Quisling.
Hulp voor geïnterneerden en
krijgsgevangenen.
Kort en bondig
De nieuwe bonnen
60e .Jaargang No. 18110 x X -| JV Vrijdag 2* Anfiustu* 1945
Bureaux: Groote Houtstr. 93 I I V* I /N C? I /^T ^"*C I 5itg^e„. va° If Stichting
en Soendaplein 37, Haarlem I I I J J I I I I I JI J I J E^S I 11 E M Voorlichting te Haarlem.
IJmuiden: Kennemerlaan 154. V^« V^L JL Jh «ïo riSn A 1 A V^fti Abonnementen: p.week 31 ct.
Telef. 5437. Per kwartaal 4.—.
Tel.: Dir-Hoofdred. 15054. Adm. 10724 Directeur-Hoofdredacteur: Robert Pcereboom Tel: Redactie 10600. Expeditie 14825.
VOOR een Noorsch Gerechtshof staat
Quisling terecht. In oorlogstijd is zijn
naam in de geheele wereld synoniem ge
worden met het begrip landverrader. Zijn
renommée als zoodanig heeft zelfs die van
zijn befaamden voorganger Seyss-Inquart,
den verrader van Oostenrijk en later fol
teraar van Nederland, overtroffen.
Deze Noorsche majoor heeft nooit veel
aanhang in zijn land kunnen verwerven.
Zijn partij, de Nasional Sammlmg, had het
zelfs niet tot een enkelen zetel in het
parlement gebracht. Hij moest zich op
Hitier verlaten om iets te bereiken. In
het proces is gebleken dat hij in '39 al bij
den Duitschen Führer is geweest en hem
zijn plannen heeft voorgelegd. Na den
overval van Noorwegen op 9 April 1940,
een maand voordat Nederland overvallen
werd. kwamen zij tot uitvoering. Daarna
verviel de man van de eene wandaad in
de andere.
In de verslagen van het proces maakt
Quisling een poveren indruk. Hij spreekt
niet uit een diepe overtuiging. Hij bekent
evenmin schuld. Maar hij houdt politieke
redevoeringen in den stijl van Hitier Dat
is zwak. Nabootsing van een ander kan
geestig zijn. Maar als zij in ernst geschiedt,
is zij alleen maar bewijs van zwakheid en
kenmerkt zij den man. die zich bewust is
zelf zoo weinig te beteekenen, dat hij zijn
baas moet nadoen. Nu nog doet Quisling
zijn dooden baas na.
Er zijn brieven voorgelezen, die hij aan
Duitsche machthebbers had geschreven.
Daarin drong hij aan op het uit den weg
ruimen van leiders van Noorsche vakver -
eenigingen. Er werd hem opheldering over
gevraagd.Hij antwoordde dat de Duitschers
voortdurenden druk op hem uitoefenden.
Zij wenschten dat hij menschen zou laten
doodschieten, anders zouden zij er veel
meer doodschieten. Nu. dat zou toch erger
2ijn.
Het antwoord kenschetst zijn povere hou
ding. Hij betuigt ook zijn onschuld. Hij
beweert, dat de bezetting van Noorwegen
een nachtmerrie voor hem is geweest. Hij
geeft voor. Joden te hebben gesteund en
geholpen om naar Zweden te ontkomen.
Van de in Noorsche en Duitsche concen
tratiekampen gepleegde gruwelen weet hij
niets en van jodenvervolging in Europa
heeft hij nooit gehoord. Ook heeft hij geen
zilver uit het Koninklijk paleis te Oslo
gestolen: hij heeft het alleen geleend. Ja
Och kom.
Natuurlijk heeft deze man een verdedi
ger. En er is een onderzoek ingesteld naar
de geestvermogens van -den verdachte.
Straks zullen bij ons vele N.S B.'ers voor
de Bijzondere Gerechtshoven verschijnen
en ook verdedigers hebben. Waarschijnlijk
zullen die in menige zaak om een onder
zoek van de geestvermogens van hun
cliënten vragen. Het is voor het Haagsche
Hof. dat eergisteren zijn eerste zitting
hield, al tweemaal gebeurd.
