met het
talud. Hijzelf werd licht gewond; zijn ge
malin stierf aan haar verwondingen. En
er ging een golf van ontroering en mede
gevoel met den zwaargetroffen jongen
vorst over Europa.
Misschien was dit het oogenblik, waar
op zijn geluksstér hem verliet, ofschoon
hij zich nog jaren daarna gedragen moest
weten door de sympathie van zijn volk
en van velen in het buitenland. Maar als
men in dien tijd den Belgischen Koning
zag, maakte hij den indruk van een ge
sloten, in zichzelf gekeerd man, nauwelijks
tot een glimlach in staat.
Toen in 1940 de oorlog zijn land opnieuw
trof nam hij zelf het opperbevel over de
troepen op zich. Wellicht was dat een
fout. Er zullen redenen geweest zijn, die
den doorslag gaven bij dit beleid. Maar
toen het Belgische leger snel verslagen
werd en hij capituleeren moest werd hij
dientengevolge de gevangene van de
Duitschers in zijn eigen paleis te Laeken.
De Koning schijnt weinig vertrouwen
meer in de democratie gehad te hebben.
Hij schijnt te hebben gemeend, dat het
fascisme een duurzame overwinning in
Europa zou behalen. Zijn tweede huwelijk,
met de dochter van een oud-minister,
zette ook kwaad bloed in België, maar
niet alleen omdat zijn vrouw niet van
koninklijken bloede was. Haar vader werd
van politieke sympathieën verdacht, die
hem uitschakelden. En in November 1940
ondernam de Koning een reis naar Berch-
tesgaden, waar hij met Hitler over Bel-
gie's toekomst sprak en (volgens den
tegenwoordigen premier van Acker) de
positie van zijn land bij een Duitsche
overwinning, de mogelijkheid van een
accoord met Duitschland en het lot van
zijn dynastie besproken zou hebben. Ver
leden jaar werd hij, na de geallieerde
landing in Normandië, naar Duitschland
overgebracht, waar hij in Mei 1945 door
Amerikaansche troepen bevrijd werd.
Sindsdien vertoeft hij in de buurt van
Salzburg en aarzelt over zijn abdicatie.
De groote meerderheid van het parlement
wil hem niet terugzien. Ministers hebben
vergeefsche reizen naar Salzburg gemaakt.
De maandenlange crisis van het koning
schap heeft aan de verhoudingen en de
stemming in zijn land veel kwaad gedaan.
Alleen de Katholieke partij steunt hem,
maar zij schijnt ook al niet geheel een
drachtig meer te zijn. Het is een zonder
linge en zeker niet verheffende vertoo
ning. De Kamers hebben eindelijk beslo
ten, dat hij niet zonder hun toestemming
mag terugkeeren. Maar daarmee is de
crisis nog niet opgelost. Zal hij tenslotte
DINSDAGAVOND leek liet zwaarste werk
van de drie groote mogendheden ach
ter den rug te zijn. Het zag er naar uit, dat
de Ministers van Buitenlandsche Zaken in
hun bijeenkomst van heden het slotontwerp
zouden opstellen voor de overeenkomst,
welke ter voltallige zitting in den middag
zou worden onderteekend.
Dit alles is echter nog niet geheel zeker.
De conferentie zou Dinsdagavond volgens
zekere kringen reeds geëindigd moeten zijn.
Stalin, Attlee en Truman hebben Dinsdag
se uur lang geconfereerd, en men ver
moedt, dat ook op de voltallige bijeenkomst,
die inmiddels Dinsdagmiddag gehouden is,
belangrijke voortgang is gemaakt.
Truman naar Plymouth.
President Truman zal onmiddellijk na
het einde van de conferentie per vliegtuig
naar Plymouth gaan, om een ontmoeting te
hebben met het Engelsche Koningspaar,
voordat hij scheep gaat naar de Vereenigde
Staten. De ontmoeting met Koning George
en Koningin Elizabeth zal waarschijnlijk
kort zijn.
