De strijd der Artsen in bezettingstijd.
De saneering van het geld.
Bezetters moesten voor dit verzet wijken.
DE medici hebben in de bezettingsjaren
door een goed sluitende illegale orga
nisatie en een onwankelbare eenheid alle
Duitsche aanvallen, om hen onder den duim
te krijgen en voor eigen onnationaal werk
te gebruiken, afgeslagen. Het is voor hen
een zware strijd geweest, waarvan het pu
bliek niet zoo heel veel heeft gemerkt,
hoewel het ook zijn rol erbij heeft gespeeld,
maar de oveiWinning is zooveel te eervoller
geweest, want de Duitschers hebben voor
de artsen het hoofd moeten buigen lang
voordat z\j de wapens in ons land hebben
neergelegd. En velen, die iets meer van dit
deel van den ondergrondschen strijd tegen
den bezetter afwisten, hebben zich afge
vraagd hoe het mogelijk was. dat de zoo
Individualistische Nederlandsche artsen
stand tot zulk een straf georganiseerde,
autoritair bestuurde Illegale beroeps- en
strijdorganisatie kon worden. Daarvoor zijn
twee redenen aan te voeren geweest. De eer
ste is, dat de medici door opleiding, weten
schap. onafhankelijkheid van de overheid,
betrekkelijke welstand en het voor leeken
onbegrijpelijke doktersjargon een homogene
groep vormen, die ook door die factoren ge-
xnakkelijk omgeschakeld kon worden. De
andere, belangrijkere, is evenwel, dat de
artsen hun vrij beroep niet zonder vrijheid
van denken en handelen kunnen uitoefenen
De Duitschers wilden hun een artsenkamer
geven met een dictator, ze wilden het ambts
geheim aantasten en de teere band tusschen
dokter en patient verscheuren, ze wenschten
medewerking aan hun dwaze en misdadige
rassentheorie om het Joodsche volk uit te
roeien, ze wilden hebben, dat de doktoren
eigen landgenoot-en zouden verraden, wan
neer deze na een vaderiandsllevenden over
val bij den medicus kwamen, ze wilden nog
heel vee! meer. Maar de artsen voelden In
stinctief. dat dit alles on-Nederlandsch was.
dat ze ertegen moesten zijn. Uit dit instinc
tieve verzet is de kracht voortgekomen voor
hun strijd.
De artsen waren bij het uitbreken van
den oorlog vereenigd in de Maatschappij
tot bevordering van de Geneeskunst. Door
dat de2e Maatschappij als representatief
voor alle artsen was te beschouwen, vormde
zij een machtsapparaat, dat de Duitschers
graag in handen wilden krijgen. De eerste
aanslag kwam in 1942 en in Mei van dat
jaar besloot het Hoofdbestuur den N.S.B.-er
Croln als adviseerend lid te aanvaarden. Het
meerendeel der artsen kon dit evenwel niet
goedkeuren en trad daarom uit, evenals de
meeste afdeelingen. De oppositie besloot,
dat de uitgetreden afdeelingen met elkaar
In contact zouden blijven en de uitgetreden
leden wenschten aaneensluiting. Zoo ont
stond Medisch Contact, de strijdorganisatie
der Nederlandsche Medici tegen den onder
drukker. De organisatie was eenvoudig. Zij
werd naar de provincies in districten ver
deeld. Deze bestonden weer uit groepen, die
overeenkwamen met de vroegere afdeelin
gen. In deze groepen werden estafetteploe
gen gevormd, die de richtlijnen en advie
zen van het Centrum, dat uit ongeveer 10
artsen bestond, aan de leden moesten mede-
deelen. Op Iedere slak werd door de orga
nisatie zout gelegd. Niets liet men passee-
ren dat in strijd was met de Nederlandsche
en medisch ethische opvattingen. En het
was dikwijls moeilijk voor de leden de ad
viezen en paroien welke bij hen thuis ge
bracht werden op te volgen, daar.zij uit den
aard der zaak niet altijd de kwesties kon
den overzien en dus vertrouwen moesten
geven aan een hun onbekende leiding. Des
niettemin werden de adviezen van het Cen
trum steeds opgevolgd. Het M. C. eischte
echter niet alleen, het gaf den leden ook
het prettige gevoel van voor een positief
doel te werken. Het heeft gemaakt, dat de
artsen :n de tijden van de grootste terreur
hun innerlijke vrijheid hebben kunnen be
waren. Bovendien gaf het materieeie steun
in alle gevallen, waarin men voor M. C -be
ginselen of om nationale redenen werd ge
arresteerd
Einde 1941 wist het M. C dat de artsen-
hamer en de vereeniging- van ziekenfonds
artsen binnenkort zou worden afgekondigd.
