Haarlems Dagblad
Volksherstel.
Op Java ruim 60.000 Nederlanders
geïnterneerd of krijgsgevangen.
Ruim 700 Joodsche Haarlemmers
oorlogsslachtoffer.
Spanje moet uit Tanger verdwijnen.
60c Jaargang No. 18110 x i
Bureaux. Groote Houtstr. 93
en Soendaplein 37. Haarlem
IJmulden: Kennemcrlaan 154.
Telef 5437.
Tel.: Dir-Iloofdred. 15054. Adm. 10724
Directeur-Hoofdredacteur: Hubert l'ee roboom
Woensdag 5 September 1945
Uitgave van de Stichting
Voorlichting te Haarlem.
Abonnementen: p.week 31 ct.
per kwartaal 4.
Tel: Redactie 10600. Expeditie 14825.
MISSCHIEN is er geen instelling in
Haarlem en omgeving aan te wijzen
die onmiddellijk bij de bevrijding tot
krachtiger werkzaamheid is gekomen dan
Volksherstel Later is gebleken, dat het
Haarlemsche district een aanzienlijken
voorsprong had op alle andere afdeelingen
van Volksherstel in den lande. Het
enthousiaste dagelijksch bestuur en de
directie waren er verbaasd over, want zij
hadden gedacht dat het overal zoo zijn
zou als hier Intusschen breidde het werk
zich uit en vertraagde het tempo niet
Volksherstel verwierf de noodige mede
werkers en wie op het kantoor Kenaupark
31 voorzitter Borghouls en directeur Van
Liemt met de grootste waardeering over
de energie van het personeel hoort spre
ken. verwondert zich niet, want er
heerscht de rustelooze activiteit van een
bijenkorf: de geest, die waarlijk naar
Nederlands Volksherstel moet voeren.
Ik heb indrukwekkende cijfers gehoord.
Het informatiebureau, nu nog alleen open
voor repatrieerenden, heeft dertiendui
zend aanvragen behandeld. Elfduizend zijn
afgewerkt, ofschoon men niet aan alle
wenschen heeft kunnen voldoen door te
kort aan goederen en sommige heeft moe
ten afwijzen. Maar er zijn-nu weer goe
deren en op 1 October hoopt men den
achterstand in verstrekking vrijwel te
hebben ingehaald.
Er zijn vijfduizend repatrieerenden ver
schenen Een klein deel van deze menigte
heeft zich niet aangemeld bij net medisch
bureau, maar daar wordt niet in berust.
Vele moeilijkheden zijn ondervonden met
de huisvesting. Dat Haarlem een tekort
van 4500 woningen heeft, moet zich wel
doen gevoelen. Vele gezinnen van oorlogs
slachtoffers worden geldelijk bijgesjaan
en zoowel met voeding en met kleeding
hoopt men de honderden vroegere poli
tieke gevangenen, aan wie bijzondere aan
dacht is besteed, voldoende hulp te heb
ben verschaft. En heel nuttig is het werk
voor de moeders van gezinnen, die een
korte rust behoeven om op haar verhaal
te komen. Twintig vertoeven een week in
Zorntrzorg te Bloemendaal en krijgen het
daar zoo goed als maar mogelijk is. Dan
komen weer twintig anderen en zoo zal
men dit maandenlang voortzetten.
Er zijn plannen voor een rusthuis, waar
in op medisch advies uitgekozen menschen
vier of zes weken zullen kunnen verblij
ven. Er zijn andere plannen om meisjes,
die hulp in de huishouding willen ver-
leenen, daarin te scholen in een gebouw,
waarin ze tevens tijdelijk onderdak zullen
krijgen.
De actie NijmegenVenray, nu in han
den van Volksherstel met een commissie,
die uit drie leden van het Schoolcomité
en drie van Volksherstel bestaat, waarbij
de directeur van Liemt als uitvoerende
bewindsman optreedt, wordt met snelheid
volbracht. Er zijn nu 2000 ton goederen
naar Nijmegen en 1000 naar Venray ver
voerd. Gisteren bijvoorbeeld vertrokken
weer veertien wagens. Overleg is ge-
pleegd met bakkers, ijzerhandelaren, sla
gers, kappers en vertegenwoordigers van
andere beroepen, om hun vakgenooten in
het Zuiden met vakmateriaal te helpen.
