Quisling.
Hulp voor geïnter
krijgsgevangenen.
leerden en
De nieuwe bonnen
Hulpverleening
aan Europa gaat door.
Geen fusie
van Noorsche socialisten
en Communisten.
Roemenië
internationale toetssteen
Engelsch parlement
keurt handvest goed.
Toenemend motor ver keer.
De H. O. V.
Het Winterprogramma.
De 125.000
Voortzetting van de jacht
Het woord is aan....-
Den heelen dag Gas
Mits de rantsoenen
niet worden overschreden
Er komt
meer Huishoudzeep.
De geldzuivering.
Het wachten is op
bankpapier en zilverbons.
Geen verhooging der huren
60c Jaargang No. 18110 «vr V ii^. ag Vrijdag 24 Augustus 1045
Bureaux: Groote Houtstr. 93 F"™i g Ol I B ST^ 1 Uitgave van de Stichting
en Soendaplein 37, Haarlem fl H fi 1 8 J§ 1 I 111 I J1111 11111(1 Voorlichting te Haarlem.
IJmuiden: Kennemerlaan 154. >A alh sEa Ai u> Abonnementen: p.week 31 ct.
Teief. 5437. per kwartaal 4.
Tel.: Dir.-Hoofdred. 15054. Adm. 10724 Directeur-Hoofdredacteur: Robert Peereboom Tel: Redactie 10600. Expeditie 14825.
VOOR een Noorsch Gerechtshof staat
Quisling terecht. In oorlogstijd is zijn
naam in de geheele wereld synoniem ge
worden met het begrip landverrader. Zijn
renommée als zoodanig heeft zelfs die van
zijn befaamden voorganger Seyss-Inquart,
den verrader van Oostenrijk en later fol
teraar van Nederland, overtroffen.
Deze Noorsche majoor heeft nooit veel
aanhang in zijn land kunnen verwerven.
Zijn partij, de Nasional Sammling, had het
zelfs niet tot een enkelen zetel in het
parlement gebracht. Hij moest zich op
Hitier verlaten om iets te bereiken. In
het proces is gebleken dat hij in '39 al bij
den Duitschen Führer is geweest en hem
zijn plannen heeft voorgelegd. Na den
overval van Noorwegen op 9 April 1940,
een maand voordat Nederland overvallen
werd, kwamen zij tot uitvoering. Daarna
verviel de man van de eene wandaad in
de andere.
In de verslagen van het proces maakt
Quisling een poveren indruk. Hij spreekt
niet uit een diepe overtuiging. Hij bekent
evenmin schuld. Maar hij houdt politieke
redevoeringen in den stijl van Hitier. Dat
is zwak. Nabootsing van een ander kan
geestig zijn. Maar als zij in ernst geschiedt,
is zij alleen maar bewijs van zwakheid en
kenmerkt zij den man, die zich bewust is
zelf zoo weinig te beteekenen, dat hij zijn
baas moet nadoen. Nu nog doet Quisling
zijn dooden baas na.
Er zijn brieven voorgelezen, die hij aan
Duitsche machthebbers had geschreven.
Daarin drong hij aan op het uit den weg
ruimen van leiders van Noorsche vakver-
eenigingen. Er werd hem opheldering over
gevraagd.Hij antwoordde dat de Duitschers
voortdurenden druk op hem uitoefenden.
Zij wensehten dat hij menschen zou laten
doodschieten, anders zouden zij er veel
meer doodschieten. Nu, dat zou toch erger
zijn.
Het antwoord kenschetst zijn povere hou
ding. Hij betuigt ook zijn onschuld. Hij
beweert, dat de bezetting van Noorwegen
een nachtmerrie voor hem is geweest. Hij
geeft voor, Joden te. hebben gesteund en
geholpen om naar Zweden te ontkomen.
Van de in Noorsche en Duitsche concen
tratiekampen gepleegde gruwelen weet hij
niets en van jodenvervolging in Europa
heeft hij nooit gehoord. Ook heeft hij geen
zilver uit het Koninklijk paleis te Oslo
gestolen; hij heeft het alleen geleend. Ja.
