Haarlems Dagblad
Doorbraak.
Ook activiteit boven Indonesië.
Kort en bondig.
Radio-rede van Prinses Juliana.
80o Jaargang No. Ï8095 x x
Bureaux: Groote Houtstr. 93
en Soendaplein 37. Haarlem
IJmuiden: Kennemerlaan 154.
Telef. 5437.
Tel.- Dir.-Hoofdred. 15054. Adm. 10724
Directeur-Hoofdredacteur; Robert Peercbooin
Maandag 8 Augustus 1945
Uitgave van de Stichting
Voorlichting te Haarlem.
Abonnementen: p.vreek 31 et
per kwartaal 4.
Tel: Redactie 10600. Expeditie 14825.
De voor den oorlog door zoovelen in ons
land geuite grief, dat de politieke partij
verhoudingen niet meer beantwoordden
aan de gevoelens, die in werkelijkheid in
het volk leefden, is na den oorlog scherp
geformuleerd door de Nederlandsche
Volksbeweging. Zij heeft, zich op het
standpunt stellend van een socialisme op
personalistischen grondslag en zich aan
dienend als een sociaal-paedagogische
b weging, tegelijk de noodzaak van een
doorbraak der oude politieke verhou
dingen naar voren gebracht.
Deze noodzaak zal iedereen duidelijk
zijn, die zich van de verstarring van ons
politieke leven voor den oorlog bewust
was of zich eenvoudig onbevredigd voel
de door zulke krampachtig volgehouden,
overleefde tegenstellingen, als in den
klassestrijd en in de kerkelijke antithese
tot uiting kwamen. Als een hoofdoorzaak
van de ingetreden verstarring is onlangs
op deze plaats het kiesstelsel aangeduid
Het stelsel der evenredige vertegenwoor
diging is een mislukking gebleken en zijn
invoering een fout, die ons politieke en
maatschappelijke leven zwaar benadeeld
heeft. Ik herinner daaraan om er den na
druk op te leggen, dat deugdelijke her
ziening van de Kieswet de herhaling van
een politieke verstarring, van een vast-
loopen in verouderde tegenstellingen, zoo
als wij dat voor den oorlog ondervonden
hebben, voor de toekomst zal uitsluiten.
Maar invoering van een nieuw kies
stelsel alléén kan het groote probleem bij
de eerstvolgende verkiezingen niet oplos
sen, tenzij voor die verkiezingen tevens
de oude politieke verhoudingen zijn door
broken. Zoodat wij kiezers, voor het eerst
weer ter stembus trekkend, niet meer de
oude slagorde van partijen voor ons zien
maar de kans krijgen, onze keuze op
nieuwen en zuiverder grondslag te be
palen.
Omtrent de Nederlandsche Volksbewe
ging is telkens weer de vraag gesteld:
Wanneer wordt zij partij? Zij heeft die
vraag herhaaldelijk beantwoord, maar er
is telkens weer misverstand over gerezen.
Dit geeft Dr. W. Banning aanleiding, de
kwestie in het weekblad „Je Maintien-
drai" opnieuw te belichten. Ik herinner
eraan dat de minister-president, prof. ir.
Schermerhorn, dezer dagen wegens zijn
drukke werkzaamheden als voorzitter der
Volksbeweging is afgetreden. Hij be
kleedt nu het vice-voorzitterschap en
dominé Banning is voorzitter geworden.
Deze laatste verzoekt de dagbladpers, de
volgende verklaring te willen overnemen:
„De Nederlandsche Volksbeweging acht de
terugkeer van de vóór 1940 heerschende
beginselen der politieke partij-indeeling,
met de onverschilligheid van velen voor
het politieke leven, voor ons volk funest.
Zij zal met anderen ernaar streven
dat de gezondmaking van het politieke
leven leidt tot een sterke socialistische
partij op personalistischen grondslag. Zij
zal het toejuichen indien de ontwikkeling
der verhoudingen ertoe leidt, dat deze
partij tot stand komt zonder dat zij zelf als
zoodanig optreedt of het initiatief neemt,
zoodat zij als sociaal-paedagogische bewe
ging kan blijven werken. Zij is van mee
ning, dat een socialistische partij in perso
nalistischen geest er zijn moet vóór ons
volk tot verkiezingen wordt opgeroepen,
en tevens dat het proces van politieke
meeningsvorming behoorlijk tijd moet
worden gegund, opdat de geestelijke chaos
worde overwonnen en onze toekomstige
democratie zoo sterk mogelijk zij".