Spanje in de knel.
United Press meldt, dat volgens gezag
hebbende kringen het slot-communiqué in
een passage het Franco-regime zal critisee-
ren. In dit verband moet nog vermeld wor-
Hitler's mentor gearresteerd.
Karl Haushofer, eens een van de vooi-
naamste raadsleden van Hitler, is bij een
groote razzia gearresteerd. Haushofer is de
vader van de „Lebensraum"-theorie, waar
Hitier zijn expansieplannen op baseerde en
op wien Hitier vaak doelde, wanneer hij
sprak over zijn mentor en adviseur".
Haushofer heeft geruimen tijd in de omge
ving van Garmisch-Partenkirchen vertoefd.
Zijn zoon Albrecht Haushofer daarentegen,
die professor was aan het zoogenaamde
geopolitische instituut van zijn vader in
Berlijn, heeft dit instituut gebruikt voor
anti-naziactiviteit, welke een hoogtepunt
vond in zijn deelneming aan het complot
van Stauffenberg tegen Hitier. De oude
Haushofer toonde zich zeer verbaasd over
de activiteit van zijn zoon en weigerde iets
voor hen te doen. Onderzoekingen hebben
aangetoond, dat Albrecht Haushofer enkele
dagen voor de komst der Bussen door de
S.S. in Berlijn is vermoord.
Bij deze razzia zijn verder nog
gearresteerd Obergruppenfuehrer Prins
Richard von Hesse, dr. Wipert von Bliicher,
Duitsch ambassadeur in Finland, de ambas
sadeur von Rintelen met acht van zijn
medewerkers, Hans Wunder, directeur-
generaal Van het miinsterie van oorlogspro
ductie, en professor Fiekensche, het hoof
van het departement van volksgezondheid.
Er is een man, die vrijwel evenveel weet
van de geheime geschiedenis van dezen oor
log als Churchill zelf, wiens foto ontel
bare malen in de kranten heeft gestaan en
wiens beeltenis bijna evenvele malen op
het witte doek verscheen, doch dien maar
heel weinig Londenaren zouden herkennen,
als ze hem op straat tegenkomen, aldus
United Press.
Deze man is Inspecteur Walter H. Thomp
son, detective van Scotland Yard en per
soonlijke lijfwacht" van den oud-premier
gedurende den tweeden wereldoorlog. Deze
man heeft zich thans teruggetrokken. Men
kan van hem zonder overdrijving zeggen,
dat hij ,,een plaats op de eerste rij" heeft
gehad bij alle wereldhistorische gebeurte
nissen van de laatste zes jaar. Met Chur
chill woonde hij elke bezichtiging van een
.nieuw wapen" bij en hij is een der weini
gen, die den datum van ,,D-day" reeds weken
van te voren wist. Hij was met Churchill
tegenwoordig bij de dramatische bijeen
komst in Frankrijk in Juni 1940, vlak voor
de Fransche capitulatie. Hij ontmoette wij
len pres. Roosevelt en Maarschalk Stalin.
Iedere geallieerde autoriteit, staatsleider of
generaal kwam onder zijn oogen, en elke
buitenlandsche reis van Churchill maakte
hij mee. Alleen in Yalta was „Tommy"
zooals men hem kortweg wel noemt niet
van de partij. Hij zou een buitengewoon be
langwekkend relaas van zijn ondervindingen
bijeen kunnen brengen, maar voorloopig
zwijgt hij.
NIEUWE SOCIALISTISCHE REGEERING
IN ZWEDEN.