Och kom.
Natuurlijk heeft deze man een verdedi
ger. En er is een onderzoek ingesteld naar
de geestvermogens var. den verdachte.
Straks zullen bij ons vele N.S.B.'ers voor
de Bijzondere Gerechtshoven verschijnen
en ook verdedigers hebben. Waarschijnlijk
zullen die in menige zaak om een onder
zoek van de geestvermogens van hun
cliënten vragen. Het is voor het Haagsche
Hof. dat eergisteren zijn eerste zitting
hield, al tweemaal gebeurd.
Sommige menschen leggen deze dingen
verkeerd uit. Zij verwonderen er zich
over, dat advocaten, die toch zelf altijd
„goed" zijn geweest, bereid zijn zulke lie
den te verdedigen. Maar er is geen reden
tot verwondering. Een van de groote prin
cipes van het Recht is, dat iedereen, tot
den verachtelijksten boef toe, aanspraak
kan maken op verdediging. Voor den rech
ter wordt hij aangeklaagd van misdrijf.
Een aanklager treedt op, een jurist, die op
grond van de wet zijn veroordeeling eischt.
Het is niet meer dan eenvoudige recht
vaardigheid dat de onpartijdige rechter,
die beslissen moet, nevens den aanklager
ook een verdediger hoort, die eveneens
jurist en eveneens zich grondend op de
wet al datgene aanvoert, dat in het
voordeel van den verdachte gezegd kan
worden. Natuurlijk moet hij dat volgens
zijn eer en geweten doen. Als hij listen
gebruikt en daarmee de onschuld poogt te
bepleiten van een man, van wiens schuld
hij zelf overtuigd is, dient hij kwade
zaken. Maar ais hij volgens de wet en
volgens zijn eerlijke overtuiging de zaak
van den verdachte bevordert, in de mate
dus waarin hem dat mogelijk is, dient hij
het Recht. Vaak zal een advocaat geen
onsehuid kunnen bepleiten. Maar dan is
er wellicht aanleiding om verzachtende
omstandigheden aan te voeren.
In de moderne rechtspraak wordt door
den verdediger ook vaak gevraagd om een
onderzoek naar de geestvermogens van
den verdachte. Velen begrijpen dat niet.
Zij zien het als een achterdeurtje, waar
door de schuldige kan ontkomen. Zij be
seffen niet dat de wetenschap geleerd
heeft, dat vele misdadigers inderdaad
krankzinnigen zijn of aan min of meer
ernstige geestes-stoornissen lijden. En een
man. die in een krankzinnigengesticht in-
plaats van in de gevangenis wordt opge
sloten, ontkomt immers niet. In beide ge
vallen wordt de maatschappij tegen hem
beveiligd, hetgeen hoofdzaak is.
Bij politieke misdadigers veronderstelt
men niet zoo licht geestes-stoornissen als
bij gewone inbrekers en moordenaars. De
mogelijkheid neemt evenwel toe, als de
politieke misdadiger tevens inbreker en
moordenaar is. Ik weet niet of straks het
Hof in een of meer gevallen onderzoek
door een psychiater zal gelasten. Xk weet
evenmin of dit dan zal leiden tot een von
nis op grond van ontoerekenbaarheid.
Maar als zich dat mocht voordoen, zal de
leek ongelijk hebben, ais hij er zich sma
lend over uitlaat. Want dit alles behoort
tot het Recht. In Nederland moet het Recht
gediend worden. Wij zijn geen Duitschers.
Tenslotte zou ik willen opmerken dat
vermoedelijk geen enkele advocaat erop
gesteld zal zijn, Mussert of zijn trawanten
Alles wordt in O. Azië
gedaan om hen te helpen.