Dat gaat den goeden kant op. De mede
werking in het district, dat wil dus zeg
gen in Haarlem, Heemstede, Zandvoort,
Bloemendaal en Velsen is trouwens
prachtig, hetgeen ook wel bewezen is
door het resultaat van de goedereninza
meling, komend na de geweldige bedra
gen, die de geldinzameling voor Volks-
herstels arbeid al had opgeleverd. Voor
Nijmegen en Venray is men nu nog bezig
met overal „groote stukken" op te halen.
Dat kon niet eerder gebeuren, omdat er
zooveel mei de beperkte hoeveelheid
transportmiddelen moest worden gedaan.
Laten degenen, die meenen vergeten te
zijn, dat even aan het adres Kenaupark 31
melden.
De totale opbrengst van de goederen
inzameling was 8 9000 ton.
Gegevens als deze geven een indruk
van den volksherstellenden arbeid, die in
het district Haarlem ondernomen is en
wordt voortgezet met de toewijding,
waarmee zij is aangevangen. De instel
ling van een contact tusschen overheid en
particulier initiatief is ook goed geslaagd.
Op mijn vraag hoe de samenwerking met
de overheid marcheerde antwoordden
voorzitter en directeur beiden en zonder
aarzeling: uitstekend. En zoo ben ik van
dit bezoek aan het Kenaupark in die
actieve sfeer, waar tevoren het Commis
sariaat Noodvoorziening van het Militair
Gezag heeft gezeteld, in een opgewekte
stemming teruggekeerd. Er is nog veel in
ons land dat hapert en al diegenen, die
aan K i werk zijn, op welk gebied ook,
kampen met groote moeilijkheden en
hebben steeds het gevoel dat zij tijd
tekort komen. Maar intusschen worden
er wel degelijk vorderingen gemaakt en
doet de oude Nederlandsche geest van
aanpakken zich weer op de bekende wijze
gelden. Kort na de bevrijding verwierf
het slagwoord „Eiken dag een stap voor
uit" zijn burgerrecht. Het heeft zich ge
handhaafd.
Wel hoop ik dat een eveneens op alle
gebieden bekende Nederlandsche zwak
heid: de versnippering van krachten in
verschillende instellingen, die ten deele
of geheel hetzelfde werk verrichten, door
centrale regeling spoedig overwonnen zal
worden. Het is te betreuren dat in Den
Haag. waar die centrale regeling in den
beginne had moeten plaatsvinden, de teu
gels niet strakker gevoerd zijn, hetgeen
de arbeid van de districten heeft bemoei-
Volgens een radiobericht uit Batavia,
bedraagt het totaal-aantal Geallieerde
krijgsgevangenen op Java 3297, waaronder
1449 Nederlanders. Het aaptal op Java ge-
interneerden bedraagt 62.532, waaronder
59.098 Nederlanders. In het bericht, dat op
order van het Japansche keizerlijke hoofd
kwartier is omgeroepen, werd medege
deeld, dat 7.6 procent der gevangenen
ziek is.
Radio New Dehli heeft volgens Un. Press,
een opdracht van Mountbatten aan den
Japanschen commandant van Singapore
uitgezonden, waarin hem bevolen wordt
bijzonderheden te verstrekken ter verge
makkelijking van de landingen op Java
en inlichtingen over de ziekenhuizen, enz.
De geallieerde krijgsgevangenen op Java
zijn bijna allen ondergebracht in kampen
bij Djocjacarta en Bandoeng.
Een groep van ongeveer 4000 bevrijde
Nederlandsche krijgsgevangenen, afkom
stig nit kampen in Japan, Mantsjoerije eu
China, zullen in den loop van deze week
in Manila arriveeren. Door de Amerikaan-
sche autoriteiten is voor hen een speciale
verblijfplaats ter beschikking gesteld. De
ze krijgsgevangenen bchooren voor het
meerendeel tot de Koninklijke Nederland
sche marine en het Koninklijke Neder-
landsch-Oost-Indische leger.
Volgens Japansche mededeelingen zou
den er op Malaka 65 Ned. mannen en 28
Ned. vrouwen zijn en geen Ned. kinde
ren. Op Sumatra zouden 3613 Ned. ge-
interneerden zijn.
Zoodra contact is gemaakt met de
krijgsgevangenen zullen telegrammen aan
de familie worden gezonden: „Ben be
houden in Britsche handen, hoop u .spoe
dig te zien". Zij zullen gevolgd worden
door briefkaarten met vastgestelde tekst.
