In onze Sfeer.
Italië's Vredesverdrag op de helling
MacArihungeen handschoenen
worden gebruikt
Wintertijd gaat in
Korf en bondig
Nieuwe taak voor Prins Bernhard
60c .Taareans: Vo. 18128 mm m *11 1 Zaterdag t5 September 1045
Bureaux: Groote Houtstr 93 Iwi y» J VVN Oil K"\ I ^>T ^1 Uitgave van de Stichting
en Soendaplem 37, Haarlem 111 II I J V J V J L J I I. J I. J Voorlichting te Haarlem.
IJmuiden: Kennemerlaan 154. A A W Abonnementen: p.week 31 ct.
Telef. 5437. per kwartaal 4.
Tel.: Dir.-Hoofdred. 15054. Adm. 10724 Directeur-Hoofdredacteur; Robert Pecreboom Tel: Redactie 10600. Expeditie 14825.
OP het congres van de Nederlandsche
Volksbeweging heeft de minister
president gezegd dat zij binnentreedt in
een wereld waarin gedachten leven, die in
strijd zijn met het vroegere zedelijke be
wustzijn van het Nederlandsche volk. Dat
heeft hij begrijpelijk genoemd, want de
levensomstandigheden zijn niet zooals ze
moeten zijn. In vier maanden tijds kan
evenwel onmogelijk hersteld worden, wat
vijf jaar verwildering gebracht hebben.
„Wanneer ik," zei prof. Schermerhorn,
„spreek over dingen die verkeerd zijn,
dan doe ik dat met een vast geloof in den
solieden ondergrond van het Nederland
sche volk." En hij verklaarde dat de aan
gelegenheid, die hem de meeste zorg
baart, de kwestie van de rechtspraak is.
Vroeger ging Nederland prat op een on-
beinbloedbare rechtspraak. Ten aanzien
van de politieke gevangenen doen zich nu
omstandigheden voor, die een zeer onaan-
genamen indruk maken. Hun zaken moe
ten zoo snel mogelijk door geregelde justi-
tieele instanties worden berecht. Nu is het
directoraat-generaal voor bijzondere
rechtspleging ingesteld en de aan te stel
len directeur-generaal zal de verant
woordelijkheid dragen voor de oplossing
van de problemen, die hierop betrekking
hebben. Een van de grootste problemen
is dat van de gevangenkampen. Daarbij
valt op te merken, dat ondeskundigen
niet in staat zijn hier nuttige adviezen en
aanwijzingen te geven.
Deze uitingen van den minister-presi
dent zijn verheugend. Dat de regeering
vertrouwen stelt in het volk is niet min
der noodig dan het omgekeerde. Dat de
rechtspraak de aangelegenheid is, die haar
de meeste zorg baart, houdt de erkenning
in, dat zij inderdaad het zedelijk volks
bewustzijn ten diepste raakt. Dat met na
druk wordt verklaard, dat justitieele in
stanties hier moeten beslissen en dat on
deskundige meeningen niet van waarde
zijn en dat dit bevestigd wordt door de
instelling van een directoraat-generaal
met beslissende bevoegdheid, is een be
langrijke beslissing ten goede. Het werd
tijd dat zulke woorden eens gesproken
werden en zulke besluiten genomen. Ook
op andere terreinen is het gewenscht
steeds de deskundigen te hooren. Wij heb
ben geen gebrek aan knappe vakmenschen
in ons land. Ieder op hun eigen gebied,
gewapend met hun kennis en ervaring,
zijn zij het die het best de tallooze moei
lijkheden van dezen tijd tot oplossing
kunnen brengen of helpen brengen, als
het aangelegenheden betreft waarin de
overheid beslissen moet. Op het gebied
van de rechtspraak geldt dit het zwaarst
en zoo wil ons volk het ook, want wij zijn
altijd gewend geweest dat het zoo ge
schiedde en hebben voor den oorlog altijd
vertrouwen gehad in onze onbeïnvloed
bare rechtspraak door juristen. Daarom
heeft het element van volksrechtspraak,
bij de tribunalen ingevoerd, anderen en
mij ook nooit kunnen aantrekken en ons
zelfs gealarmeerd. Wij schijnen daarvan
helaas niet meer verlost te kunnen wor
den.