In Zweden is een nieuwe socialistische
regeering gevormd. Minister-president is
Albin Hansson en minister van buitenland
sche zaken Oesten Unden.
den, dat de nieuwe Britsche ambassadeur in
Spanje Sir Walter Malett Franco reeds ver
teld heeft, dat zijn regime in Engeland met
wantrouwen en antipathie wordt gadege
slagen. Mallets verklaring en die van Pots
dam worden beschouwd als de inleiding van
een scherpere campagne tegen het Franco-
Spanje dan tot dusver door de conservatieve
regeering voorgestaan werd, een campagne,
die wel eens in een zenuwoorlog zou kun
nen overgaan. Reeds een maand geleden,
nog onder de regeering Churchill, liet men
de „melk en honing"-politiek varen voor
een krachtigere. De Tanger-kwestie zou
toen reeds zonder Spanje behandeld wor
den. Ook het door Stalin toegezegde deel
nemen aan deze besprekingen zou de posi
tie van het totalitaire Spanje niet roos
kleuriger maken. Deze „Tanger-conferentie"
is te Parijs begonnen tusschen vertegen
woordigers van Engeland, de Ver. Staten en
Frankrijk.
Aristide Briand:
De echte kiemcellen voor
een Vereenigd Europa zijn
de kleine staten.... Wan
neer de menschen maar niet
zoo historisch dachten! Zij
leven altijd half op het
kerkhof. Spreekt men van
Frankrijk, dan valt hun
meteen in: Napoleon en het
Groote Leger en zij verge
ten, welke slechte erva
ringen wij met de twee oor
logszuchtige keizers hebben
opgedaan.
(Gesprek met Emil Ludwlg
in 1931)
Laval is Dinsdagochtend in gezelschap van
zijn vrouw te Horsching-Linz in het door de
Amerikanen bezette deel van Oostenrijk
geland. Als verblijfplaats werd hem een
woning toegewezen, welke door Amerikaan
sche soldaten bewaakt wordt. Het Fransche
hoofdkwartier werd op de hoogte gesteld
van Lavai's aanwezigheid en daarna is hij
van Linz naar de Fransche zone vertrokken,
vergezeld door generaal John Copeland.
De Fransche premier is in hetzelfde Jun-
kers-toestel uit Spanje vertrokken, waar
mede hij gearriveerd was. Voor zijn vertrek
verkeerde hij in een toestand van groote
opwinding. Het was duidelijk, dat hij niet
op eigen verzoek vertrok, zooals ook nog
werd verondersteld, doch dat de Spaansche
regeering hem het verdere verblijf had
ontzegd. In een communiqué van het semi-
officieele Spaansche persbureau wordt dit
bevestigd en wordt verder meegedeeld, dat
Laval heeft verklaard naar Spanje te zijn
gekomen, niet om zich aan de verantwoor
delijkheid te onttrekken, maar om zich aan
de vereenigde naties over te geven. Hiervan
was kennis gegeven aan de geallieerde mi
nisters van buitenlandsche zaken. Sinds
Laval's aankomst is meer dan voldoende
tijd verstreken voor de regeeringen der
vereenigde naties om een besluit te nemen,
zoo wordt verder gezegd in het communiqué.
Aangezien deze regeeringen zich ervan
onthouden hebben een definitief standpunt
in te nemen en de Spaansche regeering zich.
niet verplicht acht onderhandelingen over
Laval's overgave toe te laten, is bevel gege
ven, dat Laval moet terugkeeren naar zijn
punt van uitgang, en wel in hetzelfde vlieg
tuig, dat hem indertijd van Duitschland naar
Spanje heeft gebracht.
Laval is reeds in Frankrijk bij verstek ter
dood veroordeeld en indien hij nu naar
Frankrijk wordt overgebracht, zal hij voor
hetzelfde hof moeten terecht staan, dat
thans de zaak-Pétain behandelt.
Het is langzamerhand onmogelijk een
juiste opgave te verkrijgen van de door de
Japanners geleden verliezen; het eene be
richt wordt door het andere achterhaald.
