Haarlems Dagblad
Celdzuivering
Deblokkeeringsvoorschriften
op 26 September
De problemen van het Verre Oosten.
©Oc Jaargang No. 18127 X
Bureaux: Groote Houtstr. 93
en Soendaplein 37, Haarlem
IJmuiden: lCennemerlaan 154.
Telef. 5437.
Tel.: Dir.-Hoofdred. 15054. Adm. 10724
Directeur-Hoofdredacteur: Robert Peereboom
Vrijdag M .September 1945
Uitgave van de Stichting
Voorlichting te Haarlem.
Abonnementen: p.week 31 ct.
per kwartaal f 4.
Redactie 10600. Expeditie 14825.
1 ter Lieftinck als financieele heel
meester op ons economisch leven gaat
toepassen, temeer omdat wij er allen zon
der uitzondering bij betrokken zijn. Maar
zij is onvermijdelijk om gezonde verhou
dingen te herstellen en het gevaar van
verdere inflatie af te wenden. Het gevolg
zal immers zijn dat het teveel aan geld,
dat in Nederland in omloop is, verdwijnt.
Daardoor zal het overblijvende geld meer
waard worden en zullen dus de waren, die
men koopt, minder geld gaan kosten Men
zal plotseling, zonder geleidelijken over
gang. moeten beseffen dat een gulden veel
meer waard wordt dan in den laatsten
tijd het geval was.
Wie zich de Duitsche inflatie na den
vorigen oorlog herinneren weten, wat zulk
een ramp voor een volk beteekent. De
niet meer te remmen daling van de gelds
waarde leidde toen tot zulke wanverhou
dingen en een zoo totale ontwrichting, dat
sommigen later getuigden dat de inflatie
tijd nog erger dan de oorlogsjaren geweest
Het doel van minister Lieftinck is. het
zwarte geld te pakken te krijgen. Men
moet niet zeggen: het zwart-verdiende
geld. want het is niet verdiend, het is al
leen geïnd. Velen zijn van meening. dat
een aantal zwarte handelaars door behen
dige maatregelen aan den jager zal ont
snappen. Een van hen heeft den minister
een hoonenden brief geschreven, hem dank
betuigend voor het uitstel van de geid-
zuivcring, dat den briefschrijver in de ge
legenheid had gesteld zijn bezit in veilig
heid te brengen. Die brief was natuurlijk
anoniem. De man, die hem schreef, onder
schat zijn tegenstander Blijkbaar heeft de
gemakkelijke verwerving van geld som
mige zwarte handelaars overmoedig ge
maakt. Als de minister verklaart: „het is
mij bekend dat velen hopen, slimmer te
zijn dan de regeering en het is mij even
zeer bekend, van welke sluipwegen en
middelen zij zich bedienen" en hij voegt
daar later aan toe, zich tot hen persoonlijk
richtend: „juicht niet te vroeg; het zal u
blijken, dat wij verschillende verrassingen
voor u in petto hebben, die niet plezierig
voor u zullen zijn" dan zullen zij, die
prof. Lieftinck kennen, dit zonder voor
behoud -aanvaarden. De minister is niet
alleen een buitengemeen scherpzinnig man
maar behoort bovendien tot diegenen, die
de gewoonte hebben alle mogelijkheden en
verschijnselen nauwkeurig te onderzoeken
eer zij tot een besluit komen.
De zwarte handelaar daarentegen is
iemand, die denkt dat hij slim is door niet
te werken en van den nood van zijn mede-
menschen te profiteeren. Noch het een
noch het ander is slim. Het is dom en het
wreekt zich op den duur altijd.
De gevolgen van de geldzuivering zullen
zich spoedig en duidelijk doen gevoelen.
Wij zullen verlost worden van het optre
den van een deel der bevolking, dat meen
de te kunnen blijven leven in een soort
hoogconjunctuur en met geld smeet. Dit
zal op de maatschappelijke verhoudingen
heilzamen invloed doen gelden. Hun op
treden verstoorde niet alleen het econo
misch overwicht, maar schiep ook bij velen
misverstand omtrent den toestand, waarin
wij eigenlijk verkeeren. Het zal nu blijken
dat die toestand allesbehalve rooskleurig
is en dat de zoo vaak herhaalde verzeke
ringen, dat wij allen hard aan den slag
zullen moeten gaan om er als volk weer
bovenop te komen, geen phrasen waren.
Het is noodzakelijk dat dit beseft wordt.
