Het Reddende
Beginsel.
De Capitulatie onderteekend.
Montgomery in ons land.
Kort en bondig
Goed nieuws voor de bollenstreek.
00e Jaargang No. 1S117 x x m Maandag 3 September 1945
Bureaux Groote Houtstr. 93 "1^ I O1 I 1 ^^F l^\ I ^^F Uitgave van de Stichting
en Soendaplein 37, Haarlem 1^1 V I III I J llll Voorlichting te Haarlem.
IJmuiden: Kennemerlaan 154. Mm Mt A Abonnementen: p.week 31 ci.
Telef 5437. per kwartaal 4.
Tel.: Dir.-Hoofdred. 15054. Adm. 10724 Directeur-Hoofdredacteur: Robert Peereboom Tel: Redactie 10600. Expeditie 14825.
..Overal staan millioenen mensc'nen ge
reed en bereid in wie de behoefte leeft
aan recht en de zin voor orde. eerlijk
heid. vrijheid, rede en goede zeden. Tracht
hen niet samen te vatten onder een cate
gorie als democraten, socialisten of wel
ken dan ook. Noem hen eenvoudig met
een naam van edeler klank dan al deze.
menschen van goeden wille, wien in den
Kerstnacht het Vrede op Aarde werd toe
gezongen."
Dit zijn de laatste woorden van prof. dr.
J. Huizinga's boek „Geschonden Wereld",
een beschouwing over de kansen op herstel
van onze beschaving, dat pas bij H. D.
Tjeenk Willink Zoon te Haarlem ver
schenen is. Het werd midden in den be
zettingstijd geschreven; de voorrede
draagt den datum 28 September 1943. De
schrijver, die een van onze grootste gees
ten was. zou de bevrijding van Nederland
niet meer beleven. Op den eersten Fe
bruari van dit jaar stierf hij. Deze
posthume uitgave kan beschouwd worden
als een voortzetting van den gedaohten-
gang, neergelegd in zijn boek „De Scha
duwen van Morgen" (1935) dat zich be
paalde tot een diagnose van den toestand,
waarin de menschheid was komen te ver-
keeren en dat aanving met de geopperde
veronderstelling van den ondergang eener
verdwaasde menschheid: „de motoren nog
draaaiende en de vlaggen nog wappe
rende."
Huizinga stelde met dat boek sommigen
teleur, die van hem verwacht hadden dat
hij een uitweg zou wijzen. Hij antwoordde
met te verklaren, dat hij alleen den aard
van de kwaal had willen vaststellen, de
diagnose bepalen, zooals zijn ondertitel
aangaf. En hij verzekerde dat hij optimist
bleef.
Zijn laatste boek gaat verder en wijst
een weg. Huizinga vorscht te diep in de
vragen, die de geaardheid van den mensch
zelf betreffen, dan dat hij zich zou kun
nen bepalen tot herziening van oude ver
dragen tusschen volken of schepping van
nieuwe en daarvan alle "heil verwachten.
Hij is niet hoopvol omtrent de spoedige
herleving van echte, zuivere cultuur,
waartoe hij den bodem der huidige wereld
niet bereid acht. Zeker moest het den
zeventigjarige ook zwaar vallen daarover
blijmoedig te schrijven in den jare 1943.
Hij zegt evenwel, in zijn beschouwing
over herstel van een statenorde: „Als wij
toch niet willen versagen of wanhopen
aan een verbetering, zou het dan niet het
beste zijn ons eenvoudigweg te stellen op
het standpunt van een bescheiden begin
ner, die aan het gemakkelijkste zijn krach
ten het eerst beproeft? Dat gemakkelijk
ste en meest uitwendige is nog gewichtig
en moeilijk genoeg."
Dan bepleit hij om alles wat nog van
den Volkenbond over is, zij het met be
langrijke veranderingen, zorgvuldig te be
houden en terstond weer in actie te bren
gen. met inbegrip van het Hof van Inter
nationale Justitie en alle overige bestaan
de organen, die den toets van bruikbaar
heid kunnen doorstaan. De drie grootste
machtseenheden van alle tijden: het Brit-
sche Imperium, de Vereenigde Staten van
Amerika en de Russische Staten-unie zul
len daarbij hun samenwerking moeten be
waren. Huizinga gaat hierbij uit van de
erkenning, dat deze wereld niet alleen bij
recht en wet maar ook bij macht moet
leven. Zijn aldus uitgedrukte verlangen
naar een algemeen kader voor wereldlei
ding is inderdaad in San Francisco ver
vuld. Maar hij rekent dit alles en zelfs
het daadwerkelijk herstel van een inter
nationale rechtsorde en een vreedzaam
statenverkeer nog maar tot „de voorbe
reidende taken, die de wereld wachten,
eer zij tot verheffing van echte cultuur
zou kunnen voortschrijden."
