Haarlems Dagblad
Mishandeling
van Gevangenen.
Nog 65.000 Nederlanders vermist.
Kort en bondig.
Ongekende verschrikkingen over Japan
00c Jaargang
18096 x X
Bureaux: Groote Houtstr. 93
en Soendaplein 37, Haarlem
IJmuiden: Kennemerlaan 154.
Telef 5437.
Tel.: Dir.-Hoofdred. 15054. Adm. 10724
Directeur-Hoofdrcdaclcur: Robert Peercboora
Dinsilatr 7 Augustus 1945
Uitgave van de Stichting
Voorlichting te Haarlem.
Abonnementen: p.week 31 ct.
per kwartaal 4.
Tel: Redactie 10600 Expeditie 14825.
OPNIEUW blijkt, dat gevangenen mis
handeld worden. Met name over het
kamp te Vught zijn alarmeerende onthul
lingen gedaan. Het Parool heeft in een
hoofdartikel onder den titel „Nazi-manie
ren" een aantal feiten opgesomd. De in
druk wordt gewekt, zegt het blad, dat het
kamp geheel volgens Nazi-principes geleid
wordt- De kampcommandant schijnt het
normaal te vinden, dat gevangenen mis
handeld worden. In een pas verschenen
brochure van ds. M. C. van Wijhe te Vught
deelt deze mede, dat men zelfs zwangere
vrouwen urenlang op het appèl laat staan.
Bewakers sarren, trappen en schoppen de
gevangenen. Men laat hen urenlang straf-
exerceeren op klompen, die te groot of te
klein zijn, zoodat zij spoedig met kapotte
voeten rondloopen. Met stokslagen wor
den gevangenen aangespoord om over den
grond en onder prikkeldraad door te krui
pen, waarbij sommigen bewusteloos neer
vallen. Tallooze gevangenen sterven van
uitputting. De hygiënische toestanden zijn
onbeschrijfelijk. Er wordt honger en ge
brek geleden in het kamp in Vught en de
tuberculose neemt er op onrustbarende
wijze toe. Als het huidige régime voort
duurt. moet de heele kampbevolking ge
leidelijk uitsterven, heeft de kamparts on
langs verklaard
In beter omstandigheden verkeeren
thans, blijkens het stuk. alleen diegenen
die in het bezit van geld en kostbaarheden
zijn. Omdat de voeding tekortschiet is er
een drukke sluikhandel in levensmiddelen.
Het toezicht is onvoldoende en bewakers
worden omgekocht.
In „Je Maintiendrai" verklaart W.V. in
een artikel „Streng en snel recht", dat
Duitsche methoden en strafbeginselen blij
ken door te dringen in onze gevangen
kampen en berechtings-organen. Er wor
den met gevangenen vertooningen uitge
haald, zooals de S.S. toepaste en er wordt
als tuchtmaatregel geranseld, zooals dat
onder Duitsch régime ook in Vught en
Amersfoort gebeurde. „Wat wij den Nazi's
verweten bedrijven wij. wat minder tech-
nisch-geraffineerd, nu zelf".
Zondag heeft een predikant in dit dis
trict in zijn preek medegedeeld, dat de ge
vangenen in Vught een dusdanige behan
deling ondergaan, dat al velen bezweken
zijn. Dat stemt dus overeen met het voor
gaande. Een dame. die deze preek hoorde,
schrijft mij dat deze dingen haar met angst
en afschuw vervullen. Met angst, omdat
het Nederlanders zijn die zich zoo gedra
gen. Als er niets aan te doen is bestaat
immers geen hoop, dat ons land een betere
toekomst beschoren zal zijn. Met afschuw,
omdat het haar te sterk doet denken aan
hetgeen voorbij is: zij heeft verleden jaar
zelf gevangen gezeten in Scheveningen en
met de methoden van de Duitsche gevan
genbewaarsters kennisgemaakt. Voor die
vrouwen gevoelde zij een grenzenlooze
minachting. Zij doet een beroep op mij
om de alarmklok te luiden over hetgeen
nu gebeurt.
