De Eerste Vijf.
Japansche onderhandelaars vertrokken
Hirohito: staakt de
vij.
Strijd in Mantsjoerije gaat nog door.
Opvolging van bevel
kan nog eenigen tijd duren.
Het woord is aans
Ramp bij vuurwerk.
D
Onze Mariniers
in Amerika
Weer luchtlijnen
in ons land.
Hef Eeregrafhöf
te Bloemendaal.
r Vreugde
over de wereld
60e Jaargang Np. 18104 mm wet m "IT T Vrijdag 17 Augustus 1945
Bureaux: Groote Houtstr. 93 1 C I 1 |i"^ 1 ^*^1 Uitgave van de Stichting
en Soendaplein 37, Haarlem jg 11 IB g g g j g Jjj J I I B R J I Voorlichting te Haarlem.
IJmuiden: Kennemerlaan 154. Wfc* A wA AAM "S<^ JL \«flL Abonnementen: p. week 31 ct.
Telef. 5437. 4^# per kwartaal 4.
Tel.: Dir.-Hoofdred. 15054. Adm. 10724 Directeur-Hoofdredacteur: Robert Peereboom Tel: Redactie 10600. Expeditie 14825.
Besprekingen beginnen vermoedelijk volgende week
HET is zeer waarschijnlijk, dat do inleidende besprekingen der Geallieerden met
de Japanneezen niet voor het begin van de volgende week op zijn vroegst wor
den gehouden. Men voegt hieraan toe, dat hierdoor de Amerikanen de gelegenheid
zullen krijgen de plannen voor de bezetting van Japan te completeeren. Men
verwacht dat een groote luchtvloot vele belangrijke functionarissen voor sleutel
posities naar Japan zal vervoeren. Het geheele regelmatige luchtvervoer tusschen
de Pliilippijnen en den centralen Pacific is stilgelegd, behalve voor zeer hooge
persoonlijkheden. Er zijn aanwijzingen dat vooruitgeschoven eenheden naar
Japan zullen worden vervoerd zoodra de voorloopige details zijn vastgesteld.
T apan heeft nog niet geantwoord op de
vraag van MacArthur om vertegenwoor
digers voor de onderteekening van de capi
tulatie-overeenkomst naar Manilla te zen
den. Tokio heeft verklaard, dat het onmo
gelijk is om het vertrek per vliegtuig van de
Japansche afgevaardigden nog op 17 Augus
tus te doen plaatsvinden, zooals door gene
raal MacArthur was verzocht, daar hiervoor
de noodige tijd ontbreekt. Wij zullen
echter aldus wordt in bedoeld Japansch
bericht verklaard voortgaan met het tref
fen van voorbereidingen en het vertrek van
het vliegtuig met de gedelegeerden zal -zdö
spoedig mogelijk plaats vinden.
De Japansche keizer Hirohito, die Don
derdag aan zijn troepen bevel heeft gegeven
het vuren te staken, heeft voorgesteld leden
van de keizerlijke familie naar de verschil
lende gevechtsfronten te zenden teneinde
controle uit te kunnen oefenen op de uit
voering van het keizerlijk bevel. Voorts werd
verklaard, dat het nog wel tot 12 dagen toe
zou kunnen duren voordat aan alle onder
deden van het Japansche leger het keizer
lijk bevel bekend zou. zijn.
Volgens een bericht uit Tsjoengking heeft
de opperbevelhebber van China aan Tsjang
Kai Sjek meegedeeld, dat hij toestemt in
de overgave van de Japansche legers.
Aan de geallieerde troepen in Burma is
opdracht gegeven geen offensieve acties
meer te voeren tenzij de Japanneezen daar
toe het initiatief nemen. Er is nog geen aan
bod van overgave gekomen. Evenmin is
iets bekend geworden van de houding der
Japansche legers in Indonesië.
Volgens een te Londen ontvangen bericht
van radio-Tokio, zijn heden drie Japansche
capitulatie-delegaties per vliegtuig uit Tokio
vertrokken naar China, Mantsjoerije en „Het
Zuiden". Deze boodschap was uitgezonden
voor het hoofdkwartier van generaal Mac
Arthur te Manilla, en luidde verder nog:
„type en herkennigsteekenen van de vlieg
tuigen alsmede hun routes zijn zooals reeds
eerder is medegedeeld." Uit dit bericht blykt
niet, dat ook de delegatie voor de bespre
kingen in Manilla is vertrokken.
