Anna Sablairolles overleden
Kort en bondig
Ex-Politieke Gevangenen
en Gijzelaars
Een landelijke organisatie
Van hei moment al', dat de eerste poli
tieke' gevangenen en gijzelaars weer als
vrije menschen in ons land terugkeerden,
heeft de wil bestaan een vereeniging te
vormen. Tallooze kleine groepen werden
gevormd. In Den Haag werd in het leven
geroepen de V.E.P.G. (Vereeniging van
ex-politieke gevangenen». Het bestuur
wist contact te verkrijgen met de talrijke
andere organisaties op dit gebied en te
bereiken dat deze zich samensmolten tot
een landelijke organisatie.
Op 28 en 29 September zal te Utrecht
een congres worden gehouden dat voor
alle ex-politieke gevangenen en ex-gijze
laars is opengesteld en waarop deze lan
delijke organisatie haar definitieve con
structie zal krijgen.
Het ligt in de bedoeling een organisatie
in het leven te roepen welke zich zal be
palen tot het behartigen van de belangen
van ex-pohtieke gevangenen, ex-gijzelaars
en de nagelaten betrekkingen van dezen.
Iedere vorm van politiek zal geweerd
worden.
Aan den minister-president is een brief
gericht, waarin o.a. gezegd wordt: dat in
andere landen financieele steun gegeven
is aan ex-politieke gevangenen. In Neder
land is die hulp beperkt gebleven tot het
verleenen van extra-voeding, die aan velen
tot op heden nog met is uitgedeeld. Van
eenigen steun aan weduwen of weezen is
voorshands nog geen sprake. Vele oud
gevangenen hebben alles verloren doordat
de S D. hun bezittingen eenvoudig confis-
ceerde. Op zijn minst zijn zij alles wat zij
op het moment van hun arrestatie aan
kleeding. geld of sieraden bij zich hadden,
kwijt, terwijl toch ook billijk mag worden
geacht dat bij de te stellen schadevergoe
ding, die Duitschland zal hebben te beta
len voor iederen gevangene een vergoe
ding in rekening wordt gebracht voor de
Jaren gevangenschap en verplich^ werk.
Deze vergoeding zou hetzij individueel
uitbetaald hetzij in een fonds gestort kun
nen worden voor hulpverleening aan na
gelaten betrekkingen.
Tevens is de wensch uitgesproken dat
ex-politieke gevangenen zitting kunnen
nemen in de tribunalen, de adviescom
missie. e.d.
De vereeniging stelt zich op het stand
punt dat de ex-politieke gevangenen en de
ex-gijzeiaars voor het overgroote deel
voortkomen uit die groepen die zich tij
dens de bezetting geheel hebben ingezet
voor een goede toekomst van ons land en
daarvoor hebben gestreden en bovenal ge
leden. Op grond hiervan kan 'deze groep
Nederlanders het recht worden verleend
een woordje mee te spreken bij de oplos
sing van de talrijke problemen ten aanzien
der berechting van N.S.B.'ers en andere
vraagstukken tijdens de bezetting ont
staan.
De Joodsche Nederlanders
20 pCt. gespaard gebleven
In de Johannes Vermeerstraat IS te Am
sterdam is gevestigd het centraal registiatie-
bureau voor Joden
Op het oogenblik zijn er ongeveer 25.000
Joodsche Nederlanders geregistreerd, waar
van 2500 in het buitenland. De gegevens van
naar schatting 8000 personen worden nog in
gewacht. Volgens do jongste gegevens zijn
via Westerbork 105.000 en via Vught 2000 Jo
den deg weg der vernietiging gegaan. Het
totale aantal Joodscne Nederlanders bedroeg
In 1940 naar schatting 140 000.
Het aantal Joden in ons land is dus tot
©I.m. 20 pCt. van het voor-oorlogsche
aantal gedaald.