Ik moet hier nog aan toevoegen, dat
W. V. in het bovenaangehaalde artikel ver
klaart, dat in Nederland meer dan zes
maal zooveel verdachten zijn gearresteerd
als in Frankrijk Niet naar verhouding van
de bevolkingen, maar eenvoudig zesmaal
zooveel. Aangezien de bevolking van
Frankrijk 4Vfe maal zoo groot is als de
onze zou daaruit moeten volgen, dat in
Nederland het bederf tijdens de Duitsche
bezetting zesentwintig maal zoo groot zou
zijn geweest. Gelooft u dat? Ik niet. Maar
het zal wel een fraaien indruk in het bui
tenland maken, waar men er bovendien
van overtuigd is, dat die felle Franschen
veel scherper vergelding toepassen dan die
bedaarde Hollanders.
Het feit van de massale opsluiting ver
klaart natuurlijk iets van de onvoldoende
bewaking in de kampen. Men heeft er niet
genoeg behoorlijke menschen voor kunnen
vinden. Maar is dat een excuus? Aller
minst. Het is slechts een verklarend détail
in de geheele zaak van de zuivering, die
bizonder slecht voorbereid was en die na
de mislukking in het Zuiden des lands,
waar men zeven maanden tijd had om er
varing op te doen, in het Noorden op pre
cies dezelfde wijze aan het mislukken is.
De onthullingen over mishandelingen in
de kampen zijn een schande voor Neder
land. Wij hebben er ons als volk over te
schamen. Laat dat duidelijk gezegd zijn
en erkend worden. Is dit nu de beschaving,
die gered is? Neen, het is het tegendeel:
de naaperij van de walgelijke Duitsche
barbarismen! Wij wenschen dat de ver
raders en de andere handlangers van de
Duitschers bestraft worden. Wij eischen
als beschaafde Nederlanders, dat zij be
jegend worden volgens de methoden van
den rechtsstaat. Dat wil zeggen: hun be
handeling moet streng maar humaan zijn.
Zelfs niet de geringste mishandeling mag
voorkomen. Of zij gestraft moeten worden
mag alleen de bevoegde rechter, na be
hoorlijk onderzoek, uitmaken. Zijn bestraf
fing kan nooit mishandeling inhouden,
want die kent onze wet niet. De Middel
eeuwen en de pijnbank zijn wij (dat dach
ten wij tenminste) te boven. Dit alles
eischen onze beschaving, ons zelfrespect en
hoogste norm van alle, die de meest
overtuigende voor ieder behoorde te zijn
ons Christendom. Menschen die het
daarmee niet eens zijn verlagen zich tot
het peil van de Nazi's
Intusschen schijnen zij thans temidden
van dit volk hun gang te kunnen gaan. Dat
15.000 in de Russische zone?
Op een persconferentie in den Haag van
den Repatrieermgsdienst werd medege
deeld. dat het werk thans zoo goed als af-
geloopen is.
Op het oogenblik bevinden zich ln
Duitschland voornamelijk nog menschen.
die om de een of andere reden niet willen
terugkeeren
Tot 4 Augustus zijn 261 208 Nederlan
ders geregistreerd die de grens zijn gepas
seerd. Tot dusverre staat officieel vast. dat
6100 Nederlanders ln Duitschland zijn over
leden.
Er zijn eenige duizenden kinderen zonder
ouders over de grens gekomen, dat zijn
vooral kinderen van N. S. B.-ers. Hun be
langen worden behartigd door het departe
ment van onderwijs, kunsten en weten
schappen.
1000 Nederlanders die in Zweden zijn
zullen vermoedelijk met vliegtuigen gehaald
worden.
De Nederlanders ln de
Russische zone.
Door den Repatrieeringsdlenst werd me
degedeeld. dat alle Nederlanders, die in de
Russische zone van Duitschland verblijven,
zich naar de westelijke demarcatielijn die
nen te begeven Zij zullen aldaar tegen Rus
sische repatrieerenden worden uitgewisseld.
Helaas lieten de Russische autoriteiten
tot dusverre nog geen Nederlandsche ver
bindingsofficieren toe. Dit is te wijten aan
het feit. dat de Nederlandsche SS -- die
in Rusland heeft gevochten door haar
gedragingen en misdaden den Nederland-
schen naam in Rusland bijzonder heeft ge
schaad. Vandaar dat de Russen een zeker
wantrouwen aan den dag leggen voor alles
wat Nederlandsch is.