De Ned.-Indische regeering beeft eenigen
tijd geleden een organisatie in het leven
geroepen om verplaatste personen te hel
pen. Deze organisatie gaf men den naam
„Kantoor Displaced" (K. D. P.) Zij is be
doeld om den stroom geïnterneerde bur
gers na de bevrijding weer te helpen terug-
keeren- tot een normale levenswijze. De
plotselinge Japansche overgave heeft den
arbeid van deze organisatie dringender te
doen zijn en men is thans dan ook bezig de
voorbereidingen te versnellen. Men is van
plan het K. D. P.-personeel aan dat van
de Nica toe te voegen. Zoodoende zal heel
spoedig een klem contingent geoefend per
soneel beschikbaar zijn om de geïnterneer
den over de eerste moeilijkheden heen te
helpen, hen te registreeren en huil eerste
liulp en inlichtingen te verstrekken. De
autoriteiten hopen een aantal geïnterneer
den te vinden, die, evenals een deel der in-
heemsche bevolking, geschikt en bereid zijn
om meer dan honderdduizend landgenooten
tot een normale levenswijze te doen terug-
keeren, hetgeen een reusachtige taak
zal zijn.
Het werpen van kleine radiotoestellen in
de krijgsgevangenkampen, waar de geallieer
den op hun bevrijding wachten, vormt een
onderdeel van den gevarieerden arbeid die
door het verbindingskantoor in het Verre
Oosten, dat als de Pelo bekend staat, ver
richt wordt. De bedoeling van dit werpen
van radiotoestellen is de gevangenen in
staat te stellen alle berichten op te van
gen in de periode die aan de bevrijding
voorafgaat.
De Indonesiërs wordt in strooibiljetten
van de Pelo gezegd, dat de Geallieerden be
zorgd zijn over de Geallieerde krijgsgevan
genen, die zich in Japansche handen be
vinden. Hun wordt verzocht den krijgsge
vangenen die vrijgelaten mochten zijn
voordat de Geallieerden de kampen bereikt
hebben alle mogelijk hulp te bieden, totdat
de respectieve regeeringen contact met hen
verkregen hebben. De Pelo heeft gedurende
den oorlog ruim vijftig millioen stooibil-
jetten in tien verschillende talen te Bris
bane klaar gemaakt.
De Engelsche minister van oorlog, Law-
son heeft in het Lagerhuis verklaard, dat
dat Japanneezen orders hebben gegeven,
de rantsoenen van krijgsgevangenen en bur-
gergéinterneerden te verhoogen. Zij heb
ben er tevens in toegestemd dat er verte
genwoordigers der beschermende mogend
heden en van het Internationale Roode
Kruis worden gezonden naar de zeven voor
naamste kampen in Japan om toezicht te
Ondanks opheffing
leen- en pachtwet.
President Truman heeft Engeland verze
kerd, dat het geenszins de bedoeling is poli
tieke munt uit de opheffing van de leen- en
pachtwet te slaan, en dat zij dus in het
geheel niet kan worden beschouwd als een
slag tegen de socialistische Engelsche regee
ring. De Ver. Staten zien nog steeds de nood
zaak in van het verzenden van zooveel
mogelijk voedsel naar die landen, die daar
behoefte aan hebben.
De leen- en pachtwet was echter een
oorlogswapen, en indertijd rs aan het con
gres beloofd, dat deze instelling zoo spoedig
mogelijk na den oorlog opgeheven zou wor
den. Dit wil evenwel niet zeggen, dat
Amerika West-Europa in den steek laat,
want de publieke opinie staat in de V. S.
volkomen achter de hulpverleening en zij zal
dus verder gaan, onafhankelijk van de Leen-
en Pachtwet.
Het socialistische blad Arbeiderbladet
meldt, dat de fusie tusschen de Noorsche
communisten en socialisten, waarover in
principe in Juli overeenstemming was be
reikt, mislukt is. De executieve van de Noor
sche vakvereenigingsorganisatie, die het
initiatief nam en een leidende rol •bij de
onderhandelingen speelde, verklaarde Don
derdag. dat de onderhandelingen afgebro
ken zijn, zonder resultaten te hebben op
geleverd. In een verklaring van de execu
tieve van de socialistische partij wordt ver
klaard, dat de verantwoordelijkheid bij de
communisten berust, aangezien deze door
loopend de beslissingen van het voorloopige
gezamenlijke comité der twee partijen sa
boteerden.
