Indië.
Eerste gevangenen in Japan bevrijd.
Truman: waarschuwt tegen nieuwen
economischen chaos.
«Oe Jaargang No. 18116 x t «V m Zaterdag 1 September 1945
Bureaux: Groote Houtstr. 93 I I /"f V* I C" I 1 O" r I AY ^"^1 Uitgave van de Stichting
en Soendaplem 37, Haarlem I II II V I I I MI JIJ I III JIJ Voorlichting te Haarlem.
IJmindenKennemerlaan 154. V^k Abonnementen: p.week 31 ct.
Telef. 5437. per kwartaal 4.
Tel.: Dir.-Hoofdred. 15054. Adm. 10724 Directeur-Hoofdredacteur: Robert Pcereboom Tel: Redactie 10600. Expeditie 14825.
TOEN de atoombom den weerstand in
Japan deed uiteenspatten en de capi
tulatie een feit werd, hebben veel zwart
gallige menschen voorspeld, dat de Japan
sche legers op andere oorlogsterreinen
zich er niet aan zouden storen en door
vechten. Vooral in ons Indië. Maar het is
niet bewaarheid. Generaal Itagaki, om
trent wiens capitulatie twijfel bestaat, zit
in Singapore en in vele andere oorlogs
gebieden is de strijd al gestaakt. In Japan
zelf zijn de geallieerden geland zonder
eenigen tegenstand te ondervinden. Col
lectief harakiri is iets anders dan de per
soonlijke daad en de erkenning van den
Tenno als godheid zou niets om het lijf
hebben, als het volk zijn bevelen in den
wind sloeg. Het pessimisme was dus on
gerechtvaardigd.
Maar het had meer pijlen op zijn boog.
Toen de onderteekening van de capitula
tie door de Japanners werd aangekondigd
en in het eerste bericht niet van een Ne-
derlandsche vertegenwoordiging bij die
gebeurtenis gerept werd, kwamen de som
bere commentaren opnieuw los. Ten on
rechte, want binnen enkele dagen bleek,
dat Nederland wel degelijk was uitgenoo-
digd, ofschoon dat niet noodzakelijk was
Dus moest men dit als een bijzondere er
kenning beschouwen.
Daarop begonnen kwade geruchten te
loopen over voornemens, die de geallieer
den ten aanzien van Indië zouden koeste
ren. Ik heb eenige dagen geleden al ver
zekerd, dat daarvoor geen enkele aanlei
ding bestaat. Integendeel: zoowel van
Amerikaansche als van Engelsche zijde
ondervinden de Nederlanders voortdurend
bereidwilligheid en medewerking. Het is
tegenover onze bondgenooten evenmin
hoffelijk als verstandig om een wantrou
wen te toonen. dat eiken grond mist
Maar het pessimisme is niet uitgepraat.
Nu het oogenblik nadert waarop het ge
heim van Indië ontsluierd zal worden,
waarop wij eindelijk zullen vernemen wat
er van onze landgenooten geworden is on
der de Japansche tirannie, hoort men de
schrikbarendste voorspellingen. De men
schen die er werkelijk iets van weten, al
is 'het dan weinig, beamen die niet. Uit
inlichtingen die hun geworden zijn leiden
zij af, dat de toestanden in de gevangen
kampen sterk uiteenloopen. Het is onjuist
te meenen, dat de Japanners een alge-
meene nabootsing van de Duitsche metho
des zouden hebben toegepast. De toestan
den in de kampen in Thailand (Siam) zijn
blijkbaar het ergst en over de Indische
kampen bestaat geen zekerheid, maar het
vooruitzicht is dat zoowel de zwartste
verwachtingen als de rooskleurigste ge
logenstraft zullen worden. De waarheid
zal, zooals zoo vaak geschiedt, wel in het
midden liggen.
Een brochure is verschenen waarin de
schrijver voorspelt, dat het geheele Indi
sche bedrijfsleven gedurende jaren onder
volledige overheids-controle gesteld zal
worden, zoodat de Indische regeering een
ongekende macht zou verwerven. Dit is
dus pessimisme voor de toekomst. Maar
zulke plannen bestaan niet. De bedoeling
is slechts, om gedurende den eersten tijd
na den terugkeer van het Nederlahdsche
gezag, in de militaire overgangs-periode
dus, een sterke centralisatie toe te pas
sen. Die militaire periode zal zoo ongeveer
zes a acht maanden duren.
Het gerucht is nog altijd erg levendig in
ons land en behaalt telkens weer zijn on
verdiende successen. Al te veel menschen
schijnen te gelooven in het spreekwoord
„geen rook zonder vuur". Het is een van
die vele spreekwoorden, die vrij aardig
klinken en soms ook wel opgaan, maar in
hun algemeenheid onwaar zijn: een beetje
goedkoop en erg onwaar. Van een journa
list, die zijn leven door vrijwel dagelijks
met het gerucht te kampen heeft en al
zooveel tijd heeft moeten offeren om er
onderzoeken naar in te stellen, zult u dit
wel willen aannemen: bij verreweg de
meeste geruchten is er alleen rook, maar
volstrekt geen vuur. De rook blijkt damp
te zijn.