Er werd verzamelen geblazen en 4200 artsen
zonden hun handteekening voor een pro
testbrief aan Seyss Inquart. Drie artsen na
men het op zich den brief te overhandigen.
De Duitschers wilden echter hun voorne
men verwezenlijken en in Dec. 1941 werd de
artsenverordening toch uitgevaardigd. 5400
medici vulden het artsenkamerformulier
niet in en riskeerden de boete van f 1000
bij niet-lnzending. De secr.-gen. van Sociale
Zaken, Verwey, bemoeide zich ermee, maar
had ook geen succes. Intusschen dreigde
het gevaarlijke financleele wapen van boe
tes en verbeurdverklaring het M C. te ver
moorden. Daarom legden op 24 Maart 1943
6300 dokters hun bevoegdheid neer om al
dus aan het lidmaatschap van de artsen
kamer te ontkomen, zij bleven htm prac-
tyk echter voortzetten. Het publiek trok
natuurlijk partij en de N. S. B.-ers weiden
kwaad. Ze kwamen met kalk- en verfem-
mers en kwast en gaven den medici weer de
«•eretitel „arts". De Duitschers dreigden
met represailles en daarom werd besloten in
de bordje8kwestie toe te geven, omdat deze
ongewild ook een politieke demonstratie
was geworden, maar om goed te laten uit
komen dat het geen capitulatie was schre
ven 5300 artsen denzelfden dag aan Verwey,
dat ze zich niet als lid van de artsenkamer
beschouwden. Hiermede is de Kamer een
spoedigen en roemloozen dood gestorven De
meest spannende phase van dezen strijd was
voorbij, doch het M. C. bleef paraat.
Want er was ook nog de ziekenfondsstrijd.
Toen Croin begin 1943 ziekenfondsdictator
Recordvangst
van een Stoomtrawler.
De stoomtrawler Utrecht MM 78 heeft
een der grootste reizen gemaakt die ooit in
het visscherybedrijf zijn voorgekomen. Lie
trawler was aan de markt met niet minder
dan 1800 kisten of ongeveer 100 ton viscli.
Welke vangst het resultaat was van 5 a 0
etmalen vlsschen. Dc opbrengst van deze
enorme vangst was bijna I 84000. In de ja
ren voor den oorlog konden de meeste traw
lers dit bedrag zelfs in een geheel jaar niet
hoven water halen.
STOOMTRAWLER SCH 525 OCEAAN X.
Van de scheepswerf J. en K. Smit te Kin
derdijk is in de Scheveningsche haven ge
arriveerd de stoomtrawler SCH ".£5 Oceaan X
ex logger SCH 496. Het schip is bij ge
noemde werf verbouwd tot stoomtrawler.