In zijn toelichting van deze verklaring
zegt dr. Banning, dat de Volksbeweging
als werkelijke, beslissende tegenstelling in
ons volk de vraag: voor of tegen een
socialisme, door personalistischen geest
gedragen, ziet. Omdat zij uitgaat van de
gedachte, dat voor alles een doorbraak
van de geestelijke onmacht en verstarring
noodig is, kan zij er niet naar streven
politieke partij te worden. Werd zij dat
nu, of binnenkort, dan zou zij immers het
door haar gewenschte vernieuwingsproces
verlammen en de verwarring vergrooten.
Vernieuwing van het partijleven „van bin
nen uit", dus uit de partijen zelf en uit
volksgroepen, die zich niet op de oude
wijze laten indeelen, is mogelijk. Als langs
dezen weg een nieuwe socialistische partij
zou ontstaan, zou de gezondste oplossing
bereikt worden. Daar streeft de Volksbe
weging naar. Mocht deze wensch niet ver
vuld worden, dan zou iets anders moeten
gebeuren. Er zal dan het initiatief tot
een partij van personalistische socialisten
moeten worden genomen, waarbij de
Volksbeweging zal moeten meedoen. Óf zij
dan zal opgaan in de nieuwe partij of wel
dat initiatieven zullen worden samenge
voegd is een vraag, die alleen de toekomst
kan beantwoorden.
Tot zoover de verklaringen van ds. Ban
ning. De ontwikkeling der politieke ver
houdingen vóór de eerstvolgende verkie
zingen zal tot haar duidelijkste uiting
kunnen komen in het Noodparlement, dat
immers deels uit oude parlementariërs,
anderdeels uit een aanvulling met nieuwe
leden zal bestaan. Bij de vorming van dat
Noodparlement zal. zooals de regeering
heeft aangekondigd, de Nationale Advies
Commissie een nuttige taak kunnen ver
vullen. Het is te betreuren, dat die Com
missie niet dan bij uitzondering in het
openbaar vergaderen wil. Maar het heeft
ons verheugd, dat zij al in naar eerste
zitting besloten heeft, de regeering te ver
zoeken om bij de oplossing van het vraag
stuk van het Noodparlement den grootsten
spoed te doen gelden. In haar tweede zit
ting, op Vrijdag a.s., zal de bepaling van
De laatste dagen met hun uiterst slechte
weer hebben de activiteit ln de lucht ln het
Verre Oosten wel verminderd, doch de Ameri
kanen zijn niet stil blijven zitten en al zijn
de aanvallen minder krachtig geweest dan
gewoonlijk, het geeft hun te meer gelegen
heid hun strijdmiddelen klaar te maken voor
den knock-outslag tegen Japan. Lt.-gen.
George Kenney. bevelhebber van de gealli
eerde luchtmacht In den Pacific, verzekerde
dat de aanvallen werkelijk non-stop zrullen
worden. Het Japansche leger zal lamgeslagen
zijn op het oogenbllk van de Invasie, daar het
noch grondstoffen en voedsel, noch wegen,
bruggen en transportmiddelen zal hebben De
geheele luchtmacht, die uit 5000 zware bom
menwerpers en een groot aantal moderne lich
tere vliegtuigen bestaat, zal ter ondersteuning
van de grondtroepen worden ingezet, wanneer
deze de kusten van Japan betreden. Japan zal
dan niet op steun van zijn veroverde gebieden
hoeven te rekenen, daar ln 7 maanden tijds
de helft van zijn vooroorlogsche scheeps-
rulmte is vernietigd.
De geallieerde luchtmacht was vooral ac
tief boven Indonesië en de omliggende gebie
den. Lightnings (2-motorlge jagers) verniel
den 37 locomotieven op Oost-Java: lichte
vlooteenheden en luchtstrijdkrachten hebben
tegelijkertijd kuststelllngen der Jappen te
Sandakan op N.O.-Borneo bestookt, waarbij
Hoe onze voedselpositie
verbeterde.