Hoeveel Nederlanders zich nog ln het
door de Russen bezette gebied bevin
den. is niet te zeggen. Volgens een
Nederlandsche taxatie worden ln totaal
nog een 65.000 naar Duitschland ge
voerde Nederlanders vermist. De Rus
sen taxeeren het aantal Nederlanders
dat zich in hun gebied bevindt op een
15.000 personen.
De krijgsgevangenen.
Het aantal destijds naar Duitschland ge
voerde krijgsgevangenen wordt op 11000
geraamd. Tot dusverre zijn 8000 terugge
keerd 3000 man zouden dus nog worden
vermist. Velen zijn echter teruggekomen,
bulten medeweten van het Militair Gezag,
deels afzonderlijk, deels met vluchtende
burgers. Onder inschakeling van alle bur
gemeesters in Nederland werd een oproep
gericht tot alle krijgsgevangenen, die zich
nog niet hadden gemeld Het resultaat
hiervan was dat nog 400 teruggekeerde
krijgsgevangenen zich alsnog meldden
Volgens mededeeling van een uit de Rus
sische zone teruggekeerden sergeant-majoor
bevinden zich in dit gebied nog Nederland
sche krijgsgevangenen, deels in kampen die
nog niet bekend waren. Getracht zal wor
den zoo spoedig mogelijk nadere inlichtin
gen te verkrijgen.
Het lot der Nederlandsche Joden.
Volgens een globale raming van de zijde
BINNENLAND
De eereraad voor het theaterbedrijf,
kleinkunst en musici geïnstalleerd voor
Noord-Holland, bestaat uit: mr. dr. I. Coop-
man, voorzitter, mr. E. Straat, Piet Tlggers,
J. Bloem en E. L. Bakhuijs.
Om de couranten in die streken van
ons land waar nog geen telex werkt van
nieuws te voorzien, heeft het ANP thans
een transportdienst per vliegtuig inge
richt. Maandag vloog de eerste machine, zij
gaat eiken dag naar Apeldoorn. Enschedé,
Groningen, Leeuwarden, Nijmegen, Venlo,
Maastricht, Eindhoven, Bergen op Zoom,
Exel en Arnemuiden.
In het kamp bij Amersfoort zijn weer
nieuwe massagraven ontdekt. In een graf
liggen Joden, in een ander 75 Russen.
15 Augustus komt er een spoorboekje.
Drie kleine kinderen speelden in de
van Hoornstraat te Hilversum met een pro
jectiel van het luchtafweergeschut, dat zij
gevonden hadden. De granaat kwam tot
ontploffing, waarbij een vler-jarlg jongetje
ernstig aan gezicht en hals werd gewond
en de twee andere kinderen lichte wonden
opliepen.
Maandag heeft de minister-president
vergezeld van de ministers Ringers, Drees
van Schalk, Mansholt en Beel, een bezoek
gebracht aan Rotterdam. Het gezelschap
werd op het raadhuis door burgemeester
Oud verwelkomd. Vervolgens werden in te
genwoordigheid van een aantal deskundi
gen de verwoestingen in stad en haven be
zichtigd, zulks in verband met de recon
structie en wederopbouw van ons land.
BUITENLAND
De grootste vliegboot ter wereld, de
Hawaii Mars. verongelukte Zondag tijdens
haar proefvlucht in de Chesapeake baai.
Alle inzittenden konden worden gered.
Sir Mackenzie King, de Canadeesche
premier, is in zijn kiesdistrict bij een tus-
schentijdsche verkiezing met overweldi
gende meerderheid herkozen tot lid van het
Canadeesche parlement.
Overleden is senator Hiram Johnson,
een verwoed isolationist en tegenstander
van den ouden Volkenbond.
De Joego-Slavische regeering heeft de
censuur op uitgaand nieuws opgeheven.
mogen wij niet dulden. Het is uitgesloten
dat de Regeering deze dingen goedkeurt.
Wij doen een beroep op de Regeering om
een onmiddellijk onderzoek in te stellen,
de schuldigen te verwijderen en door be
schaafde menschen te vervangen, orde en
regel in de kampen te scheppen en een
duidelijke verklaring omtrent deze zaak
aan het volk te verstrekken. Kan de Mi
nister van Justitie, tot wiens taak dit alles
behoort, dat niet op Vrijdagavond voor de
radio doen? Wij wenschen. na de bevrij
ding, in een beschaafd land te leven.