Sommige menschen leggen deze dingen
verkeerd uit. Zij verwonderen er zich
over. dat advocaten, die toch zelf altijd
„goed" zijn geweest, bereid zijn zulke lie
den te verdedigen. Maar er is geen reden
tot verwondering. Een van de groote prin
cipes van het Recht is, dat iedereen, tot
den verachtelijksten boef toe, aanspraak
kan maken op verdediging. Voor den rech
ter wordt hij aangeklaagd van misdrijf.
Een aanklager treedt op. een jurist, die op
grond van de wet zijn veroordeeling eischt.
Het is niet meer dan eenvoudige recht
vaardigheid dat de onpartijdige rechter,
die beslissen moet. nevens den aanklager
ook een verdediger hoort, die eveneens
jurist en eveneens zich grondend op de
wet al datgene aanvoert, dat in het
voordeel van den verdachte gezegd kan
worden. Natuurlijk moet hij dat volgens
zijn eer en geweten doen. Als hij listen
gebruikt en daarmee de onschuld poogt te
bepleiten van een man, van wiens schuld
hij zelf overtuigd is, dient hij kwade
zaken. Maar als hij volgens de wet en
volgens zijn eerlijke overtuiging de zaak
var. den verdachte bevordert, in de mate
dus waarin hem dat mogelijk is, dient hij
het Recht. Vaak zal een advocaat geen
onschuld kunnen bepleiten. Maar dan is
er wellicht aanleiding om verzachtende
omstandigheden aan te voeren.
In de moderne rechtspraak wordt dooi
den verdediger ook vaak gevraagd om een
onderzoek naar de geestvermogens van
den verdachte. Velen begrijpen dat niet.
Zij zien het als een achterdeurtje, waar
door de schuldige kan ontkomen. Zij be
seffen niet dat de wetenschap geleerd
heeft, dat vele misdadigers inderdaad
krankzinnigen zijn of aan min of meer
ernstige geestes-stoornissen lijden. En een
man die in een krankzinnigengesticht in-
plaats van in de gevangenis wordt opge
sloten. ontkomt immers niet. In beide ge
vallen wordt de maatschappij tegen hem
beveiligd, hetgeen hoofdzaak is.
Bij politieke misdadigers veronderstelt
men niet zoo licht geestes-stoornissen als
bij gewone inbrekers en moordenaars. De
mogelijkheid neemt evenwel toe, als de
politieke misdadiger tevens inbreker en
moordenaar is. Ik weet niet of straks het
Hof in een of meer gevallen onderzoek
door een psychiater zat gelasten. Ik weet
evenmin of dit dan zal leiden tot een von
nis op grond van ontoerekenbaarheid.
Maar als zich dat mocht voordoen, zal de
leek ongelijk hebben, als hij er zich sma
lend over uitlaat. Want dit alles behoort
tot het Recht. In Nederland moet het Recht
gediend worden. Wij zijn geen Duitschers.
Tenslotte zou ik willen opmerken dat
vermoedelijk geen enkele advocaat erop
gesteld zal zijn, Mussert of zijn trawanten
Alles wordt in O. Azië
gedaan om hen te helpen.
De Ned.-Indische regeering heeft eenlgen
tyd geleden een organisatie in het leven
geroepen om verplaatste personen te hel
pen. Deze organisatie gaf men den naam
..Kantoor Displaced" (K. D P.) Zij is be
doeld om den stroom geïnterneerde bur
gers na de bevrijding weer te helpen terug-
keeren tot een normale levenswijze. De
plotselinge Japansche overgave heeft den
arbeid van deze organisatie dringender te
doen zijn en men ls thans dan ook bezig de
voorbereidingen te versnellen. Men is van
plan het K. D. P.-personeel aan dat van
de Nlca toe te voegen. Zoodoende zal heel
spoedig een klein contingent geoefend per
soneel beschikbaar zijn om de geïnterneer
den over de eerste moeilijkheden heen te
helpen, hen te registreeren en hun eerste
hulp en inlichtingen te verstrekken. De
autoriteiten hopen een aantal geïnterneer
den te vinden, die, evenals een deel der in-
heemsche bevolking, geschikt en bereid zijn
om meer dan honderdduizend landgenooten
tot een normale levenswijze te doen terug-
keeren. hetgeen een reusachtige taak
zal zijn.