Het schip zal van IJmusaen uit de trawl-
visscherij uitoefenen en later jr. den tijd
de versche-haringvlsscheri).
probeerde te worden, schreven 3500 artsen,
dat ze hun werk voor de fondsen zouden
staken als deze plannen doorgingen. Daar
op werden de artsen met zware straffen, tot
zelfs de doodstraf, bedreigd als ze het werk
zouden staken of afstand zouden doen van
hun titel. Weer werd aan Seyss Inquart ge
schreven en de Duitschers werden zoo woe
dend, dat ze overal medici oppakten, in to
taal 360. Na een conferentie met dr. Wim-
mer werd voorgesteld te verklaren, dat het
niet, de bedoeling was geweest politieke
actie te voeren, waarop de gevangengenomen
artsen werden vrijgelaten Ieder van hun
moest f 50.boete betalen. Het leek een
Duitsche overwinning, maar het was toen
een critieke situatie, ook voor het Neder
landsche volk. Het slot is echter goed ge
weest. want het artsenverzet heeft een te
rugslag gehad op ons volk en eveneens daar
door besloten de Duitschers hun plannen
voor een artsenkamer en ziekenfondscon
centratie niet ten uitvoer te brengen. De
strijd op de beide fronten was door de
dokters gewonnen.
naar Duitschland te gaan, ze protesteerden
togen de arrestatie van artsen om M. C.-
beginselen en verklaarden zich solidair met
de gearresteerden, ze protesteerden tegen
de lage rantsoenen en verleenden hulp aan
het Roode Kruis.
Dit zijn enkele grepen geweest Uit het
werk van het Medisch Contact. De arbeid
werd gedaan door en voor de artsen, maar
in zijn uitwerking had bij voor het heele
Nederlandsche volk groote waarde, want
dit verzet bezielde de massa. Het artsen -
verzet is een onderdeel, en een belangrijk,
geweest van den grooten illegalen strijd. Het
Nederlandsche volk is zijn artsen, van wie
meerdere hun leven en vrijheid voor het
vrijmaken van ons volk hebben gegeven,
grooten dank schuldig.
Positie der „Huygens" iets beter
Nadat de „Chrlstlaan Huygens", een
schip van de „Nederland" en niet van de
Hott. Lloyd zooals Maandag in ons blad werd
vermeld, op de Ztildsteenbank was gezet,
werd de positie Maandagochtend vrij crl-
tlek, omdat een Zuid-westenwind opstak
welke gewoonlijk met stormvlagen gepaard
gaat. In den loop van den dag ls de wind
echter naar het Oosten gedraald, waardoor
de windkracht afnam. De positie is hier
door verbeterd.
Het is nog niet bekend, wat er met het
schip zal gebeuren. Opslepen door den
Nieuwen Waterweg zal niet mogelijk zijn
door den grooten diepgang, welke het schip
heeft gekregen, tengevolge van het volloo-
pen van de ruimen. Het schip heeft thans
een diepgang van 40 voet gekregen.
De bevelhebber der zeestrijd krachten te
Londen zal over de verdere bergingswerk
zaamheden moeten beslissen, daar het schip
nog in geallieerden dienst voer.
Tot de opvarenden van het schip be
hoorde de heer W. F. Serné uit Haarlem,
chef-hakker van de Huygens. die met een
zware hersenschudding in het ziekenhuis
Coolsingel te Botterdam is opgenomen.
Het défilé op 31 Augustus
Er is een wijziging gekomen in de route,
die de militaire eenheden op Koninginnedag
zullen volgen. Deze wordt nu:
Vertrek van de Ripperdakazerne om 10
uur v.m. Marsch door de stad via Kenne-
merstraat, Fr. Halsstraat, Kennemerplein,
Bolwerk, Viaduct, Kinderhuissingel, Zijl
singel, Wllhelminastraat, Raamsingel, v.
Eedenstraat, Tempeliersstraat, Plein, Dreef
(Défilé voor Hotel den Hout) Zulderhoutlaan,
BI. Brug, Heemsteedsche Dreef tot Juliana-
plein, terug naar Blauwe Brug, waar de
eenheden worden ontbonden.
Winkelsluiting op Koninginnedag
I>e voorbereidingen voor de gToolsehe feestelijkheden in het Ams.ierdam.sche
Stadion, ter herdenking van den bezettingstijd, zijn in vollen gang. Regisseur Briel
en balletleidster mevr. Hartung in critische beschouwing tijdens de relictities voor
liet historische openluchtspel.