R. P.
van den Repatrieermgsdien6t wordt liet
aantal van naar Duitschland gevoerde Ne
derlandsche Joden op 110 000 personen ge
taxeerd Hiervan zijn vermoedelijk 80.000
om liet leven gekomen. Het zal jaren du
ren. alvorens precies kan worden mede
gedeeld. hoeveel Nederlandsche Joden ln
Duitschland zyn gestorven.
Het woord is aan
L e m es le:
De menschen, die altijd
meenen wat zij zeggen mee-
nen ten onrechte het recht
te hebben om altijd te zeg
gen wat zij meenen.
Atoomenergie als nieuw wapen in den oorlog.
IN den strijd tegen Japan wordt thans een nieuw en revolutionair element van
vernieling gebruikt, in «Ion vorm van een bom. waarvan cle vernietigende kracht
grooter is dan van 20.000 too ontplofbare stoffen Het is een atoombom, welke
Maandag is uitgeworiK-n op een Jiipansclic legerbasis op Hirosjima. EngeLsehe en
Amerlkaansclie geleerden zijn erin geslaagd atomen te splitsen et» de daardoor
vrijkomende enorme hoeveelheid energie aan te wenden. Het probleem van do
controle op de vrijmaking dezer energie is nog niet opgelost, maar Sir John
Anderson, die de algemeene verantwoordelijkheid voor het weteiiscliappelijk
onderzoek heeft gedragen, heeft verklaard er niet aan te twijfelen, dat ook dit
vraagstuk zal worden opgelost. In de woestijn van N'ienw-Mexico heeft men op
16 Juli de eerste ©xpcrimentoelo boni tot ontidofHug gebracht en daarvan heeft
men vermeld, dat er oen verblindende lichtflits ontstond, welke het geheele gebied
helderder dan bij het helderste daglicht verlichtte. Toen kwam een geweldig, aan
houdend gebulder en een zware drukgolf. Terstond kolkte een ontzaglijke, veel
kleurige wolk op tot een hoogte van ruim voet. Truman heeft verklaard,
dat indien Japan thans niet dc voorwaarden van de Geallieerden aanvaardt, het
een regen van verwoesting uit de lucht, kan verwachten zooals de aarde nog nooit
heeft aanschouwd.
|"~\e eerste mededeeling over deze bom ts
*-J gedaan door president Truman. Chur
chill en wijlen president Roosevelt waren
het erovei eens. dat de productie van dit
nieuwe wapen moest geschieden bulten be
reik van de Duitsche bommenwerpers, en
dat daarom de fabrieken in de Ver Staten
zijn gebouwd. In 1939 hadden geleerden van
vele landen Ingezien, dat het vrijmaken van
energie door splitsing van het atoom tot de
mogelijkheden behoorde. Hieraan waren
echter geweldige problemen verbonden en
aanvankelijk vreesde men, dat bij splitsing
van een atoom de aarde zelf zou kunnen
vergaan. Het onderzoek werd evenwel voort
gezet en het werd hoofdzakelijk verricht
aan de Engelsche universiteiten en bij de
vorming van de coalitieregeering onder lei
ding van Churchill lag de algemeene ver
antwoordelijkheid voor het wetenschappe
lijk onderzoek bij den toenmallgen President
of the Council Sir John Anderson. Een com
missie van vooraanstaande geleerden onder
leiding van Sir George Thomson gaf advies
Op II Oct 1941 stelde president Roosevelt voor
om alle pogingen te coórdineeren en dat
voorstel werd in Engeland aanvaard. Engel
sche geleerden gingen naar de V. S en be
sloten werd daar de productie te doen ge
schieden. Alles moest natuurlijk in het
diepste geheim gebeuren en met den grootst
niogeiijken spoed, want ook in Duitschland
was men druk bezig.
Duitschland aan het werk.
„Als de Duitschers deze uitvinding zouden
hebben gedaan, zou de oorlog wellicht een
ander verloop hebben gehad", zoo zei l'hur-
chil. „Met veel moeite heeft de Britsche
en Amerikaansche wetenschap alle Duitsche
pogingen voorbij gestreefd. Deze waren van
grooten omvang, doch bleven ver ten achter.