Het werpen van kleine radiotoestellen In
de krijgsgevangenkampen, waar de geallieer
den op hun bevrijding wachten, vormt een
onderdeel van den gevarieerden arbeid die
door het verbindingskantoor in het Verre
Oosten, dat als de Felo bekend staat, ver
richt wordt. De bedoeling van dit werpen
van radiotoestellen Is de gevangenen in
staat te stellen alle berichten op te van
gen in de periode die aan de bevrijding
voorafgaat.
De Indonesiërs wordt in strooibiljetten
van de Felo gezegd, dat de Geallieerden be
zorgd zijn over de Geallieerde krijgsgevan
genen. die zich in Japansche handen be
vinden. Hun wordt verzocht den krijgsge
vangenen die vrijgelaten mochten zijn
voordat de Geallieerden de kampen bereikt
hebben alle mogelijk hulp te bieden, totdat
de respectieve regeeringen contact met hen
verkregen hebben De Felo heeft gedurende
den oorlog ruim vijftig millioen stooibll-
Jetten in tien verschillende talen te Bris-
iane klaar gemaakt.
De Engelsche minister van oorlog. Law-
son heeft in het Lagerhuis verklaard, dat
dat Japanneezen orders hebben gegeven,
de rantsoenen van krijgsgevangenen en bur-
gergeiuterneerden te verhoogen. Zij heb
ben er tevens !n toegestemd dat er verte-
Hulpverleening
aan Europa gaat door.
Ondanks opheffing
leen- en pachtwet.
President Trumaa heeft Engeland verze
kerd. dat het geenszins dé bedoeling is poli
tieke munt uit de opheffing van de leen- en
pachtwet te slaan, en dat zij dus in het
geheel niet kan worden beschouwd als een
slag tegen de socialistische Engelsche regee
ring. De Ver. Staten zien nog steeds de nood
zaak in van het verzenden van zooveel
mogelijk voedsel naar die landen, die daar
behoefle aan hebben.
De leen- en pachtwet was echter een
oorlogswapen, en indertijd :s aan het con
gres beloofd, dat deze instelling zoo spoedig
mogelilk na den oorlog opgeheven zou wor
den. Dit wil evenwel niet zeggen, dat
Amerika West-Europa in den steek laat,
want de publieke opinie staat in de V. S.
volkomen achter de hulpverleening en zij zal
dus verder gaan. onafhankelijk van de Leen-
en Pachtwet.
Geen fusie
van Noorsche socialisten
en Communisten.
Het socialistische blad Arbeiderbladet
meldt, dat de fusie tusschen de Noorsche
communisten en socialisten, waarover in
principe in Juli overeenstemming was be
reikt, mislukt is De executieve van de Noor
sche vakvereenigingsorganisatie. die het
initiatief nam en een leidende rol bij de
onderhandelingen speelde, verklaarde Don
derdag. dat de onderhandelingen afgebro
ken zijn, zonder resultaten te hebben op
geleverd. In een verklaring van de execu
tieve van de socialistische partij wordt ver
klaard, dat de verantwoordelijkheid bij de
communisten berust, aangezien deze door
loopend de beslissingen van het voorloopige
gezamenlijke comité der twee partijen sa
boteerden.