In de gisteren gehouden persconferentie
heeft de minister een beroep gedaan op
alle goedwillenden, om door onderlinge
samenwerking de moeilijkheden gedurende
de inleveringsweek tot het minimum terug
te brengen. Hij zou het op prijs stellen
als de werkgevers bereid zouden zijn aan
die arbeiders, die niet over voldoende
geld beschikken om zich die tien gulden
nieuw geld per persoon aan te schaffen,
een voorschot te verleenen. Werkgevers
kunnen de overheid en zichzelf van dienst
zijn door hun arbeiders en employés in
staat te stellen, via hun bemiddeling het
nieuwe geld te verkrijgen en het oude in
te leveren.
Op den kleinhandel deed de minister
een beroep om zoo noodig door het ver
leenen van crediet de vaste klanten in
staat te stellen, hun normale aankoopen
te doen.
Op deze wenschelijkheden in het bij
zonder de aandacht te vestigen en ze te
onderschrijven beschouw ik als een plicht.
De heele geschiedenis is moeilijk en lastig
voor ons allen, maar wij hebben steeds
geweten dat de liquidatie van de oorlogs
gevolgen zwaar zou zijn en wij moeten er
doorheen. R. P.
Atoomenergie als aandrijfkracht
In de Vereenigde Staten van Amerika wor
den thans proeven genomen met een loco
motief. die gedreven zal worden door atoom
energie. Men wil de machine uitrusten met
een kwikzilverturbine. Met de vrijgemaakte
krachten zou het, volgens bevoegde Ameri-
kaansche kringen, mogelijk zijn, op één
theekopje-vol kwikzilver een trein van 120
goederenwagens 45 maal vice versa van San
Francisco naar New York te laten rijden.
Physiek dossier van Hitier
United Press meldt uit Frankfort, dat
vier lijfartsen van Hitier. onder eede heb
ben verklaard, dat zijn lichamelijke con
ditie eind April zeer slecht was en er geen
kans bestond dat hij in leven zou blijven.
O.m had hij een fistel. Thans wordt een
volledig physiek dossier van Hitier samen
gesteld. teneinde te voorkomen, dat Iemand
zich voor hem zal kunnen uitgeven.
Briefjes van f 1000.- en f500.- krijgen nog een kans
ONDE3RLINGE samenwerking zal de moeilijkheden die zich gedurende de
inleveringsweek zullen voordoen, tot zoo klein mogelijke proporties moeten
terugbrengen. Het geven van een voorschot aan de arbeiders, die niet over vol
doende geld beschikken om zich de 141nieuw geld aan te schaffen, zal door
de regeering ten zeerste op prijs worden gesteld, evenzoo als de werkgevers hun
bemiddeling zullen verleenen voor hun employés bij het Inleveren van oud geld
en het verkrijgen van nieuw geld.
De deblokkecringsvoorschririen zullen op 2© Sept. worden gepubliceerd. Men
behoeft zieli in dit opzielit echter niet ongerust te Hinken. Men zal er In het
algemeen profijt van trekken als men zijn geld inlevert bij de instelling waar
men reeds een rekening bezit.
In de inleveringsweek zullen ook nog de biljetten van ƒ500en 1000
kunnen worden ingeleverd onder bepaalde zeer strenge voorwaarden.
De spoorwegen nemen tot en met 30 Sept. oud geld aan om het reizen moge
lijk ie maken.
De geldkaarten A en B zijn wat hun waarde betreft gelijk.
Inlevering van het geld zal ook bij de belastingkantoren mogelijk zijn.
De geldstorting bij de banken enz. zal
het best zoo spoedig mogelijk kunnen ge
schieden. de biljetten gesorteerd in ver
schillende coupures met hetzelfde beeld
naar boven en onder overlegging van een
lijstje, waarop de specificatie van het geld
is vermeld.
Inleveringsmogelijkheid ten behoeve van
afwezigen is van belang voor diegenen, die
nog gelden onder zich hebben van onder-
gedokenen en gedeporteerden, waarvan
nog niet bekend is of zij zullen terug
komen.
Militairen moeten bij hun betaalmees
ters inleveren, ook de geallieerde soldaten.
Tegen ontduiking via dezen weg is ge
waakt. Nederlandsche militairen kunnen
slechts door de inleverkantoren worden
geholpen als zij een geldkaart met bijbe-
hoorende stamkaart hebben.