Ieder zal den minister-president gelijk
geven als hij zegt, dat in vier maanden
tijds onmogelijk hersteld kan worden wat
vijf jaren aan verwildering ontwricht
hebben. Het snelste herstel zal bereikt
worden door de Nederlanders zoo spoedig
mogelijk weer in hun eigen sfeer te bren
gen. Er waren voor den oorlog misstanden
in ons land. Er waren ook welstanden, om
de zuivere tegenstelling te bezigen, die
andere volken ons benijden konden en die
uit lange ervaring en onderzoek waren ge
groeid: beproefde instellingen. Het bezit
van zulke instellingen behoorde tot onze
eigen sfeer. Zoolang de Hollander die
mist voelt hij zich niet thuis en heeft het
gevoel dat de orde in zijn land nog steeds
niet hersteld is.
Op deze plaats is herhaaldelijk gepleit
voor het herstel van de Nederlandsche
dagbladpers, als geheel beschouwd, in haar
volle vrijheid, zooals die bij art. 7 van de
Grondwet is gewaarborgd. Zij is nu wel
vrij in haar meeningsuiting, maar gebrek
aan grondstoffen en voorgeschreven be
perking van den omvang begrenzen haar
mogelijkheden tot het uiterste. En het uit
stel van de verleening van verschijnings
vergunningen aan tientallen bladen, die
onmiddellijk met gezuiverde redacties zou
den kunnen verschijnen, is de andere
groote rem. Bij een vergunningenstelsel is
er geen persvrijheid
Voor bespoediging van verkiezingen, voor
snellen terugkeer van het parlement is
eveneens steeds in dit blad gepleit. Tot
diegenen, die telkens om meer tijd vragen
om het Nederlandsche volk in staat te
stellen tot rustige politieke wilsvorming
zou men willen zeggen: die wilsvorming
zal pas in goede werking kunnen treden
als er een parlement en een volledig vrije
pers zijn. Met het eerste parlement zal
men het er op moeten wagen. Misschien
zal het Noodparlement eenig nut hebben
om den overgang te vergemakkelijken,
maar afdoende kan het niet zijn en het
eerste werkelijke parlement zal gekozen
moeten worden zonder dat de wilsvorming
erg duidelijk is. Dat kan niet anders, want
zij is op zichzelf een democratisch proces,
dat zich pas kan ontwikkelen in het kader
van de democratische instellingen, die nu
ontbreken.
Dat zijn geen theorieën, maar practische
werkelijkheden. Ten aanzien van de recht
spraak heeft de minister-president erkend
hetgeen op ander gebied evenzeer geldt.
Breng den Hollander in zijn eigen sfeer,
in zijn eigen instellingen en werkwijzen
OP de Londensche conferentie zijn Vrij
dag de besprekingen begonnen over
het vredesverdrag met Italië. Alle ver-
eenigde volken, welke met Italië in oorlog
zijn geweest, zullen worden uitgenoodigd,
om, indien zij dit wenschen. schriftelijk
hun meening over dit onderwerp aan de
conferentie voor te leggen. Tevens is be
sloten Joego-Slavië, Italië, Australië, Ca
nada, Britsch-Indié, N. Zeeland en Zuid-
Afrika uit te noodigen, zoo zij zulks wen
schen, vertegenwoordigers te benoemen
voor het bijwonen van de vergadering van
a.s. Maandag om hun zienswijze ten aan
zien van het vraagstuk der Joego-Slavisch-
Italiaansche grenzen duidelijk te maken.
Turksch Dardanellenplan
De conferentie heeft voorts kennis ge
kregen van het standpunt der Turksche
regeering inzake de Dardanellen. De
Turksche regeering heeft verklaard niet
tezamen met de Sovjet-linie bases aan de
Dardanellen te hebben, noch is zij bereid
deze bases geheel aan de Sovjet-Unie over
te laten. Zij is echter wel bereid deze
bases ofwel met de Ver. Volken te deelen
ofwel ze aan de Ver. Volken over te dra
gen. waarbij de Sovjet-Unie. de Ver. St.,
Engeland en Frankrijk in evenredige sterk
te betrokken zouden zijn. Zelfs maar voor
een bespreking van een z.g. rectificatie
van de Turksch-Russische grens is Turküe
niet te vinden.