Roemenië
internationale toetssteen
Naar aanleiding van het verzoek van ko
ning Michael van Roemenië aan de drie
groote mogendheden, om hulp te verleenen
tot het vestigen van een aanvaardbare demo
cratische regeering. en zijn tot Groza ge
richt verzoek om af te treden, vestigt de
diplomatieke correspondent van de Times
er de aandacht op, dat deze Roemeensche
kwestie een wezenlijk onderdeel vormt van
het meer omvattend geschil tusschen de
Geallieerden omtrent het karakter van het
bewind in Zuid-Oost-Europa.
te verdedigen. Degenen, die het doen zul
len ambtelijk aan de verdachten worden
„toegevoegd", zooals dat heet. De vervul
ling van hun taak is in elk geval de ver
vulling van een plicht. Want iedere ver
dachte heeft recht op verdediging.
R. P.
genwoordlgers der beschermende mogend
heden en van het Internationale Roode
Kruis worden gezonden naar de zeven voor
naamste kampen in Japan om toezicht te
houden op de evacuatie naar de plaatsen,
waar de geïnterneerden aan boord zullen
gaan. De Japansche regeering heeft tevens
verzocht deze zelfde assistentie te doen
verleenen in Mantsjoerije, Korea. China,
Malakka, Indo-China, Slam en Ned.Indlé.
Er zijn gedelegeerden van het Internatio
nale Roode Kruis aangewezen voor Singa
pore. Saigon, Bangkok. B3tavia. Sumatra
en Borneo.
Toenemend motorverkeer.
Het is nu de tijd aan
de wegen te denken.
Naar de meening van de K. N. A. C.
zal het motorwegverkeer in Nederland
zich na korteren of langeren tijd ont
wikkelen lot minstens het 2li a 3-voudige
van Mei 1910, hetgeen neerkomt op 6
tot 700-000 motorrijtuigen.
De K. N. A. C. heeft dit feit onder de aan
dacht van den Minister gebracht, daar thans
het niet-weerkeerende oogenblik is aange
broken. dat de Overheidsorganen, die den
wederopbouw van verwoeste stadsgedeelten
en andere bewoonde oorden ter hand zullen
nemen, of daarop toezicht zullen uitoefenen,
in hun plannen, op onbekrompen wijze reke
ning met de toekomst van het wegverkeer
kunnen houden. Gedacht wordt aan vol
doende breede wegprofielen, veilige wegkrui.
singen. gescheiden verkeerssoorten, flinke
parkeergelegenheden. centrale garages enz.
DeH.O.V.
Het Winterprogramma.
De H. O. V. staat thans weer klaar, naar
het bestuur aan de leden mededeelt, om in
vrijheid haar oude taak in den vollen om
vang te hervatten.
In het aanstaande winterseizoen worden
weer eenige series concerten georganiseerd.
Serie A, 6 concerten op Dinsdag, Serie B,
10 concerten op Vrijdag, Serie C, 9 concer
ten op Dinsdag, alleen 1 op Vrijdag. Het is
nog niet mogelijk de solisten, die daaraan
zullen medewerken, op te geven, daar de
„zuivering" nog m vollen gang is.
Intusschen verwacht het bestuur zonder
twijfel in staat te zijn. met de beste solisten
voor den dag te komen, dit maal. in afwij
king met vroeger, zoo veel mogelijk van
vaderlandschen bodem. Wel is reeds mee ie
deelen dat onderhandelingen worden gevoerd
met: Herman Krebers. viool; Zoltan Szé-
kely, viool; Willem Andrjessen. piano; George
van Renesse, piano; Theo van der Pas, piano;
Gerard Hengeveld, piano; Raphael Lanes,
cello; Gaspar Cassaüó, cello: Charles Pan-
zéra, bariton en Betty van den Bosch,
sopraan.
Naast Marinus Adam, wiens betrouwbare
leiding den Haarlemmers bekend is. zal het
bestuur nog een of meer andere dirigenten
engageeren om het orkest aan te voeren.
De pont van Buitenhuizen.
Het was de bedoeling ook de pont te Bui
tenhuizen deze week nog in bedrijf :e stellen.
Door onvoorziene omstandigheden is er
eenige vertraging gekomen, maar naar aile
waarschijnlijkheid "zal de veerdienst begin
volgende week zijn taak hervatten, zoodat
ook het verkeer van Haarlem laar Zaandam
over een directe verbinding over het Noord
zeekanaal beschikt.