Daarbij verwacht ook hij ik vermeld
het met vreugde heil van Federale
Unie. Hij duidt haar aan als het reddende
beginsel, dat ook het grootste imperium
voor de gevaren van het militairisme kan
behoeden. Hij kensdhetst Federale Unie
als het tegendeel van centralisatie, dus
als de zelfstandigheid der deelen ten op
zichte van het geheel. De federatieve band
Is de kracht van het Britsche wereldrijk
en van het Amerikaansche gemeenebest
gebleken. Een federatieve band is een rek
bare band. Hij verdraagt het om, als de
nood ertoe dwingt, gespannen te worden
tot aan de grens van zijn elastisch ver
mogen en daarna weer zijn gewonen
graad van losheid te hernemen, als de
noodzaak tot centralistische autoriteit
weer geweken is."'
De rol der kleine staten is niet uitge
speeld, integendeel: zij begint pas. Het
blijft nu eenmaal, ook bij de onbeperkte
vcrkeersmogelijkheden van heden, een
waarheid dat goed staatsbestuur het best
kan worden uitgeoefend in een kleinen
kring over een niet overgroot gebied"
„Het is een van de groote fouten van de
vredemakers van 1919 geweest dat zij, toen
de gelegenheid om de wereld te ver
nieuwen zich bood, niet hebben ingezien,
dat de absolute nationale souvereiniteit
uit den tijd was geraakt."De kleine
etaat zal vastheid en veiligheid moeten
verwerven door zich in een rechtsverband
Opgenomen te weten met de grooten."
Zoo schrijft Huizinga over het reddende
beginsel.
Er zal aanleiding te over zijn om op dit
belangrijke boek terug te komen. Laat ons
begrijpen dat hetgeen Huizinga in 1943
Ichreef nu nog beter zichtbaar wordt:
ZES jaren na het uitbreken is Zondagmor
gen om half elf Japansche tijd de twee
de wereldoorlog geëindigd met de teekening
der Japansche capitulatie op het Ameri
kaansche slagschip „Missouri" in de baai van
Tokio. Sjigemitsoe. de Japansche minister
van buitenlandsche zaken, plaatste het eerst
zijn handleekening. Na hem volgden Mac
Arthur en de vertegenwoordigers der Geal
lieerde mogendheden, w.o. de eerste Neder-
landsche gedelegeerde, luit. adm. C. L. E.
Helfrich. De eerste order op grond van den
nieuwen toestand werd spoedig gegeven. Het
•Japansche hoofdkwartier beval, op aanwij
zing van MacArthur. aan alle Japansche be
velhebbers den strijd te staken en de wapens
neer te leggen. De belangrijkste bepaling der
capitulatie-verklaring is, dat de keizer van
Japan zijn regeeringsmacht slechts mag uit
oefenen onder toezicht van den geallieerden
opperbevelhebber
Na de onderteekening Is den Japanschen
afgevaardigden meegedeeld, dat drastische
strafmaatregelen zullen worden genomen in
geval van nalatigheid of zelfs van vertraging
in de uitvoering van de overgave-voorwaar-
den.
De Japansche strijdkrachten op de Philip-
pijnen hebben zich overgegeven, evenals die
op Malaka De overeenkomst werd o.m. on-
derteekend door Jamasjita. den „tijger van
Malaka". die na de onderteekening als krijgs
gevangene werd weggeleid en waarschijnlijk
als oorlogsmisdadiger zal terechtstaan.