Wij zijn nog op geen enkel terrein van
maatschappelijke activiteit tot normale
toestanden teruggekeerd. Dat geldt ook
voor de nieuwsvoorziening, die met groote
moeilijkheden te kampen heeft. Wij vak-
menschen op dat gebied zijn degenen, die
zich dat het meest aantrekken en die alles
'doen wat mogelijk is om er verbetering
in te brengen. Het zal ook beter worden.
Maar zoolang de oude toestand nog niet
is hersteld zal het gerucht zijn capriolen
uit den oorlogstijd althans ten deele
kunnen voortzetten. Geloof het niet.
Laat ik er alvast op voorbereiden, dat
als straks de eerste berichten uit Indië
zullen komen, zij onvolledig zullen zijn.
Geen wonder. Indië is een ontzaglijk groot
land. de meeste verbindingen zullen er
verbroken zijn en de geallieerden zullen
niet op alle eilanden tegelijk aan wal
kunnen gaan. Bovendien zal in Indië het
gerucht nog op volle oorlogssterkte wer
ken en zal men dus in de eerste kampen,
die bereikt worden, geen betrouwbare in
lichtingen over andere kampen kunnen
krijgen. Als nu bijvoorbeeld ergens op
Sumatra slechte toestanden worden aan
getroffen, zal dat niet bewijzen, dat het
elders op Sumatra, of op Java of op Cele
bes. net zoo is gesteld. Wij zullen moeten
afwachten, welke berichten zullen vol
gen. Eer die er zijn dienen alle beschou
wingen. ook de zwartgallige, als waarde
loos beschouwd te worden. Want dat
zijn ze. Het zal, na de eerste berich
ten. nog geruimen tijd duren eer wii alles
omtrent Indië zullen weten. R. P.
Hoe groot de v
zijn
eruocstlngen in Duit»cklaii(l door dc Goallieerde bombardementen
geweest, toont deze foto uit de havenwijk van Bremen.
Bijna 1000 geallieerde krijgsgevangenen
zyn uit kampen in de buurt van de baai
van Tokio bevrijd. Hoewel zij gedwongen
waren in fabrieken te werken en hier en
daar gevallen van wreedheid zijn voorge
komen, is hun toestand beter dan verwacht
is. Ondervoeding is echter duidelijk op te
merken.
Uit het Japansche moederland.
Gen. MacArthur is in gezelschap van de
generaals Eichelberger en Sutherland met
zijn vliegtuig Bataan te Tokio aangeko
men. Hij verklaarde dat de bezetting zon
der incidenten van eenige beteekenis ver
loopt. De commandant van de strategische
luchtmacht, gen. Carl Spaaz, arriveerde
me een ander oesel.
Tokio, da volgens een correspondent van
Reuter, niet zoo zwaar beschadigd is als
Berlijn, hoewel zijn fabriekswijken kilo
meter na kilometer in puin liggen of uit
gebrand zijn, is tot verboden gebied voor
de Amerikaansche soldaten verklaard. Zij
zullen niet in de hoofdstad toegelaten
worden voordat de politieke koers is ge
wijzigd. De houding van de Japansche be
volking is vooralsnog niet bijzonder drei
gend te noemen; de overheid is zelfs zeer
voorkomend en doet. op alle mogelijke
manieren moeite, het den Geallieerden
naar den zin te maken. Zoo is de ontbin
ding van de Japansche geheime politie
bevolen en wordt de demobilisatie van het
Japansche leger, voor zoover deze nog
niet is geschied, bespoedigd.
De bevrijding van ons Oosten.
Liberators hebben een groot aantal pam
fletten uitgeworpen boven krijgsgevangen
kampen op Sumatra, waarin den bewakers
wordt gelast voor de gevangenen vry te
laten. De Japanners worden persoonlijk
aansprakelijk gesteld voor den welstand
van de gevangenen. De waarschuwing
heeft succes gehad, want by het terug-
keeren zagen de piloten de gevangenen
hollen om de ook aan hen gerichte pam
fletten op te rapen en te lezen. Roode
Kruis-pakkctten en medicamenten zyn
met parachutes uitgeworpen. Met ingang
van 3 September zullen geregeld levens
middelen boven de kampen uitgeworpen
worden.
Tusschen den Japanschen admiraal Hi-
rose en den Britschen schout-bij-nacht
Poland zijn regelingen getroffen voor de
ontruiming van Sabang, waarop Britsche
officieren toezicht zullen uitoefenen.