De Japansche keizer Hirohito heeft be
vel gegeven aan alle Japansche strijd
krachten de vijandelijkheden onmiddellijk
te staken en een strikte discipline by hun
bewegingen te handhaven.
Het Japansche nieuwsbureau voegde er
echter aan toe: Het is mogelijk dat het
eenigen tijd, wellicht zelfs verscheidene
dagen, zal duren voor het keizerlijke bevel
de onderdeden aan het front, sommige
afgelegen eilanden of bergachtige streken
bereikt."
Pelet de la Lozère:
Meer menschen zijn on
gelukkig door gebrek, aan
net overtollige dan door ge-
orek aan het noodzakelijke.
Vuurpijl kwam op munitiekist terecht
De nationale feestdag, welke tevens
de eerste dag van de Rotterdamsche
vlootweek was en derhalve dubbel
feestelijk werd gevierd, is geëindigd
met een ontzettend ongeluk, dat de
levens heeft gekost van Nederlandsche
burgers en Engelsche matrozen en
waarbij meer dan honderd personen
ernstig werden gewond.
Het programma van de feestelijkheden,
vermeldde tot slot het afsteken van een,
grootsch vuurwerk op de Nieuwe Maas.
Een groote menschenmenigte was van alle
zijden naar de Maasoevers gekomen.
Juist was het afsteken van het vuur
werk op een der oorlogsschepen begonnen,
toen een vuurpijl mislukte en in plaats
van zijn weg in de lucht te nemen bran
dend terecht kwam op een langs den wal
gemeerd schip, ongelukkigerwijze juist in
een kist met munitie. De gevolgen waren
verschrikkelijk. De opgepakte menigte
werd door de explosie uit elkaar geslin
gerd en er ontstond een geweldige paniek^
Volgens voorloopige berichten zijn er 5
dooden te betreuren. Minstens 72 personen
werden ernstig gewond.
Het aantal Engelsche dooden en gewon
den is nog niet bekend.
E strijd in Mantsjoerije gaat nog' door. De Sovjet-Stafchef heeft verklaard, dat
de strijd zou worden voortgezet tot de Japanneezen werkelijk de wapens
zouden hebben neergelegd. Eater is nog een ultimatum aan het Itwaiitoenglegei-
gesteld om voor 20 Augustus om 12 uur den strijd te staken. Van Japansche zijde
is daarentegen een dringend beroep op MaoArihur g-edaan om stappen te onder
nemen teneinde het Sovjet-offensief onmiddellijk te doen staken aangezien de
Japansche troepen „groote moeilijkheden" ondervinden bij het uitvoeren van het
keizerlijke hevel de vijandelijkheden te staken, omdat de Sovjet-troepen „nog
steeds positief hun offensief voortzetten". Het hoofdkwartier van het Japansche
Kwautoengleger heeft aan het hoofdkwartier van het Russische leger in het Verre
Oosten Donderdag meegedeeld, dat de in de voorste linie strijdende troepen bevel
was gegeven met alle militaire operaties op te houden. Aan de Russen werd ver
zocht ecu einde aan hun aanvallen te maken.
Inspectie in een opleidingskamp door brigade-generaal Alfred H. Noble. Men
kan zich nog voor dit keurkorps aanmelden, daar het een belangrijk aandeel
zal leveren voor het handhaven van de orde in Indonesië
OP een open plek in de Rovertsche bos-
schen ten Zuiden van Goirle, dicht bij
de Belgische grens, zijn Woensdagmiddag
de vele honderden ex-gijzelaars bijeenge
komen, die indertijd door de Duitschers
in St. Michielsgestel" en Haaren achter
prikkeldraad waren opgesloten. Wij waren
er bijna allen, uit het geheele land teza
men gestroomd naar die eenzame plek,
om er onze dooden te herdenken. Ook de
groep Indische geïnterneerden, die eerst
in Buchenwald gevangen werd gehouden
en later in Haaren en Gestel verbleef, was
aanwezig. De vijf die hier sneuvelden wa
ren de eersten in ons land, die door de
Duitschers werden gedood zonder dat
eenige beschuldiging tegen hen was inge
bracht. Op die eerste executie, op 15
Augustus 1942, volgde in October een
tweede moord op gijzelaars uit de kam
pen. En hoeveel herhalingen kwamen er
later niet in het geheele land! Hoevelen
stierven in gevangenissen en concentratie
kampen in Nederland en Duitschland!