De formeele overgave van Penang op
Malaka Is aan boord van de Nelson geschied
De capitulatie van de Japansche troe
pen op N.-Guinea wordt over enkele da
gen verwacht. Ned. Timor zal één dezer da
gen door Australische troepen, waaraan Ne-
derlandsche eenheden, bestaande uit be-
stuurs-ambtenaren. zijn toegevoegd, worden
bezet Het Ned. Indische bestuur zal onmid
dellijk zorg dragen voor het herstel van hen.
die de Jappen hebben getrotseerd en voor
het rechtsherstel door alle besluiten en ver
ordeningen der Japanners te annuleeren De
Gouv Gen. heeft ln zijn nieuwe ordonnan
tie alle veroordeelingen en straffen, die gedu
rende den bezettingstijd volgens het Japan
sche recht zijn uitgesproken, geannuleerd.
Dr. H. J. v. Mook. lult. gouv van Ned.
Indië en de heer C. O v. d Plas. lid van den
raad van departementsdirecteuren van Ned.
Indië. zijn naar Kandy op Ceylon gevlogen,
om besprekingen te voeren met Lord Louis
Mountbatten, den opperbevelhebber der
Geallieerden in Z.O. Azië. onder wiens com
mando Ned. Indië is opgenomen.
Een typhoon verhindert momenteel ver
dere luchtlandingen. Donderdag zal waar
schijnlijk begonnen worden met het aan
land zetten van groote troepenmachten, al
dus meldt United Press.
Uit Thailand zijn ongeveer 100 krijgsge
vangenen. waaronder Nederlandsche en Ja-
vaansche, naar Colombo overgebracht Op
één of twee na zijn alle krijgsgevangenkam
pen op Sumatra door Geallieerde vliegtuigen
bezocht.
GEEN TEGENSTAND MEER.
De Japansche minister van oorlog SJlko-
moera heeft ln een radio-uitzending voor
het leger verklaard, dat die Japansche troe
pen. die aanvankelijk ondanks de capitulatie
van plan waren door te vechten, thans be
sloten hebben de wapens neer te leggen
Notaris G. Wolzak overleden
De heer Wolzak, een Alkmaarder van ge
boorte. kwam in 1910 als caiidldaat-notaris
naar Haarlem Nadat hij ln 1920 tot notaris,
met als standplaats Haarlem was benoemd,
oefende hij eerst de notarispractyk uit met
den heer Bertling te zamen. Daarna vestigde
hij zich zelfstandig als notaris.
De heer Wolzak heeft zich reeds kort na
zijn vestiging te Haarlem op politiek ge
bied bewogen
Op 15 Juni 1915 werd hl) als vertegen
woordiger der antirevolutionaire partij in
den gemeenteraad van Haarlem gebracht
Sindsdien heeft hij onafgebroken in den Raad
zitting gehad. Hoezeer hy gewaardeerd
werd. bleek wel in 1940. toen hij 25 Jaar
raadslid was
Als raadslid is de heer Wolzak lid van
onderscheidene raadscommissies geweest,
onder meer van de fmancieele commissie
en van de rechtsgeleerde commissie.
Voorts was hij lid van het Burgerlijk Arm
bestuur. voorzitter van de commissie voor
het bestuur van het Kindertehuis aan den
Schotersingel en regent van het St. Elisa
beths Gasthuis.
De heer Wolzak toonde verder veel belang
stelling voor de verbetering der volkshuis
vesting Een lange reeks van Jaren is hy
commissaris van de Woningstichting ..Pa
trimonium" geweest. Ook de zaak van het
onderwijs ging hem ter harte. hy was voor
zitter van de vereeniglng ..Groen van Prin-
sterer". voor lager- en meer uitgebreid lager
onderwys op Gereformeerden grondslag,
eenlge Jaren bestuurslid van het. Chr. Ly
ceum te Haarlem en fungeerde als een dér
Directeuren van de Vereeniglng voor Hooger
Onderwijs op Gereformeerden Grondslag
van welke vereeniglng de Vrije Universiteit
te Amsterdam uitgaat
Van de vele andere functies, die de heer
Wolzak voorts nog bekleed heeft, noemen
wij. dat hij Is geweest bestuurslid van de
Chr Mlddenstandsvereenlging en van de
daarvan uitgaande Boazbank. later gehee-
te „Nassaubank" en secretaris van het be
stuur der stichting „Vogelenzang" te Ben-
nebroek. uitgaande van de Vereeniglng tot
Chr verzorging van Krankzinnigen. Ook
was hij voorzitter van de commissie van be
heer van de Gereformeerde kerk.