Naar aanleiding van het verzoek van ko
ning Michael van Roemenië aan de drie
groote mogendheden, om hulp te verleenen
tot het vestigen van een aanvaardbare demo
cratische regeering, en zijn tot Groza ge
richt verzoek om af te treden, vestigt de
diplomatieke correspondent van de Times
er de aandacht op, dat deze Roemeensche
kwestie een wezenlijk onderdeel vormt van
het meer omvattend geschil tusschen de
Geallieerden omtrent het karakter van het
bewind in Zuid-Oost-Europa.
te verdedigen. Degenen, die het doen zul
len ambtelijk aan de verdachten worden
„toegevoegd", zooals dat heet. De vervul
ling van hun taak is in elk geval de ver
vulling van een plicht. Want iedere ver
dachte heeft recht op verdediging.
R. P.
houden op de evacuatie naar de plaatsen,
waar de geïnterneerden aan boord zullen
gaan. De Japansche regeering heeft tevens
verzocht deze zelfde assistentie te doen
verleenen in Mantsjoerije, Korea, China,
Malakka, Indo-China, Siam en Ned.Indië.
Er zijn gedelegeerden van het Internatio
nale Roode Kruis aangewezen voor Singa
pore, Saigon, Bangkok, Batavia, Sumatra
en Borneo.
Het Engelsche Lagerhuis heeft het hand
vest der Vereenigde Volken zonder stem
ming goedgekeurd. Reeds eerder had het
Hoogerhmis het handvest goedgekeurd.
Het is nu de tijd aan
de wegen te denken.
Naar de meening van de K. N. A. C.
zal het motorwegverkeer in Nederland
zich na korteren of langeren tüd ont
wikkelen tot minstens het 2% 3-voudige
van Mei 1940, hetgeen neerkomt op 6
tot 700.000 motorrijtuigen.
De K. N. A. C. heeft dit feit onder de aan
dacht van den Minister gebracht, daar thans
het niet-weerkeerende oogenblik is aange
broken, dat de Overheidsorganen, die den
wederopbouw van verwoeste stadsgedeelten
en andere bewoonde oorden ter hand zullen
nemen, of daarop toezicht zullen uitoefenen,
in hun plannen, op onbekrompen wijze reke
ning met de toekomst van het wegverkeer
kunnen houden. Gedacht wordt aan vol
doende breede wegprofielen, veilige wegkrui.
singen, gescheiden verkeerssoorten, flinke
parkeergelegénheden, centrale garages enz.
t
De H. O. V. staat thans weer klaar, naar
het bestuur aan de leden mededeelt, om in
vrijheid haar oude taak in den vollen om
vang te hervatten.
In het aanstaande winterseizoen worden
weer eenige series concerten georganiseerd.
Serie A, 6 concerten op Dinsdag, Serie B,
10 concerten op Vrijdag, Serie C, 9 concer
ten op Dinsdag, alleen 1 op Vrijdag. Het is
nog niet mogelijk de solisten, die daaraan
zullen medewerken, op te geven, daar de
„zuivering" nog in vollen gang is.
Intusschen verwacht het bestuur zonder
twijfel in staat te zijn, met de beste solisten
voor den dag te komen, dit maal, in afwij
king met vroeger, zoo veel mogelijk van
vaderlandschen bodem. Wel is reeds mee te
deelen dat onderhandelingen worden gevoerd
met: Herman Krebbers, viool; Zoltan Szé-
kely, viool; Willem Andriessen, piano; George
van Renesse, piano; Theo van der Pas, piano;
Gerard Hengeveld, piano; Raphael Lanes,
cello; Gaspar Cassadó, cello; Charles Pan-
zéra, bariton en Betty van den Bosch,
sopraan.
Naast Marinus Adam, wiens betrouwbare
leiding den Haarlemmers bekend is, zal het
bestuur nog een of meer andere dirigenten
engageeren om het orkest aan te voeren.