Zoodra men over voldoende kolen, beschikt,
zal in Velsen een tweede pont geregeld in
de vaart worden gebracht.
BINNENLAND
In Wiesbaden is een enorme collectie
Joodsclie boeken en religieuze voorwerpen
ontdekt, die de Duitschers in verschillende
landen ook Nederland gestolen had
den. Ook de Amsterdamsche Rosenthallana
zijn nu terecht. Er werden alleen reeds
1.250.000 hoeken gevonden.
De minister-president Prof. Ir. W.
Schermerhorn "heeft In een rede te Rotter
dam voor de Volksbeweging verklaard, dat
het praatje, dat er binnenkort 60.000 poli
tieke gevangenen zullen losgelaten worden,
niet waar ls. Ik hoop. aldus de minister
president. dat ik hiermee een deel van de
onrust, die zal heerschen. heb weggenomen.
Donderdagavond zijn op den Wasse-
naarscheweg te 's Gravënhage door onop
lettendheid'van de bestuurders twee mili
taire auto's tegen elkaar gebotst, waardoor
een der auto's kantelde. De 37-Jarlge ser
geant W. A. R, uit Venlo kwam onder den
auto terecht. Hij werd op slag gedood,
Onder Deurne kwam een granaat tot
ontploffing, waardoor drie inwoners van
Helmond getroffen werden. De 23-jarlge F.
van Bommel werd gedood, de 30-jarlge H.
van Hout werd levensgevaarlijk, de 35-Ja-
rige P. van de Burg licht gewond.
Bij het vervoeren van turf door den
landbouwer V. te Neerkamp reed de k3r op
een mijn. De ge%'olgen waren verschrikke
lijk. Van de kinderen van V. die achter de
kar liepen werd het zeven-jarige zoontje
doodelijk getroffen. Een meisje van zes Jaar
werd ernstig gewond. Ook een broer van V.
liep zware verwondingen op. De voerman
werd in de lucht geslingerd, doch kwam er
wonderlijk goed af. Hij kreeg slechts een
voet-wonde en klaagde over inwendige
pijnen.
In verhand met zijn benoeming tot
lid van den Raad van State zal prof. dr. G.
A. van Poelje worden ontheven van zijn
functie van directeur-generaal van het on
derwijs en van de waarneming van het se
cretaris-generaalschap van het departe
ment van onderwijs, kunsten en weten
schappen.
BUITENLAND.
De Britsch-Indische „Quisling". Soeb-
has Chandra Bose. het hoofd van de voor
loopige regeering van „Vrij Indië". is door
een vliegtuigongeluk om het leven geko
men.
Tien der personen, die deelgenomen
hebben aan den moord op oud-minister
Hlernaux, zijn door den krijgsraad te Char
leroi ter dood veroordeeld.
Het woord is aan....
Een Arabisch
spreekwoord:
God bemint den opgewekten
mensch.
Den heelen dag Gas
Mits de rantsoenen
niet worden overschreden
De ervaringen met de gasdistributie in
Haarlem en omgeving zijn, naar de directie
van de Haarlemsche fabriek ons mededeelde,
niet ongunstig. Het totaal verbruik wijst er
op, dat de huisvrouwen zich in het algemeen
aan het toegestane rantsoen houden. Als be
looning is besloten, mede in de overtuiging
dat het verbruik daardoor niet zal stijgen,
het gas thans, piet ingang van Zondag 26
Augustus den geheeien dag beschikbaar te
stellen, namelijk van 's morgens 9 uur tot
's avonds 7 uur. (Tot heden waren de uren
11—1 en 37 uur). De nieuwe regeling houdt
dus geen uitbreiding van het rantsoen in, zy
heeft alleen het voordeel, dat de huisvrouw
nu den geheeien dag beschikken kan over
haar rantsoen. Mocht de gasafgifte als ge
volg van de uitbreiding der uren stijgen, dan
zal de terugkeer tot enkele gasuren per dag
moeten worden overwogen.