Teruggekeerd van deportatie zijn tot nu
toe ongeveer 5000 Joden (uit Polen 1000. uit
Theresienstadt 1400, uit Bergen-Belsen 1500.
de rest uit andere oorden). Met de repatriee-
ringstremen. die dagelijks te Amsterdam ar-
ï'ïveeren. komen ook telkens eenige tien
tallen Joden mee. Hoewel er in de toekomst
geen groote aantallen Joden meer worden
terugverwacht, schat men dat zich in de
Russische zone nog ongeveer duizend Ne-
derlandsche Joden bevinden.
Uit de registratie blijkt, dat de meeste Jo
den waren ondergedoken in Brabant, Lim
burg (vooral kinderen) en Friesland,
Koninklijke bezoeken
Woensdag heeft de Koningin een bezoek
gebracht aan de begraafplaats op den
Grebbeberg Daarna bezocht H.M. Zeist.
Zaterdag brengt de Koningin een offi
cieel bezoek aan Rotterdam. Later komt
H.M. nog eens naar Rotterdam om spe
ciaal den toestand van de havens in oogen-
echouw te nemen.
Vrijzinnig
Democratische
Bond
De Gouverneur-Generaal in den
Ministerraad
De Gouverneur-Generaal van Ned.-In-
die, jhr. mr. Tjarda van Starkenborgh
Stachouwer, is korten tijd aanwezig ge
weest in dé vergadering van den minister
raad. De minister-president heeft den
Gouverneur-Generaal welkom geheeten en
erop gewezen, hoeveel het koninkrijk aan
hem verschuldigd is voor de door hem
aangenomen houding, welke voor ons land
"an historische beteekenis is geweest.
Engelsche hulp aan
Nederland
Een lange lijst
De ,,Help-Holland-Councïl" in Engeland
heeft in de laatste zes maanden de vol
gende artikelen naar Nederland gezonden:
160.000 eostuums (voor mannen en vrou
wen). 102.500 stuks onderkleeding (manne
lijk en vrouwelijk), 32.000 dekens en stuks
beddegoed, 138.000 stuks kinderkleeding,
70.000 paar schoenen en laarzen, 3000 bed
den. 6800 petroleumstellen, 57 rijwielen,
88.500 stuks andere goederen, in totaal on
geveer 600.000 artikelen Dit vertegenwoor
digt een gewicht van 536 ton. Bovendien
zijn 99 ambulances aangekocht, waarvan
er reeds 98 naar Nederland verscheept
zijn, waar zij zijn doorgezonden aan dok
toren in de getroffen gebieden of waar zij
van dienst zijn bij de kleedingdistributie.
e.d. Zoo spoedig mogelijk zullen nog 52
ambulances worden aangekocht, zoodat er
in totaal 151 in Nederland zullen aan
komen.
•Studenten -
eri Hoogleeraren
Herdenkingsrede van
Prof. Ir. W. Schermerhorn
Woensdagavond is in de Nieuwe Kerk te
Delft een plechtige bijeenkomst gehouden,
ter herdenking van die hoogleeraren en
studenten der Technische Hoogeschool,
die in den oorlog gevallen zijn.
De heer R. von Nordheim, de leider van
het studentenverzet, las een lijst voor van
150 studenten, die gevallen zijn. De mi- j
nister-president, prof. ir. W. Schermer-
horn, sprak een herdenkingsrede uit. Hij
herdacht de drie hoogleeraren Schoema-
ker. Mekel en Muysken en hun wijze van
verzet, en wijdde daarna woorden van
waardeering aan de studenten, die als
jonge Nederlanders hun leven in de waag
schaal hebben gesteld. Spreker wees op
de taak, die de Technische Hoogeschool
heeft, n.l. het dienen van den mensch en
als het kan den dienst tot eer van God.
Het zal in de toekomst niet slechts gaan
om arbeid of knapheid, maar het meest om
den geest waarin en waaruit wij werken.
Ook zij die vielen, werden geleid door
dien geest, die sterke mensehen maakt.