De lijken van de eerste vijf werden na
de bevrijding opgedolven. Want hoewel de
Duitschers hen ver van Gestel en Haaren
hadden weggevoerd en voorzorgsmaatre
gelen genomen om de plaats van de
misdaad geheim te houden, waren zij be
spied. Een boschwachter, die zich onder
de struiken verborgen had toen hij hen
hoorde naderen, zag het misdrijf plegen en
bleef tot zij vertrokken, luidkeels een
van hun afschuwelijke marschliederen
zingend.
In Juni werden de lijken naar de be
graafplaats in Tilburg overgebracht. Vol
gens den wensoh der familieleden werden
de stoffelijke overschotten van W. Ruys,
C. Bennekers en mr. Robert Baelde in
Rotterdam ter aarde besteld en die van
mr. O. E. G. Graaf van Limburg Stirum
en A. baron Schimmelpenninck van der
Oye opnieuw begraven op de plaats van
de executie.
Aan deze beide graven stonden wij
Woensdag en herdachten onze dooden en
allen die na hen vielen.
Het was mooi, dat bosch, wisselend in
loofhout en naaldhout en lage gewassen,
zooals dat in B'rabantsche bosschen voor
komt. Hier bloeide de hei in paarse
pracht. En op de open plek stonden
de palen, waaraan de ten doode gedoem-
den drie jaar geleden waren vastgebon
den voor het executie-peleton aantrad:
drie palen dicht bijeen en dan op eenige
meters afstand nog eens twee. Er lagen
kransen voor en de Nederlandsche vlag
wapperde fier erboven. Maar al die kleur
en dat teeken van overwinning konden
niet beletten, dat die lugubere staken ons
den somberen nacht weer deden beleven.
Wij hadden elkaar verheugd begroet: het
was goed elkaar weer te zien na dat lange,
wonderlijke samenzijn in het verleden,
toen de dood ons bedreigde. Er waren
handdrukken en blijde herkenningen.
Maar allen, als zij verder gingen en voor
die rij staken kwamen, verstarden en
bogen het hoofd. Het hout was hier en
daar door kogels getroffen.
Er werden vier redevoeringen gehou
den: een inleidende door mr. F. baron van
Voorst tot Voorst, die met enkele andere
oud-gijzelaars zooveel gedaan had om
deze plechtigheid voor te bereiden, de
rede van den minister-president prof. ir.
W. Schermerhorn, die sprak als de oud
leider van onze vertrouwensmannen in
het kamp St. Michielsgestel en tenslotte
twee toespraken van den broeder (ook oud
gijzelaar) en de weduwe van wijlen Van
Stirum. namens de geheele groep familie
leden der gestorvenen, die aanwezig was.
Een klein mannenkoor zong Ecce quo
modo moritur. Tenslotte zongen allen het
Wilhelmus. Er waren veel kransen gelegd,
het eerst namens H. M. de Koningin, bij
den eenvoudigen steen met inscriptie, die
later door een monument vervangen zal
worden.
Prof. Schermerhorn herdacht de dooden
en noemde ook de moedige jonge vrouw
van Robert Baelde, die evenals haar man
den bezetter ten prooi viel en in een van
de afschuwelijke Duitsche concentratie
kampen stierf. Hij zeide dat juist die
Duitschers, die met ons in de gruwelen,
begonnen op 15 Augustus 1942, het schrij
nende onrecht kunnen beleven, op het
aanvaarden van schuld en boete door het
geheele Duitsche volk moeten aandringen.
Nu ligt dat volk ter aarde, maar de eerste
teekenen, dat het zich weer gaat oprich
ten, zijn zichtbaar. Er is nog geen zicht
baar teeken van verbetering.
„Vrienden, is dit volk het slachtoffer
van macht en machtswaanzin? Is het juist
dat aan dit volk geopenbaard wordt, dat
macht voert tot verderf? Ik ben geneigd
hierin de eenige verklaring en zeker geen
verontschuldiging te zien. Maar als ik
bepaalde verschijnselen vandaag aan den
dag in ons land signaleer in verhoudingen,
waarin de eene mensch macht uitoefent
over een ander, dan ben ik geneigd te
erkennen dat macht een gevaarlijk wapen
is, dat macht van menschen over men
schen een geestelijke kracht en zedelijk
gehalte vergt, die helaas door te weinigen
worden opgebrachteen feit dat ons
volk ook nu, in ons nationale leven, beel
den te zien geeft, die gelijkenis toonen
met hetgeen het Duitsche volk in de afge-
loopen jaren de wereld te zien gaf. Zoo is
het vrienden: organisatie is macht en
macht is bederf, tenminste daar waar er
geen geestelijke kracht, geen besef van
goed en kwaad, geen begrip voor de abso
lute waarden, die God in deze wereld
stelde, tegenover staat. Ziedaar het droe
vig beeld van een menschelijke samen
leving, zooals die is ontaard en waarvan
wij vandaag slechts een van de duizenden
excessen in smart en weemoed gedenken."