In hoe korten tijd de voedselpositie in
West-Nederland is verbeterd, wordt het
beste gedemonstreerd door 'de volgende cij
fers. Toen het Commissariaat Noodvoorzie
ning zich op 11 Mei in Haarlem vestigde,
trof het hier 86 000 menschen aan (van de
325.000 welke het district telt) die aan hon
geroedeem leden of zwaar ondervoed waren.
Op 21 Juli. dus geen 2V* maand later waren
er nog slechts 7 hongeroedeempatiënten. Het
aantal personen, dat toen nog niet het nor
male lichaamsgewicht had bedroeg 14.000.
Het Commissariaat heeft de voedselvoorzie
ning ook krachtig aangepakt en er is b.v.
eten uit de Centrale Keuken verstrekt, dat
per liter 1800 calorieën bezat, tegen 400 nor
maal. In de oorlogsmaanden is dit zelfs be
neden de 300 geweest. In het hierboven ge
noemd tijdvak zijn door het Commissariaat
hier aangevoerd in Engelsche ponden (454
gr.): biscuit 8.160.000 pd.; vleesch, meat and
vegetables 4.904.000; visch 772.000; vet 1.267.000;
chocolade 715 000; zout 234.000; suiker
1.511,000; zeep 186.000; blikmelk 302.000; mag.
melkpoeder 40.000; volle melkpoeder 12.000;
elpoeder 94.000; bloem 3.558.000; rijst 203.000;
koffie 25.000; boonen en erwten 108 000; luci
fers 22.000 gr. pakken (van 600 doosjes); siga
retten 4.037.40Ó st. Uit Duitschen voorraad
werd nog 116.000 kg. vleesch buitgemaakt.
Ook aardappelen van
de bon.
Naar wij vernemen zullen ook aardappe
len, gort- en havermoutproducten binnen
kort niet meer onder de distributie vallen.
DEN HAAG C.S. AUTOMATISCH BELLEN.
Van heden Maandag af zal automatisch
interlocaal telefoonverkeer van de telefoon
netten van het district Haarlem mogelijk zijn
met de netten van het district 's Gravenhage
Dit zijn de netten 's-Gravenhage, K 1700,
Leiden K 1710, Noordwijk K 1719, Voorscho
ten K 1717 en Wassenaar K 1751.
de verwoesting van de resteerende groote in
stallaties voltooid werd. Gisteren Is voor het
eerst weer activiteit der Jappen in de lucht
waargenomen. Te Pontiannk op Borneo wer
den scheepswerven en opslagplaatsen getrof
fen. Andere bommenwerpers van de 13e
luchtmncht bestookten militaire doelen te
Makassar, Kendarl en Manado op Celebes. Op
het Japansche moederland werden eenlge aan
vallen van mindere beteekenls uitgevoerd.
Hulp aan geteisterde
gebieden.
Het Commissariaat Noodvoorziening is. naar
wij vernemen, ingeschakeld bij de hulpver
leening aan de door den oorlog geteisterde
gebieden in Zuid- en Oost-Nederland. De re
geering heeft aan de daarbij betrokken af-
deelingen zeer uitgebreide volmachten ver
leend, opdat snelle en doeltreffende hulp
kan worden geboden. De leider van het C N V.,
district Haarlem. Res. Maj. drs. J. W. Bakker
ls benoemd tot provinciaal commissaris voor
Gelderland. Deze provincie wordt onderver
deeld in zes districtscommissariaten. Aan het
hoofd van één dezer commissariaten komt te
staan kapitein A. Naujoks. die ook werk
zaam ls geweest bij het Comm. Noodvoorz.
Haarlem.
BINNENLAND
Aan de kust van Zceuwsch-Vlaande-
ren hebben de Dultschers 200 000 M3. hout
achtergelaten, meest balken. Het hout
wordt verzaagd voor meubelen en schuren.
Het afval ls voor brandhout.
Midden Augustus zal de Rijn weer
bevaarbaar zijn doordat het stuk Duisburg-
Ruhrort weer vrij ls gemaakt. In Rotterdam
ligt een vloot van Rijnschepen klaar om
kolen uit het Ruhrgebied te gaan halen om
onze industrie weer op gang te helpen
Er is begonnen met het droogmalen
van de polders op Sohouwen-Duiveland.