Prof. Schermerhorn besloot met deh
wensch. dat wij allen onze plaats in moch
ten nemen in de rijen van hen. die door
hun arbeid de wereld willen dienen en
God eeren.
Wij krijgen schepen terug
In de haven van Kiel liggen nog 00 Ne-
derlandsehe vaartuigen van allerlei soort en
grootte. Behalve een aantal trawlers en
kustvaartuigen bevinden zich hier de
„Drechtdijk" en de „Damsterdijk" resp.
9000 en 10.000 bruto reg.ton metende. De
schepen zullen zoo spoedig mogelijk naar
Nederland terugkeeren.
Voor het zich in de haven van Lubeck be
vindende stoomschip „Alsterdam" (vroeger
..Larenberg" geheeten) groot 3655 bruto reg.
ton is een bemanning uit Nederland aange
komen om het schip terug te halen.
Bereid tot samenwerking
Dezer dagen is te 's-Gravenhage een
vergadering gehouden van het centraal
comité van den Vrijzinnig Democratischer.
Bond met de vertegenwoordigers van de
federaties uit vrijwel alle deelen van het
land.
Opnieuw bleek de wil tot samenwerking
met andere partijen en groepen. Een on
derhandelingscommissie werd benoemd,
bestaande uit: mr. A. M. Joekes te 's-Gra
venhage; mr. P. J. Oud te Rotterdam; J.
C. Deering te Voorburg; ir. Z. Th. Fetter
te Eindhoven; D. J. A. Geluk te Haarlem:
Jan Schilthuis te 's-Gravenhage: ir. A.
Vondeling te Leeuwarden en ir. A. S.
Posthumus te Delft als secretaris.
Volkomen bereid mede te werken aan
een breedere partijformatie, Ï6 net werk
der federaties en afdeeüngen vrijwel
overal hervat. Een speciaal manifest zal
het Nederlandsche volk van de zienswijze
der vrijzinnig-democraten doen blijken.
Uitspraken van den
Eereraad
Wat het politieke Zondagmiddagcabaret
betreft wordt gezegd, dat deze artisten de
heiligste gevoelens van vaderlandsliefde
en trouw verloochend heben. Zij hebben
den invloed, welke van de amusements
kunst en den omroep uitgaat, opzettelijk
misbruikt, door den vijand tegen hun
eigen landgenooten op te hitsen. De eere
raad is van oordeel, dat de leden van dit
cabaret (bestaande uit Paulus de Ruiter
(Jae. van Tol),Tummers, Ceesje Speenhoff.
Jan Brink. Bartoes, Louis van Dommelen,
Piet Rienks, Mini Erfman en Jan Hinze)
zich op zulk een misdadige wijze hebben
schuldig gemaakt aan cultuurverraad, dat
zij nimmer meer behooren op te treden als
kleinkunstenaars.
Het dansorkest de Ramblers, onder lei--
ding van Theo Uden Masman, bleef tijdens
de bezetting als radio-orkest doorwerken,
maakte deel uit van het Nazi-omroep-
apparaat en werkte mede aan voorstellin
gen voor Vreugde en Arbeid en Fronlzorg.
De eereraad is van meening, dat de
Ramblers als muziek-ensemble gedurende
3 jaren niet behooren op te treden, de
leider gedurende 2 jaren en de overige
leden individueel gedurende een jaar niet
behooren op te treden.
Theo Bouwmeester, variété-directeur te
Haarlem, heeft voorstellingen georgani
seerd voor Vreugde en Arbeid en reeds in
Juli 1940 een variété-programma voor de
Duitsche weermacht. Beslist is, dat hij ge
durende 12 maanden zijn functies van
variété-directeur miet izal mogen uit
oefenen.