Van het plaatselijk alphabetisch inle
veringsschema voor burgers zal niet wor
den afgeweken, daar men anders vastloopt
De mogelijkheid voor een moratorium
is er. Misbruik van deze bepaling zal
streng gestraft worden.
Wie volgens het stempel van het kantoor
van ontvangst op of na 22 Sept. een aan-
geteekende zending ontvangt, is gerech
tigd deze zending te weigeren, zoodat een
schuldeischer niet op het laatste oogen-
blik met oud papier kan worden opge
scheept.
Ontduiking der bepalingen door middel
van postwissels is onmogelijk.
Het oude zilvergeld, waarvan de Duit-
schers slechts 2 pCt. in handen hebben
gekregen, is wettig betaalmiddel gebleven.
Aan de winkeliers wordt aangeraden
ten behoeve van hun cliënten tijdelijk een
rekening te openen. Het publiek wordt
geadviseerd zoo mogelijk voldoende voor
raad in te slaan.
Het is verboden bij de inlevering gebruik
te maken van tusschengeschoven personen
om zoo meer of spoediger betaalmiddelen
terug te ontvangen dan waarop men recht
heeft, of de overheid op eenigcrlei wijze te
misleiden en tusschenkomst voor dit soort
handelingen te verleenen. Dergelijke han
delingen zullen als misdrijven worden
aangemerkt.
Zonder vrijstelling van den minister van
financiën wordt het als misdrijf beschouwd
geblokkeerde gelden geheel of gedeeltelijk
in betaalmiddelen uit te betalen of op te
nemen of deze geheel of gedeeltelijk door
overschrijving aan derden over te dragen
of ts doen overdragen.
Nieuw geld
pas na 25 September
Het nieuwe geld zal pas na 25 Sept. mo
gen worden gebruikt: dus handelaren enz.
zullen het oude geld tot 25 Sept. moe
ten accepteeren. Wie niet voldoende bezit
om 10.oud geld te kunnen omruilen
voor nieuw, doch wel een geblokkeerde
rekening van 100.biljetten bezit, kan
van deze rekening geld opnemen onder
bepaalde voorwaarden.
Wat de eventueele moeilijkheden voor
den staat betreft, om na de saneering geld
te leenen, hetgeen na de saneering in Bel
gië vooral moeilijkheden heeft opgeleverd,
heeft minister Lieftinck er op gewezen,
dat de kaspositie van het rijk thans nogal
gunstig is, terwijl er bovendien op kan
worden gewezen, dat de staat zal kunnen
leenen uit het geblokkeerde geld. dat na
de saneering voorloopig de hoofdbron voor
staatsleeningen zal zijn. Bovendien kan
men de verdere geldbehoeften van den
staat dekken door de belastinginkomsten
ruimer en sneller te laten vloeien.
Bij de vaststelling van het per persoon
voor de saneering beschikbaar gestelde
bedrag van 10 gulden aan nieuw geld heeft
n^en zich laten leiden door de overweging,
dat dit bedrag voldoende is om het distri
butiepakket, dat in de inleveringsweek
verkrijgbaar zal zijn. te kunnen koopen.
De eventueele moeilijkheden en bezwaren,
welke het publiek verder in deze week
zou kunnen ondervinden, moeten be
schouwd worden als het offer, dat in het
belang van de saneering van ons geld
wezen dient te worden gebracht.
De giro en de geldsaneering
In verband met de maatregelen tot zui
vering van het geldwezen Is de postchèque-
en girodienst met ingang van heden (Don
derdag 13 September) tot nader order ge
sloten. voor de In ontvangstneming van op
drachten tot overschrijving en uitbetaling.
Opdrachten tot uitbetaling, die op 12 Sep
tember niet door het centraal girokantoor
zijn afgehandeld, worden niet meer in be
handeling genomen. De op 13 September op
het centraal girokantoor aanwezige opdrach
ten tot overschrijving worden afgehandeld.
De sluiting was reeds heden noodzakelijk
door den achterstand van den postchèque-
en girodienst, die nu gelegenheid krijgt om
de diverse rekeningen tot den eigenlijken
blokkeeringsdag bij te werken.
Tenslotte zij er nadrukkelijk op gewezen,
dat storten bij de postkantoren op post
rekeningen tot en met 25 September mogelijk
blijft en dat postcheques waarvan de advie
zen reeds op de uitbetalingskantoren berus
ten. tot en met 25 September door die kan
toren worden uitbetaald.