Zaterdagavond ls de Van Oldenbarne-
veldt. die. 2ooals men weet, wegens te groo-
ten diepgang te IJmuiden niet kon bin-
nenloopen. in de Rotterdamsche haven aan
gekomen. Het schip zal binnenkort naar een
werf worden gesleept om gerepareerd te
worden.
Er zijn heden ook treinen gaan loopen
op het baanvak HilversumBaarnAmers
foort. (Er reden al treinen Amsterdam
HilversumUtrecht), De autobussen Hil
versumAmersfoort vervallen nu.
Per dag rijden twee sneltreinen Amster
damUtrechtGeldermalsumNijmegen en
terug. Twee stoptreinen rijden Nijmegen
Utrecht en terug.
Ook de dienst UtrechtGoudaRotter
damden Haag wordt hervat.
In het gebouw van het Bevolkings
register te Amsterdam is met een aangrij
pende plechtigheid een gedenkplaat ont
huld voor de zes, een jaar geleden, gefusil
leerde ambtenaren. De ambtenaren waren
door de Dultschers gegrepen, omdat zy aan
onderduikers stamkaarten hadden ver
strekt.
BUITENLAND
In België heerscht kinderverlamming.
Tot nu zijn 600 gevallen geconstateerd.
In de omgeving van Napels hebben 20
gewapende bandieten een trein met voe
dingsmiddelen overvallen. 14 der aanvallers
werden gegrepen.
Uit Paramaribo meldt ANP-Aneta, dat
de plaatsvervangende gouverneur van Su
riname, J. C. Brons, per K. B, van 26 Juli
Is benoemd tot gouverneur.
Prinses Juliana heeft Zaterdagavond een
radio-rede gehouden. Allereerst dankte zij
voor de groote belangstelling en het mede
leven getoond bij de ziekte van de Konin
gin. De longontsteking als zoodanig ver
loopt heel goed, de zieke mocht al eenige
malen opstaan en eenige besprekingen heb
ben. Maar zelf wilde de Prinses daaraan
toevoegen
De ziekte der Koningin.
„De oorlogsjaren waren een periode van
onafgebroken hard werken voor haar onder
groote verantwoordelijkheid. Zeker in de
twee laatste jaren heeft zij geen enkele va-
cantle gehad. De druk en spanning stegen'
vooral tegen het einde geweldig en toen
tenslotte de al geheele bevrijding er was.
begon een nieuwe phase, met een nieuwe
reusachtige taak. Ik hoop, dat een periode,
lang genoeg voor genezing en voor rust, nu
verwezenlijkt zal kunnen worden."
De blijde thuiskomst.
Verder dankte de Prinses voor het groot-
sche welkom, dat van alle kanten en op al
lerlei wijze ondervonden is bij den terug
keer in het vaderland.
De Prinsesjes.
Bijzonder was ik zoo vervolgde de
Prinses overal getroffen, waar ik ook
kwam. door de warme belangsteling. die
onze kinderen betrof. Waar ik kwam zei
men mij: „had de kinderen maar meege
bracht, wanneer komen zij eens hier?"
Natuurlijk zou ik het heerlijk vinden ze
overal mee te brengen: Toch zal het prac-
tisch niet mogelijk zijn, daar kleine kin
deren een rustig en geregeld leven moeten
hebben, waarin wat geschiedt in eigen om
geving, de groote belevingen voor ze zijn.
Maar wel degelijk zullen wij ze naar enkele
een tijdstip voor het houden van Kamer
verkiezingen en Gemeenteraadsverkiezin
gen aan de orde komen. In de Nationale
Advies Commissie is men zich dus wel
bewust van den bestaanden drang naar
herstel van democratische bestuursinstel
lingen. Daarmee zal ook dr. Banning reke
ning moeten houden, als hij behoorlijk tijd
vraagt voor het proces van politieke mee
ningsvorming. Dit proces zal bespoedigd
worden, als het Noodparlement snel komt
en de Pers tot. haar werkelijken omvang
wordt gebracht, met beschikking over vol
doende grondstoffen. R. P.
groote gebeurtenissen in ons nationale le
ven meenemen en ze een enkele maal een
reisje laten maken om ze een indruk van
hun vaderland en van zijn verwoestingen
te geven. Wij zullen ze allerminst verstop
pen. Zelf zijn ze dol op omgang met men
schen en andere kinderen.