Hubertus van Meurs, variété-onderne
mer en humorist is 6 maanden uitgesloten
als ondernemer en kleinkunstenaar. Be
slist is dat er geen termen zijn om maat
regelen te nemen tegen Clinge Dooren-
bos en Marguerite Couperus. Wat de
laatste betreft wordt opgemerkt, dat zij
wel is opgetreden op een avond van de
Nederlandsch-Duitsche Kuituur gemeen
schap, maar dit was onder directen dwang
van den vijand. Zij heeft haar leven en
vrijheid tijdens de bezetting ingezet voor
de goede Nederlandsche-zaak, het leed van
concentratiekamp en gevangenschap door
staan. zoodat thans na de bevrijding haar
eer en goede naam van elke smet behoort
te worden gezuiverd.
De a.s. verkiezingen
Met spoed wordt aan de
kiezerslijsten gewerkt
Naar wij vernemen ts ingevolge een op
dracht uit Den Haag aan de betrokken af
deeüngen der gemeentesecretarieën op
dracht gegeven met, spoed aan de samen
stelling der kiezerslijsten te werken. Het
is bekend, dat de minister van Binnen-
landsche Zaken het ongewenscht ncht, ver
kiezingen te houden op de Distributie-
stamkaart. of het Persoonsbewijs. Vandaar
de spoed die betracht wordt bij het samen
stellen der kiezerslijsten, want die moeten
klaar zijn voor de komende verkiezingen.
Ons wordt verzekerd dat men pas aan
de kiezerslijsten kan beginnen als het Be
volkingsregister is gereconstrueerd. Dit is
een heel werk. omdat in den oorlogstijd
daarin veel geknoeid is. Te Haarlem rekent
men er op dat de achterstand op de bu
reaux van de Bevolking en Burgerlijken
Stand half October is ingehaald. Daarna
begint men onmiddellijk met de recon
structie. Daarmee zullen ongeveer drie
maanden gemoeid zijn, zoodat verwacht
kan worden, dat half Januari met het op
maken der kiezerslijsten zal kunnen worden
begonnen. Eind Februari, begin Maart zal
dit werk voltooid kunnen zijn. Zooals het
te Haarlem is zoo verzekerde men ons
is het ook in andere gemeenten. Als de
Haarlemsche kiezerslijst op het genoemde
tijdstip klaar zal zijn. zal Haarlem zeker
niet bij de andere gemeenten ten achter
komen.
in „De Vijf "rraHk-
Woensdag is op 84-jarigen leeftijd overle
den Anna Sablairolles, de actrice, die 60 jaar
lang haar familienaam, welke voor haar de
buut reeds een goeden klank bezat, hoog
hield. Haar levensavond bracht zij door in
Haarlem. Op Zaterdag 22 September zal de
teraardebestelling plaats hebben op de Al-
gemeene Begraafplaats aan de Kieverlaan
te Haarlem.
Anna Sablairolles. Onwillekeurig gaan de
gedachten terug naar de tachtiger jaren,
toen de nu verscheiden actrice haar ingéhue-
rollen speelde. Welke oudere tooneelmin-
naar herinnert zich niet de Duitsche opvoe
ring van Vriend Fritz, van 1896, waarin Anna
Sabiaii olies de figuur van Suze vertolkte?
Ibsen vieiae triomfen en mevrouw Sablai
rolles vierde ze mee, als Hilda Wangel in
Bouwmeester Solness, als mevrouw Alving
tn Spoken, als Nora. Daarna kwam de glo
rietijd van Willem Royaards, trouw terzijde
gestaan door de thans verscheiden actrice.
Wij zagen haar in 'n Roes, Droomspel,- de
Violiers en zooveel andere glanspunten van
haar tooneelloopbaan, wij genoten van haar
.hoogeschooltooneel" in van Dalsum's re
pertoire: Circus Knie, Schuld en Boete. Was
er meer papier, wij zouden u meevoeren on
der de luchters van de schouwburgen en van
de successen, de genotvolle avonden willen
vertellen, die men met mevrouw Sablairol
les beleefde. Als mevrouw de Tréville in
.Een schoon Avontuur" nam zij in 1939 af
scheid van de planken, óók in den Haarlem-
schen schouwburg. Nu-4s deze vitale verte
genwoordigster van-de outJevgarde niet meer.