De pont van Buitenhuizen.
Het was de bedoeling ook de pont te Bui
tenhuizen deze week nog in bedrijf te stellen,
Door onvoorziene omstandigheden is er
eenige vertraging gekomen, maar naar alle
waarschijnlijkheid zal de veerdienst begin
volgende week zijn taak hervatten, zoodat
ook het verkeer van Haarlem ïaar Zaandam
over een directe verbinding over het Noord
zeekanaal beschikt.
Zoodra men over voldoende "kolen beschikt,
zal in Velsen een tweede pont geregeld in
de vaart worden gebracht.
De eerste klopjacht, die Openbare Werken
te Haarlem heeft ingezet om de 125.000
trottoirtegels, die in de oorlogsjaren gestolen
zijn, terug te krijgen, heeft een heel pover
resultaat gehad. Er zijn heel weinig eerlijk
geworden dieven geweest, die de tegels
naast hun vuilnisbak voor het huis gezet
hebben.
Nu moeten de bezitters van de nog onder
gedoken tegels niet denken dat zij zich ver
der in het ongestoord bezit kunnen verheu
gen. De jacht wordt voortgezet. Wij weten
van die plannen af en raden daarom de
menschen aan alsnog aan het bureau van
Openbare Werken in de Jacobijnestraat op
gaaf te doen waar de door hen indertijd
weggekaapte tegels teruggehaald kunnen
worden. Openbare Werken zal dit dan doen
zonder dat de politie het te weten komt en
zonder dat er kosten voor betaald behoeven
te worden. Als men ook op die laatste vrien
delijke aanmaning niet ingaat, zijn er an
dere (minder vriendelijke!) te verwachten.
Dan is er kans, dat velen op betrekkelijk
hooge kosten gejaagd zullen worden. Men
moet bedenken dat Openbare Werken weet
waar een zeer groot deel van de vermiste
tegels is. Daarvoor hebben honderden
anonieme brieven gezorgd. Er moeten men
schen zijn die 100 of zelfs 200 tegels wegge
haald hebben. Zoo iets kan men er toch
niet bij laten, temeer omdat Openbare Wer
ken de tegels noodig heeft om de gehaven
de bestrating te herstellen; terwijl er geen
materialen te koop zijn. Een deskundig on
derzoek kan zeer sterke aanwijzingen, in
veel gevallen zelfs het bewijs leveren, dat
de tegels die gebruikt zijn voor achter
straatjes of bakoventjes van de gemeente af
komstig zijn.
EEN IMPROVISATIECONCERT
Maandagavond 27 Augustus zal op het
orgel in de Groote- of St. Bavokerk te
Haarlem een improvisatieconcert worden
gegeven, waaraan medewerken de bekende
organisten Hendrik Andriessen, Jacob Bijs
ter, Cor Kee en Albert de Klerk.
Zij zullen improviseeren op aan elkander
op te geven thema's in de volgende vor
men: prelude en fuga, pastorale, thema met
variaties en een sonate in drie deelen.
Een Arabisch
spreekwoord:
God bemint den opgewekten
mensch.
De ervaringen met de gasdistributie int
Haarlem en omgeving zijn, naar d« directie
van de Haarlemsche fabriek ons mededeelde,
niet ongunstig. -Het to taal verbrui* wijst er
op, dat de huisvrouwen zich in h©« algemeen
aan het toegestane rantsoen houden. Als be
looning is besloten, mede in de ovïrtuiging
dat het verbruik daardoor niet z®^ stijgen,
het gas thans, met ingang van Zondag 26
Augustus den geheelen dag beschikbaar te
stellen, namelijk van *s morgens 9 uur tot
's avonds 7 uur. (Tot heden waren de uren
tl1 en 57 uur). De nieuwe regeling houdt
dus geen uitbreiding van het rantsoen in, zü
heeft alleen het voordeel, dat de huisvrouw
nu den geheelen dag beschikken kan over
haar rantsoen. Mocht de gasafgifte als ge
volg van de uitbreiding der uren stijgen, dan
zal de terugkeer tot enkele gasuren per dag
moeten worden overwogen.