Minister Lieftinck over de eerste resultaten.
„Door de intrekking van de bank- en
muntbiljetten van honderd gulden is de
positie van de schatkist veel sterker ge
worden en ile regeering ziet, ondanks
bepaalde onvermijdelijke moeilijkheden
voor het bedrijfsleven, vol vertrouwen
een spoedige algeheeie saneering van het
geldwezen tegemoet''.
Aldus verklaarde de minister van finan
ciën, Prof. Mr. P. Lieftinck, in een uiteen
zetting voor A.N.P.-Aneta over de sanee
ring van ons geldwezen. Spoedige saneering
was een der eerste besluiten van het tegen
woordige ministerie. De regeering had hier
voor'drie motleven: lsie, het ontnemen van
ongerechtvaardigde winsten aan zwarte han
delaars en collaborateurs; 2de, inkrimping
van de geldhoeveelheid, welke onder de
Duitsche bezetting o.a. als gevolg van hooge
bezetüngskosten en een zeer eenzijdige han
delsbeweging in het verkeer met Duitsch
land schrikbarend was toegenomen en 3de
het scheppen van de basis voor bepaalde
fiscale maatregelen, welke o.a. moeten die
nen, om <de in den oorlog van 5 milliard
tot waarschijnlijk 23 milliard gulden geste
gen staatsschuld, eenigszins te verminderen.
Hoewel de geldsaneering uiteraard een
ruimer gebied beslaat, moest namelijk toch
in de eerste plaats worden gedacht aan het
papiergeld, al was het alleen maar om het
feit, dat de winsten van den zwarten handel
nog voor een aanzienlijk deel daarin waren
gestoken. Afgezien van de muntbiljetten was
alleen reeds de hoeveelheid bankbiljetten
gestegen van fl milliard in 1939 tot ca 15.5
milliard aan het eind van den oorlog in
Europa.
Gaarne had de regeering tegelijk met
een blokkeering van de bank- en girosaldi
de inlevering van alle bank- en muntbiljet
ten gezamenlijk gelast, doch dit bleek op
korten termijn onmogelijk en wel om de
volgende redenen.
In de eerste plaats verkeerden de voor
bereidende maatregelen van de vorige ka
binetten nog in een te weinig vergevorderd
stadium. In de tweede plaats waren er moei
lijkheden ten aanzien van de uitvoering der
legeermgsorders, Wat het papiergeld be
treft. wérden zoowel in Engeland als in
Nederland opdrachten lot vervaardiging van
biljetten gegeven. Het verkrijgen van het
daartoe benoodigde papier was het eerste
probleem, terwijl verdc-r ook de veieischte
arbeidskrachten Voor dit werk. dat bijzon
dere vakkennis vraagt, niet dadelijk be
schikbaar waren. Ten aanzien van het in het
buitenland aangemaakte zilvergeld, dat ge
leidelijk naar opslagplaatsen in Nederland
wordt overgebracht, ziet de regeering zich
voor het gevaar geplaatst, dat bij uitgifte
daarvan
teeró of omgesmolten. In verband hiermee
is het voorshands niet raadzaam dit geld in
circulatie te brengen. Als derde moeilijkheid
moet nog worden genoemd de aanwezigheid
van vreemde strijdkrachten in Nederland,
voor wie de last van inleverings- en blok-
keeringsmaatregelen niet te groot kan wor
den gemaakt.
Wat de te verwachten resultaten van de
geldzuivering betreft, vormen de gevolgen
van de intrekking van de biljetten van hon
derd gulden ongetwijfeld een bemoedigend
voorteeken.