Offervaardigheid
Een der bewoners van Kaatsheuvel, Hugo
Esch, is op 11 Maart 1945 in het concentra
tiekamp té Mauthausen overleden. Thans
heeft zijn familie van een mede-gevangene
de oorzaak van' zijn dood vernomen. Hij
stierf aan phlegmone aan de beenen na be
vriezing der voeten. Tijdens den tiendaag-
schen voettocht met ihedeslachtoffers van
Auswitz naar Mauthausen, bp een vorst van
20 graden, stond hij zijn schoenen af aan een
ouden man, die op zijn klompsokken niet
verder kon. Esch is op zijn sokken verder
gegaan, hetgeen hem zijn leven gekost heeft.
BINNENLAND
De deken van Venray heeft van de
Rijkscommissie voor monumentenzorg be
richt ontvangen, dat de monumentale kerk
van Venray St. Petrusbanden in haai' oor-
spronkelljken staat zal worden opgebouwd.
Het kerkgebouw viel in October 1944 ten of
fer aan de bombardementen.
Van 1 October af zullen successievelijk
de grossiers, handelaren en winkeliers weer
met brandspiritus bevoorraad woeden en wel
voorloopig met 40 pCt. van hetgeen zij in
1939 afgenomen hebben.
Tot de vereenigingen. die door de be
zettende macht geliquideerd weiden, be
hoort ook de Vereeniging voor Volkenbond"
en Vrede, gevestigd te 's-Gravenhage In
principe is thans besloten, de vereeniging
om te zetten in een vereeniging tot bevor
dering van een internationale rechtsorde.
Van verschillende kanten werd erop aange
drongen ook de buitenlandsche staatkunde
in het werkgebied der vereeniging te betrek
ken en contact te zoeken met de groote so
ciale organisaties van verschillende <i ichtlng,
met politieke partijen en bewegingen, als
ook samenwerking te zoeken met andere in
stituten en groepeeringen, die zich met in
ternationale vraagstukken bezighouden. Een
commissie werd benoemd, die ten aanzien
van grondslag, doel en middelen voorstellen
zal uitwerken.
..Onmenschelijk en misdadig" noemde
de officier van justitie bij de Amsterdam-
sche rechtbank in zijn requisitoii de hande
lingen der twee beklaagden L. en B die
methylalcohol uit winzucht en geldbejag
verkocht hebben aan een caféhouder me: het
gevolg, dat twee consumenten aan oe gevol
gen kwamen te sterven. De eis :h was 8 ja
ren gevangenisstraf mei bevel tot onmiddel
lijke gevangenneming.
In de vergadering van de Vereeniging
voor hooger onderwijs op Gereformeerden
grondslag zijn de lotgevallen van de Vrije
Universiteit te Amsterdam geschetst. In den
oorlog werden vele verliezen geleden, stof
felijk en geestelijk. Met den dood van Prof.
H. H. Kuyper, die stierf als zijdelings gevolg
van den oorlog, verdween dé naam van
Kuyper uit de Univeisiteit. Zwaar trof ook
het" heengaan van Prof V. H. Rutgers, die
stierf in een concentratiekamp. Ook werden
woorden gewijd aan de nagedachtenis van
Dr. H. Coiijn. De laboratoria werden door
de Duitschers geplunderd. Prof. mr. J. Oran
je hield bij de overdracht van het rectoraat
der Universiteit een rede gewijd aan een
terugblik op den bezettingstijd.
Ook werd herdacht dc overleden directeur
de heer G. Wolzak Hzn. te Haarlem.
Het algemeen bestuur der Christel ijk-
Democratische Unie heeft in een te Utrecht
gehouden vergadering met den Unieraad,
besloten de partij in stand te houden. ïn den
loop van November wordt te Amsterdam
een congres belegd.