Door onze „Intelligence Service" en lucht
macht werden alle pogingen in het werk ge
steld om in Duitschland alle pogingen op te
sporen, die geleken op de in Amerika ge
bouwde fabrieken, in den winter van 1942
of 1943 werd door vrijwilligers van Britsclie
Commando's en Noorsche troepen ten koste
van zware verliezen tot tweemaal toe een
aanval ondernomen op opslagplaatsen van
z.g. „zwaar water", dat aangewend wordt in
een van de mogelijke procédés voor atoom
bommen. Met den tweeden aanval werd vol
ledig succes geboekt."
Zoo was er strijd op alle terreinen, en
ook de veldslag in de laboratoria is door de
geallieerden gewonnen. Daarvoor is 2000 mil-
lioen dollar besteed en 125 000 man hebben
gewerkt aan de constructie van de fabriek
in de V. S., waar de bom wordt gemaakt.
En het organiseerende genie achter „het
grootste gokspel in de geschiedenis" was dr.
Robert Oppenhelmer, een natuurkundige
van 41 Jaar
Wat Is atoomsplitsing.
In de scheikunde wordt onder atoom ver
staan het kleinste deeltje van een element,
dat als regel bij chemische werking in zijn
geheel blijft bestaan. Het woord atoom be-
teekent. ondeelbaar, maar het is na deze
naamgeving gebleken dat zelfs het atoom
uit kleinere deelen bestaat. Men kan een
atoom beschouwen als een zonnestelsel in
het klein: een waterstofkein ais zon en een
aantal electronen (electrische elementaire
ladingen) als planeten op betrekkelijk groo
te afstand in een vaste baan er omheen
cirkelend. Het splitsen van deze eenheid
heeft vele geleerden tot onvermoeid vor-
schen gedreven.
Te Londen heeft Sir John Anderson mede
gedeeld, dat „de hoeveelheid energie, beslo
ten in den atoombom, wonderbaarlijk is.
Het probleem der controle op de vrijma
king dezer energie is niet opgelost. Ik twij
fel er niet aan of het zal opgelost worden,
maar er zal nog heel wat werk moeien wor
den gedaan. Alle inspanning der laatste paar
jaar is gericht geweest op het explosieve
vrijmaken der energie. Er zyn groote moge
lijkheden, wanneer energie zooals die in
den bom voorkomt, beschikbaar wordt ge
maakt voor het aandrijven van machines en
het leveren van krachtbronnen Het geheele
lndustrieele leven zou er door kunnen wor
den gerevolutioneerd, maar voor het zoo
ver is zullen nog vele Jaren voorbijgaan".
Geheel nieuwe chemie.
Het Amerikaansche departement van oor
log heeft nog meegedeeld, dat een fabriek
moest worden ontworpen voor het uitvoeren
van alle ingewikkelde verrichtingen, die het
gevolg waren van het uitoefenen van con
trole op een afstand, van achter zware be
tonnen muren ter bescherming van de ar
beiders. Een geheel nieuwe chemie moest
worden uitgewerkt om het materiaal te
concentreerer.. Met de methodes, die men
tot zijn beschikking had. toen het proces
het eerst werd ontdekt, kon men een mil-
lioenste gram van het materiaal vervaar
digen, Begin 1944 kwam men tot een dui
zendste gram, terwijl in Maart 1944 experi
menten met een gram mogelijk werden.
Enorme hoeveelheden materialen worden
thans verwerkt in vele processen zonder dat
een menschelyk oog ooit ziet wat er binnen
de bouwwerken gebeurt. Alleen door mid
del van een Ingewikkelde reeks wijzerplaten
neemt men er iets van waar. Iedere ver
richting wordt voltrokken in een afgelegen
cel. Wanneer deze operatie voltooid is. wordt
het materiaal naar de volgende cel gebracht.
Het onontbeerlijke radioac leve metaal dat
noodig is voor de vervaardiging van de bom
wordt geleverd door Canada, een van da
rijkste uraniumbronnen ter wereld.
Nog krachtiger modellen.