De bankbiljettencirculatie is ingekrom
pen van f 5 milliard tot ongeveer f 2700
tnillioen op 20 Augustus. Toch is dit be
drag nog altijd een veelvoud van de
vooroorlogsche hoeveelheid van om
streeks 1 milliard, waartegenover men
echter niet mag vergeten, dat het prijs
peil in den oorlog met ongeveer 50 '/o
is gestegen, zoodat ook meer chartaie
ruilmiddelen noodig zullen zijn.
Natuurlijk mag men bij dit alles de in
krimping der papiergeldcirculatie en In het
bijzonder van de "oankbiljettenomloop. niet
gelijkstellen met inkrimping van de totale
geldcirculatie, daar immers in de plaats van
de ingeleverde biljetten een vordering op
een bank is ontstaan. Slechts voor het be
drag der niet-ingeleverde biljetten om
streeks een half milliard gulden kan men
spreken van een beperking der totale geld
circulatie.
Curasao wil voor oorlogsweezen
zorgen
De Regeeringsvoorllchtlngsdienst deelt
mede: Het Curacaosche Nationaal Steun
comité heeft een voorstel gedaan aan Ncd.
Volksherstel om oorlogsweezen op kosten
van Curagaosche families te onderhouden.
Tevens heeft het comité inlichtingen ge
vraagd omtrent de bestemming van het
reeds ingezamelde bedrag aan steungelden.
Geen telegrafische
gelukwenschen aan de Koningin
Naar bekend is het telegraafverkeer nog
aan eenige beperkingen gebonden. Zoo is
o.m. het verzenden van gelukwenschen en
rouwbeklag per telegram niet toegelaten.
Het is de wensch van H.M. de Koningin,
dat ter gelegenheid van haar verjaardag
niet van de2e regeling wordt afgeweken.
Op grond hiervan zal het bedoelde verbod
op 31 Augustus niet buiten werking worden
gesteld.
Herdenkingsweek
Stichting 1940-1945
Zoo langzamerhand is ons volk ver-
tro'uwd geworden met de stichting
19401945, met namen als Volksherstel
en H.A.R.K. Toch beseft men nog niet
genoeg, welk een veelomvattende taak
deze instellingen verzorgen en hoe nauw
de verplichtingen van ons volk met die
van deze „opbouw"-ïnstituten samen
hangen.
De stichting 19401945 wil de onder-
grondsche strijders, de mannen en de
vrouwen, die vaak het spit afbeten
voor het geheele volk, en die daardoor
in de ellende van de concentratie
kampen werden gedompeld, weer ge
zonde, krachtige menschen laten
worden. Drie sanatoria werken op het
oogenblik aan de verwezenlijking van
dit ideaal. Dit kost geld. Veel geld
zelfs. Er wordt op gerekend, dat Ne
derland zijn plicht in deze verstaat, en
probeeren wil iets van zijn eereschuld
te delgen. Om de aandacht op het werk
van de stichting te vestigen, is een her
denkingsweek georganiseerd. Van ve
lerlei kanten is medewerking toege
zegd. De P.T.T. zal in 14 plaatsen van
ons land een speciaal poststempel ge
bruiken en ook de radioprogramma's
zullen deze week dit werk belichten.
Minister Schermerhorn hoopt voor de
microfoon zijn steentje bij te dragen
en de artistieke zijde is niet vergeten.
Verzetsliteratuur zal tot ons komen
bij monde van eenige voordrachtskun
stenaars. De gecombineerde actie van
Volksherstel en Stichting moet sla
gen! Nederland, geef met milde hand!
Het gironummer is zoo gemakkelijk te
onthouden: 194045!
Dat in Haarlem en omgeving uitslui
tend voor de Stichting 19401945 wordt
gecollecteerd, komt omdat Volksherstel
meent, daar in Mei reeds een geld- en
goedereninzameling is gehouden en
iater voor Venray en Nijmegen is ge
offerd, niet opnieuw de hand te moe
ten ophouden. Daardoor heeft thans
hier de Stichting 19401945 volop ge
legenheid een beroep op de geheele be
volking te doen. Teneinde misverstand
te voorkomen, stelt Volksherstel op
prijs dit te verklaren.