Zij acht deze kwestie een zaak van leven
en dood en zal zich niet onderwerpen aan
eenige grenswijziging van Armenië zonder
haar toestemming. In dit verband zij erop
gewezen, dat nog geen begin is gemaakt
met de demobilisatie van het Turksche
leger, hetgeen echter ook een gevolg
schijnt te zijn van de bewegingen onder
de Koerden in de omgeving van de Mosoel-
olievelden.
Pefroleumkwesties
In Londen wordt ook een conferentie
gehouden van de „International Coopera
tive Alliance". De Amerikaansche gedele
geerde in deze bijeenkomst noemde pe
troleum de meest explosieve stof van den
wereldhandel en bepleitte coöperatieve
petroleumassociatie, welke in bezit zou
moeten komen van leden in alle landen.
Op die wijze zou z.i. een begin worden ge
maakt om speciaal den Europeeschen afne
mers eenige verlichting .te geven van de
door de kartels opgedreven prijzen. Verder
stelde hij voor een internationaal petro-
leum-toezicht op te richten, teneinde „or
delijke olie-exploratie en exploitatie en
behoorlijke distributie te verkrijgen.
Een andere oliekwestie is in Oostenrijk
aan de orde gekomen. De voorloopige Oos-
tenrjjksche regeering van dr. Karl Renner
zou een transactie willen afsluiten met de
Sovjet-Unie over de olievelden in het Oos
ten van Oostenrijk met een normale pro
ductiecapaciteit van een millioen ton per
jaar. De andere Geallieerden zijn van deze
De Ned. Volksbeweging
Houding bij de verkiezingen
De constitueerende vergadering van de
Nederlandsche Volksbeweging, te Amster
dam gehouden, heeft zich beraden over
haar taak ten aanzien van de komende
verkiezingen, voor de vertegenwoordigen
de organen. Zij stelde haar houding als
volgt vast:
1. Zij zet zichzelf niet om in een politieke
partij omdat zij nadrukkelijk haar wezen
lijke sociaal-paedagogische taak wenscht te
vervullen.
2. Zij acht stichting noodzakelijk van
een breede volkspartij met personalistisch-
socialistische doelstelling en roept alle
partijen en groepeeringen, die instemmen
met dit doel, op de voorbereiding tot zulk
een partij ter hand te nemen. De Volks
beweging zelve acht het haar plicht hier
bij bemiddeling aan te bieden.
3. De Volksbeweging erkent, dat het on
der 2. gestelde doel niet terstond bereik
baar is. Zij dringt er daarom met klem bij
die politieke partijen, die geroepen zijn
een politiek van herstel en vernieuwing
in personalistischen geest te voeren, op
aan met een concreet gemeenschappelijk
verkiezingsprogram en een gemeenschap
pelijke candïdatenlijst uit te komen, waar
op ook al dan niet de politiek georgani
seerde leden der Volksbeweging een plaats
vinden omdat zonder politieke partij
strijd een zoo breed mogelijk steunvlak in
het volk voor deze politiek wordt gevormd.
4. Mochten de politieke partijen die voor
deze samenwerking het eerst in aanmer
king komen, haar nochtans afwijzen, dan
acht de Volksbeweging het onvermijdelijk
en noodzakelijk, dat in de aldus geschapen
noodsituatie, buiten de Volksbeweging,
doch op grondslag van haar program, een
comité voor de komende verkiezingen zal
worden gevormd om aan den in breede
kringen levenden wil tot politieke ver
nieuwing ook van het partijwezen een
voorloopige gestalte te geven.
terug en „de gevolgen van vijf jaar ver
wildering" zullen met groote snelheid ver
dwijnen. Want hij zal zich weer thuis
voelen en het gezag aanvaarden.
R. P.
kwestie niet op de hoogte geweest en in
officieele kringen te Londen is men van
meening, dat deze ccnzüdigc stappen op dit
moment bijzonder ongelegen komen, nu or
juist besprekingen worden gevoerd over
de vorming van een representatieve Oos-
tenrijksche regeering. De regeering van
Karl Renner verkeert volgens deze kringen
niet in de positie om zulk een transactie te
mogen afsluiten. Londen zou over deze
kwestie reeds stappen te Moskou hebben
ondernomen.
Het woord is aan....
JamesFox:
Voorbeeld is tienmaal nut
tiger dan voorschrift.