De eerste brieven zal men 10 a 14 dagen
Tokio wordt Zaterdag bezet
United Press meldt, dat de bezetting van
Tokio a.s. Zaterdag zal beginnen. De eerste
cavalerie-divisie zal aan den kop gaan van
de Amerikaansche troepen, die Tokio zullen
binnenrukken.
Hirohito sprak
in den Rijksdag.
De Japansche keizer heeft een rede ln den
Japanschen Rijksdag uitgesproken, waarin
hij een beroep deed op het Japansche volk
„om te getuigen van den Japan aangeboren
roem" en tevens om koel en kalm te blijven.
„Het in onze wensch", zoo vervolgde Hiro
hito. „dat ons volk de vele moeilijkheden
en beproevingen teboven zal komen die
vergezeld gaan met het einde van den
oorlog, dat ons volk het vertrouwen der
wereld zal winnen, den. vrede zal dienen en
zal bijdragen tot den vooruitgang van de
menschheid. Naar buiten moet ons volk ge
trouw de verplichtingen van het rijk na
komen, moet het eendracht en vriendschap
bevorderen met alle landen. Naar binnen
moeten al uw pogingen gericht zijn op den
wederopbouw van het land op elk gebied in
onverpoosden arbeid, waarbij de grond
vesten van den staat moeten worden ver
stevigd."
In een door het Japansche hoogerhuls
aangenomen motie wordt gezegd: „tezamen
met de heele natie zijn wij besloten de wer
kelijkheid van onze nederlaag te erkennen
en de zware last te aanvaarden die op onze
schouders is gelegd. Wij zijn voornemens
een weg te zoeken uit den tegenwoordigen
toestand en een nieuwe richting in te slaan
van nationaal herstel, teneinde de nationale
structuur te handhaven en een bijdrage te
leveren tot den wereldvrede."
Een bijzondere correspondent van Reuter
die bij de zitting aanwezig was. vertelde,
dat de keizer op een gouden troon zat. die
met roode pluche was versierd en hoog bo
ven den zetel van den voorzitter was opge
steld. Hij werd met de vereering en
onderscheiding behandeld die de Japanners
gewend zijn jegens hun keizer ten toon te
spreiden. Toen de ceremoniemeester met den
correspondent sprak, boog hij telkens diep,
wanneer de naam van den keizer genoemd
werd. ..Het wgs zeer plechtig." zei de cere
moniemeester. „Ik kon er niets aan doen.
dat de tranen mij in de oogen sprongen toen
de keizer sprak."
Sabang bevrijd.
De overgave van Sabang is aan boord
van het Britsche oorlogsschip „London"
geteekend. Een detachement mariniers
heeft de haven van de Japanners overge
nomen.
na het telegram tegemoet kunnen zien.
Iedere bevrijde krijgsgevangene of ge-
interneerde zal een voorschot van vijf
pond sterling ontvangen.
Voor de Ned. krijgsgevangenen, die in
Manila zullen arriveeren. is een ontvangst
commissie enz. gevormd. Ook voor hen
zijn maatregelen voor verzending van
telegrammen en post genomen.
Het woord is aan....
Vauvenargues
Wij hebben ongelijk door
te denken, dat welk gebrek
dan ook alle deugd kan uit
sluiten, of door de vereeni-
ging van goed en kwaad als
een monster of een raadsel
te beschouwen. Het ts een
gebrek aan doorzicht, dat
wij zoo weinig dingen met
elkaar weten te vereenigen.
Synagoge leeggeroofd.
lijkt. Men doet niet tekort aan de ver
diensten van H.A.R.K., C.B.V.O. en Stich
ting '40'45 als men den wensch uit
spreekt, dat een afdoende arbeidsverdee-
ling in dit complex van instellingen ont
staan zaL R. P.
Het aantal Joden «ilt_Haarlein en
naaste omgeving dat 1>U 'le Joodsche
gemeente ingeschreven stond was voor
den oorlog ongeveer 1000. Thans zUn er
een kleine 300 teruggekeerd, zoodat
wel aangenomen kan worden, dat er
van de Joden uit dit gebied ruim 700
als oorlogsslachtoffer gevallen zün.