Wij zijn thans aan het zoeken naar een
school voor Trix en Irene. Maar mogen mijn
man en ik dan ook, als ouders, een ernstig
beroep doen op de vaders en moeders in
Nederland en op allen, die in kinderen zien:
opgroeiende menschen, die met wijsheid
moeten worden behandeld. Verwen ze niet.
Zeg al de aardige dingen, die u tegen my
over ze zelde,.nlet in hun bijzijn. Laat hen
vrij in hun dageltjksch leventje, kijk niet
naar ze, zoodat ze het merken. Ik herin
ner me hoe machteloos en rampzalig je Je
voelt, als kind, wanneer er een groep of
menigte menschen naar je „staat te ky-
ken" en onze kinderen zijn dat heelemaal
niet gewend. Vergeet u dat niet. In een
woord: overweldig ze niet door belangstel
ling en liefde en spring even wjjs met ze
om dat vragen we u dringend als
ware het uw eigen kinderen.
Thans ben lk met Trix. Irene en Mar
griet weer terug in ons eigen huls Soest-
dijk dat groote oogenbllk ls dan einde
lijk gekomen en is in overweldigende dank
baarheid ondervonden. Mijn man is welis
waar thans nog in zyn hoofdkwartier, maar
ls nu toch weer zeer bereikbaar.
De kinderen voelen zich al heelemaal
thuis en zijn verrukt over Nederland. Zij
hadden In het gastvrije Canada een heel
prettig leven en hadden het er ln ieder op
zicht goed, Ja uitstekend, en toch bleven
zy zeer Nederlandsch en leefden altijd toe
naar dit groote moment van thuiskomen,
althans de twee oudsten.
De wederopbouw.
Wanneer lk nu het groote voorrecht heb
gegaan, maar dat bewoonbaar is. worden
mijn gedachten steeds getrokken naar de
vele huizen ln Nederland, die ln puin lig
gen, en by de diepe vreugde van hereeni-
glng in het vaderland, denkt men voort
durend aan de velen, naar wier thuiskomst
tevergeefs werd uitgezien, of op wie nog
steeds in angst wordt gewacht en men be
seft des te meer zijn verantwoordeiykheid
tegenover dit alles om dan ook zijn uiter
ste krachten ln te spannen en zijn alles te
geven in den wederopbouw van ons aller
vaderland.
Het woord is aan
S o u t hey:
Het zou voor ons allen ge
lukkig zijn, als wij voor
spoed even goed en wijs
verdroegen als tegenspoed.
Prinses Juliana
houdt een
persconferentie.
Prinses Juliana heeft den wensch te ken
nen gegeven een geregeld contact met de
Nederlandsche pers tot stand te brengen
en wel door regelmatig kleine groepen jour
nalisten uit alle deelen des lands in pers
conferentie te ontmoeten, waardoor het
mogelijk zal zijn om in meer besloten kring
de vele problemen van den dag te be
handelen
Zaterdag ontving de prinses voor de eer
ste maal een zestal journalisten uit Am
sterdam en Rotterdam in het paleis te
Soestdljk.
Een verslaggever van A.N.P.-Aneta schrijft
dat hij bij de ontvangst bijna struikelde
over een kleine dreumes in een blauw ge
streept jurkje, die met groot enthousiasme
de eene kamer na de ander inspecteerde,
een duim vastberaden ln haar mondje. Dat
was de eerste kennismaking met Drinses
Margriet, die uit de kinderkamer ontsnapt
en op verkenning was.
H. K. H. ontving de journalisten op het
terras achter het paleis in gezelschap van
pr:nsc-s Irene, die moest zeggen hoe ze het
wel in Nederland vond. Het prinsesje was
wat verlegen, maar gaf te kennen dat alles
„reusachtig fijn" was.