De Koningin woont
vliegdemonstratie bij.
Het ligt in de bedoeling van de Ko
ningin heden de vliegtuigdemonstratie op
het vliegveld Ypenburg bij te wonen.
MacArthur heeft een antwoord gegeven
aan hen, die meenen, dat Japan te zacht
wordt behandeld. Hij zeide: „De voorwaar
den voor de overgave zijn niet zoo zacht
en zij zullen niet met handschoenen aan
worden toegepast. De militaire fase van
de bezetting gaat volkomen bevredigend
voort. Meer dan de helft van de vijande
lijke strijdkrachten in Japan zelf is nu ge
demobiliseerd en in het midden van Octo
ber zal het geheele programma zijn uitge
voerd. Zoowel economisch als industrieel
is Japan uitgeput. Het is volkomen ineen
gestort. Het is soms buitengewoon moei
lijk voor mij om die mate van geduld te
oefenen die ontegenzeggelijk noodig is
wanneer de politiek op langen termijn,
waartoe besloten is. succesvol zal worden
uitgevoerd zonder er een terugslag plaats
Hedennacht om 3 uur loopt de
zomertijd in ons land af. Heden
avond dient men dus de klokken
één uur terug te zetten.
Vertrouwensmannen
Van eenige gemeenten In de omgeving
kunnen wij thans de namen vermelden van
de door de burgemeesters dier gemeenten
benoemde vertrouwensmannen. Het zijn in
Bioemendaal de heeren W. C. Bier. U. Hem-
penius, dr. J. W. Marmelstem, W. Noorman
en mr. dr. P. J. Witteman.
In Heemstede werden benoemd de heeren
C, Kuipers en F. Minnema,. Hier was ook
benoemd de heer J. Paternostre; deze werd
echter inmiddels tot wethouder benoemd.
Aan onze weekabonnés
Het hamsteren van kleingeld ver
oorzaakt moeilijkheden bij het ineas-
seeren van het abonnementsgeld. Wij
verzoeken daarom aan onze week
abonnés in het begin van de vol
gende week aan onze bezorgers ƒ1.
te betalen voor de eerstvolgende 3
weken, dus van 17 September tot en
met 6 October a.s. Voor de week van
S tot 13 October kan 24 cents worden
betaald, waarmede de rekening dan
weer gelijk gemaakt Is.
Wij hopen dat tegen dien tijd de
wisselmoellijkheden zijn opgelost.
Ahonnés die bezwaar tegen deze
regeling hebben kunnen ook elke
week 31 cents betalen, zij moeten er
dan evenwel rekening mede houden
dat de bezorgers niet over wisselgeld
beschikken efh derhalve met gepast
geld betaald moet worden.
DE ADMINISTRATIE
heeft die nadeelig zou zijn voor het welzijn
van de wereld' MacArthur besloot: ..Ik
doe mijn uiterste best en ik ben over het
algemeen tevreden met de voortgang die
gemaakt wordt."
BINNENLAND
Het verieenen van rijvergunningen voor
personenwagens en motorrijtuigen is. in
gaande Maandag a.s., tijdelijk stopgezet om
de werkelijk urgente gevalien sneller te
kunnen afhandelen.
Tegen de lente var. iai€ zullen practisch
alle Canadeezen ons land verlaten hebben.
In 's Hertogenbosch hebben 1600 man
Nederlandsche stoottroepen die naar de
Oost vertrekken afscheid genomen. Er werd
een parade op het plein bij de St. Jan ge
houden.
Voornamelijk uit protest tegen de
nieuwe textieldistributie is een firma in
Goes ertoe overgegaan haar vrij belangrijke
voorraden textiel zonder punten en zonder
speciale vergunning te verkoopen. Aan
kooplustigen was er natuurlijk geen gebrek.
In het Stedelijk- Museum te Amsterdam
is. ter gelegenheid van het 50-jarig bestaan,
een tentoonstelling geopend gewijd aan
Vincent van Gogh.
De training van onze mariniers za! niet
meer in Amerika geschieden maar in Ne
derland.
De eerste 1000 van de 5000 paarden die in
Canada voor Nederland gekocht werden, zijn
naar Rotterdam onderweg.