Wel ts bekend, dat er riog wel Joden uit
Nederland in het Russische gebied zijn.
maar er wordt verondersteld, dat dit aan
tal toch betrekkelijk klein ls. Er bestaat
dus niet veel hoop. dat het aantal geredde
Haarlemmers nog aanzienlijk zal toenemen.
De Joden die teruggekeerd zijn hebben
meestal kans gezien om onder te duiken
Het aantal dat uit Polen weerom kwam. ls
zeer klein. Wat de Joden daar hebben
doorgemaakt is zeer erg. Honger, mishan
deling en meestal aan het einde nog een
vreeselijke dood Met Kerstmis werd van
wege den Christeltjken feestdag ln de kam
pen niet gekookt De Joden moesten maar
honger lijden Eenlge moedigen slopen weg
om uit de vuilnisbakken aardappelschillen
te zoeken. Er waren vrouwen die ln li
chaamsgewicht zoo gedaald waren. d«t zij
nauwelijks 70 pond wogen. Een der geredde
Haarlemmers dankt zijn leven aan het feit,
dat hij juist ln het ziekenhuis lag toen de
Russen naderden De andere kampbewoners
waren van te voren door de Dultsche bewa
kers weggevoerd, „de zieken behoefden niet
weggebracht te worden, die gingen toch wel
dood," zoo werd gezegd
Onder de kleine 300 Joden die te Haar
lem weer BIJ de Joodsche gemeente zijn in
geschreven zijn weinig gemengd-gehuwden
Maar die waren er ook niet veel onder de
1000 die voor den oorlog Ingeschreven ston
den. Zooals men weet hebben de gemengd-
gehuwde Joden minder van de Duitsche ge
welddaden te lijden gehad.
Het aantal ln leven gebleven Joodsche
Haarlemmers is. ln verhouding met andere
steden van ons land. niet ongunstig. Gro
ningen la bijvoorbeeld nog veel zwaarder
getroffen, daar bleven van de 3500 bij de
Joodsche gemeente Ingeschreven Joden
slechts 200 gespaard.
De Joodsche gemeente te Haarlem heeft
haar kern ln de oorlogsjaren verloren. Voor-
loopig kunnen alleen diensten gehouden
worden ln het lokaal in de Lange Wijn
gaardstraat. Er was geen opperrabbijn of
voorganger meer Juist dezer dagen is weer
een nieuwe voorganger benoemd, namelijk
de heer M. Phllipson te Zwolle. Deze zal
pas na de Joodsche feestdagen ln het mid
den dezer maand ln functie treden. Ook
is een nieuwe kerkeraad gekozen.
De Synagoge in de Lange Begijnestraat
kan voorloopig niet gebruikt worden. Het
gebouw wordt nog voor pakhuis gebruikt,
maar al zou het vrij zijn gegeven, dan zou
er nog geen dienst ln gehouden kunnen
De voeding
der gedetineerden.
In het algemeen gelijk
aan burgerrantsoenen.
In „Commentaar", het blad van den Re-
geerlngsvoorllchtingsdienst. wordt medege
deeld. dat aan gedetineerden den laatsten
tijd voeding wordt gegeven die ln het alge
meen overeenkomt met de burgerrantsoe
nen. Luxe artikelen, zooals chocolade en
fruit, worden door andere levensmiddelen
vervangen. Ook krijgen de gedetineerden
geen clgaretten. Fruit wordt alleen gege
ven op doktersadvies Voor zwaren arbeid
wordt de gebruikelijke vermeerdering dei-
rantsoenen toegestaan.
worden. Indertijd zijn de koperen kronen
en de banken opgeborgen ln het gebouw
in de Lange Wijngaardstraat. Daar bleek
het evenwel niet veilig, want alles ls ver
dwenen. De gemeente heeft dus nu een
Synagoge die geheel leeg ts. Het zal heel
wat zorgen kosten om het kale gebouw
weer zoo te maken dat er diensten gehou
den kunnen worden. Zelfs de catheder van
den voorganger is er uïtgesloopt.
Amerika
eert onze Koningin.
Gelukwensch van
mevrouw Roosevelt.
„Hulde der democratie aan een demo
cratische koninginAldus werd het radio
program bestempeld, dat 150 Amerikaan
sche omroepstations Vrijdag op den ver
jaardag van de Koningin heben uitgezon
den. Het was een program van persoon
lijke groeten en de beste wenschen voor
Neerlands vorstin.