Vooral de vloot heeft zware klappen te in-
casseeren. De Amerikaansche onder-minis
ter van marine Artemis Gates verklaarde
voor de microfoon: „De Japanners hebben
geen enkel slagschip meer over in den
strijd; zij hebben waarschijnlijk nog 2 of 3
vliegkampschepen, doch deze vormen geen
ernstige bedreiging meer. Als de Japansche
vloot nog 3 kruisers over heeft, die kunnen
varen, zal het mij zeer verwonderen. Mis
schien hebben zij nog 15 of 20 torpedojagers
en eenige onderzeeërs." Misschien heeft
deze zegsman een te gunstigen kijk op het
verloop van den strijd voor het ondergaan
van de rijzende zon, maar zijn mededeeling
wijst toch zeker op een heerschappij ter
zee van de Geallieerden.
Niet alleen de vloot van onze bondgenoo-
ten, doch ook de luchtmacht bezit de supre
matie en kan zijn doelen naar believen be
stoken, waarbij zij belangrijk lichter ver
liezen lijdt dan boven Duitschland. Mac
Arthur meldt dat toestellen van de 5e en 7e
luchtmacht Japansche schepen van de Ja
pansche wateren tot Borneo bestookt heb
ben; zij patrouilleerden boven de scheep
vaartroutes bij Kioesjoe en beschadigden
vrachtschepen met een totaal van 6000 ton,
en 2 motortorpedobooten.
Namens de schooljeugd wordt het pu
bliek in de Gemeenten Haarlem, Bloe-
mendaal en Heemstede hartelijk be
dankt voor haar tot nu toe verleende
medewerking. Wij zijn er echter nog
niet. Wegens gebrek aan opslagruimten
en beperkte vervoersmogelijkheden
staan nog op duizenden door ons ge
administreerde adressen goederen. Deze
goederen zullen binnenkort worden af
gehaald. Hierover komt één dezer da
gen nog één der leerlingen met u pra
ten. Voor inlichtingen en klachten ge
lieve men zich te wenden tot het Cen
traal Bureau le H.B.S. B., Zijlvest 17,
tel. 11595
Het Comité Schoolactie
Venray-Nijmegen.
Dinsdagmiddag werd de achtste zitting in
het proces-Pétain geopend. Generaal Wey
gand, de voornaamste getuige van dezen
middag, trachtte ook zijn eigen houding te
rechtvaardigen, aangezien hij, behalve ge
tuige, ook beschuldigde in dit proces is.
Weygand viel Reynaud scherp aan, en
vroeg zich af, met welk recht deze zijn
vaderlandslievendheid in twijfel trok. De
conclusie, die getuige over het ontstaan van
den wapenstilstand trok, waren: 1. De wa
penstilstand werd uitsluitend om militaire
redenen gevraagd. 2. Reynaud en de Re
geering werden van minuut tot minuut op
de hoogte van de feiten gehouden. 3. Het
afstand doen ten gunste van zijn oudsten
zoon, kroonprins Boude wijn, die pas vijf
tien jaar is? Het blijft onzeker. Dit is nu
het trieste lot geworden van een Koning,
die als jonge man een lieveling der For
tuin scheen en eenmaal door het lot wreed
getroffen werd. Maar die blijkbaar falen
moest door gebrek aan vastheid van ka
rakter en het voorbeeld van zijn vader
niet heeft kunnen gestand doen. R. P.
Fransche leger Jieeft gevochten, zoolang het
kon. 4. Er is nooit een conflict geweest tus
schen de militaire en civiele macht.
Den oorlog in Noord-Afrika voort te zetten
werd door getuige niet mogelijk geacht,
daar de voorraden en de röWitailleering in
hooge mate onvoldoende waren. Ergo: Wa
penstilstand was de eenige oplossing.
Frankrijk behield dan een leger en een
vloot, in staat om het kader te bewaren en
het materiaal te verbergen.
Over een wapenstilstand heeft getuige
niets geweten, en indien hij dit van tevoren
geweten zou hebben, zou hij er niet mee
accoord gegaan zijn.
De hem toegeschreven uitdrukking: „Over
drie weken zal Engeland's jjek als van een
kip zijn omgedraaid", ontkende hij geuit te
hebben.