Overbruggingsplan voor
voeding in Europa.
President Truman heeft medegedeeld, dat
door de Ver, Staten gewerkt wordt aan de
opstelling van een overbruggiugsplan voor
de voedselvoorziening van Engeland en
overig Europa in de plaats van de leen- en
pachtwet.
Amsterdam-Haarlem
Rotterdam.
Treinverkeer weer verbeterd.
Op het baanvak AmsterdamHaarlem
Rotterdam wordt het treinverkeer, te be
ginnen Maandag as., weer uitgebreid.
Tusschen Haarlem en den Haag rijden om
het^uur stoomtreinen. Naar den Haag rijdt
de eerste trein "s morgens om 6.34 uur. de
laatste 's avonds om 20.34. "s Avonds ver
trekt de laatste trein om 19.58 uur naar
Haarlem.
Op het baanvak HaarlemAmsterdam
rijden om het half uur electrische treinen.
De diensten uit Haarlem beginnen om 6 28
uur en eindigen om 21 58. De laatste trein
uit Amsterdam vertrekt om 21.23.
Tusschen den Haag en Rotterdam rij
den om het half uur ook electrische treinen,
De Japansche bezetting van Sabang zal
in 4 schepen naar Kota Radja gaan om
zich daar bij de overige Japansche troe
pen aan te sluiten, die er op de komst
der Geallieerden wachten.
Een eskader krachtige kleine mijnen
vegers is als eerste Britsche smaldeel de
Straat van Malakka binnengevaren en
veegt zich een weg naar Singapore, waar
na de hoofdmacht zal volgen. Sabang en
Penang zijn reeds onder Britsche controle.
Hoewel hij aanvankelijk van plan was
door te vechten, heeft de commandant
van Singapore, gen. Seichiro Itagaki zich
bereid verklaard et capituleeren.
De Nederlandsche delegatie onder lei
ding van luit.-admiraal Helfrich is heden
per vliegtuig te Jokohama aangekomen,
evenals de afgevaardigden van de Sovjet-
Unie, Frankrijk en Australië. De onder
teekening van de capitulatie zal vermoe
delijk Zondagochtend aan boord van het
slagschip Missouri geschieden.
Hef woord is aan....
James Freeman
Clarke:
Een politicus denkt aan de
volgende verkiezingen, een
staatsman aan het volgende
geslacht.
Weer twee
brandstoffenbonnen.
In het tijdvak van 4 tot en met 8 Septem
ber a.s. dienen ln de provincies Groningen,
Friesland. Drente. Overijsel. Gelderland bo
ven den Rijn. Utrecht. Noord-Holland, en
Zuid-Holland de bezitters van een bonkaart
vaste brandstoffen verwarming T 509" de
daarop voorkomende bonnen ..15 B V." en
..46 B.V." bij hun leverancier in te leveren,
op elk waarvan te zijner tijd één eenheid
vaste brandstoffen zal worden geleverd.
Nogmaals wordt er op gewezen, dat de
klantenbinding ongewijzigd blijft gehand
haafd. Ten aanzien van turf of gascokes,
voorzoover dit laatste product rechtstreeks
van de gasfabriek wordt betrokken geld
deze klantenbinding evenwel niet.
Met de bevoorrading van den handel op
de bonnen ,.45 B.V." en ,.46 B.V." zal zoo
spoedig mogelijk een begin worden gemaakt.
Aangezien hiermede groote kwantiteiten zijn
gemoeid, moet er mede worden gerekend,
dat onvoorziene omstandigheden voorbehou
den, deze bevoorrading pas >n den loop van
December a.s zal zijn beëindigd. De brand-
stoffenleveranciers hebben instructie ont
vangen dat met de levering op de thans aan
gewezen bonnen pas mag worden begonnen,
wanneer zij de leveringen op de bonnen
„43 B.V." en „44 B.V alle hebben uitge
voerd, Tenslotte wordt er op gewzen. dat
zij die de brandstoffenbonnen „43 B.V.",
„44 B.V.' „45 B.V." en „46 B.V." niet bin
nen de daarvoor vastgestelde termijnen bij
hun brandstoffenleverancier hebben kunnen
inleveren, daartoe op een nog nader bekend
te maken tijdstip alsnog in de gelegenheid
zullen worden gesteld.
De Christiaan Huygens
Kans op behoud
iets gunstiger.
De positie van de Christiaan Huygena
is iets gunstiger geworden. De breuk in
het middenschip is niet grooter geworden
en tevens schijnt het schip zich steviger
op de zandplaat vast te zetten.
Als er geen storm opsteekt, wordt de
mogelijkheid om het schip te bergen, groo
ter. Inmiddels is over de berging nog niets
bekend.
Amerika mag betaling der oorlogsschulden niet forceeren.