Onder de persoonlijke groeten die wer
den overgebracht waren die van mevr.
Franklin Roosevelt. Zij zeide o.a., dat haar
echtgenoot, wijlen de president, zeer
gaarne in dit programma het woord zou
hebben gevoerd. Ik ben mij bewust, aldus
mevr. Roosevelt, van de moeilijkheden die
u en uw volk nog wachten. Ik hoop, dat
nu de vrede ter wereld is weergekeerd,
wij hier de verplichtingen zullen nakomen
jegens aile landen waaruit wij afkomstig
zijn, en dat wij zooveel mogelijk mogen
teruggeven van het goede dat ons ge
schonken is. In het bijzonder wensch ik,
dat wij voor Nederland doen wat wij
kunnen, wegens de dappere rol die het
Nederlandsche volk in dezen oorlog heeft
gespeeld.
Bevrijd Europa krijgt kolen.
Duitschland moet het met hout doen.
Er is tc Washington uitgemaakt, dat
ieder ons steenkool, dat in Duitschland ge
dolven wordt, de bevrijde gebieden ten goe
de zal komen en dat Duitschland dezen
winter voor zijn huisbrand op hout aan
gewezen zal zijn Volgend jaar zullen de
toewijzingen „zwart goud" voor de landen,
die van de groote geallieerden afhankelijk
zijn. vermoedelijk aanzienlijk grooter zijn
dan in 1945 Voor Nederland wordt de hoe
veelheid geschat op 2 400.000 ton.
Hoe gaat het nu verder met
ons geld?
Binnenkort zal al het papiergeld inge
trokken worden en alleen zinken munten
zullen in omloop blijven. Tegelijk met de
inlevering, die een direct gevolg zal zijn
van het intrekken, zal worden overge
gaan tot uitreiking van nieuw papiergeld
tot een bedrag van ƒ300. Wat meer inge
leverd wordt, gaat den weg der hon
derdjes op, het wordt dus voorloopig ge
blokkeerd, lot de herkomst onderzocht is.
Wanneer deze omruiling plaats zal heb
ben, is nog niet officieel bekend, zoo
schrijft het Alg. Handelsblad, waaraan
bovenstaande is ontleend.
Bloembollenexport.
Naar wij vernemen heeft er momenteel
een vrij groote export van bloembollen
plaats. Zendingen naar Amerika, Canada en
Zweden hebben ons land reeds verlaten en
thans is in IJmuiden weer het Zweedsche
schip Bore gearriveerd, dat ook bloembol
len voor Zweden komt laden. Met Zwitser
land. België en Frankrijk worden nog on
derhandelingen gevoerd.
De Tanger-conferentie. welke te Parijs
is gehouden, is met een volledige overeen
stemming der delegaties geëindigd. De
Spaansche regeering zal Tanger moeten
doen ontruimen, voorzoover het Spaan
sche troepen enz. betreft. Tanger zal weer
internationaal bestuurd worden volgens
de conventie van 1923. De Ver. Staten en
de Sovjet-Unie zullen worden uitgenoo
digd aan het bestuur deel te nemen. De
thans getroffen schikkingen blijven van
kracht totdat er een nieuwe conventie
tot stand zal zijn gekomen. De diploma-
tike vertegenwoordigers van Engeland en
Frankrijk te Madrid hebben de Spaansche
regeering in kennis gesteld van de beslis
sing en hebben haar uitgenoodigd maat
regelen te treffen voor het terugtrekken
van de Spaansche troepen uit de zóne van
Tanger.
Hoewel het officieel rappun nog niet is
gepubliceerd, kan men wel aannemen, dat
in de controle-commissie geen plaats zal
zijn voor een vertegenwoordiger van
Franco. Uit gezaghebbende bron heeft
Reuter meegedeeld, dat Spanje niet zal
worden uitgenoodigd tot de conferentie
van gevolmachtigden, welke over zes
maanden zal worden gehouden teneinde
een nieuw en definitief statuut %'oor Tan
ger op te stellen, tenzij Spanje dan een
democratisch bewind heeft. Dit zou als
een overwinning van Rusland moeten
worden beschouwd. Hoe Franco op deze
beslissingen zal reageeren, wordt in Lon
den druk besproken. De algemeene opinie
is. dat indien hij aarzelt gevolg te geven
aan de eischen der vier mogendheden,
deze niet zullen aarzelen hem daartoe te
dwingen.