B. en W. van Amsterdam hebben. In de
plaats van Jhr. D. C. Röell. die benoemd is
tot hoofddirecteur van het Rijksmuseum,
Jhr. W. J. H. B. Sandberg, conservator der
gemeentemusea, benoemd tot directeur van
het stedelijk museum.
De rede, welke minister Van Schaik
Maandagmiddag 3 uur te Utrecht bij de her
denking der spoorwegstaking houdt, zal
eerst des avonds door de radio worden uit
gezonden.
Donderdagmorgen is het visschersvaar-
tuig Arnemuiden 35 ln het Oostgat nabij
Westkapelle op een mijn geloopen. De ge
volgen waren ontzettend. Het schip vloog in
de lucht en van de vijf-opvarenden kwamen
er vier om het leven. Een opvarende kon
door een in de nabijheid varend schip wor
den gered.
Mr. dr. J. A. v. Thiel. procureur-gene
raal van het Gerechtshof te Amsterdam, die
gestaakt was, is in bedoelde functie hersteld.
BUITENLAND
In Z, Afrika is een bedrag van 275.000
pond sterling voor Nederland bijeenge
bracht.
De Engelsche schrijver Priestley bepleit
het nemen van maatregelen, opdat de Duit-
sche kinderen in den a.s. winter niet van
ellende zullen omkomen.
„Het Laatste Nieuws" te Brussel be
pleit een overeenkomst met Nederland, dat
de Belgische oorlogsvloot van Nederland
sche havens zou mogen gebruik maken en
door de Schelde zou mogen varen.
In de Britsche zóne van Duitschland
mogen de Dultschers onder bepaalde voor
waaiden politieke partijen vormen.
Per I Oct. zal in de Ver. Staten de ge
meenschap van 76 olieverkoopmaatschappijen
worden ontbonden.
Een ontploffing in een munitiedepót
te Genua heeft vele dooden geëischt.
Inspecteur-Generaal der Koninklijke Landmacht
Het ministerie van oorlog deelt mede:
Nu de organisatie van de Koninklijke
Landmacht allengs vastere vormen gaat
aannemen en daarbij nieuwe groepeerin
gen ontstaan, is het tevens gewenscht ver
andering te brengen in de positie van den
bevelhebber der Nederlandsche Strijd
krachten, welke functie naar men weet,
tot dusver door Z. K, H. Prins Bernhard
wordt bekleed.
Zulks is temeer geboden daar van de
werkkracht en inzichten van Prins Bern
hard in een functie met breeder arbeids
veld grooter nut voor den lande kan wor
den verwacht. Dientengevolge ligt het in
het voornemen van het kabinet Z. K. H.
Prins Bernhard binnenkort aan H. M. de
Koningin voor te dragen voor benoeming
tot inspecteur-generaal der Kon. Land
macht. Hij zal daarbij tot taak hebben zich
een oordeel te vormen over alle vraag
stukken, welke verband houden met den
opbouw en de oefening der Kon. Land
macht en den minister van oorlog daar
omtrent van advies dienen voor zoover
hem zulks wenschelijk voorkomt, dan wel
door den minister wordt verzocht.
Daartoe zal hij zich regelmatig op de
hoogte stellen van de wijze van opleiding
van officieren, onderofficieren en man
schappen, zoomede van de geoefendheid
en tucht der onderdeelen, en zijn bijzon
dere aandacht er aan wijden of in den
troep een geest wordt gekweekt van offer
vaardigheid, saamhoorigheid en plichtsbe
trachting.
De Prins zal kunnen deelnemen aan alle
militaire besprekingen binnen den dienst-
kring van functionarissen der Kon. Land
macht. waarin legerproblemen van welken
aard ook worden behandeld.
Zoo zullen de begaafdheden van ver
stand en inzicht, welke de Prins in zijn
functie van bevelhebber der Nederland
sche strijdkrachten zoo ruimschoots toonde
te bezitten, zoomede de groote ervaring,
die hij in den oorlogstijd heeft opgedaan,
ook in de toekomst ten dienste staan van
ons leger, hetgeen, gezien de verjonging
van dat apparaat en de nieuwe geest, wel
ke hierin dient te worden gekweekt, van
groot belang moet worden geacht.
Weerbericht
Geldig tot Zondagavond. Nog regen.
Overwegend zwaar bewolkt met tijdelijk
regen, vrij krachtige wind tusschen Z.W.
en W.. zelfde temperatuur.