GEEN ZENDINGEN ONDER REMBOURS
Het ministerie van financiën deelt mede,
dat de Nederlandsche spoorwegen tot na
der order geen zendingen onder rembours
zullen aannemen. Alleen franco-zendingen
zijn nog toegelaten. Ook voorschotten In
eenlgerlei anderen vorm zullen niet worden
gegeven Deze maatregel ts noodig om ont
duikingen ln verband met de geldsaneering
tegen te gaan.
Het woord is aan.
Alfred de Vigny:
Et bestaat geen mensch
die het recht heeft, de men-
schen te verachten.
De straatverlichting
te Haarlem
Voorbereidingen worden getroffen om een
gedeelte van de straatverlichting in Haar
lem spoedig wederom ln bedrijf te stellen.
Hiervoor worden in de eerste plaats de
lantaarns langs de waterkanten, bij bruggen
en aan de groote verkeerswegen in orde
gemaakt.
Door baldadigheid Is in de afgeloopen
jaren zeer veel aan de lantaarns beschadigd.
In het bijzonder is hiervoor de positie van
het uiterst moeilijk verkrijgbare glaswerk
zeer ongunstig geworden.
Er wordt een dringend beroep op de jeugd
gedaan om de lantaarns te ontzien, aange
zien geen vervangingsmateriaal voorhan
den ls.
Luchtbeschermingsdienst
ie Haarlem.
De luchtbeschermingsdienst te Haarlem
was onder de Duitsche bezetting zeer sterk
uitgebreid. In den laatsten tijd was er
zelfs een bezoldigd personeel van 470 man.
dat aangesteld was op arbeidscontract.
Eenigen tijd na den vrede is besloten den
dienst in zijn tegenwoordigen vorm te
liquideeren. Het personeel is ontslagen.
Voor 200 man is ander werk gevonden, de
overigen krijgen een uitkeering in den
vorm van overbruggingsgeld. De liquidatie
van den dienst geschiedt onder leiding vaa
den waarnemend commandant, den heer
G. Gussenhoven. De dienst had veel mate
riaal dat nu voor een deel door anderen
kan worden gebruikt. Brancards zijn ge
bruikt voor het halen van gewonden uit
het buitenland, later zullen ze waarschijn
lijk voor het Roode Kruis beschikbaar ge
steld worden. De Geneeskundige Dienst
krijgt de verbandstoffen. Enzoovoort
De inspecties voor de luchtbescherming
blijven bestaan. Het is te verwachten dat
bij den opbouw van ons leger ook weer
een organisatie voor de luchtbescherming
zal komen, maar dan in een gewijzigden
Ook de plaatselijke vereenigingen voor
luchtbescherming hebben mededeeling uit
Den Haag ontvangen, dat zij niet in liqui
datie mogen overgaan.
DE grootste interesse van het Nederland
sche publiek blijft nog steeds gericht
op de landgenooten in Indië. die na drie jaar
onderdrukking verlost zijn van hun over
weldigers. Berichten over een uiterst wreede
behandeling en lijnrecht daartegenover
staande mededeelingen bereiken dagelijks
ons land.
In Serang werden krijgsgevangenen en
geïnterneerden in een bioscoop gestopt, en
sleepten daar hun leven voort onder ellen
dige voorwaarden. Elders ïykt de situatie
beter te zUn, uit Singapore wordt gemeld,
dat de aldaar verblijvende ex-gevangenen
de beschikking hebben over behoorlijke
rantsoenen.
Van de toestanden in het Japansche moe
derland is nog weinig bekend. Het Neder
landsche hospitaalschip Tjita Lengka, dat
dienst heeft gedaan in de Stille Oceaan, is
in de Sagamibaai voor anker gegaan.
Uit Yokohama verneemt United Press, dat
aldaar 14 Nederlandsche verpleegsters, 1
Roode Kruis-vertegenwoordlger, 7 doktoren
2 Indonesische ziekenverzorgers en 20 sche
pelingen van het hospitaalschip Op Ten
Noort zijn bevrijd. In 1942 stak dit schip uit
Soerabaja in zee, waar het door de Jappen
alle oorlogswetten ten spijt, „veroverd"
werd. Negen maanden deed het dienst ln de
wateren rond Makassar, waarna het Roode
Kruis een transport mijnen en machinege
weren naar Japan moest dekken. Het is geen
wonder, dat de juist bevrijde opvarenden
op een veiligen afstand van andere gevan
genen werden gehouden, toen ze in Yoko
hama werden opgesloten.