Vleesch, melk en aardappelen.
Het Centraal Distributiekantoor maakt. In
aansluiting op de bonnenlijst voor de pe
riode van 19 Augustus tot en met 1. Sep
tember a.s. bekend, dat voor de week van
26 Augustus tot en met 1 September alsnog
zijn aangewezen:
Bon 538 en 539 voor 100 gram versch
vleesch of 4 oz. vleesch of visch in blik.
Bon 540, B 573 en B 574 voor 2 liter
melk.
Bon B 18 en C 18 (inlegvel) voor 11/2
liter melk.
Bon B 541 en boh B 19 (inlegvel) voor 1
kg. aardappelen en bon A 581 voor 2 kg.
aardappelen.
Bovengenoemde bonnen kunnen reeds
met ingang van Zaterdag 25 Augustus wor
den gebruikt, met uitzondering van die
voor melk en aardappelen, waarop eerst
met ingang van Maandag 27 Augustus mag
worden afgeleverd.
Bij deelneming aan maaltijden uit de
Centrale Keukens moeten de bonnen A 581
voor aardappelen en 538 voor vleesch wor
den ingeleverd.
Zelfverzorgers voor vleesch, melk of
aardappelen moeten op door de distributie
diensten aan te geven dagen aldaar inle
veren resp. de bonnen voor vleesch, melk
of aardappelen.
Ook scheerzeep.
Binnen niet al te langen tijd zal de distri
butie van zeep over het geheele land uniform
worden, hetgeen voor de Westelijke provin
cies een verhooging van het rantsoen zal
beteekenen. Het rantsoen zal hiermee de
Nederlandsche behoefte nog lang niet in haar
geheel dekken, maar verdere verbetering ls
in het zicht.
Over eenige weken hervatten de Neder
landsche fabrieken hun productie, die door
gebrek aan steenkolen en grondstoffen even
wel nog zeer beperkt zal zijn. Niettemin is
te verwachten, dat begin October weer een
bon voor zeeppoeder en scheerzeep zal kun
nen worden aangewezen.
De nieuwe Rookersbon.
Met ingang van 30 Augustus zullen alle be
zitters van een tabakskaart in de gelegen
heid worden gesteld op een nader aan te wij
zen bon zich sigaren, sigaretten of tabak te
verschaffen.
Er zal slechts één soort sigaretten ver
krijgbaar zijn, namelijk de Rhodesia-sigaret
en slechts in een prijsklasse van f 0,75 per
pakje van 20 stuks. Door gebrek aan verpak
kingsmateriaal zal een gedeelte der Rho-
desia-sigaretten verpakt zijn in doosjes en
pakjes van vroeger in den handel gebrachte
sigarettenmerken. De inhoud uestaat echter
uitsluitend uit Rhodesiasigaretten.
De minister-president, prof. Schermer-
horn, heeft Donderavond in het Sparta-sta-
dion te Rotterdam voor de Ned. Volksbe
weging een rede gehouden over actueele
problemen. Ten aanzien van de geldzuive
ring zeide hij, dat deze zoo lang op zich laat
wachten, omdat de nieuwe bankbiljetten en
de nieuwe zilverbons nog niet in voldoende
mate in ons land aanwezig zijn. Deze zijn
pas in Februari van dit jaar door den toen
in functie zijnde minister besteld.
Voorts deelde hij mede dat er een z.g. be
lasting-recherche gevormd zal worden, wier
speciale taak het zal zijn gelden op te sporen,
die zwart verdiend werden, teneinde deze
als belasting te innen.
In verscheidene steden doen geruchten
de ronde, dat binnenkort een algemeene
verhooging der huren met 20 a 25 procent
zal worden toegestaan. De directeur-gene
raal der prijzen deelt, naar aanleiding
hiervan mede, dat alle grond voor deze
geruchten ontbreekt.