Prinses Juliana vertel.de, dat de kinderen
erg naar Nederland verlangd hebben, en nu
is het voor hen alsof ze een groote vacantia
hebben. Zij hebben altijd als het ware naar
Nederland toe geleefd, ze zijn goede va
derlanders en als er op school "eeteekend
moest worden dan kwam altijd de Neder
landsche vlag te voorschijn. De kinderen
gaan nu spoedig naar een school in de
naaste omgeving. ..Ze moeten vriendjes en
vriendinnetjes hebben. Net als in uanaua,
waar de kinderen elkaar na schooltijd op
belden."
In Ottawa leerden ze op school Engelsch
lezen en schrijven Beatrix en Irene zijn
twee-talig en H. K. H. zal toezien dat
deze kennis van het Engelsch niet verloren
gaat maar thuis werd altijd Nederlandsch
gesproken De prinses gaf Beatrix zelf on
derricht in Nederlandsch en zij zeide ver
rast te 2ijn hoe gemakkelijk het prinsesfe
dit leerde Beatrix is klaar voor de derde
klasse, terwijl Irene juist den schoolleeftijd
heeft bereikt.
De prinses sprak met veel waardeering
over de hartelijkheid die zij in Canada en
West-Indië ondervonden had. Evenzoo op
haar reizen. Veel bewondering heeft zij voor
het echtpaar Roosevelt. Mevrouw Roosevelt
zal met, haar grooten geest en werkkracht
een rol biyven spelen in het openbare leven.
De indruk dien onze oorlogsverklaring aan
Japan in Amerika gemaakt heeft was
enorm. Overal waar men in het buitenland
komt. komt men tot de conclusie dat wij
over het algemeen in alles vooraan staan.
De prinses wees op den Invloed van onze
architectuur in New York en de bewonde
ring voor de Haagsche schilderschool in
Canada.
Veel waardeering had de prinses voor
onze zeelieden ..Wat een prachtige menschen
zijn dat. hoe dapper hebben zij zich steeds
getoond." In Ottawa had zij veel opvaren
den thuis ontvangen.
Er is een Margrietfonds gevormd voor
de nagelaten betrekkingen van de slacht
offers der kooDvaardijvloot.
Van Soestdijk hadden de Dultschers een
vroolijke keuken gemaakt. Ook is er veel
gestolen. Gelukkig is dat gedeelte van het
paleis, dat de Koningin tot museum ver
klaard heeft, bewaard gebleven.
De prinses zal het werk van het Roode
Kruis weer ter hand nemen. Ook zal H.K.H.
presidente worden van Nederlandsch Volks
herstel. de overkoepeling van alle vormen
van hulpverleening.
Feest op Soestdijk.
In Baarn en Soestdijk was het Zaterdag
volop feest. Duizenden stonden in de om
geving van het paleis en langs de wegen
toen het prinselijk gezin een rijtoer door de
versierde dorpen maakte. Het werd een
ware triomftocht. Het was de dag waarop
de prinsesjes door de bevolking welkom
geheeten zouden worden. Tevoren waren
tal van genoodigden op het paleis ont
vangen. Namens de jeugd van Baarn en
Soestdijk werd een geschenk aangeboden,
een prachtige wagen met een Shetlandsche
pony. De prinsesjes maakten dadelijk een
eererondje door het park.
Distribufienieuws
EXTRA KARNEMELK.
Op alle genummerde melkbonnen zal in de
week van 611 Augustus 14 liter karnemelk
extra kunnen worden betrokken.
RANTSOENBONNEN TARWEBLOEM
Mei. onmiddellijken ingang zijn de bonnen
„1 rantsoen tarwebloem" uilsluitend geldig
voor 100 gram bloem per bon; op deze bon
nen mag dus geen brood meer worden ver
kocht.
De bonnen ,,4 rantsoenen brood" zijn uit
sluitend geldig voor 400 gram brood: op deze
bonnen is dus géén bloem verkrijgbaar.
PORTIES VAN 1 LITER
Voor de Centrale Keuken moeten de vol
gende distributiebonnen worden ingeleverd:
516—517 voor aardappelen of 2 rantsoenbon
nen aardappelen. 514 voor vleesch of 1 rant
soenbon vleesch.
De prijs van de maal tijdenkaar ten is thans
vastgesteld op f 1.40 per kaart, aangez;en met
ingang van 10 Augustus de porties gebracht
worden op I liter per persoon.