De Gouverneur van Sumatra. Spits, is
Woensdag In Sydney gearriveerd. Hij hoopt
zijn ambt zoo spoedig mogelijk :e hervatten.
Rechtstreeks uit Nederland ls Woensdag
middag het eerste transport van het Neder
landsche Roode Kruis naar Indië vertrok
ken, bestaande uit leden van den bloed
transfusiedienst van het N.R.K Honderden
Engelschen. Amerikanen en Nederlanders
zijn na de capitulatie uit de oerwouden rond
Singapore „opgedoken", waaronder vele
vrouwen en kinderen.
Behandeling der Japanners
De geallieerden doen hun best om den stillen
Japanschen tegenstand, die in alle vormen
den kop op steekt, te breken. Het Japansche
nieuwsbureau „Domei" heeft op bevel van
Mac Arthur zijn uilzendingen en publica
ties gestaakt, en op alle openbare meenings-
uitingen door middel van pers en radio zal
strenge censuur worden toegepast. In dit
verband is ook het opheffen van het Japan
sche hoofdkwartier, dat Woensdag plaats
had, van groot belang, zoo meldt Un. Press.
Verscheidene machthebbers uit den bloei
tijd van het Japansche imperialisme zijn
geëlimineerd of hebben zelfmoord gepleegd.
Generaal Tojo, de groote agressor, die wel
de voornaamste figuur was in de periode van
machtswellust, welke Ingeluid werd door
den bommenhagel op Pearl Harbor, en wiens
politieke carrière in 1939 begon met een fei
telijk dictatorschap, is gewond in handen
van de Amerikanen. Om zijn herstel tegen
te werken eet hij niet.
Tsjikaliiko Koizoemi, minister van open
baar welzijn in Tojo's kabinet, oorlogsmis
dadiger nummer negen, heeft zelfmoord ge
pleegd.
Mountbatten, die zijn vroegere tegenstan
ders door en door blijkt te kennen, waar
schuwt de bezetters, dat de Japanners zich
arrogant zullen gedragen, wanneer zij mer
ken. dat de overwinnaar te zacht optreedt.
„U zult van die menschen geen nonsens
mogen accepteeren" zegt hij in een dagor
der aan zijn ondergeschikten. De admiraal
zegde zijn volledigen steun toe bij de onder
drukking van koppigheid, onbeschaamdheid
of tegenwerking. (U.P.)
Indie's geld.
Het staat wel vast. dat ook Oost-Indië
voor enorme financieele problemen staat.
E,en eerste maatregel ter verlichting die ge
nomen is. bestaat in het ongeldig verklaren
van het Japansche geld.
Gestapo had relaties met politie
in vele landen
Volgens mededeeling van Agence France
Presse is in Duitsche archieven door. de
Amerikanen een overeenkomst gevonden,
die vóór den oorlog gesloten is tusschen de
Gestapo en de politie van 10 landen.
De officleele relaties van de Gestapo met
de politieke politie van Italië. Boelgarije,
Finland, Spanje, en Portugal dateeren reeds
van 1936. In 1938 onderteekende ook de
Joego-Slavische regeering het document dat
ten doel had „de uitwisseling van inlichtin
gen met betrekking tot de Illegale activi
teit van bepaalde elementen, met het doel
het communisme neer te slaan, benevens
alle andere bewegingen gevaarlijk voor ieder
der verdragsluitende staten". Dertien landen,
waren hierbij betrokken. Het A. F. P.-be-
rlcht geeft ten aanzien hiervan geen nadere
bijzonderheden.
Koninklijk bezoek aan Rotterdam
Het ligt in het voornemen van de Konin
gin in den loop van de volgende week een
bezoek te brengen aan Rotterdam.
Politieke gevangenen
Mannen en vrouwen gescheiden,
In verband met de wensohelijkheid, de be
woners van de gevangenkampen in en om
deze stad te scheiden, zijn vandaag een aan
tal mannelijke en vrouwelijke gevangenen
tegen elkaar uitgewisseld. Voortaan zal de
Koudenhornkazerne te Haarlem uitslui
tend voor mannen zijn, terwijl ln het kamp
„Duinrust" te Overveen vrouwelijke poli
tieke gevangenen opgesloten zullen worden.
De gouverneur-generaal
voor de Radio
In de serie radiotoespraken „Op de
brug" zal hedenavond de gouverneur-
generaal Jhr. Mr. A. W. L. Tjarda van
Starkenborgh Stachouwer een persoon
lijk woord richten tot het Nederlandsche
volk.