De teraardebestelling zal Donderdag a s.
om ongeveer 3 uur geschieden op de Alge-
meene Begraafplaats aan de Kleverlaan.
Hef woord is aan....
Burke:
De positie van groote
staatslieden vereischt veel
eer een uitgebreiden om
gang met menschen en veel
'-evenservaring dan grondige
boekengeleerdheid.
Zaterdag heeft Veldmaarschalk Montgo
mery een bezoek aan Nederland gebracht.
Te Soesterberg, waar hij landde, werd
Montgomery verwelkomd door Prins Bern-
hard. waarna de kleine stoet auto's zich
naar Paleis Soestdijk begaf. Na een bezoek
aan de Koningin. Prinses Juliana en de
prinsesjes stapte de hooge gast met Prof. W.
Schermerhorn in den gereedstaanden wagen
en de reis werd voortgezet naar Amsterdam.
De hooge bezoekers werden bij den ingang
der hoofdstad begroet door den waarnemend
burgemeester van Amsterdam, den heer F.
de Boer. De rit door de stad werd een ware
zegetocht.
Blauw en wit geblokte vlaggen op de wa
gens van de Military Police kondigden de
komst van de langverwachten aan. De door
gang wordt nauwer en nauwer en dan rijdt
de korte stoet voorbij. In één van de groo-
tere luxe-wagens staat een rijzige man met
een open. vroolijk gezicht en hij groet om
hoog naar de vensters en de daken, hij be
dankt voor de telkens weerkeerende ovaties,
hy lacht. Amsterdam verwelkomt een veld
heer„Monty" kijkt naar de wonden, die
de oorlog in Amsterdam sloeg en wij zien
hem iets tegen zijn adjudant zeggen. Vlak
achter Montgomery rijdt de kleine, snelle
wagen van Prins Bernhard. die. zelf stu
rend. al zijn aandacht noodig heeft voor de
Overal staan millioenen menschen gereed
en bereid in wie de behoefte leeft aan
recht en de zin voor orde, eerlijkheid,
vrijheid, rede en de goede zeden. Met hen
kan welslagen bereikt worden. R. P.
Prins Bernhard en Montgomery op
Soesterberg.
smalle passage tusschen de opdringende
menschen. maar toch Joviaal groet, even
met een lach, een handgebaar. In de Joden
wijken wordt langzaam gereden, het enthou
siasme is overweldigend. Bloemen en con
fetti dalen neer en weldra zijn de wagens
bedolven onder een bont bouquet.
In het Amstelhotel gebruikten de vijftien
officieele gasten de lunch, waarna de mi
nister-president een toespraak hield. Mont
gomery antwoordde met een dankwoord
voor de buitengewone ontvangst, die Am
sterdam hem bereid had. Daarna begaf hij
zich naar Schiphol, waar zich ook zeer velen
hadden opgesteld. HU startte in zyn eigen
vliegtuig.
Kleine collectanten
en groote giften
Het Koninklijk gezin
offerde voor Volksherstel
Welhaast het eerste bezoek, dat de Ko
ningin op haar verjaardag op het paleis
Soestdijk ontving, was dat van twee kleine
meisjes uit Baarn. die voor Ned. Volksher
stel collecteerden en de stoute schoenen
hadden aangetrokken en 's ochtends vroeg
liet paleis binnenwandelden ZU werden
toegelaten en de Koningin liet de meisjes de
bloemen zien. welke zij op haar verjaardag
had gekregen
De Koningin heeft daarop den meisjes
een brief ter hand gesteld, waarbij z0
mededeelde aan Ned. Volksherstel een
bedrag van ƒ75.000 te schenken.
Ook Prinses Juliana overhandigde de
meisjes een enveloppe. waarin zich een
groot bedrag voor Volksherstel bevona.
De kleine Prinsesjes Beatrix en Irene lie
ten zich evenmin onbetuigd en haalden
leder wat uit haar spaarpotje en deden dit
in het busje van Volksherstel
BINNENLAND
De positie van de „Christiaan Huygens" is
de laatste dagen zoodanig verslechterd, dat
de maatschappij „Nederland" het schip als
verloren beschouwt. De bergingswerkzaam
heden zijn dan ook gestaakt.