De ouders van den in 1940 overleden
kunstschilder Dick Ket hebben aan den
Staat der Nederlanden, ter plaatsing in het
Rijksmuseum Kroller-Muller te Otierlo. een
aantal werken van hun zoon ten geschenke
aangeDOden. buitenland
Drie vliegende reuzenforien hebben een
non-stopvlucht gemaakt van 9600 km. van
JaDan naar Chicago.
De laatste steenkolenmagnaat die nog
op vrije voeten was, Waller Fimmens, is ge
arresteerd. Hij was in het be2it. van effecten
ter waarde van 50 millioen rijksmark.
Het congres van de Zuid-A.frikaansche
nationalisten te Johannesburg werd gister
avond door de politie gesloten, nadat er eer
gisteravond twee uur lang relletjes waren
geweest, waarbij tweehonderd personen wer
den gewond. De relletjes vonden plaats bui
ten hel gebouw, waarin dr. Malan, de leider
der nationalisten, waarschuwde tegen ..het
communistische gevaar".
De Zwitsersche minister van buitenland
sche zaken zal waarschijnlijk geduiende
deze zitting van het parlement een aanbod
aan Rusland bekend maken tot hervatting
van de diplomatieke betrekkingen.
Het proces Bergen-Belsen
begonnen
Maandag is het proces begonnen legen
de beulen van Bergen-Belsen en Auswitz.
Zij verklaarden onschuldig te zijn. De
aanklager deed mededeelingen over de
toestanden in deze kampen, waar ziekte
en vervuiling, mishandeling en dood, kwel
lingen en zelfs kannibalisme normaal wa
ren. Hij vertelde hoe de verdachten straks
zullen verklaren, dat de Engelschen de
voedseltransporten onmogelijk maakten en
dat zij alles hebben gedaan om de gevange
nen goed te verzorgen, maar op een afstand
van 1 K.M. van het kamp was een reus
achtig voedseldepot. Ook waren er voor
raden medicamenten en zendingen van het
Hongaarsche Roode Kruis, die de gevange
nen nooit hebben bereikt.
Een Engelsche hooge officier, die door
den commandant in het kamp is rondge
leid. vertelde als getuige, dat alle gevan
genen. die eenigen tijd in het kamp opge
sloten waren geweest, volkomen onder
voed waren. In dezelfde barakken, waar de
nog levende gevangenen verbleven, lagen
hier en daar lijken. Vooral de vrouwen
waren er slecht aan toe. Het ontbrak in
het kamp aan alle primaire levensvoor
waarden: Kleeding was haast niet aan
wezig, een bed was een luxe-artikel. Sa
nitaire installaties ontbraken geheel,waar
door rampzalige hygiënische omstandig
heden ontstonden. Medicamenten werden
in minimale hoeveelheden verstrekt: ze
ventienduizend zieken moesten zich zien te
behelpen met driehonderd aspirinetablet
ten. Overal in het kamp lagen bergen
lijken. De weinige kinderen, die in het
kamp waren opgesloten, waren redelijk
gezond, dank zij de opofferingen, die hun
moeders zich getroostten. Terwijl de ge
tuige deze verklaringen aflegde, glim
lachte een der vrouwelijke verdachten en
fluisterde iets tot een gevangene naast
haar. Zij werd door de militaire politie tot
de orde geroepen. Getuige verklaarde
werder nog, dat in het kamp van de S.S.
lieden, hetwelk in de buurt van het con
centratiekamp was ingericht, een uitste
kend hospitaal aanwezig was.
Onze bloembollenexport naar
Engeland
In aansluiting op onze mededeeling inzake
den export van bloembollen naar Engeland
vernemen wij. dat er tusschen 4.000 en 5,000
ton zullen worden geleverd. Al is een der
gelijk kwantum natuurlijk niet voldoende
om de Engelsche markten te voorzien, een
eerste stap om deze markt weer teiug te
krijgen js gezet.