Pétain interrumpeert.
Voor het eerst in het proces komt Pétain
dan met een interruptie, waarin hij op
merkt, dat hij betreurt wegens zijn hard-
hoorigheid het proces niet voldoende te
kunnen volgen. Getuige Weygand schetst
hij als een volkomen betrouwbaar man en
een groot militair.
Een heftige woordenwisseling tusschen
Reynaud en Weygand besloot de zitting.
Ook Adm. Nimitz' communiqué maakt
gewag van geduchte Japansche verliezen.
De driedaagsche aanval van Vrijdag, Zater
dag en Zondag op de scheepvaart in de
Japansche wateren kostte Japan bijna 190
schepen, w.o. slagschepen, vliegdekschepen
en koopvaarders. De groote luchtvloot van
Gen. George Kenney voegde hier nog ruim.
100 vrachtschepen en andere vaartuigen
aan toe. Vliegtuigen van de 3e vloot be
stookten doelen op het Japansche moeder
land, waarbij vele militair belangrijke doe
len beschadigd of vernietigd werden.
Karnemelk op Kinderbon.
Op de bonnen G.B.- en G.C.-501 van het
inlegvel zal deze week naast de lVa liter
gestandaardiseerde melk tevens extra
liter karnemelk worden afgeleverd.
Sigarettenbon R. 14.
Van Donderdag 2 Augustus 1945 af zal
Eigen Hulp, Zijlstraat 56, wederom in staat
zijn op de sigarettenbonnen R. 14 en rant
soenbonnen sigaretten af te leveren.
Geldigheidsduur.
Het publiek wordt er aan herinnerd, dat
de textielvergunningen en schoenenbonnen,
waarop het stempel „Volksherstel Shaef
goederen" voorkomt, slechts een geldigheids
duur hebben van 1 week.
DR. S. ELZINGA VOOR DE V. D. J. O,
Dinsdagavond hield Dr. S. Elzinga voor
de V.D.J.O. een inleiding over het onder
werp: Gelijke kansen voor allen. Democra
tie moet wortelen in een voedingsbodem,
waaruit een ieder gelijke ontwikkelingskan
sen moet kunnen opzuigen en deze stelling
moet ook waarlijk léven onder ons. De uit
voering stuit nog te vaak op verzet uit
betere kringen. Iedereen moet echter de
kans hebben, zijn aangeboren talenten te
ontwikkelen.
Na de pauze beantwoordde de inleider
eenige vragen.
EEN HALVE SPORTWEEK!
Op initiatief van burgemeester M. A, Rei-
nalda, zal het uitvoerend comité van de
Haarlemsche Sportweek weer actief optre
den. Daar de tijd van de bevrijding af t®
kort was om een Sportweek te organiseeren.
zooals dat in de jaren 1933 en 1939 het gevaÉ
is geweest, besloot men een Sportprogram
ma op bescheidener schaal samen te stellen-
Het is een halve Sportweek geworden of
beter gezegd: een Sportweekeinde, dat ge
houden wordt van 30 Augustus af tot en met
2 September a.s.
Tal van belangwekkende sportevenemen
ten staan op het programma, met een mas
sale sportoptocht des middags op 31 Augus
tus en een défilé op de Groote Markt;
voorts een wielercriterium, turndemonstra-
ties, zwemwedstrijden, watersport, honkbal
en een belangrijke voetbalwedstrijd en
wellicht ook krachtsportwedstrijden.
Daar de tijd van voorbereiding zeer kort
is, zal een intensieve medewerking van alle
sportorganisatie een eerste vereischte ziü;.
In aansluiting op de dezer dagen ge
publiceerde mededeeling omtrent den
gezondheidstoestand van H. M. de Ko
ningin, wordt nader bekend gemaakt,
dat deze bevredigend blijft.
De haar behandelende artsen hebben
de Koningin evenwel nog eenige weken
rust voorgeschreven. J
^rt