President Truman heeft het Amerikaan
sche volk onverbloemd medegedeeld, dat
iedere poging om een contante betaling of
een gelijkwaardige regeling van de 42 mil
liard dollar bedragende schuld der Ver-
eenigde Naties, voortvloeiende uit de hulp
die zy krachtens de leen- en pachtwet van
de V. S. hebben ontvangen, te forceeren,
een economischen chaos zou veroorzaken
die tot een derden wereldoorlog zou leiden.
Deze waarschuwing was vervat in het
wellicht laatste rapport van den pre
sident aan het congres inzake de leen- en
pachtwet-operaties, tot aan 30 Juni 1945.
Het rapport, dat verschenen is nog geen
14 dagen na de plotselinge stopzetting van
het groote inter-geallieerde plan tot hulp
verleening, bespreekt slechts in lichte
mate het moeilijke probleem, wat er in de
plaats moet komen van de „leen- en pacht
wet". Het rapport is echter op één punt
categorisch: „ten einde niet de vruchten
van onze eigen overwinning te verliezen,
moeten de regelingen die wij voor hulp
verleening door middel van de „leen- en
pachtwet" getroffen hebben, volledig
rekening houden met de groote voordeelen
van het behalen der overwinning, waar
voor de „leen- en pachtwet" was opge
richt, moeten zij voorzien in de recht
vaardige behoeften van de geallieerden en
wederzijds voordeelige betrekikngen be
vorderen tusschen de V. S. en de andere
naties.
Amerika's toekomstige overzeesche han
delsbetrekkingen besprekend, verklaart
het rapport slechts: „om een blijvenden
vrede te winnen, moeten wij in samenwer
king met andere naties wederzijds voor
deelige betrekkingen tusschen de volken
tot stand brengen. Daartoe hebben wij ge
zocht en zullen wij blijven zoeken naar
een hoog peil van den handel en naar
stabiele monetaire verhoudingen."
Het rapport onthult dan dat de bijdrage
van de V. S. tot de geallieerde overwin
ning op Duitschland en Japan tot 30 Juni
1945 bedragen heeft in totaal meer dan
280 milliard dollars. Circa 15% van dit
bedrag vertegenwoordigt de kosten van
munitie, van goederen uit landbouw en
nijverheid, van schepen en van andere
diensten die krachtens de „leen- en pacht
wet" aan de geallieerden zijn verstrekt.
De overblijvende 85% van Amerika's-totale
oorlogskosten werden besteed aan de
rechtstreeksche óorlogsinspaninng van
het land zelf
De hulpverleening krachtens de „leen-
en pachtwet" bedroeg in totaal 42 milliard
dollars.
Van het begin van de hulpverleening in
Maart 1941 tot eind Juni 1945, ging 42%
van alle „leen- en pachtwef'-goederen
uit de V. S. naar het Vereenigd Konink
rijk. De tweede plaats werd ingenomen
door Sovjet-Rusland met 28% van de
totale verschepingen.
Op 1 April 1945 hadden de V. S. van
hun bondgenooten in totaal aan hulp
krachtens de „omgekeerde leen- en pacht
wet" ontvangen voor 5600 millïoen dollar.
Het grootste deel hiervan is geleverd door
Groot-Brittannië. In Nederland, België en
Frankrijk hebben de Amerikaansche be
vrijdingslegers hulp ontvangen door het
gebruik van gebouwen en spoorwegen en
de productie van de aldaar aanwezige in
dustrieën, alsmede door de diensten van
honderdduizenden die werkten voor de
gemeenschappelijke oorlogvoering.
Nederland.
In het rapport van Truman komt ook
een passage voor gewijd aan Nederland.
Hierin wordt het volgende vermeld: De
verschepingen naar Nederland tot 30 Juni
1945 hadden een waarde van 1.550.000 dol
lar. Hierbij komen nog 120.000 ton goe
deren ter waarde van 20 735.000 dollar, die
gedurende de maanden Mei en Juni voor
Nederland werden geproduceerd, maar
niet voor 30 Juni 1945 zijn verzonden. On
der de dringendst noodige goederen,
die op het program voorkwamen, vormden
voedsel en medische ingrediënten den
hoofdschotel.
Doodstraf tegen
Quisling.
De openbare aanklager heeft Vrijdag
tegen Quisling de doodstraf geëischt. Hij
achtte hem schuldig aan de ergste en
slechtste daden van verraad in de Noor-
sche geschiedenis.
Quisling^nitte groote bezwaren, dat het
proces doorging in afwezigheid van zijn
verdediger, die ziek is geworden, en had
klachten over de behandeling tijdens zija
gevangenschap, waarna de president op
merkte. dat de gevangenen sn de concen
tratiekampen een heel wat erger behan
deling te verduren hadden gehad.