Distributienieuws
Gedroogde bananen.
In het Westen krijgen kinderen tot 3
Jaar gedroogde bananen. Daarvoor moet bon
D 664 der 6de noodkaart bfj een detaillist
op 3. 4 of 5 September Ingeleverd worden.
Het Centraal Distributiekantoor deelt
mede. dat de rozijnen met ingang van 17
September afgeleverd mogen worden.
Radiorede minister-president
Prof. Ir. W. Schermerhorn
Op Vrijdag 31 Augustus zal de minister
president. Prof. Ir. W. Schermerhorn, om
12.30 uur een toespraak tot het Nederland
sche volk richten ter herdenking van de
slachtoffers van het verzet en tot opwekking
om bij te dragen aan de collecte s, die de
„Stichting 1940-1945" van 25-31 Augustus aan
de huizen, en die Nederlands Volksherstel
op 31 Augustus op de straat organiseert.
Gecostumeerd voetbalspel
in Aerdenhout
Als vroolijk bestanddeel van de Konin
ginnedag-viering te Aerdenhout. vindt op
31 Augustus, aanvang kwart over 4 's mid
dags. op het feestterrein Zwaluwenweg. eind
Boekenroodeweg een gecostumeerd voetbal
spel plaats. Aldaar zal dan. keurig en vak
kundig uitgedost, een dcf-l van de bloem
van Aerdenhout's Jongelingschap (De Tul
pen) zich met alle energie, die in de kna-
Êen is, meten met het overig deel van die
loem (de Pulpen).
Om nu niet tc zeer in een bloemzoete
vertooning te vervallen, zijn aan beide
teams enkele robuste veteranen toegevoegd.
Insiders weten immers, dat veteranen ge
meenlijk nog wel een duwtje plegen weg ta
geven en wij houden ons dan ook ervan
overtuigd, dat ze „de bloempjes wel eens
even bulten het veld zullen zetten!"
In dezen gigantischen strijd dus van Tul
pen en Pulpen, die bij ons allen herinne
ringen wakker roepen aan den tijd, die ach
ter ons ligt en waarin Jong of oud. arm en
rijk. kennis maakte met het hulsvrouwelijk
kunst-gewrocht de P. T. T.-koek. de Pulp-
Tulp-Tarwe-koek. kan wat schoons ver
wacht worden. Ja, zooals Normandië zijn
D-Day heeft gehad en de N.S.B.-er zijn Dol
len Dinsdag, zoo zullen wy op den laatste
van de maand ook onzen D-dag hebbeneen
Dolle Dag van Dwaze Dingen!
De Tulpen trainen reeds enkele weken
serieus. De Pulpen zijn in mentale con
centratie. Over den uitslag valt niets te
voorspellen. Weddenschapoen zijn niet toe
gelaten. Nochtans laat ieder zijn favo
riet kiezen, laat het publiek, in grooten ge
tale toegestroomd, zijn Tulp of Pulp toe
juichen en dit voetbal-tooneelspel wordt
een waardige episode in de Koninginnedag-
viering Aerdenhout.
Nederland en de leen- en
pachtwet
Eenige onduidelijkheden over de uitvloei
sels van de opheffing der leei- en pacht
overeenkomst zijn op een persconferentie
te Washington opgehelderd. Reeds lang voor
de bedoelde opheffing is er een contract
tusscheh Frankrijk, Belgte en Nederland
eenerzijös en de Vereenigde Staten ander
zijds gesloten, waarin het reent van deze drie
landen op een koopovereenkomst nadruk
kelijk wordt genoemd. Deze koopovereen
komst gaat over het aanschaffen van' goe
deren, de termijn is 30 jaar en er is een
rentevoet van 2 3/8 vastgesteld. Onder
handelingen over bankleenlngen zijn gaande.
De recente gebeurtenissen zijn van geen
invloed op de uitvoering van de bestaande
verbintenissen.