President Truman heeft nog verklaard, dat
twee groote en vele kleinere fabrieken in
de Vei. Staten met de productie van atoom
bommen bezig zijn en dat gewerkt wordt
aan nog krachtiger modellen Hij zeide ook,
dat we zeer dankbaar mogen zijn, dat de
Duitschers deze wapens niet hebben kun
nen maken. Zijn verklaring werd in de V. S.
betiteld als „de verbluffendste vordering in
de oorlogvoering sinds de ontdekking van
het buskruit".
Japan meldt: De vijand lijkt zich van een
nieuw type bom te bedienen. Een klein
aantal B 29-vliegtuigen viel Hirosjima aan
en veroorzaakte aanzienlijke schade.
Ook andere mogelijkheden
President Truman heeft in zijn verklaring
nog gezegd, dat niet alleen aan de vernie
tigende werking welke nu ontdekt is wordt
gedacht, maar ook aan de mogelijkheden,
waardoor het menschdom profijt van deze
enorme hoeveelheden energie kan hebben.
Bovendien zeide hijIk zal het Congres
verdere aanbevelingen verstrekken hoe de
atoomenergie een krachtig en machtig mid
del kan worden om den wereldvrede te be
waren. En Churchill heeft gezegd:
„Het is nu aan Japan zich te realiseeren
wat de gevolgen zullen zijn van een voort
zetting van het gebruik dezer verschrikke
lijke middelen ter handhaving van het
recht over de geheele wereld. Bidden wij,
dat deze verschrikkelijke werktuigen ge
maakt zullen blijken om den vrede tus-
schen de volken te herstellen, en dat zij,
in plaats van matelooze vernietiging op den
aardbol te veroorzaken, een blijvende bron
van voorspoed voor de geheele wereld zui
len vormen".
Voorbereiding
Noodparlement.
De regeerlngsvoorlichtingsdienst deelt mede:
In cte ractio-rede van den mmister-presldetrc
van 27 Juni j.l. (regeeringsverkiaring van heb
kabinet), werd medegedeeld, dat zoo spoedig
mogelijk gestreefd zou worden naar het, her
stel van de vertegenwoordigende lichamen.
Daartoe zou een regeling inzake het zooge
naamde Noodparlement aangeboden worden
aan de in 1940 fungeerende Staten-Generaal,
nadat dit college eerst aan een zuivering on
derworpen zou zijn-
Het h°«lult van 2 Augustus 1945. beoogt de
eerste phase van de totstandkoming van een
nieuwe volksvertegenwoordiging te verwezen
lijken Er wordt een commissie van vijf le
den ingesteld, welke tot taak heeft, de „oude"
Kamers te zuiveren van personen, die zich op
onvaderlandslievende wijze hebben gedragen.
De normen, volgens welke de zuivering ge
schiedt, zijn dezelfde als die, welke ln heb
nieuwe Zuiveringsbesluit zijn genoemd. Da
oo.nbesta-t uit den "ice-president van
den Raad van State (voorzitter) en de voor-
ven Hf» Ec-ste en van Tweede Kamer,
van de Nationale Advies Commissie en van
de Groote Adviescommissie der illegaliteit
(leden). BIJ deze commissie kunnen kiacnten
worden Ingediend door leden van de Eerste
en Tweede Kamer zelf en door de leden van
de Nationale Advies Commissie.
Van de aldus gezuiverde Staten-Generaal
wordt de Tweede Kamer bijeengeroepen, ech
ter uitsluitend om te beraadslagen over de
regeling van het Noodparlement wordt het
desbetreffende door de regeering ingediend©
wetsontwerp aangenomen, dan komt ook de
gezuiverde Eerste Kamer ter behande
ling van het wetsontwerp bijeen.
JACHT OP MOTOREN EN AUTO'S
De Opsporingsdienst heeft in de Haarlem
mermeer naar verborgen motorvoertuigen
gezoch». Ei zijn elementen, die nog steeds
niet beseffen, dat het landsbelang niet ge
diend is met een auto of 'n motorfiets onder
het stroo. Eén zwarte-handelaar zag zijn
drie nieuwe motoren verdwijnen
De in beslag genomen voertuigen zullen
aan de Haarlemsche doktor?n worden toe
gewezen. ais er dan nog wat overblijft, komt
het bedrijfsleven aan de beurt.