Hij sprak ook over de teleurstelling van
velen, na een bevrijding die ons wel van
den bezetter verloste, maar nog geen vol
ledige vrijheid brengen kon. „Wij moeten
vaststellen dat heel veel anders is geloo-
pen, dat het misschien minder mooi gaat
dan wij in onze beste oogenblikken heb
ben gedroomd, dat ook dit volk klaagt en
terneer ligt en slechts met moeite den
weg omhoog betreedt. In de plaats van
saamhoorigheid is er misschien veel extra
zorg voor zichzelf. In de plaats van ge
rechtigheid hier en daar afzichtelijke
machtswellust en willekeur. In de plaats
van Nederlandsche rechtszekerheid, in
sommige kwade gevallen Gestapo-metho-
aen"Wij, die ons leven mochten
behouden, hebben dat te gebruiken als
een gave en ons zelf te zien als een in
strument Gods in den strijd om ons volks
bestaan."
Zoo dlep-ernstig en waar sprak Scher
merhorn op de eenzame plek in de bos
schen, waar de Eerste Vijf vielen. Het
was een aangrijpende plechtigheid.
B. P.
Regeeringsvliegdienst
wordt ingesteld.
Ter bevordering van het contact tusschen
het regeeringscentrum en de Zuidelijke,
Oostelijke en Noordelijke provincies zal een
regeeringsvliegdienst worden ingesteld, die
ten nutte zal zijn van regeeringspersonen,
ambtenaren en zakenlieden, op grond van
urgentieverklaringen, af te geven door de
departementen van alg. bestuur, dan wei
door of vanwege de Commissarisen der
Koningin.
Het geprojecteerde luchtnet omvat de vol
gende lynen: Den HaagEindhovenMaas
tricht; Den HaagArnhemEnschede; Den
HaagLeeuwardenGroningen. Tevens is
gedacht aan de mogelijkheid van een door
verbinding met Amsterdam. De K. L. M. ver
leent medewerking.
Wij hebben reeds gemeld, dat aan den Zee
weg te Bloemendaal een Eeregrafhöf zal
worden opgericht voor de 450 slachtoffers
van de Duitsche terreur die daar vielen. Dit
geschiedt op initiatief van het Nationaal
Instituut te Amsterdam. De grafhof zal
komen te liggen op een hoogen duintop, die
min of meer een plateau vormt. De hof zal
ombouwd worden met een zuilengang of
gaanderij als bijvoorbeeld de Kloostergang
te Utrecht, maar dan met een nieuwe vorm
geving. In den binnenhof komen de graven*
Het eigenlijke monument komt aan den Zee
weg, evenals de ingangspoort tot den hof,
„We zijn van de politie."
Dezer dagen kwamen 's middags onge
veer half vier drie mannen een café aan da
Breestraat te Haarlem binnenstappen. Ze
waren gekleed in een soort uniform en één
van de mannen droeg een revolver. Ze heb
ben het huis doorzocht en verdwenen met;
dertig gulden, 270 Engelsche sigaretten en
zeven maatjes jenever.
De barometer van de wereldvreugde
over het eindigen van den oorlog in
Oost-Azië ging met groote sprongen
vooruit en bereikte een ongekend
hooge stand.
Washington riep: We willen Truman
zien, we willen Truman zienHij
verscheen met zijn vrouw op het bor
des van het Witte Huis en zei: „Dit is
een groote dag. Het is de dag, waarop
wij sinds Pearl Harbour hebben ge
wacht."
Sydney (Australië) was dol van
vreugde.
Canada: feestvreugde steeg ten top.
Nieuw-Zeeiand veranderde in een
heksenketel.
In Londen vloog alles de straat op,
vuurwerk en vreugdevuren werden
ontstoken.
Bombay (Br. Indië): de moesson-regens
waren niet in staat het enthousiasme
der millioenen te dempen.
Madrid: alle vlaggen van officieele
gebouwen moeten uit ten teeken van
diepe en welgemeende vreugde.
Moskou was rustig. Men wacht op
de groote officieele vieringen.
Paramaribo: Overweldigend enthou
siasme.
Willemstad: Uitbarsting van vreugde.
Colombo: Nederlanders op Ceylon
^buiten zichzelf van blijdschap.