Vleesch, melk en aardappelen*
Het Centraal Distributiekantoor maakt, ia
aansluiting op de honnenlijst voor de pe
riode van 19 Augustus tot en met 1 Sep
tember a s bekend, dat voor de week van
26 Augustus tot en met 1 September alsnog
zijn aangewezen
Bon 538 en o39 voor 100 gram versct*
vleesch of 4 oz. vleesch of visch in bltk.
Bon 540, B 573 en B 574 voor 2 liter
melk.
Bon B 18 en C 18 (inlegvel) voor 1 1/»
liter melk.
Bon B 541 en bon B 19 (inlegvel) voor 1
kg. aardappelen en bon A 581 voor 2 ker.
aardappelen.
Bovengenoemde bonnen kunnen reeda
met ingang van Zaterdag 25 Augustus wor
den gebruikt, met uitzondering van die
voor melk en aardappelen, waaron eerst
met ingang van Maandag 27 Augustus mag
worden ^afgeleverd.
Bij deelneming aan maaltijden uit de
Centrale Keukens moeten de bonnen A 581
voor aardappelen en 538 voor vleesch wor
den Ingeleverd.
Zelfverzorgers voor vleesch. melk of
aardappelen moeten op door de distributie-
diensten aan te geven dagen aldaar inle
veren resp. de bonnen voor vleesch. melk
of aardappelen.
Er komi
meer Huishoudzeep.
Ook scheerzeep.
Binnen niet al te langen tijd zal de distri
butie van zeep over het geheele land uniform
worden, hetgeen voor de Westelijke provin
cies een verhooging van het rantsoen zal
beteekenen. Het rantsoen zal hiermee de
Nederlandsche behoefte nog lang niet in haar
geheel dekken, maar verdere verbetering is
in het zicht.
Over eenige weken hervatten de Neder
landsche fabrieken hun productie, die door
gebrek aan steenkolen en grondstoffen even
wel nog zeer beperkt zal zijn. Niettemin i3
te verwachten, dat begin October weer een
bon voor zeeppoeder en scheerzeep zal kun
nen worden aangewezen.
De nieuwe Rookersbon.
Met ingang van 30 Augustus zullen alle be
zitters van een tabakskaart in de gelegen
heid worden gesteld op een nader aan te wij
zen bon zich sigaren, sigaretten of tabak te
verschaffen.
Er zal slechts één soort sigaretten ver
krijgbaar zijn. namelijk de Rhodesia-sigaret
en slechts in een prijsklasse van f 0,75 per
pakje van 20 stuks. Door gebrek aan verpak
kingsmateriaal zal een gedeelte der Rho-
desia-sigaretten verpakt zijn in doosjes en
pakjes van vroeger in den handel gebrachte
sigarettenmerken De inhoud uestaat echter
uitsluitend uit Rhodesiasigaretten.
De geldzuiuering.
Hef wachten is op
bankpapier en zilverbons.
De minister-president, prof Schermer
horn. heeft Donderavond in het Sparta-sta-
dion te Rotterdam voor de Ned Volksbe
weging een rede gehouden over actueele
problemen. Ten aanzien van de geldzuive-
ring zeide hij. dat deze zoo lang op zich laat
wachten, omdat de nieuwe bankbiljetten ert
de nieuwe zilverbons nog niet in voldoende
mate ln ons land aanwezig z.ijn. Deze zijn
pas in Februari van dit jaar door den toen
in functie zijnde minister besteld.
Voorts deelde hij mede dat er een z.g. be
lasting-recherche gevormd zal worden, wier
speciale taak het zal zijn gelden op te sporen,
die zwart verdiend werden, teneinde deza
als belasting te innen.
Geen verhooging der huren
In verscheidene steden doen geruchten
de ronde, dat binnenkort een algemeene
verhooging der huren met 20 A 25 procent
zal worden toegestaan. De directeur-gene
raal der prijzen deelt, naar aanleiding
hiervan mede, dat alle grond voor deze
geruchten ontbreekt.