De 90 H A. groote Voorofsche polder
bij Woubrugge is door dijkbreuk onder wa
ter geloopen. Twee andere polders looped
gevaar Het vee is in veiligheid gebracht.
In het Mauritshuls te 's Graven hage
is een tentoonstelling geopend van Ne
derlandsche kunst uit de 15e en 16e eeuw,
samengesteld door dr. G van Gelder, di
recteur van dat museum. De expositie duurt
tot 15 October.
De Van Klnsbergen. het vroegere artil
lerie instructieschip der Ned. Marine, dat
tijdens den oorlog omgebouwd is tot es
cortevaartuig, heeft dienst gedaan in de
wateren van West-Indië. Thans is het schip
ln Rotterdam teruggekeerd.
Generaal-majoor J. G. W. Clafck, des
tijds leider van de „Shaef mission" in Ne-»
derland, heeft zyn functie van hoofd der
Britsche military mission neergelegd en
den legerdienst verlaten.
25 September zal de Britsche generaal
Urkward de eerste steen leggen voor een
monument dat de bevolking van Ooster
beek opricht voor de Engelsche soldaten
die daar gevallen zijn.
500 Chineezen te Amsterdam zullen,
in samenwerking met landgenooten uit an
dere steden van ons land. Zaterdag 8 Sep
tember grootsch opgezette bevrijdingsfees
ten vieren. O.a. wordt een optocht ge
houden.
BUITENLAND
Rudolf Hess. eens plaatsvervanger van
Hitler, zal Dinsdagmorgen naar Duitschland
en vermoedelijk direct naar Neurenberg
worden overgebracht, waar hy als oorlogs
misdadiger zal terechtstaan.
In eenige steden van Fr. Indo-China
hebben de nationalisten de macht aan zich
getrokken. Te Hanoi zijn 5000 Franschen in
de citadel gevangen gezet.
De beroemde muntenverzameling van
Koning Victor Emanuel van Italië, ter
waarde van 5 mtllloen pond sterling, wordt
volgens de Zwltsersche radio, vermist.
In de Poolsche boerenpartij is een
splitsing gekomen. Te Londen meent men
dat na den terugkeer van Mikolajczyk uit
Londen een strijd om de macht ln de partij
is ontstaan met de leiders die ter plaats'a
gebleven waren.
Volgens welingelichte kringen te Lon
den zal de internationale status van Tan-
ger worden hersteld.
De R.-K. Universiteit te Washington
heeft den heer J. van de Veldt van het St.
Josephs Seminarium benoemd tot profes
sor ln de experlmenteele psychologie.
Te New-York liggen 22.000 boeken,
meest Nederlandsche, gereed voor versche
ping naar ons land.
In Hamburg en omgeving is een
Duitsche ondergrondsche beweging ontdekt,
welke een anÖ-Britsche propaganda zou
hebben voorbereid. Reeds meer dan 100 per
sonen zyn gearresteerd.
De regeering van Fransch Indo-China
heeft besloten het algemeen kiesrecht aan
volwassen vrouwen te verleenen.
Dr. Hans Voss. politiechef in het Ber-
lijnsche district Zehlendorf, is door vier
onbekenden vermoord. Dezelfden doodden
ook Wilhelm Vogt. directeur van de Prui
sische staatsbank.
Volgens den minister van financiën
der Ver. Staten moet het Amerikaansche
Nationale inkomen 150 milliard dollar be
dragen om de welvaart der V. St. te verzeke
ren De koopkracht moet met 50 pet. ver
hoogd worden en er moet werk zijn voot
60 mlllloen menschen.
Engeland staat invoer tot een bedrag van 725.000 pond St. toe.
ENGELAND heeft zijn grenzen voor de Nederlandsche bloembollen geopend.
AJ is do uitvoer voorloop tg nog gocontlngeiiteerd. deze slap op den weg naar
herscel der normale handelbetrekkingen stemt verheugend, temeer daar Neder
land een aanvulling van zijn doviozenportefeuille heel goed gebruiken kan. Er is
een contingent ter waarde von 725.000 toegesInan, welke hoeveelheid alle soor
ten b!oemi>ollcn omvat. Een zucht van verlichting en eensjuich kreet tegelijk is
door de bollenstreek gegaan, toen deze mcdedecllnj», eerst bij geruchte cu later
officieel, bekend werd.
